Ndzima 2

“Hosana Ya Ku Rhula” Yi Kongomana Ni Armagedoni

1, 2. (a) I marito wahi lama nyanyulaka lawa Xikwembu xi huhuteleke muprofeta Esaya ku ma vula? (b) Xana marito lawa ma sungule ku hetiseka rini?

EKA lembe xidzana ra vunhungu emahlweni ka Nguva ya hina leyi Tolovelekeke, muprofeta Esaya u huhuteriwe ku byela vanhu va Xikwembu a ku: “Hikuva hi velekeriwe n’wana, hi nyikiwe n’wana wa wandzisanyana, vuhosi byi vekiwile khatleni ra yena. U ta thyiwa Muhlamarisi, Mutsundzuxi, Xikwembu xa Matimba, Tatana la nga riki na ku hela, Hosi ya ku rhula; eku kurisa ku fuma ni ku nyika xiluvelo xa Davhida ni ku fuma ka yena eku rhula loku nga heriki, ni ku xi tiyisa, ni ku xi seketela hi ku avanyisa ni ku lulama, sweswi ni hi laha ku nga heriki.”—Esaya 9:6, 7.

² Marito wolawo yo tsakisa ma sungule ku hetiseka exiphen’wini xo hetelela xa lembe ra 2 B.C.E. Laha a ku ri loko Yesu a velekiwa tanihi ntukulu wa Hosi Davhida, la fumeke tinxaka ta 12 ta Israyele emutini wa Yerusalema.

Ntwanano Wa Mfumo Lowu Nga Ni Ku Rhula Loku Nga Heriki

3. (a) I ntwanano wihi lowu Xikwembu xi wu endleke na Hosi Davhida? (b) I ntukulu wihi wa Hosi Davhida loyi Yehova a hundziseleke xidlodlo lexi nge “Hosana ya ku Rhula” eka yena?

³ Hikwalaho ka ku hisekela ka Davhida vugandzeri bya Xikwembu xa Israyele, Yehova u endla na yena ntwanano wa Mfumo lowu nga heriki eka vana vakwe. (2 Samuel 7:1-16) Ntwanano wolowo a wu seketeriwe hi ku hlambanya ka Xikwembu. (Psalma 132:11, 12) Hi ku ya hi ntwanano wolowo, mfumo wa Davhida a wu fanele ku nyikela xisekelo xa Mfumo lowu taka wa “Hosana ya ku Rhula.” “Yesu Kriste, n’wana Davhida,” hi yena loyi Yehova a hundziseleke xidlodlo lexi nge “Hosana ya ku Rhula.”—Matewu 1:1.

4. (a) I mani la veke manana wa la misaveni wa Yesu? (b) Xana ntsumi Gabriyele yi n’wi byele yini emhakeni leyi?

⁴ Mana wa Yesu a a ri wansati la velekeriweke enxaxamelweni wa vuhosi bya Hosi Davhida. A a ri ntombhi loko a tika nyimba ya n’wana wakwe la tshembisiweke, loyi a a ta va mudyandzhaka wa hi laha ku nga heriki wa xiluvelo xa Davhida. Ku tika loku ku endleke emahlweni ko va Yosefa a n’wi teka tanihi nsati wakwe. (Matewu 1:18-25) Ntsumi Gabriyele u byele wanhwana Mariya a ku: “Vona, u ta tika, kutani u ta veleka n’wana wa mufana; u ta n’wi thya vito ra Yesu. Yena ú ta va nkulukumba, a vuriwa n’wana wa Loyi-a-nga-henhla-henhla; Hosi Xikwembu xi ta n’wi nyika xiluvelo xa Hosi Davhida tata wa yena. U ta fuma rixaka ra Yakobo hi laha ku nga heriki; vuhosi bya yena byi nga ka byi nga vi na makumu.”—Luka 1:31-33.

5. I yini leswi muprofeta Esaya a swi vhumbeke mayelana ni ku fuma ka “Hosana ya ku Rhula”?

⁵ Hi yona mhaka leyi muprofeta Esaya a profeteke mayelana ni “Hosana ya ku Rhula” leswaku “ku kurisa ku fuma, ni ku nyika xiluvelo xa Davhida ni ku fuma ka yena eku rhula loku nga heriki.” (Esaya 9:6, 7) Xisweswo ke, hi ku landza ntwanano lowu endliweke na Davhida, Mfumo lowu a wu ta va hulumendhe leyi nga heriki ya ku rhula loku nga hava makumu. Xiluvelo xakwe xi fanele ku tshama hi “laha ku nga heriki”!

6. (a) Ku hlayisa ntwanano wa Mfumo, Xikwembu xi endle yini hi siku ra vunharhu ra ku fa ka Yesu? (b) Yesu u sungule rini ku fuma tanihi “Hosana ya ku Rhula”?

⁶ Ku hetisisa ntwanano lowu wa Mfumo, Xikwembu xa Matimba hinkwawo xi pfuxile Yesu eku feni hi siku ra vunharhu ra maxangu yakwe. Leswi a ku ri hi siku ra vu-16 ra n’hweti ya Xiyuda ya Nisan, hi lembe ra 33 ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke. Tanihi mbhoni leyi voneke hi mahlo ya ku pfuxiwa ka N’wana wa Xikwembu, muapostola Petro u vule leswaku “Yesu u dlayiwile hi tlhelo ra miri, kambe u endliwile la hanyaka hi tlhelo ra moya.” (1 Petro 3:18) Xikwembu lexi nga Henhla-henhla xi n’wi tlakusele evokweni ra xinene ra xona. Kwalaho, ku sukela eku heleni ka Minkarhi ya Vamatiko, kumbe “minkarhi leyi vekiweke ya vamatiko,” eku sunguleni ka October ya lembe ra 1914, a a ri karhi a fuma tanihi “Hosana ya ku Rhula.”—Luka 21:24.

7. (a) Xana Yesu u kongomane na yini ku sukela eku sunguleni ka Mfumo wakwe? (b) I vamani lava twarisaka vuhosi bya Yesu ematikweni hinkwawo, naswona eku hetisekeni ka yini?

⁷ Ku sukela eku sunguleni ka Mfumo wakwe wa le matilweni, u kongomane ni misava leyo homboloka, hi laha swi vonakeke ha kona eka tinyimpi timbirhi ta misava ehenhleni ka leswaku i mani la nga ta fuma misava. Sweswi u langutane ni nhlengeletano ya Nhlangano wa Matiko. Hi ku huweleriwa ka misava hinkwayo ka mahungu lamanene ya Mfumo hi Timbhoni ta Yehova, leti chumayelaka ematikweni lama tlulaka 200, vuhosi byakwe lebyi tirhaka ematilweni byi karhi byi tivisiwa matiko hinkwawo. Leswi i ku hetiseka ka leswi “Hosana ya ku Rhula” hi yoxe yi swi vhumbeke, hi laha hi hlayaka ha kona eka Matewu 24:14: “Kutani Evangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.”

8. Hikwalaho ka yini ku nga vuriwaka leswaku hi le ndzeni-ndzeni ka ‘ku hela loku ka mafambiselo ya swilo’?

⁸ Mhaka ya mfumo wa misava yi fanele ku lulamisiwa ku nga ri khale. Sweswi, malembe lama tlulaka 70 endzhaku ka ku hela ka “minkarhi leyi vekiweke ya vamatiko” hi 1914, hi le ndzeni-ndzeni ka ‘ku hela loku ka mafambiselo ya swilo.’ Rixaka ra 1914 ri vone ku sungula ka swiendlakalo leswi nga ni nhlamuselo swa misava leswi vhumbiweke hi Yesu. (Matewu 24:3-14) Rixaka rolero, Yesu u te ri nga ka ri nga hundzi swilo sweswo hinkwaswo swi nga si humelela. Sweswi ri kusuhi swinene ni ku heta pfhumba ra rona.—Matewu 24:34.

9, 10. (a) Xana rungula ra vuprofeta ebukwini ya Nhlavutelo ri byeriwe hina hi ndlela yihi? (b) I yini lexi Nhlavutelo 16:13, 14, 16 yi xi vhumbaka hi ta Har–magedon, kumbe Armagedoni?

⁹ Kutani ke, i yini lexi nga kwala mahlweninyana, naswona “Hosana ya ku Rhula” yi kongomana na yini? Yena hi yexe u tirhisiwe ku profeta leswi eka buku yo hetelela ya Bibele, Nhlavutelo, kumbe Apocalipsi, leyi Xikwembu xi n’wi nyikeke ni leyi a yi tiviseke mukhalabye muapostola Yohane hi ku tirhisa ntsumi. (Nhlavutelo 1:1, 2) Sweswo swi humelele kwalomu ku heleni ka lembe xidzana ro sungula ra Nguva ya hina leyi Tolovelekeke. Eka Nhlavutelo 16:13, 14, 16, Yesu u endle leswaku muapostola Yohane a andlala nhlamuselo leyi ya nkoka hi Har–Magedon, kumbe Armagedoni:

¹⁰ “Hi loko ndzi vona mimoya minharhu leyo nyenyetsa ku fana ni machela, yi huma hi le non’weni wa dragona, ni le non’weni wa xivandzana, ni le non’weni wa muprofeta wa mavunwa; leyi i mimoya ya mademona leyi endlaka masingita, leyi rhendzelekaka hi tihosi ta misava hinkwayo, yi ti rhamba nyimpi, ku ta lwa ni Xikwembu xa matimba hinkwawo hi siku lerikulu ra kona. Kutani mimoya yi hlengeleta tihosi endhawini leyi va nge i Armagedoni hi ririmi ra Xiheveru.”

“Ntshava Ya Megido” Yo Fanekisela

11. (a) Xana vito leri nge Armagedoni ri vula yini, naswona ku vile ni mbango wa ntivo-misava lowu a wu vitaniwa tano ke? (b) Hikwalaho ka yini muti wa khale wa Megido a wu ri wa nkoka hi tlhelo ra matimu? (c) I nhlamuselo yihi leyi nga hi kambirhi leyi Megido wu vaka na yona?

¹¹ Vito ra Xiheveru Har–magedon, kumbe Armagedoni, ri vula “Ntshava ya Megido.” Ku hava mbango wa ntivo-misava eminkarhini ya khale kumbe ya manguva lawa lowu a wu vitaniwa Ntshava ya Megido. Xisweswo eka buku yo tanihi Nhlavutelo leyi taleke hi ririmi ro fanekisela, rito leri ri ni nhlamuselo yo fanekisela. Sweswo ku nga va yini? Ee, muti lowu tlakukeke wa Megido, lowu vito ra wona ri vulaka xivandla xa “nhlengeletano ya mavuthu,” a wu ri wa nkoka wa matimu. Eka matimu ya misava ni ya Bibele vito leri a ri pfindlusa mianakanyo ya tinyimpi to hetelela. Ha yini? Hikuva muti lowu hi nkarhi wolowo a wu lawula xivandla xa nyimpi exikarhi ka Yuropa, Asia na Afrika, naswona vahlaseri hi ndlela leyi humelelaka a va tlhontlhiwa ni ku yimisiwa kona hi vaaki-ndhawu. Xisweswo Megido wu ve ni tinhlamuselo timbirhi—leya ku hluriwa ka mavuthu ya tlhelo rin’we ni ya ku hlula loku vangamaka eka lerin’wana.

12, 13. (a) Xana Xikwembu xa Bibele xi hlangana njhani na Megido ni nambu lowu a wu ri kusuhi na wona emasikwini ya Muavanyisi Barak? (b) Xana risimu ra vunghwazi ra Barak na Debora ri wu hlamusela njhani ntirho wa Xikwembu eku hluleni?

¹² Xikwembu xa Bibele xi tihlanganise na Megido ni nambu wa le kusuhi wa Kishon enkarhini wa vaavanyisi va Israyele. Emasikwini ya Muavanyisi Barak na muprofeta Debora, Xikwembu xi nyike vanhu va xona lava hlawuriweke ku hlula endhawini leyi nga kusuhi na Megido. Muavanyisi Barak a a ri ni vavanuna va 10 000, kasi nala la nga ehansi ka Ndhuna Sisera, handle ka mavuthu ya milenge, a a ri ni magolonyi ya nyimpi ya tihanci ya 900. Yehova u nghena enyimpini a lwela vanhu vakwe lava hlawuriweke ivi a vanga ndhambi leyi kavanyeteke magolonyi wolawo ya nyimpi ya nala. Eka risimu ra vunghwazi leri Barak na Debora va ri yimbeleleleke Xikwembu endzhaku ka ku hluriwa ka singita ka vuthu ra Sisera, va kokerile miehleketo eka xiphemu xa Xikwembu eku hluriweni loku ka nala:

¹³ “Tihosi ti fika ti lwa; ku lwa ni tihosi ta Kanana, kusuhi na Taanak, ematini ya Megido; kambe a va kumanga nchumu, hambi yi ri mali. Tinyeleti ta le matilweni ti lwa, ti lwa na Sisera loko ti hundza hi tindlela ta tona. Nambu wa Kishon wu va kukurile, nambu wa khale, nambu wa Kishon.”—Vaavanyisi 5:12, 19-21.

14. I marito wahi yo pfala ya risimu leri huhuteriweke ra vunghwazi lawa handle ko tipfinyinga xi nga xikhongelo malunghana ni nyimpi leyi taka eArmagedoni?

¹⁴ Handle ko tilumaluma, marito lama huhuteriweke lawa Barak na Debora va heteleleke risimu ra vona ha wona endzhaku ka ku hlula koloko ka khale eMegido ma tirha tanihi xikhongelo eka nyimpi leyi taka ya Armagedoni. Ma ri: “Oho! Yehova! Valala hinkwavo va wena a va lovisiwe sweswo! Loko va ri lava ku rhandzaka, va ta fana ni dyambu, loko ri tsuvuka ematimbeni ya rona.”—Vaavanyisi 5:31.a

Matiko Ma Karhi Ma Hlengeletiwa eArmagedoni

15. (a) Manuku ke, Armagedoni i xivandla xa muxaka muni? (b) Hi xihi xin’wana xa swihlovo swa vunwa lebyi nga basangiki lebyi susumetelaka matiko enyimpini eArmagedoni?

¹⁵ Kutani Megido a xi ri xivandla lexi tinyimpi to hetelela a ti lwiwa eka xona. Entiyisweni, Armagedoni xi ta va xi ri xivandla xa nyimpi lexi matiko hinkwawo ya misava ya namuntlha ma nga ta macha eka xona ehansi ka mavuthu lama chavisaka lama hlamuseriweke eka Nhlavutelo 16:13, 14. “Mimoya ya mademona” leyi susumetelaka matiko i vunwa lebyi twarisiwaka namuntlha, lebyi thyakeke ku fana ni chela leri nga basangiki ra Bibele. Xin’wana xa swihlovo swo tano swa vunwa lebyi nga basangiki i “dragona leyikulu yo tshwuka.” Nhlavutelo 12:1-9 yi hlamusela “dragona” tanihi Sathana Diyavulosi.

16. Eka Nhlavutelo 16:13, xana “xivandzana” xi fanekisela yini?

¹⁶ Xihlovo xin’wana xa vunwa lebyi nga basangiki i “xivandzana.” Eka Nhlavutelo 16:13 “xivandzana” lexi xo fanekisela xi fambelana ni “dragona” ya vudiyavulosi. Hi ku ya hi Nhlavutelo 20:10, “xivandzana” lexi xi ta heriseriwa makumu hikwalaho ka ku tirhisana ka xona ni “dragona” yo fanekisela. “Xivandzana” xi fanekisela mafambiselo hinkwawo ya politiki ya misava leyi, leyi “dragona” yi nga xikwembu xa yona. (2 Vakorinto 4:4) Xi hlanganisa tihulumendhe hinkwato leti hambaneke ta politiki ta misava leyi.—Ringanisa Daniel 7:17; 8:20, 22.

17. Hi byihi vuyelo bya vunwa lebyi fanaka ni chela lebyi twarisiwaka hi “xivandzana”?

¹⁷ Mafambiselo yo tano ya misava ya mfumo wa politiki ma ni vunwa bya wona lebyi xiyekaka. Naswona ku huwelela loku, vunwa lebyi fanaka ni chela i marito lama huhuteriweke ya “dragona” yo hlengeleta “tihosi,” kumbe vafumi va politiki va misava, ‘eku lweni ka siku lerikulu ra Xikwembu xa matimba hinkwawo’ loku nga ta lwiwa eArmagedoni.

18. (a) Xana vito leri nge Har–magedon ri komba yini? (b) Xana ntshava a yi ta komba yini?

¹⁸ Harmagedon xisweswo yi vula xiyimo xa misava lexi katsaka nyimpi yo hetelela. Yi komba xiyimo xexo xo hetelela lexi eka xona timhaka ta misava ti taka eka xona laha vafumi va politiki hi vun’we va kanetaka ku rhandza ka Xikwembu, lerova Xikwembu xi boheka ku tirihisela hi ku landzelela xikongomelo xa xona. Kutani vumundzuku byi fanele ku lawuriwa hi vuyelo bya ku himpfilitana loku. EMegido hi koxe, mbango wa ntivo-misava, a ku ri hava ntshava. Kambe ntshava a yi fanekisela xivandla lexi xiyekaka xo hlengeletana eka xona lexi nga voniwaka hi ku olova hi mavuthu hinkwawo ya nyimpi lama hlengeletaneke kona.

19, 20. I rhengu rihi leri Ndhuna ya mavandla ya Yehova ya le matilweni yi nga ta ri tirhisa eArmagedoni, naswona ku va ni vuyelo byihi?

¹⁹ Yesu Kriste, Ndhuna ya mavandla lama lwaka ya Yehova, hi malembe yo tala u langute ku hlengeletiwa ka vafumi va misava ni mavandla ya vona ya nyimpi eArmagedoni. Kambe a nga ringetanga ku hlawula hosi yo karhi ni mavandla ya yona ya nyimpi leswaku a yi herisa yi ri yoxe ivi xisweswo a herisa mavandla ya nala hi swiphemuphemu. Ematshan’wini ya sweswo, u va nyike nkarhi lowu ringaneke wo hlengeletana hi vunyingi ni ku hlanganisa mavandla ya vona ma va vuthu lerikulu ra nyimpi. Xikongomelo xakwe lexi tiyeke i ku va sungula hi nkarhi wun’we hinkwavo ka vona!

²⁰ Manuku u ta va a va hlule hi ndlela leyi dumeke, leswaku ku dzunisiwa Mulawuri wakwe, Yehova Xikwembu, ni ku titivisa hi yexe, handle ko tilumaluma, “tanihi Hosi ya tihosi ni Mufumi wa vafumi.”—Nhlavutelo 19:16.

[Nhlamuselo ya le hansi]