Hi Wihi Ntshembo Wa Varhandziwa Lava Feke?
“Loko munhu a fa, xana u ta tlhela a hanya?” ku vutise munhu Yobo khale ka khaleni. (Yobo 14:14, King James Version) Kumbexana na wena, u hlamarisiwile hi leswi. A wu ta titwisa ku yini loko a wu lo swi tiva leswaku ku tlhela u hlanganisiwa ni varhandziwa va wena a swi koteka kona kwala misaveni ehansi ka swiyimo leswi antswaka?
Ee, Bibele yi endla xitshembiso lexi: “Vafi va wena a va tlhele va hanya! . . . [va ta pfuka].” Kutani Bibele yi tlhela yi ku: “Lavo lulama va ta fuma misava, va ta tshama ka yona hi masiku.”—Esaya 26:19; Psalma 37:29.
Leswaku hi va ni ntshembo wa xiviri eka switshembiso swo tano, hi fanele ku hlamula swivutiso swin’wana swa xisekelo: Ha yini vanhu va fa? Vafi va kwihi? Naswona hi nga tiyisekisa ku yini leswaku va nga tlhela va hanya?
Rifu, Ni Leswi Humelelaka Loko Hi Fa
Bibele yi swi veka erivaleni leswaku Xikwembu eku sunguleni a xi nga kunguhatanga leswaku vanhu va fa. Xi vumbe mpatswa wo sungula wa vanhu ku nga Adamu na Evha, xi va veka eparadeyisini ya laha misaveni leyi vuriwaka Edeni, kutani xi va lerisa leswaku va va ni vana ivi va kurisa kaya ra vona ra Paradeyisi emisaveni hinkwayo. A va ta fa ntsena loko va honise swiletelo swa xona.—Genesa 1:28; 2:15-17.
Hi ku pfumala ku tlangela vunene bya Xikwembu, Adamu na Evha va xandzukile naswona va endliwe leswaku va hakela xigwevo lexi vekiweke. “U [ta] tlhelela misaveni,” Xikwembu xi byela Adamu, “hikuva u humesiwile eka yona. Hikuva u ntshuri, u ta tlhelela entshurini.” (Genesa 3:19) Emahlweni ka ku vumbiwa ka yena Adamu a a nga ri kona; a a ri ntshuri. Naswona hikwalaho ka ku xandzuka kakwe, kumbe xidyoho, Adamu u gweveriwe ku tlhelela entshurini, eka xiyimo xa ku nga vi kona.
Xisweswo rifu i ku nga vi kona ka vutomi. Bibele yi nyika ku hambana: “Ku dyoha ka hakela, hakelo ya kona i rifu, kambe nyiko leyi nyikiwaka ntsena, leyi humaka eka Xikwembu, i vutomi lebyi nga heriki.” (Varhoma 6:23) Loko yi komba leswaku rifu i xiyimo xa ku nga twi nchumu hi laha ku heleleke, Bibele yi ri: “Hikuva lava hanyaka va swi tiva leswaku va ta fa, kambe vafi a va tivi nchumu.” (Eklesiasta 9:5) Loko munhu a fa, Bibele ya hlamusela: “Ku hefemula ka [yena] ka hela, [a] tlhelela entshurini; kutani hi siku rolero makungu ya [yena] ma ta hela.”—Psalma 146:3, 4.
Hambi swi ri tano, tanihi leswi ku nga Adamu na Evha ntsena lava xandzukeleke nawu wolowo aEdeni, ha yini hinkwerhu hi fa? I mhaka ya leswi hinkwerhu ka hina hi velekiweke endzhaku ka ku xandzuka ka Adamu, naswona kutani hinkwerhu hi kume xidyoho ni rifu hi ndzhaka eka yena. Hi laha Bibele yi hlamuselaka ha kona yi ri: “Kukotisa leswi ku dyoha ku ngheneke emisaveni hi munhu a ri un’we [Adamu], kutani rifu ri ngheneke hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo.”—Varhoma 5:12; Yobo 14:4.
Hambi swi ri tano un’wana a nga ha vutisa a ku: ‘Xana vanhu a va na wona moya lowu nga fiki lowu ponaka rifu ke?’ Vo tala va dyondzise leswi, va vula ni leswaku rifu i ndlela yo ya eka vutomi byin’wana. Kambe mianakanyo yoleyo a yi humi kona eBibeleni. Kambe ke, Rito ra Xikwembu ri dyondzisa leswaku u moya, leswaku moya wa wena hi wena hi xiviri, ni timfanelo ta wena hinkwato ta nyama ni ta mianakanyo. (Genesa 2:7; Yeremia 2:34; Swivuriso 2:10) Nakambe, Bibele yi ri: “Moya lowu dyohaka, hi wona lowu nga ta fa!” (Ezekiel 18:4) Ku hava laha Bibele yi dyondzisaka leswa-ku munhu u na moya lowu nga fiki lowu ponaka rifu ra miri.
Ndlela Leyi Vanhu Va Nga Hanyaka Ha Yona Nakambe
Endzhaku ka loko xidyoho ni rifu swi nghenile emisaveni, Xikwembu xi hlavutele leswaku a ku ri xikongomelo xa xona leswaku vafi va tlheriseriwa evuton’wini hi ku tirhisa ku pfuxiwa ka vafi. Xisweswo Bibele ya hlamusela: “Abrahama . . . u ehleketile leswaku Xikwembu xa swi kota ni ku pfuxa [jaha rakwe Isaka] eku feni.” (Vaheveru 11:17-19) Ntshembo wa Abrahama a wu nga tsekatseki, hikuva Bibele yi vulavula hi wa Matimba Hinkwawo yi ku: “Hikokwalaho a hi Xikwembu xa lava feke, kambe i xa lava hanyaka, hikuva, eka xona, hinkwavo va hanya.”—Luka 20:37, 38.
Ina, Xikwembu xa Matimba Hinkwawo a xi na matimba ntsena kambe xi tlhela xi navela ku pfuxa vanhu lava xi va hlawulaka. Yesu Kriste hi byakwe u te: “Mi nga hlamaleni hi mhaka leyi; hikuva nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nge masirheni va nga ta twa rito ra yena; kutani va ta huma.”—Yohane 5:28, 29; Mintirho 24:15.
Hi ku hatlisa endzhaku ka ku vula leswi, Yesu u hlangane ni nxaxamelo wa lava va yaka eswilahlweni va huma emutini wa Israyele wa Nayini. Jaha leri feke a ri ri rona ri ri roxe n’wana wa noni. Loko a vona gome rakwe lerikulu, Yesu u susumetiwe hi ntwelo-vusiwana. Kutani ke, loko a vulavula ni ntsumbu, u lerisile a ku: “Jaha, ndzi ri ka wena: Pfuka!” Kutani wanuna loyi a pfuka a tshama, Yesu a n’wi nyika mana wakwe.—Luka 7:11-17.
Tanihi le ka mhaka ya noni yoleyo, nakambe a ku ri ni ku tsaka lokukulu loko Yesu a endzele kaya ra Yayiro, mufambisi wa sinagoga ra Vayuda. Nhwana wakwe wa malembe ya 12 hi vukhale a a file. Kambe loko Yesu a fika ekaya ra Yayiro, u ye eka n’wana la feke ivi a ku: “Nhwanyana, pfuka!” Naswona u pfukile!—Luka 8:40-56.
Endzhakunyana, Lazaro nakulobye wa Yesu u file. Loko Yesu a fikile ekaya rakwe, Lazaro a a file hi masiku ya mune. Hambi leswi a ri ni gome lerikulu, Marta makwavo wa xisati u phofule ntshembo, a ku: “Ndza swi tiva leswaku u ta pfuka hi siku ra makumu.” Kambe Yesu u yile esirheni, a lerisa leswaku ribye ri susiwa, kutani a huwelela a ku: “Lazaro, humela handle!” Naswona u humile!—Yohane 11:11-44.
Manuku anakanya hi leswi: Xiyimo xa Lazaro a xi ri xihi enkarhini wa masiku wolawo ya mune lawa a a file? Lazaro a nga vulanga nchumu hi ku va etilweni ra ntsako kumbe tihele ta nxaniso, leswi entiyisweni a a ta va a swi endlile loko a a ve kwalaho. Doo, Lazaro a a nga tivi nchumu hi laha ku heleleke eku feni naswona a a ta tshama a ri tano ku kondza ku fika “ku pfuxiwa ka vafi hi siku ra makumu” loko Yesu a a nga n’wi tlheriselanga evuton’wini.
I ntiyiso leswaku masingita lawa ya Yesu a ya ri ya mpfuno wa xinkarhana ntsena, tanihi leswi lava a va pfuxeke va tlheleke va fa. Hambi swi ri tano, u nyike vumbhoni malembe ya 1 900 lama hundzeke leswaku, hi matimba ya Xikwembu, vafi hakunene va nga tlhela va hanya nakambe! Kutani hi masingita yakwe Yesu u kombe hi mpimo lowuntsongo leswi nga ta humelela emisaveni ehansi ka Mfumo wa Xikwembu.
Loko La Rhandzekaka A Fa
Loko nala rifu a hlasela, gome ra wena ri nga va lerikulu, hambi leswi u nga tshembelaka eku pfuxiweni ka vafi. Abrahama a a ri ni ripfumelo ra leswaku nsati wakwe u ta hanya nakambe, hambi swi ri tano hi hlaya leswaku “Abrahama a ta ba nkosi wa Sara, a n’wi rila.” (Genesa 23:2) Kutani ku vuriwa yini hi Yesu? Loko Lazaro a file, a “tlhaveka swinene emoyeni ni ku twa ku vaviseka lokukulu,” naswona hi ku hatlisa endzhaku ka kwalaho a “rila.” (Yohane 11:33, 35) Kutani ke, loko un’wana loyi u n’wi rhandzaka a fa, a swi kombi ku tsana loko u rila.
Loko n’wana a fa, ngopfu-ngopfu swa tika eka manana. Xisweswo Bibele yi xiya nhlomulo lowukulu lowu manana a nga vaka na wona. (2 Tihosi 4:27) Kavula, swa nonon’hwa ni le ka tatana la lahlekeriweke. “Ingi ku file mina ematshan’wini ya wena!” ku rile Hosi Davhida loko n’wana wakwe wa jaha Abšalom a file.—2 Samuel 18:33.
Kambe ke, hikwalaho ka leswi u tshembaka ku pfuxiwa ka vafi, ku vaviseka ka wena ku nge vi loku nga heriki. Hi laha Bibele yi vulaka ha kona, u nga ka u “nga vaviseki ku kota van’wana lava nga riki na ku langutela.” (1 Vatesalonika 4:13) Kambe ke, u ta tshinela kusuhi na Xikwembu hi xikhongelo, naswona Bibele yi tshembisa leswaku xi “ta ku seketela.”—Psalma 55:22.
Handle ka mfungho, matsalwa ya Xiheveru lama tshahiweke eka xiphephani lexi ya huma eka Bibele ya Xitsonga, kasi ya Xigriki ya huma eka Testamente ya Mahungu Lamanene.