Ndlela Leyi U Nga Pfunaka Ha Yona

“Vana lava tshikilelekeke va lava mpfuno. Kambe vana a va nge swi koti ku tikumela wona hi voxe. Munhu lonkulu u fanela a rhanga a vona xiphiqo kutani a xi tekela enhlokweni. Sweswo swa tika.”—Dok. Mark S. Gold.

XANA u nga endla yini loko u vona onge n’wana wa wena u tshikilelekile? Xo sungula, u nga tsutsumeli ku endla swiboho. Phela, swikombiso leswi u swi vonaka swi nga ha va swikombiso swa nchumu wun’wana.a Tlhandlakambirhi, vantshwa hinkwavo va va ni gome minkarhi yin’wana. Kambe, loko xiyimo lexi xi ya emahlweni, swi nga antswa u n’wi yisa eka dokodela. Exiyin’weni lexi, i swinene ku tsundzuka marito ya Yesu lama nge: “Vanhu lava hanyeke a va lavi n’anga, kambe yi laviwa hi lava va vabyaka.”—Matewu 9:12.

Nyika dokodela wa wena rungula hinkwaro leri pfunaka, ku katsa ni ndlela leyi n’wana wa wena a cinceke vutomi bya yena ha yona sweswinyana, leswi nga ha hoxaka xandla eka ku tsana kakwe. Tiyiseka leswaku dokodela u heta nkarhi lowu ringaneke a yingisele swikombiso leswi u n’wi byelaka swona a nga si endla vukamberi. Dok. David G. Fassler wa lemukisa: “A swi koteki ku kuma rungula hinkwaro leri lavekaka hi n’wana, hi bulo ra timinete ta 20.”

Titwe u ntshunxekile ku vutisa dokodela swivutiso hambi swi ri swihi leswi u nga ha vaka u ri na swona. Hi xikombiso, loko dokodela a vona onge n’wana loyi u tshikileleke ngopfu, u nga ha n’wi vutisa leswaku ha yini a nga endli vukamberi byin’wana. Loko u kanakana mavonelo ya dokodela, n’wi byele leswaku u ta tsakela leswaku a kamberiwa ni hi dokodela un’wana. Handle ko kanakana, a nga kona dokodela lonene ni la tshembekaka la nga ku alelaka ku endla tano.

Ku Langutana Ni Xiyimo Lexi

Loko n’wana wa wena a tshikileleke ngopfu, xi nga ku nyumisi xiyimo xexo. Yinhla hi leyi, ntshikilelo wu nga ha hlasela ni vantshwa lavanene ngopfu. Kunene, Bibele yi kombisa leswaku mintlhaveko yo vava yi hlasele van’wana lava lweke hi matimba leswaku va tirhela Xikwembu, ku nga khathariseki leswaku va ni malembe mangani. Ehleketa hi Yobo lowo tshembeka, loyi a titweke a fularheriwe hi Xikwembu kutani a vula leswaku u venga vutomi byakwe. (Yobo 10:1; 29:2, 4, 5) Hana a a ri nandza wa Xikwembu loyi a ‘vavisekeke ngopfu’ lerova a tsandzeka ni ku dya. (1 Samuwele 1:4-10) Naswona a ku ri ni wanuna la chavaka Xikwembu la vuriwaka Yakobe, loyi a nga rila masiku yo tala endzhaku ka ku fa ka n’wana wakwe naswona “a nga chaveleleki.” Phela, Yakobe u vule nileswaku a a navela ku landzela n’wana wakwe esirheni! (Genesa 37:33-35) Xisweswo, ntshikilelo wa mintlhaveko a hi minkarhi hinkwayo wu vangiwaka hi ku tsana ko karhi emoyeni.

Nilokoswiritano, ntshikilelo wa muntshwa wu nga ha va tikisela swinene vatswari. Manana un’wana wa muntshwa la tshikilelekeke u ri: “A swi lava ndzi pima marito ya mina ni leswi ndzi swi endlaka. Ndzi karhatekile, ndza chava, ndzi hlundzukile naswona ndzi karhele ku karhala.” Un’wana u ri: “Loko ndzi humile kutani ndzi vona manana a ri karhi a xava swilo a ri ni n’wana wakwe wa nhwanyana, mbilu ya mina a yi twa ku vava hikuva a ndzi swi vona leswaku mina a ndzi nga swi koti ku endla tano ni [n’wana wa mina wa nhwanyana] naswona a swi nga ha ta tlhela swi endleka leswaku ndzi xava na yena.”

Ku titwa hi ndlela yoleyo a swi bihanga. Kambe, minkarhi yin’wana swi nga ha tika swinene. Loko u titwa tano, ha yini u nga phofuli swa le mbilwini ya wena eka munghana la tshembekaka? Swivuriso 17:17 yi ri: “Nakulorhi wa ntiyiso u ni rirhandzu nkarhi hinkwawo, naswona i makwerhu la velekiweke loko ku ri ni maxangu.” Nakambe, u nga tshiki ku khongela. Bibele ya hi tiyisekisa leswaku loko hi lahlela ndzhwalo wa hina eka Xikwembu, xi ta hi seketela.—Pisalema 55:22.

Mboyamelo Wa Ku Tisola

Vatswari vo tala lava vana va vona va tshikilelekeke va hela matimba swinene naswona va tivona nandzu hi ndlela yo karhi. Mutswari un’wana wa pfumela: “Loko n’wana wa wena a tshikilelekile, u tivona nandzu naswona a nga kona la nga ku khorwisaka leswaku a wu na nandzu. U tshamela ku tivutisa u ku, ‘Xana hi hoxe kwihi? Xana swilo swi cince kwihi? Xana ndzi hoxe xandla hi ndlela yihi eka leswi?’” Xana vatswari va nga hlayisa langutelo lerinene hi ndlela yihi emhakeni leyi?

A swi kanakanisi leswaku loko moya wu nga ri wunene ekaya wu nga va ni vuyelo byo biha eka n’wana. Hikwalaho ka swivangelo leswi twalaka, Bibele yi tsundzuxa vatatana: “Mi nga dyisi vana va n’wina mbitsi, leswaku va nga heli mbilu.” (Vakolosa 3:21) Hikwalaho, vatswari va khutaziwa ku kambisisa tindlela leti va tirhisanaka na vana va vona ha tona ni ku endla mindzulamiso loko swi laveka. Kambe, a hi minkarhi hinkwayo ntshikilelo wu vangiwaka hi ku kurisa vana hi ndlela leyi nga riki yinene. Phela, xiphiqo lexi xa kumeka ni le makaya lama nga ni rirhandzu swinene. Hikwalaho, vatswari lava endlaka hinkwaswo leswi va nga swi kotaka ku pfuna vana va vona a va fanelanga va tivona nandzu.

I swa nkoka nakambe leswaku u nga soli n’wana la tshikilelekeke. Phela, swi nga ha endleka leswaku a nga swi koti ku lawula xiyimo lexi. Manana un’wana u ri: “A ndzi nga n’wi soli loko a khomiwe hi vuvabyi bya marhuda kumbe nyumoniya.” Wa pfumela: “Kambe ndzi n’wi sorile loko a ri ni ntshikilelo. Ndzi sole n’wana wa mina loko a vabya—sweswo swi ndzi twise ku vava.” Ku languta ntshikilelo tanihi vuvabyi kambe ku nga ri ku tsana, swi ta pfuna vatswari ni van’wana leswaku va vona ndlela leyi va nga seketelaka muvabyi ha yona.

Ku kurisa n’wana la nga ni ntshikilelo swi nga vanga xiphiqo exikarhi ka vatswari. Wansati un’wana u ri: “A hi banana hi rhanga ro hisa, ngopfu-ngopfu loko hi ehleketa hi vutomi lebyi a hi langutele ku va na byona ni vutomi lebyi hi veke na byona hikwalaho ka n’wana wa hina.” Tim, loyi n’wana wakwe a nga ni ntshikilelo, wa pfumela: “Swa olova ku sola loyi u tekaneke na yena. Loko vatswari va ri ni swiphiqo swa vukati emahlweni ka ku va n’wana wa vona a sungula ku kombisa swikombiso swa ntshikilelo, ku pfilunganyeka ka n’wana ku ngo ya ku hetisela vuxaka byebyo.” U nga pfumeleli ntshikilelo wa n’wana wa wena wu vanga swiphiqo evukatini bya wena! Entiyisweni, a swi pfuni nchumu ku tisola, ku sola n’wana wa wena kumbe munghana wa wena wa vukati. Nchumu wa nkoka i ku seketela la vabyaka.

Ku Nyikela Mpfuno

Bibele yi khutaza Vakreste: “Vulavulani hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke.” (1 Vatesalonika 5:14) Loko muntshwa la tshikilelekeke a titwa a nga ri nchumu, mi nga pfuna. Njhani? Entiyisweni, ku nga ri hi ku vula marito lama n’wi avanyisaka, ku fana ni ku, “A wu fanelanga u titwa hi ndlela yoleyo” kumbe, “A wu fanelanga u va ni langutelo ro tano, ri bihile.” Ematshan’weni ya sweswo, lwela ku va ni ntwela-vusiwana hi ku kombisa “ntlhaveko wa xinakulobye.” (1 Petro 3:8) Pawulo u khutaze Vakreste leswaku va “rila ni vanhu lava rilaka.” (Varhoma 12:15) Tsundzuka, munhu la tshikilelekeke hakunene u twa ku vava swinene. Ku vava koloko a ku hlamuseleki, naswona a ku vi kona hi xikongomelo ntsena xa leswaku u kuma nyingiso. Endzhaku ko yingisa, ringeta ku endla leswaku loyi a vabyaka a vulavula a ntshunxekile. N’wi vutise leswaku ha yini a titwa hi ndlela yoleyo. Kutani, hi nsovo ni ku lehisa mbilu, pfuna muntshwa a vona leswaku ha yini a nga fanelangiki a titekela ehansi hi ndlela yoleyo. Ku n’wi tiyisekisa hi rirhandzu ni musa wa Xikwembu swi nga ha pfuna muvabyi leswaku a nga vileli ngopfu.—1 Petro 5:6, 7.

Ti kona tindlela tin’wana leti u nga ha n’wi pfunaka ha tona. Hi xikombiso, u fanele u tiyiseka leswaku n’wana wa wena la tshikilelekeke u kuma nkarhi lowu ringaneke wa ku wisa, u dya swakudya leswi akaka miri naswona u kuma vutiolori lebyi faneleke. (Eklesiasta 4:6) Loko a nyikiwa mirhi, swi nga va vutlhari ku pfuna muntshwa a vona nkoka wa ku yi tirhisa. U nga tshiki ku n’wi seketela, naswona u nga karhali ku n’wi rhandza.

Entiyisweni, ntshikilelo wa muntshwa wu nga ha va nchumu wo vava, eka loyi a vabyaka ni le ka ndyangu hinkwawo. Eku heteleleni, ku lehisa mbilu, ku tiyisela ni rirhandzu swi ta veka xisekelo xo pfuna vantshwa lava tshikilelekeke.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 11]

Munhu la tshikilelekeke hakunene u twa ku vava swinene. Ku vava ka kona a ku hlamuseleki

[Bokisi leri nga eka tluka 13]

Loko U Ri Muntshwa La Tshikilelekeke

A wu swaku, naswona xiyimo lexi u nga eka xona xi nga lulamisiwa. Ntshikilelo wa wena wu nga ha va wu vangiwa hi (1) ku nga tirhi kahle ka tikhemikhali ta miri kumbe (2) swiyimo swo karhi evuton’wini leswi ku tikelaka ku swi lawula kumbe leswi u nga swi kotiki ku swi lawula nikatsongo. Ku nga khathariseki xivangelo xa kona, a hi wena u vangeke xiyimo lexi u nga eka xona. Hambiswiritano, u nga endla yini ha xona?

Bibele yi vula leswaku “ku ni munghana la namarhelaka ku tlula makwavo.” (Swivuriso 18:24) Ha yini u nga lavi munghana yoloye kutani u n’wi chululela ta le mbilwini? Un’wana wa vatswari va wena kumbe munhu lonkulu la wupfeke a nga va munghana wa wena lonkulu la nga ku pfunaka ku lwa ni ntshikilelo.

Loko vatswari va wena va vona onge u ni ntshikilelo lowukulu, va nga ha ku yisa eka dokodela la nga ni ntokoto wo tshungula vuvabyi lebyi. Leri i goza ra vutlhari, hikuva hakanyingi ntshikilelo wu nga antswisiwa hi vutshunguri, loko byi kumeka. Hi xikombiso, loko ku ri tikhemikhali ta wena leti nga tirhiki kahle, u nga ha nyikiwa murhi lowu lwaka ni ntshikilelo. Loko u ri exiyin’weni lexi, u nga chavi ku nwa murhi. Wu pfuna ntsena ku lulamisa matirhelo ya tikhemikhali ta miri wa wena, naswona leswi swi nga ku pfuna ku tlhela u kuma ntsako ni matimba evuton’wini bya wena.

Vanhu vo tala lava nga ni ntshikilelo va pfuniwe ku kuma nchavelelo hi ku hlaya Bibele ni hi ku tshinela eka Xikwembu hi xikhongelo. Bibele ya hi tiyisekisa: “Yehovha u le kusuhi ni lava va tshovekeke mbilu; ni lava va pfotlokeke emoyeni wa va ponisa.”b—Pisalema 34:18.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 14]

Mpfuno Ni Ntshembo Eka Lava Va Nga Ni Ntshikilelo

Tanihi leswi ntshikilelo wu nga mhaka leyi rharhanganeke, a swi nga ta koteka ku hlanganisa tinhla hinkwato ta mhaka leyi eka ntlhandlamano wa swihloko leswi swo koma. Nilokoswiritano, vakandziyisi va Xalamuka! va tiyiseka leswaku tinhla leti nyikeriweke laha ti nga pfuna vantshwa ni vatswari va vona ku tiyiselela vuvabyi lebyi byi hetaka matimba.

Swi nga ha endleka u swi lemukile leswaku nkongomiso wo tala lowu nyikeriweke exihlokweni lexi hundzeke wu sekeriwe eBibeleni. I ntiyiso leswaku i buku ya khale. Kambe, xitsundzuxo xa yona xa ha tirha ni namuntlha ku fana ni le nkarhini lowu xi tsariweke ha wona. Ha yini? Hikuva hambileswi minkarhi yi cinceke, ntumbuluko wa munhu a wu cincanga. Hi langutane ni timhaka leti fanaka ta xisekelo leti switukulwana leswi hundzeke a swi langutane na tona. Ku hambana loku nga kona, hileswi namuntlha swiphiqo leswi swi nga swikulu naswona swi naveke ngopfu.

Kambe, ku ni xivangelo xin’wana lexi endlaka leswaku Bibele yi va mpfuno ngopfu: Yi huhuteriwe hi Xikwembu. (2 Timotiya 3:16) Leswi xi nga Muvumbi wa hina, xa swi tiva leswi hi swi lavaka leswaku hi tsakela vutomi.

Ina, Bibele a hi buku ya vutshunguri. Hikwalaho, a yi bakanyi xilaveko xa leswaku hi lava vutshunguri lebyi faneleke bya mavabyi, yo kota ntshikilelo. Nilokoswiritano, Bibele yi tamele misinya ya milawu leyi nga hi pfunaka leswaku hi chavelela lava vabyaka. Ku tlula kwalaho, yi tamele xitshembiso xa Xikwembu xa leswaku xi ta tshungula mavabyi ya hina hinkwawo ku nga ri khale. (Pisalema 103:3) Ina, Yehovha u tshembisa ku “hanyanyisa mbilu ya lava va pfotlosiwaka.”—Esaya 57:15.

Xana u nga swi tsakela ku dyondza leswi engetelekeke hi ntshembo lowu lowukulu? Hi kombela u tihlanganisa ni Timbhoni ta Yehovha ta le ndhawini ya ka n’wina kumbe u tsalela eka adirese leyi faneleke eka leti nga eka tluka 5 ra magazini lowu.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Lwela ku kombisa ntlhaveko wa xinakulobye

[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]

Loko muntshwa a hambeta a tshikilelekile, swi nga va vutlhari ku n’wi yisa eka dokodela

[Swifaniso leswi nga eka tluka 12]

Wena mutswari, u nga tsutsumeli ku tisola, ku sola munghana wa wena wa vukati kumbe ku sola n’wana wa wena wa kondlo-a-ndzi-dyi