Ndzima 18
Hi Fanele Hi Kombisa Ku Chava Xikwembu eKaya
1. (a) Endzhaku ko dyondza mimpimanyeto ya Yehovha ya vukati, hi yihi mindzulamiso leyi vo tala va yi endleke? (b) Kambe i yini swin’wana leswi katsekaka evuton’wini bya ndyangu wa Vukreste?
MINTIYISO yin’wana yo tsakisa leyi hi yi dyondzeke eku sunguleni ka dyondzo ya hina ya Bibele, hi leyi yi fambelanaka ni vukati ni vutomi bya ndyangu. Hi kote ku languta Yehovha tanihi Musunguri wa vukati, hi tlhela hi vona leswaku eBibeleni u nyikele nkongomiso lowunene ngopfu wa mindyangu. Hikwalaho ka nkongomiso wolowo, vanhu vo tala va tshike vunghwavava naswona va tsarise vukati bya vona hi mfanelo. Kambe ku na swin’wana swo tlula leswi, evuton’wini bya ndyangu wa Vukreste. Byi katsa ni langutelo ra hina malunghana ni ku tiya ka xiboho xa vukati, ku hetisisa vutihlamuleri bya hina endyangwini, ni ndlela leyi hi swi langutaka ha yona swirho swin’wana swa ndyangu.—Ef. 5:33–6:4.
2. (a) Xana un’wana ni un’wana wa swi tirhisa ekaya leswi a swi dyondzaka eBibeleni? (b) Xana Yesu na Pawulo va wu kandziyisa njhani nkoka wo endla sweswo?
2 Timiliyoni ta vanhu ta swi tiva leswi Bibele yi swi vulaka hi timhaka leti. Kambe loko va langutane ni swiphiqo emakaya ya vona vini, a va swi tirhisi. Hina ke? Entiyisweni ku hava ni un’we wa hina loyi a lavaka ku fana ni lava Yesu a va soleke hi mhaka ya leswi a va tlula nawu wa Xikwembu lowu vulaka leswaku vana va xixima vatswari va vona hi ku tibyela leswaku ku tiendla la tinyiketeleke evukhongerini swi ringene. (Mt. 15:4-9) A hi swi lavi ku va vanhu lava nga ni xiyimo xa ku chava Xikwembu kambe va tsandzeka ku swi kombisa “hi tlhelo ra ndyangu wa ka vona.” Ematshan’weni ya sweswo, hi fanele hi kombisa ku chava Xikwembu ka ntiyiso, ku nga “rifuwo lerikulu.”—1 Tim. 5:4; 6:6; 2 Tim. 3:5.
XANA VUKATI BYI TA TSHAMA KU FIKELA RINI?
3. (a) Xana ku humelela yini hi vukati byo tala, kambe hina hi fanele hi tiyimisela ku endla yini? (b) Tirhisa Bibele ya wena ku hlamula swivutiso leswi xaxametiweke laha henhla malunghana ni leswaku vukati byi fanele byi heta nkarhi wo tanihi kwihi.
3 Swiboho swa vukati swi ya swi tsekatseka, hi mpimo lowukulu. Mimpatswa yin’wana leyi nga ni malembe ya 20, 30 kumbe 40 yi tshama swin’we, sweswi yi ehleketa ku sungula “vutomi lebyintshwa” ni un’wanyana. Naswona se swi tolovelekile ku twa leswaku mimpatswa leyitsongo yi hambanile endzhaku ka tin’hwetinyana yi tekanile. Ku nga khathariseki leswaku vanhu van’wana va endla yini, hina tanihi vagandzeri va Yehovha hi fanele hi navela ku tsakisa Xikwembu. Xana Rito ra xona ri ri yini hi leswi?
Loko wanuna ni wansati va tekana, va fanele va langutela ku tshama swin’we ku fikela rini? (Rhom. 7:2, 3; Mar. 10:6-9)
Hi xihi xisekelo xin’we xa ku dlaya vukati lexi amukelekaka eka Xikwembu? (Mt. 19:3-9; 5:31, 32)
Xana Yehovha u titwisa ku yini hi ku dlaya vukati loku Rito ra yena ri nga ku amukeriki? (Mal. 2:13-16)
Xana Bibele yi vula leswaku ku hambana i ndlela ya ku tlhantlha swiphiqo swa vukati? (1 Kor. 7:10-13)
4. Ku nga khathariseki mboyamelo lowu nga kona manguva lawa, ha yini vukati byin’wana byi khomelela?
4 Hikwalaho ka yini vukati byin’wana byi khomelela, kasi byin’wana—hambi exikarhi ka lava tivulaka Vakreste—bya fa? Hakanyingi yinhla leyikulu i ku va vanhu vambirhi va rindza va ya tekana loko se va wupfe kahle. Ku kuma munghana loyi a tsakelaka leswi wena u swi tsakelaka, loyi u nga burisanaka na yena u ntshunxekile i swa nkoka na swona. Kambe xa nkoka swinene i ku va munhu la chavaka Xikwembu hi xiviri. Loko munhu a rhandza Yehovha hakunene naswona a khorwiseka leswaku tindlela ta Yena ti lulamile, kutani ku ta va ni xisekelo lexinene xa ku tamela swiphiqo leswi vaka kona. (Ps. 119:97, 104; Swiv. 22:19) Vukati bya munhu wo tano a byi nge onhiwi hi langutelo ra leswaku, loko swi nga fambi kahle, u ta hambana na yena kumbe a dlaya vukati. A nge languti swihoxo swa munghana wakwe tanihi xisirhelelo xa ku honisa vutihlamuleri byakwe. Ematshan’weni ya sweswo, u ta dyondza ku langutana ni swiphiqo swa vutomi kutani a lava tindlela letinene to swi lulamisa.
5. (a) Ku tshembeka eka Yehovha ku katseka njhani? (b) Hambi loko ku langutaniwa ni swiphiqo leswikulu, hi byihi vuyelo lebyi nga tisiwaka hi ku namarhela mimpimanyeto ya Yehovha?
5 Hi swi tiva kahle leswaku Diyavulosi u vula leswaku loko hi ri na swiphiqo swo karhi hi ta honisa tindlela ta Yehovha kutani hi ehleketa leswaku swa antswa hi tianakanyela leswaku hi swihi leswi nga swinene ni leswi biheke. Kambe vanhu lava tshembekeke eka Yehovha a va swi endli sweswo. (Yobo 2:4, 5; Swiv. 27:11) Vunyingi bya Timbhoni ta Yehovha leti xanisiweke hi vanghana va vukati lava nga pfumeriki a byi xi tsemanga xiboho xa tona xa vukati. (Mt. 5:37) Van’wana, endzhaku ka malembenyana, va kume ntsako wo joyiniwa hi vanghana va vona, va tirhela Yehovha. (1 Kor. 7:16; 1 Pet. 3:1, 2) Van’wana vona, lava vanghana va vona va nga kombisiki leswaku va ta hundzuka kumbe lava vanghana va vona va va tshikeke hikwalaho ka leswi va namarheleke ripfumelo ra vona—na vona va swi tiva leswaku va katekisiwile hi ku hanya hi mimpimanyeto ya Yehovha. Hi ndlela yihi? Swiyimo swa vona swi va dyondzise ku tshinela eka Yehovha. Va dyondze ku kombisa timfanelo ta ku chava Xikwembu hambi loko va xanisiwa. I vanhu lava vutomi bya vona byi kombisaka matimba ya ku chava Xikwembu.—Ps. 55:22; Yak. 1:2-4; 2 Pet. 1:5, 6.
UN’WANA NI UN’WANA A ENDLA XIPHEMU XAKWE
6. Leswaku vukati byi humelela, hi rihi lunghiselelo leri faneleke ri xiximiwa?
6 Ina, ku laveka leswi tlulaka ku tshama swin’we ntsena leswaku vukati byi humelela hakunene. Xilaveko lexikulu i ku va xirho xin’wana ni xin’wana xa ndyangu xi xixima lunghiselelo ra Yehovha ra vunhloko. Leswi swi tisa nhleleko lowunene ni ku titwa mi sirhelelekile ekaya.—1 Kor. 11:3; Tito 2:4, 5; Swiv. 1:8, 9; 31:10, 28.
7. Xana vunhloko bya ndyangu byi fanele byi tirhisiwa njhani?
7 Xana vunhloko byebyo byi fanele byi tirhisiwa njhani? Hi mukhuva lowu kombisaka timfanelo ta Yesu Kreste. Yesu u tiyile eku namarheleni ka tindlela ta Yehovha; u rhandza ku lulama naswona u venga vuhomboloki. (Hev. 1:8, 9) Naswona u rhandza vandlha ra yena hi vuenti, wa ri kongomisa a tlhela a ri hlayisa. A nga tinyungubyisi ni ku pfumala nkhathalelo, kambe ematshan’weni ya sweswo, u ni “mbilu yo rhula ni ya tintswalo,” naswona lava nghenaka ehansi ka vunhloko byakwe ‘mimoya-xiviri ya vona ya phyuphyisiwa.’ (Mt. 11:28, 29; Ef. 5:25-33) Loko wanuna ni tatana a hanyisana ni ndyangu wakwe hi mukhuva wolowo, swi le rivaleni leswaku wa titsongahata eka Kreste, loyi a vekeke xikombiso lexi hetisekeke xa ku chava Xikwembu. Hakunene, vamanana va Vakreste va fanele va kombisa timfanelo leti fanaka eka vana va vona.
8. (a) Eka makaya man’wana, ha yini swi tikomba onge tindlela ta Vukreste a ti vi na vuyelo lebyi languteriweke? (b) Hi fanele hi endla yini loko hi langutane ni xiyimo xo tano?
8 Hambi swi ri tano, hikwalaho ka leswi munhu a nga hetisekangiki, swiphiqo swi nga ha va kona. Ku ala nkongomiso wa van’wana swi nga endleka ku dzikile eka van’wanyana enkarhini lowu a ku nga si va na munhu endyangwini la tirhisaka misinya ya milawu ya Bibele. Ku endla swikombelo swa musa ni ku kombisa rirhandzu swi nga ha pfumala vuyelo lebyinene. Ha swi tiva leswaku Bibele yi vula leswaku “ku hlunḍuka hikwako, ni ku kariha hikwako, ni pongo hikwaro, ni ku hlev̌ana hikwako” swi fanele swi susiwa. (Ef. 4:31) Kambe loko vanhu van’wana va tikomba va nga twisisi nchumu, i yini lexi faneleke xi endliwa? Ina, xana Yesu u endlise ku yini loko a tshikileriwa swinene? A nga va tekelelanga lava a va n’wi xungeta ni ku n’wi rhuketela. Ematshan’weni ya sweswo, u tinyiketele eka Tata wakwe, a titshega hi yena. (1 Pet. 2:22, 23) Hi ku fanana, loko ekaya ku va ni swiyimo swo nonon’hwa, hi ta va hi kombisa ku chava Xikwembu loko hi hundzukela eka Yehovha, hi khongelela ku pfuniwa hi yena, ematshan’weni ya ku tirhisa tindlela ta misava.—Swiv. 3:5-7.
9. Ematshan’weni ya ku va ni vuxapi, hi tihi tindlela leti vavanuna vo tala va Vakreste va dyondzeke ku ti tirhisa?
9 Ku hundzuka a ku ti hi ku hatlisa, kambe ndzayo ya Bibele ya tirha hakunene. Vavanuna vo tala lava a va tshamela ku vilela ngopfu hi swihoxo swa vasati va vona, va kuma leswaku xiyimo xi antswile loko vona se va yi twisisa kahle ndlela leyi Kreste a tirhisanaka ha yona ni vandlha rakwe. Vandlha rolero a ri vumbiwi hi vanhu lava hetisekeke. Kambe Yesu wa ri rhandza vandlha leri, u ri vekela xikombiso lexinene, u tlhele a nyikela ni vutomi byakwe hikwalaho ka rona, naswona u tirhisa Matsalwa ku ri pfuna leswaku ri n’wi tsakisa. (Ef. 5:25-27; 1 Pet. 2:21) Xikombiso xa yena xi khutaze vavanuna vo tala va Vakreste leswaku va tirhela ku va xikombiso lexinene ni ku pfuna van’wana hi rirhandzu leswaku va antswisa. Tindlela to tano ti va ni vuyelo byo antswa ku tlula ku va ni vuxapi kumbe ku ala ku vulavula.
10. (a) Hi tihi tindlela leti wanuna ni tatana—hambi loyi a tivulaka Mukreste—a nga nonon’hwisaka vutomi bya van’wana ha tona ekaya? (b) Ku nga endliwa yini leswaku ku antswisiwa xiyimo lexi?
10 Ina, ku nga ha va swihoxo swa wanuna ni tatana leswi pfuxaka swiphiqo ekaya. Ku vuriwa yini loko a nga wu ehleketeleli ndyangu wa yena kumbe a nga rhangeli hi ku hlela leswaku ku va ni bulo ra ndyangu ra Bibele ni mintirho yin’wana? Mindyangu yin’wana yi ve ni vuyelo lebyinene endzhaku ko bula hi ku kongoma, hi xichavo malunghana ni xiphiqo lexi. (Swiv. 15:22; 16:23; 31:26) Kambe hambi loko vuyelo byi nga ri byona lebyi a byi languteriwile, un’wana ni un’wana a nga hoxa xandla eku antswiseni ka xiyimo xa le kaya hi ku hlakulela mihandzu ya moya ni ku kombisa nkhathalelo wa rirhandzu ni ku ehleketelela swirho leswin’wana swa ndyangu. Nhluvuko a wu nge tisiwi hi ku yimela munhu un’wana leswaku a endla xo karhi, kambe wu ta tisiwa hi ku endla xiphemu xa hina, xisweswo hi kombisa leswaku hina vini hi chava Xikwembu ekaya.—Kol. 3:18-20, 23, 24.
LAHA TINHLAMULO TI NGA KUMIWAKA KONA
11, 12. (a) Hi wahi malunghiselelo lawa Yehovha a ma endleke leswaku a hi pfuna hi swiphiqo swa vutomi bya ndyangu? (b) Leswaku hi vuyeriwa hi xitalo, i yini lexi hi khutaziwaka ku xi endla?
11 Ku ni tindhawu to tala leti vanhu va lavaka ndzayo ya timhaka ta ndyangu eka tona. Kambe ha swi tiva leswaku Rito ra Xikwembu ri tamele xitsundzuxo lexinene ngopfu, naswona ha tsaka leswi xi hi pfunaka hi nhlengeletano ya xona leswaku hi tirhisa xitsundzuxo lexi. Xana u vuyeriwa hi xitalo eka mpfuno wolowo?—Ps. 119:129, 130; Mik. 4:2.
12 Ku engetela emhakeni ya ku va kona eminhlanganweni ya vandlha, xana u ni minkarhi leyi vekeriweke dyondzo ya ndyangu ya Bibele? Mindyangu leyi hambaka yi endla leswi vhiki na vhiki yi va ni vun’we eku gandzeleni ka yona. Vutomi bya vona bya ndyangu bya fuwisiwa loko va ri karhi va bula hi matirhelo ya Rito ra Xikwembu eka swiyimo swa vona.—Ringanisa Deteronoma 11:18-21.
13. (a) Loko hi ri ni swivutiso emhakeni yo karhi ya vukati kumbe ya ndyangu, hi xitalo hi nga wu kuma kwihi mpfuno lowu hi wu lavaka? (b) Swiboho hinkwaswo leswi hi swi endlaka swi fanele swi kombisa yini?
13 Kumbexana u ni swivutiso malunghana ni timhaka to karhi ta vukati kumbe ta ndyangu leti ti ku khumbaka. Hi xikombiso, ku vuriwa yini hi mhaka yo lawula mbeleko? Xana ku dlaya mbeleko i swinene eka Vakreste? Xana swi lulamile ku susa khwiri loko swi tikomba onge n’wana u ta velekiwa a nga ri kahle? Xana ku ni swipimelo swo karhi malunghana ni muxaka wa rimbewu leri faneleke exikarhi ka wanuna ni wansati? Loko muntshwa la nga emalembeni yakwe ya kondlo-a-ndzi-dyi a nga swi tsakeli swilo swa moya, xana u fanele a hlanganyela ku fikela kwihi swin’we ni ndyangu wa ka vona evugandzerini? Handle ko kanakana swi kona leswi u swi ehleketaka hi timhaka leti. Kambe xana u nga swi hlamula hi ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele? Xin’wana ni xin’wana xa swivutiso leswi xi hlamuseriwile eka Xihondzo xo Rindza. Dyondza ku tirhisa swikombo leswi nga kona leswaku u kuma mhaka yo tano. Loko tibuku ta khale u nga ri na tona, leti xikombo xi ku yisaka eka tona, languta eka layiburari ya le Holweni ya Mfumo. U nga languteli nhlamulo leyi nge Ina kumbe E-e eka xivutiso xin’wana ni xin’wana. Nkarhi wun’wana u fanele u endla xiboho—wena hi wexe kumbe tanihi mpatswa lowu tekaneke. Kambe dyondza ku endla swiboho leswi kombisaka ku rhandza ka wena Yehovha ni swirho swa ndyangu wa ka n’wina. Endla swiboho leswi kombisaka ku navela lokukulu loku u nga na kona ka ku tsakisa Xikwembu. Loko u endla sweswo, swi ta va erivaleni eka Yehovha ni le ka van’wana lava ku tivaka kahle leswaku hakunene u kombisa ku chava Xikwembu ni le kaya ka wena, ku nga ri ehandle ntsena.—Ef. 5:10; Rhom. 14:19.
BULO RO PFUXETA
● Xana ku tshembeka eka Yehovha ku fambelana njhani ni ku tshembeka eka xiboho xa vukati?
● Loko hi tshikileriwa hi swiphiqo swa ndyangu, i yini lexi nga ta hi pfuna ku endla leswi tsakisaka Xikwembu?
● Hambi loko van’wana endyangwini va endla swihoxo, hi nga endla yini leswaku hi antswisa xiyimo lexi?