NHLOKOMHAKA YA XIFUNENGETO

Vantshwa Va Nga Wu Hlula Njhani Ntshikilelo Wa Mianakanyo?

ANNAa u ri: “Loko ndzi ri ni ntshikilelo wa mianakanyo a ndzi naveli ku endla nchumu, hambi ku ri ku endla swilo leswi ndzi swi rhandzaka. Ndzo lava ku etlela ntsena. Hakanyingi ndzi vona onge vanhu a va ndzi rhandzi, a ndzi pfuni nchumu naswona ndzi ndzhwalo eka van’wana.”

Julia u ri: “A ndzi ehleketa ku tidlaya. Kambe entiyisweni a ndzi nga swi lavi ku fa. A ndzo lava ku titwa ndzi phyuphyile emianakanyweni. Ndzi munhu loyi a khathalaka hi vanhu, kambe loko ndzi tshikilelekile a ndzi na mhaka na munhu.”

Anna na Julia a va ri exikarhi ka malembe ya 13 na 15 loko va sungula ku karhatiwa hi ntshikilelo wa mianakanyo. Hambileswi vantshwa van’wana va nga ha titwaka va tshikilelekile swa xinkarhana, kambe Anna na Julia a va titwa va tshikilelekile ku ringana mavhiki yo hlayanyana kumbe tin’hweti. Anna u ri: “Swi fana ni loko u pfalelekile u nga tivi leswaku u ta endla yini. U twa onge u lava ku hlangana nhloko.”

Xiyimo lexi Anna na Julia va langutaneke na xona xi tolovelekile. Nhlayo ya vana lava kumiwaka va ri ni ntshikilelo wa mianakanyo yi ya yi andza swinene naswona Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri vula leswaku “sweswo hi swona leswi endlaka leswaku vana lava nga ni malembe ya khume ku ya eka 19, va khomiwa hi mavabyi va tlhela va lamala.”

Swikombiso swa ntshikilelo wa mianakanyo swi nga sungula ku vonaka loko munhu se a ri muntshwa naswona swi nga ha katsa ku va munhu a nga etleli kahle, ku cinca madyelo ni ku cincacinca ka ntiko wa miri. Swin’wana swi nga ha katsa ku va munhu a titwa a nga pfuni nchumu, a nga ri na ntshembo ni ku tshama a nga tsakanga. Kasi swin’wanyana swi katsa ku va munhu a lava ku tshama a ri yexe, ku tshamela ku rivala swilo, ku ehleketa hi ku tidlaya ni swikombiso swin’wana leswi nga hlamuselekiki. Loko madokodela ya mianakanyo ma ehleketelela leswaku munhu a nga va a ri ni ntshikilelo wa mianakanyo, hakanyingi ma n’wi kambela ku vona loko a ri ni swikombiso swo hlayanyana leswi kavanyetaka vutomi byakwe bya siku ni siku.

LESWI NGA HA VANGELAKA VANTSHWA NTSHIKILELO WA MIANAKANYO

Vandla ra Rihanyo ra Misava Hinkwayo ri vula leswaku, “ntshikilelo wa mianakanyo wu vangiwa hi swilo swo tala. Wu nga ha vangiwa hi ndlela leyi munhu a khomiwaka ha yona, hi ku vilela ngopfu kumbe xitekela.” Leswi swi nga ha katsa ni swilo leswi landzelaka.

Leswi endlekaka emirini. Hilaha swi veke ha kona eka Julia, hakanyingi munhu a nga ha va ni ntshikilelo wa mianakanyo hikwalaho ka xitekela, sweswo swi nga ha khumba ni ndlela leyi byongo byakwe byi tirhaka ha yona. Vuvabyi bya mbilu, ku cincacinca ka tihomoni ni ku tirhisa swidzidziharisi, sweswo hinkwaswo swi nga ha nyanyisa xiyimo.b

Ku vilela. Hambileswi ku vilelanyana swi nga riki na khombo, kambe loko vantshwa va tshamela ku vilela swi nga hoxa rihanyo ra vona ekhombyeni, lerova va kala va khomiwa hi ntshikilelo wa mianakanyo. Ku ta fikela sweswi, a swi tiveki kahle leswaku ntshikilelo wa mianakanyo wu vangiwa hi yini, kambe wu nga ha vangiwa hi swilo swo hlayanyana swo tanihi leswi boxiweke eku sunguleni.

Ku vilela loku nga ha vangelaka vantshwa ntshikilelo wa mianakanyo ku katsa ku va vatswari va dlaya vukati, ku feriwa, ku xanisiwa hi timhaka ta masangu kumbe ku biwa, ku humeleriwa hi mhangu, mavabyi kumbe loko n’wana a nga pasi exikolweni, ngopfungopfu loko n’wana a vona onge sweswo swi endla leswaku a nga tsakeriwi. Xin’wana lexi nga wu vangaka i ku va vatswari va langutela swilo leswi n’wana a nga ta ka a nga swi koti ku swi fikelela, swo tanihi ku pasela ehenhla exikolweni. Wu nga ha tlhela wu vangiwa hi ku xanisiwa hi tintangha, ku nga tiyiseki hi vumundzuku, ku titwa a nga rhandziwi hi mutswari loyi a tshikilelekeke ni ku titwa a nga ri na muwundli. Loko vantshwa va ri ni ntshikilelo wa mianakanyo, i yini leswi nga va pfunaka leswaku va kota ku langutana na wona?

KHATHALELA MIANAKANYO NI MIRI WA WENA

Hi ku tirhisa mirhi ni ku burisana ni muvabyi, madokodela ya mianakanyo ma nga swi kota ku lawula ntshikilelo lowu.c Yesu Kreste u te: “Lava tiyeke a va lavi n’anga, kambe yi laviwa hi lava vabyaka.” (Marka 2:17) Vuvabyi byi nga hlasela xirho xin’wana ni xin’wana xa miri wa hina, ku katsa ni byongo! Munhu loyi a nga ni ntshikilelo wa mianakanyo a nga ha pfuneka loko a cinca mahanyelo yakwe.

Loko u ri ni ntshikilelo wa mianakanyo, khathalela rihanyo ra wena. Hi xikombiso, dyana swakudya leswi nga ni rihanyo, etlela nkarhi lowu eneleke, u tlhela u endla vutiolori nkarhi ni nkarhi. Ku endla vutiolori swi hunguta ntshikilelo, swi endla leswaku u va ni matimba naswona u kota ku etlela kahle. Loko swi koteka, ringeta ku kumisisa swilo leswi ku vangelaka ntshikilelo kutani u lava ndlela yo swi papalata. Tiphofule eka munhu loyi u n’wi tshembaka. Loko maxaka ni vanghana va wena va ku seketela, swi ta endla leswaku u kota ku langutana ni ntshikilelo wa mianakanyo hi ndlela leyi humelelaka. Swi tsale ehansi swilo leswi u swi ehleketaka ni ndlela leyi u titwaka ha yona, sweswo hi swona leswi pfuneke Julia loyi a boxiweke eka xihloko lexi. Xa nkoka swinene, tiyisa vuxaka bya wena ni Xikwembu. Sweswo swi ta ku pfuna leswaku u va ni langutelo lerinene hi vutomi. Yesu Kreste u te: “Va tsaka lava khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.”—Matewu 5:3.

Nhwanyana u dya ni vatswari vakwe, a endla vutiolori ni ku tlhela a etlela — Dyana swakudya leswi nga ni rihanyo, endla vutiolori u tlhela u etlela nkarhi lowu eneleke.

Nhwanyana u hlaya Bibele — Ku tiyisa vuxaka bya wena ni Xikwembu swi ta endla leswaku u chaveleleka

Anna na Julia va pfumelelana ni marito ya Yesu. Anna u ri: “Ku dyondzisa van’wana Bibele swi endla leswaku ndzi rivala hi swiphiqo swa mina ivi ndzi tikarhatela ku pfuna van’wana. Hambileswi ku endla tano swi nga oloviki kambe swi ndzi endla ndzi tsaka swinene.” Ku hlaya Bibele ni ku khongela i swin’wana leswi pfuneke Julia. U ri: “Ku khongela eka Xikwembu, swi endla leswaku ndzi titwa ndzi phyuphyile. Loko ndzi hlaya Bibele ndza swi xiya leswaku ndzi wa risima eka Xikwembu naswona xa khathala hi mina. Bibele yi tlhela yi endla leswaku ndzi va ni ntshembo hi vumundzuku.”

Leswi Yehovha Xikwembu a nga Muvumbi wa hina, u yi tiva kahle ndlela leyi hi kurisiweke ha yona, swiphiqo swa hina, ndlela leyi hi vumbekeke ha yona, langutelo ra hina ni ndlela leyi hi titwaka ha yona. Hikokwalaho, wa yi tiva ndlela yo hi chavelela, a nga ha endla tona hi ku tirhisa vanhu lava swi twisisaka kahle swiphiqo swa hina. Ku engetela kwalaho, nkarhi wa ta lowu Xikwembu xi nga ta herisa mavabyi hinkwawo. Esaya 33:24 yi ri: “Ku hava munhu la tshamaka kona la nga ta ku: ‘Ndza vabya.’”

Bibele yi hi tshembisa leswaku Xikwembu “xi ta sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya [hina], rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge he vi kona.” (Nhlavutelo 21:4) Sweswo swa chavelela hakunene! Loko u lava ku twa leswi engetelekeke hi xikongomelo xa Xikwembu hi vanhu ni misava, hi kombela u nghena eka jw.org/ts. Kwalaho u ta kota ku hlaya Bibele ni tinhlokomhaka to hambanahambana ku katsa ni leyi vulavulaka hi ntshikilelo wa mianakanyo.

a Mavito ma cinciwile.

b Vuvabyi byo tala, mirhi ya xibedlhele ni swidzidziharisi swi nga khumba ndlela leyi munhu a titwaka ha yona, hi yona mhaka leyi swi nga swa nkoka leswaku munhu a kamberiwa kahle hi madokodela leswaku ku ta kumiwa leswaku u khomiwe hi yini.

c Xalamuka! a yi seketeli muxaka wo karhi wa vutshunguri.

Leswi Vatswari Va Nga Swi Endlaka

Tsundzuka leswaku vantshwa lava nga ni ntshikilelo wa mianakanyo swi nga ha va tikela ku tiphofula kumbe ku twisisa swilo leswi va humelelaka. Swi nga ha endleka va nga swi xiyi leswaku va ni ntshikilelo wa mianakanyo.
Vantshwa ni vanhu lavakulu loko va ri ni ntshikilelo wa mianakanyo a va endli swilo ku fana. Hikokwalaho, xiyisisa ku cinca loku nga ha vaka kona eka n’wana wa wena loko swi ta emhakeni ya madyelo, ku etlela ni ku hanyisana ni vanhu van’wana, ngopfungopfu loko ku cinca koloko ku heta mavhiki yo hlayanyana.
Swi tekele enhlokweni swilo leswi a swi endlaka ni leswi a swi vulaka, leswi fambisanaka ni ku lava ku tidlaya.
Loko u ehleketelela leswaku n’wana wa wena u ni ntshikilelo wa mianakanyo, n’wi yise dokodela leswaku a ya kamberiwa.
Byela n’wana wa wena leswaku a landzelerisisa leswi dokodela a n’wi byeleke swona, loko u nga voni ku cinca tlhelela na yena eka dokodela.
Vekani nkarhi wa ku dya, wa ku endla vutiolori ni wo etlela tanihi ndyangu.
Vulavurisana kahle ni n’wana wa wena naswona u n’wi pfuna leswaku a kota ku langutana ni ntshikilelo wa mianakanyo.
Leswi ntshikilelo wa mianakanyo wu nga endlaka leswaku munhu a titwa a ri ni xivundza kumbe a titwa a nga pfuni nchumu, minkarhi hinkwayo n’wi tiyisekise leswaku wa n’wi rhandza.

Ntshikilelo Wa Mianakanyo Eka Vanhwanyana

Swi tikomba onge nhlayo ya vanhwanyana lava khomiwaka hi ntshikilelo wa mianakanyo yi le henhla swinene ku tlula ya vafana. Sweswo swi nga vangiwa hi ntshikilelo lowu hakanyingi va langutanaka na wona hikwalaho ko xanisiwa, ku nga ha va hi timhaka ta masangu kumbe ku biwa. Sharon Hersh, loyi a nga mutsundzuxi wa vanhu lava nga ni ntshikilelo u tsale a ku: “Ku endleka ka swilo swo vava kumbe ku lava ku tsakeriwa hi vanhu, swi nga ha endla leswaku munhu a va ni gome swinene.” Swihaxamahungu leswi bumabumelaka ku languteka ka miri na swona swi nga ha va ni nkucetelo wo biha eka vanhwanyana. Loko nhwanyana a tivona a nga sasekanga kumbe a karhateka hi ndlela leyi a langutekaka ha yona, swi nga ha n’wi vangela ntshikilelo wa mianakanyo.d

d Hlaya nhlokomhaka leyi nge “Leswi Bibele Yi Swi Vulaka—Ku Saseka Ka Le Handle,” eka Xalamuka! ya No. 4 2016.