Ndzima 8
‘Ku Lwisana Ni Mimoya Yo Biha Ya Matimba’
1. Ha yini ntirho wa mimoya yo biha wu hi khumba swinene?
VANHU lava pfumelaka eka swilo leswi vonakaka va nga ha vungunya mhaka ya leswaku ku ni mimoya yo biha. Kambe a hi mhaka yo hlekisa. Hambi va swi pfumela kumbe a va swi pfumeli, mintirho ya mademona yi tshikilela un’wana ni un’wana. Vagandzeri va Yehovha na vona ya va tshikilela. Kahle-kahle, hi vona yi va lavaka ngopfu. Muapostola Pawulo u hi chumbutela hi ta nyimpi leyi, a ku: “Hikuva a hi lwi ni vanhu va misava leyi, kambe hi lwa ni mimoya leyo biha leyi nge henhla emimpfhukeni: Hi lwa ni tindhuna [leti nga riki exivandleni xa ngati ni nyama], ni vafumi, ni tihosi leti fumaka ta nguva leyi ya munyama.” (Ef. 6:12) Namuntlha ntshikilelo wu le henhla ngopfu ku tlula rini na rini hikuva Sathana u cukumetiwile etilweni naswona u karihile, hi ku tiva leswaku nkarhi wakwe wu komile.—Nhlav. 12:12.
2. Xana hi nga swi kotisa ku yini ku hlula mimoya leyi nga ni matimba yo tlula ya munhu?
2 Xana hi nga humelerisa ku yini eku lweni ka hina ni mimoya ya matimba lama tlulaka ya munhu? Hi nga swi endla ntsena loko hi tshembela eka Yehovha hi ku helela. Hi fanele hi n’wi yingisa ni ku hlayisa Rito rakwe. Loko hi endla tano, hi nga pona ku vavisiwa ka miri, mahanyelo, mintlhaveko ni miehleketo, loku welaka lava fumiwaka hi Sathana.—Ef. 6:11; Yak. 4:7.
VALAWURI VA MISAVA HINKWAYO ESWIVANDLENI SWA LE TILWENI
3. I yini lexi Sathana a lwisanaka na xona naswona i vamani lava a va vengaka ngopfu?
3 Yehovha u hi hlamusela kahle xiyimo xa misava hi laha a xi vonaka ha kona a ri exivandleni xakwe lexi tlakukeke ematilweni. U nyike muapostola Yohane xivono lexi eka xona Sathana a kombisiweke tanihi “dragona leyikulu yo tshwuka” leyi loko swi koteka, yi rindzeleke ku mita Mfumo wa Xikwembu wa Vumesiya loko wu velekiwa etilweni hi 1914 C.E. Leswi a tsandzekeke ku endla sweswo, Sathana u humese gandlati ro chavisa ra nkaneto, a hlasela vayimeri lava vonakaka va Mfumo wolowo, ku nga xiphemu xa vumbirhi xa mbewu ya “wansati” wa Xikwembu.—Nhlav. 12:3, 4, 13, 17.
4. (a) Xana Bibele yi hi tsundzuxa mhaka yihi malunghana ni xihlovo xa matimba ya tihulumendhe ta vanhu? (b) Valawuri hinkwavo va tipolitiki va hlengeletiwa kwihi na swona hi mani?
4 Xihlovo xa matimba ni vulawuri bya tihulumendhe ta vanhu, na xona xi paluxiwile eka nhlavutelo yoleyo leyi yaka eka Yohane. U kombiwe xivandzana xa swivumbeko swo tala, xi ri ni tinhloko ta nkombo ni timhondzo ta khume, xivandzana lexi lawulaka “vanhu va tinxaka hinkwato, ni va swivongo hinkwaswo, ni va tindzimi hinkwato, ni va matiko hinkwawo.” Lava a va yimeli hulumendhe yin’we ntsena, kambe va yimela mafambiselo ya misava hinkwayo ya tipolitiki. Yohane u byeriwe leswaku “dragona [Sathana Diyavulosi] yi nyika ntamu wa yona eka xivandzana lexi, yi xi nyika ni xiluvelo xa yona ni matimba lamakulu.” (Nhlav. 13:1, 2, 7; ringanisa Luka 4:5, 6.) Hambi leswi valawuri va tipolitiki va nga ni swikhundlha swo karhi swa vukhongeri, ku hava ni tiko rin’we leri nga xirho xa “xivandzana” leri titsongahatelaka vuhosi bya Yehovha ni Hosi ya yena leyi vekiweke, Yesu Kreste. Hinkwavo va ringeta ku khomelela evuhosini bya vona. Namuntlha, hi laha Nhlavutelo yi kombaka ha kona, “mimoya ya mademona” yi va hlengeletela ‘nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo’ eHar–Magedon. (Nhlav. 16:13, 14, 16) Hakunene, hi laha muapostola Pawulo a tsaleke ha kona, ‘valawuri va misava’ a hi vanhu ntsena i ‘mimoya yo biha ya matimba ya le swivandleni swa le tilweni.’ (Ef. 6:12) Hinkwavo lava nga ta tikomba va ri vagandzeri va ntiyiso va Yehovha va fanele ku swi twisisa kahle leswi sweswo swi vulaka swona.
5. Ha yini ku laveka vukheta leswaku u papalata ku susumeteriwa ku seketela mafambiselo ya Sathana?
5 Siku na siku vutomi bya hina byi khumbiwa hi madzolonga lama hahlulaka ndyangu wa vanhu. Swi tolovelekile leswaku vanhu va seketela tiko, xivongo, ntlawa wa ririmi ro karhi kumbe ntlawa wa xiyimo xo karhi lowu va nga xiphemu xa wona hi marito kumbe hi tindlela tin’wana. Hambi loko xiphemu xa vona xi nga katseki eka madzolonga lama nga kona enkarhini wolowo, va nga ha tikuma va seketela tlhelo rin’wana ku tlula lerin’wana. Kambe ku nga khathariseki leswaku xiphiqo hi xihi, hambi va seketela munhu kumbe fambiselo ro karhi, i yini lexi va xi seketelaka hakunene? Bibele yi swi veka erivaleni leswaku “misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya Lowo biha.” (1 Yoh. 5:19) Kutani, xana munhu a nga swi papalatisa ku yini ku hambuka swin’we ni vanhu lavan’wana hinkwavo? A nga swi papalata ntsena hi ku seketela Mfumo wa Xikwembu hi ku helela ni ku hlayisa vukala-tlhelo lebyi heleleke eka madzolonga ya mintlawa ya misava.—Yoh. 17:15, 16.
MANO YA VUTLHARHI YA LOWO BIHA
6. I yini leswi katsekaka etindleleni leti Sathana a ti tirhiseke leswaku a susa vanhu evugandzerini bya ntiyiso?
6 Eminkarhini hinkwayo ya matimu, Sathana u tirhise nxaniso wa marito ni wa xiviri leswaku a humesa vanhu evugandzerini bya ntiyiso. Kambe u tirhisa ni tindlela tin’wana ta vukanganyisi—swiendlo swa vutlharhi ni mano lamakulu.
7. Vutlharhi bya Sathana byi kombisiwa njhani eka ndlela leyi a tirhisaka vukhongeri bya mavunwa ha yona?
7 Hi vutlharhi u hoxe ntshungu wa vanhu emunyameni hi ku tirhisa vukhongeri bya mavunwa, loko va swi tsakela, a endla leswaku va vona onge va tirhela Xikwembu. Leswi va nga wu rhandziki kahle ntiyiso, va nga ha kokiwa hi mihivahivana ya vukhongeri ya xihundla, leyi vonakaka yi nyanyula kumbe va tsakisiwa hi masingita yo karhi. (2 Tes. 2:9, 10) Kambe hi tsundzuxiwa leswaku, hambi ku ri exikarhi ka lava hlanganyeleke evugandzerini bya ntiyiso, “van’wana va ta [wa] . . . hi mhaka ya ku landza mimoya leyi kanganyisaka ni tidyondzo ta mademona.” (1 Tim. 4:1) Sweswo swi nga endlekisa ku yini?
8. Sathana u va nghenisise ku yini vanhu evukhongerini bya mavunwa, kun’we ni lava a va gandzela Yehovha?
8 Hi vutlharhi, Diyavulosi u tirhisa ku tsana ka munhu. Xana ku chava vanhu ka ha ri kona eka yena? Loko swi ri tano, a nga ha hetiwa mongo hi ntshikilelo wa maxaka kumbe vaakelani, lava lavaka leswaku a nghenelela swiendlo leswi humaka evukhongerini bya mavunwa. Xana munhu yoloye u ni vutikukumuxi? Kutani a nga ha hlundzuka loko a layiwa kumbe loko van’wana va nga ma amukeli mavonelo lawa a ma nyikelaka. (Swiv. 29:25; 15:10; 1 Tim. 6:3, 4) Ku vuriwa yini loko a hlanganyela evutirhelini bya nsimu, kambe a nga susumetiwi hi rirhandzu? Ematshan’wini yo lulamisa mavonelo yakwe ma fambisana ni xikombiso xa Kreste, a nga ha talela eka vanhu lava ‘dikidaka tindleve takwe’ hi ku vula leswaku ku hlaya Bibele ntsena ni ku hanya ‘vutomi lebyinene’ swi ringene. (2 Tim. 4:3) Ku nga khathariseki leswaku ú joyina ntlawa wun’wana wa vukhongeri kumbe ú khomelela eka vukhongeri byakwe, sweswo a swi na mhaka eka Sathana, loko ntsena a nga n’wi gandzeli Yehovha hi ndlela leyi Xikwembu xi yi kombisaka hi Rito ra xona ni nhlengeletano ya xona, swi ringene eka yena.
9. Sathana u ri tirhisa njhani rimbewu hi vutlharhi leswaku a hetisisa swikongomelo swakwe?
9 Sathana nakambe u xisa vanhu leswaku va enerisa ku navela loku tolovelekeke hi tindlela to biha. Leswi u swi endle hi ku navela ku hlangana ka rimbewu. Hi ku fularhela mahanyelo ya le Bibeleni, vunyingi emisaveni byi languta vuxaka bya rimbewu lebyi endliwaka hi vanhu lava nga tekanangiki tanihi ku titsakisa lokunene kumbe tanihi ndlela ya ku kombisa leswaku va kurile. Kambe ku vuriwa yini hi vanhu lava ngheneleke vukati? I mhaka leyi tolovelekeke eka vanhu va misava lava nga ni swiphiqo swa vukati leswaku va dlaya vukati, ivi va tlhela va tekana ni un’wana, kumbe va hambana va ya hanya ni xigangu xin’wana. Loko hi kambisisa ndlela leyi ya vutomi, xana hi vona onge hi lahlekeriwa hi swin’wana, hi vona onge ndlela ya Vukreste yi ni milawu yo tala? Mano lawa Sathana a ma tirhisaka i ku endla munhu a ehleketa leswaku Yehovha u n’wi tsona swin’wana leswinene. U hi hlohlotela leswaku hi anakanya hi ntsako lowu hi nga wu kumaka sweswi—ematshan’wini yo anakanya hi vuyelo lebyi nga ta va kona eka hina ni van’wana, ni vuxaka bya hina na Yehovha ni N’wana wakwe.—Gal. 6:7, 8; 1 Kor. 6:9, 10.
10. Sathana u tirhisa yini leswaku a hi nghenisa emadzolongeni?
10 Ku navela kun’wana ka ntumbuluko i ka vutihungasi. Loko byi ri lebyi tengeke, byi nga hi phyuphyisa emirini, emiehleketweni ni le moyeni. Kambe, xana hi endlisa ku yini loko Sathana, hi vutlharhi a tirhisa minkarhi yo hungasa leswaku a susa mianakanyo ya hina emianakanyweni ya Xikwembu? Hi xikombiso, ha swi tiva leswaku Yehovha u venga lava rhandzaka madzolonga. (Ps. 11:5) Kambe loko minkombiso ya thelevhixini kumbe ya yindlu ya tibayiskopo yi ma kombisa, xana ho tshama hi ku ntsee, hi ma honolela? Kumbe loko ma kombisiwa tanihi ntlango wo karhi, xana ha ma amukela kumbexana hi tlhela hi ndhundhuzela ni vatlangi va kona?—Ringanisa Genesa 6:13.
11. Munhu loyi a tivaka ntiyiso mayelana ni vungoma a nga ha phasiwa hi tindlela tihi, loko a nga tivoneli?
11 Nakambe ha swi tiva leswaku lava hlanganyelaka eka vungoma byihi na byihi—lava hlahluvaka, lava loyaka kumbe lava ringetaka ku vulavula ni vafi—va fana ni ‘nchumu lowu nyangatsaka eka Yehovha.’ Hi nga ka hi nga ehleketi hi ku ya evangomeni naswona entiyisweni a hi nge va amukeli ekaya ra hina leswaku va endla swilo swa vona swa vudimona. Kambe xana hi nga va yingisela ni ku va hlalela hi ntsako loko va humelela eka thelevhixini? Hambi loko hi nga ta pfumela ku tshunguriwa hi xingomatanda, xana hi nga boha xihlangi xa hina ntambhu exisutini, hi ku ehleketa leswaku yi ta xi sirhelela emakhombyeni? Kumbe, leswi hi tivaka leswaku Bibele yi ri a swi lulamanga ‘ku loya van’wana,’ xana hi nga tshika vuloyi byi lawula miehleketo ya hina swa nkarhinyana?—Det. 18:10-12; Gal. 5:19-21.
12. (a) Vuyimbeleri byi tirhisiwa njhani leswaku byi hi endla hi amukela mianakanyo leyi hi swi tivaka leswaku yi hoxile? (b) Xana maambalelo ya munhu, ku lunghisa ka yena misisi kumbe mavulavulelo yakwe, ma nga swi kombisisa ku yini leswaku u tsakela vanhu lava Yehovha a vengaka mahanyelo ya vona? (c) I yini lexi hi faneleke hi xi endla leswaku hi papalata ku phasiwa hi mano ya Sathana?
12 Hi hlayile eMatsalweni hi twa leswaku ‘vuoswi ni thyaka ra muxaka wun’wana ni wun’wana swi nga tshuki swi vuriwa exikarhi ka hina, hi ndlela yo swi seketela.’ (Ef. 5:3-5) Kambe ku vuriwa yini loko timhaka to tano ti fambisana ni vuyimbeleri lebyi nga ni miloti yo nandziha, chayelo ro tsokombela kumbe ni leri nga ni ntamu? Xana handle ko swi lemuka hi nga ha sungula ku phindha-phindha marito lama seketelaka rimbewu leri endliwaka ehandle ka vukati, ku tirhisa swidzidzirisi leswaku u kuma ntsako ni swin’wana? Kumbe, hambi loko hi swi tiva leswaku a hi fanelanga hi tekelela mahanyelo ya vanhu lava endlaka swilo swo tano, xana hi rhandza ku fana na vona hi ku tekelela maambalelo ya vona, ndlela leyi va lunghisaka misisi ha yona kumbe ndlela leyi va vulavulaka ha yona? Sathana u ni mano yo chavisa! Tindlela leti a ti tirhisaka ku yenga vanhu leswaku va pfumelelana ni mianakanyo yakwe leyi onhakeke ti ni vukanganyisi lebyikulu! (2 Kor. 4:3, 4) Leswaku hi nga tshuki hi phasiwa hi vukanganyisi bya yena, hi fanele hi papalata ku kokiwa hi misava. Hi fanele hi tsundzuka leswaku ‘valawuri va misava va munyama lowu’ i vamani, kutani hi lwisana ni nkucetelo wa vona hi matimba.—Ef. 6:12; 1 Pet. 5:8.
KU HLOMISERIWA KU VA VAHLURI
13. Xana hina hi nga swi kotisa ku yini, hambi hi nga hetisekanga, ku hlula misava leyi Sathana a yi fumaka?
13 Yesu a nga si fa u byele vaapostola vakwe a ku: “Tiyani timbilu, ndzi hlurile misava.” Na vona, a va ta va vahluri; naswona endzhaku ka malembe ya 60 muapostola Yohane u tsarile: “I mani loyi a hlulaka misava xana? Hi yena loyi a pfumelaka leswaku Yesu Kriste i N’wana wa Xikwembu!” (Yoh. 16:33; 1 Yoh. 5:5) Ripfumelo ro tano ri kombisiwa hi ku yingisa milawu ya Yesu ni ku titshega hi Rito ra Xikwembu, hi laha a endleke ha kona. I yini xin’wana lexi lavekaka? I ku tshama hi ri ekusuhi ni vandlha leri yena a nga nhloko ya rona. Loko hi endla swihoxo, hi fanele hi hundzuka, hi kombela ku rivaleriwa hi Xikwembu, hi gandzelo ra Yesu. Hi ndlela leyi, hambi leswi hi nga hetisekangiki, na hina hi nga va vahluri.
14. (a) Hlaya Vaefesa 6:13-18. (b) Tirhisa swivutiso ni matsalwa lama kombisiweke tanihi xisekelo xo bula hi mimpfuno ya xiphemu xin’wana ni xin’wana xa matlharhi ya moya.
14 Leswaku hi humelela, hi fanele hi havaxela ‘matlharhi lama heleleke ya Xikwembu,’ hi nga siyi xiphemu ni xin’we xa wona. Pfula Bibele ya wena eka Vaefesa 6:13-18 ivi u hlaya ndlela leyi matlharhi wolawo ma hlamuseriwaka ha yona. Kutani, hi ku hlamula swivutiso leswi nga laha hansi, xiyisisa ndlela leyi u nga vuyeriwaka ha yona eka nsirhelelo lowu nyikiwaka hi xiphemu xin’wana ni xin’wana xa matlharhi lawa.
“Tikhameni hi ntiyiso wu va vamba”
Hambi loko ntiyiso hi wu tiva, xana dyondzo ya nkarhi na nkarhi, ku anakanyisisa hi ntiyiso wa Bibele ni ku va kona eminhlanganweni swi hi sirhelela njhani? (Flp. 3:1; 4:8, 9; 1 Kor. 10:12, 13; 2 Kor. 13:5; 1 Pet. 1:13, Kingdom Interlinear)
‘Xisirhelelo xa xifuva xa ku lulama’
Xana mpimanyeto lowu wa ku lulama i wa mani? (Nhlav. 15:3)
Kombisa ndlela leyi ku tlula milawu ya Yehovha, hikwalaho ka ku tsandzeka ku rhandza tindlela ta yena, swi nga ha vavisaka munhu ha yona emoyeni. (Vona 1 Samuwele 15:22, 23; Deteronoma 7:3, 4.)
‘Milenge yi havaxela switirho swa mahungu lamanene ya ku rhula’
Xana swi hi sirhelerisa ku yini ku hamba hi tirhisa milenge ya hina leswaku yi hi fambisa hi ya vulavula ni vanhu hi malunghiselelo ya Xikwembu ya ku rhula? (Rhom. 10:15; Ps. 73:2, 3; 1 Tim. 5:13)
‘Xitlhangu lexikulu xa ripfumelo’
Loko hi ri ni ripfumelo leri tiyeke, xana hi nga endlisa ku yini loko ku endliwa matshalatshala ya ku hi endla leswaku hi kanakana kumbe hi chava? (Ringanisa 2 Timotiya 1:12; 2 Tihosi 6:15-17.)
‘Xihuku xa ku ponisiwa’
Xana ntshembo wa ku ponisiwa wu n’wi pfuna njhani munhu leswaku a nga phasiwi hi ku rhandza swilo leswi vonakaka? (1 Tim. 6:7-10, 19)
‘Tlharhi ra moya’
Xana nkarhi hinkwawo hi fanele hi titshega hi yini loko hi lwisana ni ku hlaseriwa ka vumoya bya hina kumbe bya van’wana? (Ps. 119:98; Swiv. 3:5, 6; ringanisa Matewu 4:3, 4.)
Hi ku pfumelelana ni sweswo, eka Vaefesa 6:18, 19, i yini xin’wana lexi kombisiwaka xi ri xa nkoka enyimpini ya moya? Xi fanele ku endliwa kangani? Xi endleriwa mani?
15. (a) Xana un’wana ni un’wana wa hina u lwa nyimpi ya moya a ri swakwe? (b) Xana hi nga yima njhani hi tiyile enyimpini leyi?
15 Leswi hi nga masocha ya Vukreste, hi xiphemu xa vuthu lerikulu leri lwaka nyimpi ya moya. Loko hi tshama hi xalamukile naswona hi tirhisa kahle matlharhi lama heleleke ya Xikwembu, a hi nge dlayiwi enyimpini leyi. Ematshan’wini ya sweswo, hi ta tiyisa malandza-kulorhi ya Xikwembu. Hi ta lungheka ni ku hisekela ku lwa, hi twarisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu wa Vumesiya, ku nga hulumendhe leyi Sathana a lwisanaka na yona swinene.
BULO RO PFUXETA
● Ha yini vagandzeri va Yehovha va lwela ku hlayisa vukala-tlhelo lebyi heleleke malunghana ni ku lwa ka mintlawa ya misava?
● Hi wahi mano man’wana lama tirhisiwaka hi Sathana leswaku a dlaya Vakreste emoyeni?
● Matlharhi lama humaka eka Xikwembu ma hi sirhelela njhani hi tindlela leti xiyekaka swinene enyimpini leyi ya moya?