Ndzima 19

Ku Fungha Israyele Wa Xikwembu

Xivono 4—Nhlavutelo 7:1-17

Nhloko-mhaka: Lava 144 000 va funghiwa, naswona ntshungu lowukulu wu voniwa wu yime emahlweni ka xiluvelo xa Yehovha ni le mahlweni ka Xinyimpfana

Nkarhi wa ku hetiseka: Ku sukela loko Kreste Yesu a vekiwe exiluvelweni hi 1914 ku ya eka Mfumo wa yena wa Gidi ra Malembe

1. “I mani loyi a nga kotaka ku ri yimela” siku lerikulu ra vukarhi bya Xikwembu?

“I MANI loyi a nga kotaka ku ri yimela?” (Nhlavutelo 6:17) Ina, i mani hakunene? Loko siku lerikulu ra vukarhi bya Xikwembu ri herisa mafambiselo ya Sathana, vafumi ni vanhu va misava va nga ha vutisa xivutiso xexo. Eka vona swi ta vonaka onge khombo lerikulu leri tshinelaka ri ta herisa vanhu hinkwavo. Kambe xana ri ta endla tano? Lexi tsakisaka, muprofeta wa Xikwembu wa hi tiyisekisa a ku: “Un’wana ni un’wana loyi a vitanaka vito ra Yehovha u ta pona.” (Yuwele 2:32) Muapostola Petro na muapostola Pawulo va tiyisekisa mhaka yoleyo. (Mintirho 2:19-21; Varhoma 10:13) Ina, lava vitanaka vito ra Yehovha va ta pona. Xana i vamani? Hi ta swi vona loko xivono lexi landzelaka xi ri karhi xi paluxeka.

2. Ha yini swi tsakisa leswaku ku ta va ni lava ponaka siku ra Yehovha ra vuavanyisi?

² Entiyisweni swa tsakisa leswaku mani na mani u fanele a ri vona siku ra Yehovha ro avanyisa, hikuva un’wana wa vaprofeta va Xikwembu u ri hlamusela hi marito lawa: “Waswivo! Xidzedze xa Yehovha, vukarhi, swi pfukile, i xidzedze lexi kukulaka xi ya emahlweni. Xi ta ndzuluka etinhlokweni ta lavo homboloka. Ku hlundzuka lokukulu ka Yehovha a ku nge tlheli kukondza a endla ni ku hetisisa mianakanyo ya mbilu ya yena.” (Yeremiya 30:23, 24) I swa xihatla leswaku hi teka magoza yo lava nsirhelelo eka bubutsa rero!—Swivuriso 2:22; Esaya 55:6, 7; Sofaniya 2:2, 3.

Timheho Ta Mune

3. (a) I ntirho muni wo hlawuleka lowu endliwaka hi tintsumi lowu Yohane a wu voneke? (b) I yini lexi fanekiseriwaka hi “timheho ta mune”?

³ Loko Yehovha a nga si humesa vukarhi lebyi, tintsumi ta le tilweni ti endla ntirho wo hlawuleka. Yohane u ye emahlweni a vona leswi exivonweni: “Endzhaku ka sweswo ndzi vona tintsumi ta mune ti yime etinhleni ta mune ta misava, ti khome timheho ta mune ta misava swi tiya, leswaku ku nga vi na mheho leyi hungelaka emisaveni kumbe elwandle kumbe emurhini wun’wana ni wun’wana.” (Nhlavutelo 7:1) Xana leswi swi vula yini eka hina namuntlha? ‘Timheho leti ta mune’ i xifaniso lexi byi hlamuselaka kahle vuavanyisi byo lovisa, lebyi nga ta tisiwa ku nga ri khale eka vanhu vo biha laha misaveni, ehenhla ka “lwandle” leri kariheke ra vanhu lavo homboloka ni le henhla ka vafumi lava tlakukeke tanihi mirhi lava kumaka nseketelo ni mpfuno eka vanhu va misava.—Esaya 57:20; Pisalema 37:35, 36.

4. (a) Tintsumi ta mune ti yimela yini? (b) Ku ta humelela yini eka nhlengeletano ya Sathana ya laha misaveni loko timheho ta mune ti tshikiwa?

⁴ Handle ko kanakana, tintsumi leti ta mune ti yimela mintlawa ya mune ya tintsumi, leti Yehovha a ti tirhisaka ku sivela ku tisiwa ka vuavanyisi kukondza ku fika nkarhi lowu vekiweke. Loko tintsumi teto ti tshika timheho teto ta vukarhi bya Xikwembu ti hunga hi nkarhi wun’we ti huma en’walungwini, edzongeni, evuxeni ni le vupela-dyambu, ndzoviso wu ta va lowukulu. Swi ta va swi fana ni nkarhi lowuya Yehovha a tirhiseke mimoya leya mune ku hangalasa Vaelami va khale, a va chavisa a tlhela a va lovisa, kambe enkarhini lowu swi ta va hi ndlela leyi chavisaka ngopfu. (Yeremiya 49:36-38) Xi ta va xihuhuri lexikulu lexi onhaka ku tlula “xidzedze” lexi Yehovha a loviseke tiko ra Amoni ha xona. (Amosi 1:13-15) Ku hava xiphemu xa nhlengeletano ya Sathana emisaveni lexi nga ta kota ku tiyisela esikwini ra vukarhi bya Yehovha, loko a lwela vuhosi byakwe hilaha ku nga heriki.—Pisalema 83:15, 18; Esaya 29:5, 6.

5. Vuprofeta bya Yeremiya byi hi pfuna njhani hi twisisa leswaku vuavanyisi bya Xikwembu byi ta hlasela misava hinkwayo?

⁵ Xana hakunene ku avanyisa ka Xikwembu ku ta hlasela misava hinkwayo? Tlhela u yingisela muprofeta wakwe Yeremiya loko a ku: “Waswivo! Ku ni khombo leri sukaka etikweni rin’wana ri ya etikweni rin’wana, naswona ku ta pfuka xidzedze lexikulu ku suka etindhawini ta le kule ta misava. Kunene lava dlayiweke hi Yehovha esikwini rero va ta suka emakun’wini ya misava ku ya fika emakun’wini man’wana ya misava.” (Yeremiya 25:32, 33) Hi le nkarhini wa xidzedze lexi laha munyama wu nga ta funengeta misava leyi. Tihosi ta yona leti fumaka ti ta loviseriwa makumu. (Nhlavutelo 6:12-14) Kambe munyama lowu a wu nge funengeti vumundzuku bya vanhu hinkwavo. Kutani, timheho leta mune ti siveriwa hikwalaho ka vamani?

Ku Funghiwa Ka Malandza Ya Xikwembu

6. I mani la byelaka tintsumi leswaku ti sivela timheho ta mune, naswona leswi swi endla leswaku ku va ni nkarhi wa yini?

⁶ Yohane u ye emahlweni a hlamusela hilaha van’wana va nga ta fungheriwa ku pona hakona, a ku: “Kutani ndzi vona ntsumi yin’wana yi tlhandluka yi ta hi le vuhuma-dyambu, yi ri ni mfungho wa Xikwembu lexi hanyaka; hiloko yi huwelela hi rito lerikulu eka tintsumi ta mune leti pfumeleriweke ku onha misava ni lwandle, yi ku: ‘Mi nga onhi misava kumbe lwandle kumbe mirhi, ku fikela loko hi ta va hi funghe mahlonga ya Xikwembu xa hina emimombyeni ya wona.’”—Nhlavutelo 7:2, 3.

7. Kahle-kahle i mani ntsumi ya vuntlhanu, naswona i vumbhoni byihi lebyi hi pfunaka leswaku hi yi tiva?

⁷ Hambileswi ntsumi leyi ya vuntlhanu yi nga vuriwiki hi vito, vumbhoni byi komba leswaku yi fanele yi ri Hosi Yesu la kwetsimisiweke. Tanihi leswi Yesu a nga Ntsumi Leyikulu, laha u kombisiwa a ri la lawulaka tintsumi letin’wana. (1 Vatesalonika 4:16; Yudha 9) U tlhandluka a huma hi le vuxeni, ku fana ni “tihosi ta le vuhuma-dyambu”—Yehovha na Kreste wa yena—lava tisaka vuavanyisi, hilaha hosi Dariyosi na hosi Korexe va endleke hakona loko va hlasela muti wa khale wa Babilona. (Nhlavutelo 16:12; Esaya 45:1; Yeremiya 51:11; Daniyele 5:31) Ntsumi leyi yi tlhela yi fanekisela Yesu hileswi yi byarhisiweke ntirho wo fungha Vakreste lava totiweke. (Vaefesa 1:13, 14) Ku tlula kwalaho, loko timheho ti khwexuriwile, i Yesu la rhangelaka mavuthu ya le tilweni ku tisa vuavanyisi ehenhla ka matiko. (Nhlavutelo 19:11-16) Swi fanerile leswaku ku va Yesu la nga ta lerisa leswaku ndzoviso wa nhlengeletano ya Sathana ya laha misaveni wu siveriwa kukondza loko malandza ya Xikwembu ma funghiwile.

8. Ku funghiwa i yini, naswona ku sungule rini?

⁸ Xana ku funghiwa loku i yini, naswona malandza lawa ya Xikwembu i vamani? Ku fungha ku sungule hi Pentekosta ya 33 C.E. loko Vakreste vo sungula va Vayuda va totiwa hi moya lowo kwetsima. Endzhakunyana, Xikwembu xi ye emahlweni xi vitana xi tlhela xi tota “vanhu va matiko.” (Varhoma 3:29; Mintirho 2:1-4, 14, 32, 33; 15:14) Muapostola Pawulo u tsale hi ta Vakreste lava totiweke leswaku va ni xitiyisekiso xa leswaku i “va ka Kreste” ivi a engetela leswaku Xikwembu “xi tlhele xi veka ni mfungho wa xona eka hina naswona xi hi nyike xitiyisekiso xa leswi nga ta ta, ku nga moya, etimbilwini ta hina.” (2 Vakorinto 1:21, 22; ringanisa na Nhlavutelo 14:1.) Xisweswo, loko malandza lawa ma amukeriwa tanihi vana va Xikwembu va moya, ma kuma xitiyisekiso ka ha ri emahlweni xa ndzhaka ya wona ya le tilweni—ku nga mfungho, kumbe xitshembiso. (2 Vakorinto 5:1, 5; Vaefesa 1:10, 11) Kutani ma nga vula ma ku: “Moya hi woxe wu nyikela vumbhoni swin’we ni moya wa hina leswaku hi vana va Xikwembu. Kutani loko hi ri vana, nakambe hi vadyandzhaka: vadyandzhaka hakunene va Xikwembu, kambe vadyandzhaka-kulobye na Kreste, ntsena loko hi xaniseka swin’we leswaku hi ta tlhela hi vangamisiwa swin’we.”—Varhoma 8:15-17.

9. (a) I ku tiyisela kwihi loku lavekaka eka vana va Xikwembu lava totiweke hi moya lava ha saleke? (b) Xana ndzingo wa vatotiwa wu ta ya emahlweni ku fikela rini?

⁹ Xana ma vula yini marito lama nge, “ntsena loko hi xaniseka swin’we”? Leswaku Vakreste lava totiweke va kuma harhi ya vutomi va fanele va tiyisela, va tshembeka hambi ku ri ku ya eku feni. (Nhlavutelo 2:10) A hi mhaka ya leswaku ‘loko wo kala u ponisiwa u ta tshama u ponisiwile.’ (Matewu 10:22; Luka 13:24) Kambe, va khutaziwa leswi: “Endlani hinkwaswo leswi mi nga swi kotaka hilaha ku engetelekeke leswaku mi ku tiyisekisa hi xin’wina ku vitaniwa ni ku hlawuriwa ka n’wina.” Tanihi muapostola Pawulo, eku heteleleni va fanele va swi kota ku vula va ku: “Ndzi lwile nyimpi leyinene, ndzi hetile mpfhuka wa mina wa ku tsutsuma, ndzi hlayisile ku pfumela.” (2 Petro 1:10, 11; 2 Timotiya 4:7, 8) Kutani laha misaveni ku ringiwa ni ku sefiwa ka vana va Xikwembu lava totiweke hi moya lava ha saleke, ku fanele ku ya emahlweni kukondza Yesu ni tintsumi leti nga na yena ti veka mfungho ‘emimombyeni’ ya lava hinkwavo, ti va hlawula hi ku helela hi ndlela leyi nga cincekiki leswaku va va “mahlonga ya Xikwembu xa hina” lama tshembekaka ni lama ringiweke. Mfungho wolowo wu tshama hilaha ku nga heriki. Entiyisweni, loko timheho ta mune ta nhlomulo ti khwexuriwile, Vaisrayele hinkwavo va moya va ta va va funghiwe va helela, hambileswi van’wana va vona va nga ta va va ha ri vanhu va nyama. (Matewu 24:13; Nhlavutelo 19:7) Nhlayo ya vona yi ta va yi helerile!—Varhoma 11:25, 26.

I Vangani Lava Funghiwaka?

10. (a) Hi wahi matsalwa lama kombaka leswaku nhlayo ya lava funghiweke yi pimiwile? (b) Lava funghiweke i vangani loko va helerile, naswona va longoloxiwe hi ndlela yihi?

¹⁰ Yesu u byele lava faneriwaka hi ku funghiwa loku a ku: “Mi nga chavi, ntlhambinyana, hikuva Tata wa n’wina u tsakele ku mi nyika mfumo.” (Luka 12:32) Matsalwa man’wana, yo tanihi Nhlavutelo 6:11 na Varhoma 11:25, ma komba leswaku nhlayo ya ntlhambinyana, hakunene i yitsongo naswona yi vuriwe khale. Marito ya Yohane lama landzelaka loko ma tiyisekisa mhaka leyi, ma ri: “Kutani ndzi twa nhlayo ya lava funghiweke, va 144 000, lava funghiweke eka nyimba yin’wana ni yin’wana ya vana va Israyele: Va nyimba ya Yuda ku funghiwe 12 000; va nyimba ya Ruveni 12 000; va nyimba ya Gadi 12 000; va nyimba ya Asere 12 000; va nyimba ya Neftali 12 000; va nyimba ya Manase 12 000; va nyimba ya Simiyoni 12 000; va nyimba ya Levhi 12 000; va nyimba ya Isakara 12 000; va nyimba ya Zebuloni 12 000; va nyimba ya Yosefa 12 000; va nyimba ya Benjamini ku funghiwe 12 000.”—Nhlavutelo 7:4-8.

11. (a) Hikwalaho ka yini nhlamuselo ya tinyimba ta 12 yi nga tirhi eka Israyele wa xiviri wa nyama? (b) Ha yini Nhlavutelo yi longoloxa tinyimba ta 12? (c) Ha yini ku nga ri na rixaka leri hlawuleriweke vuhosi kumbe vuprista eka Israyele wa Xikwembu?

¹¹ Xana nhlayo leyi yi vula Israyele wa xiviri wa nyama? Doo, hikuva Nhlavutelo 7:4-8 a yi longoloxi tinyimba leti hi ndlela leyi tolovelekeke. (Tinhlayo 1:17, 47) Swi le rivaleni leswaku xikongomelo xa malongoloxele lawa a hi ku hlawula Vayuda va nyama hi ku ya hi tinyimba ta vona kambe ko va ku kombisa xivumbeko lexi fanaka xa ku hleleka ka Israyele wa moya. Malongoloxele lawa ma ringaniseriwile. Ku fanele ku va ni swirho swa 144 000 ntsena swa tiko leri lerintshwa—eka nyimba yin’wana ni yin’wana ya tinyimba leta 12 ku ta huma swirho swa 12 000. Ku hava nyimba leyi eka Israyele loyi wa Xikwembu yi hlawuleriweke vuhosi kumbe vuprista. Tiko hinkwaro ri fanele ri fuma tanihi tihosi, naswona tiko hinkwaro ri fanele ri va vaprista.—Vagalatiya 6:16; Nhlavutelo 20:4, 6.

12. Ha yini swi fanela leswi vakulu va 24 va yimbelelaka marito ya Nhlavutelo 5:9, 10 emahlweni ka Xinyimpfana?

¹² Hambileswi Vayuda va ntumbuluko ni lava va hundzukeleke eka Vuyuda ku nga vona va rhangeke va nyikiwa lunghelo ro hlawuleriwa ku va Israyele wa moya, i vatsongo lava va ri amukeleke. Hikwalaho Yehovha u rhambe Vamatiko. (Yohane 1:10-13; Mintirho 2:4, 7-11; Varhoma 11:7) Ku fana ni le mhakeni ya Vaefesa, lava eku sunguleni a va “hambanisiwile ni vandla ra Israyele,” sweswi lava nga riki Vayuda a va ta funghiwa hi moya wa Xikwembu ivi va va xiphemu xa vandlha ra Vakreste lava totiweke. (Vaefesa 2:11-13; 3:5, 6; Mintirho 15:14) Kutani swa fanela, leswi vakulu va 24 va yimbelelaka emahlweni ka Xinyimpfana va ku: “Hi ngati ya wena u xavele Xikwembu vanhu lava humaka eka tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo ni matiko hinkwawo, naswona u va endle va va mfumo ni vaprista eka Xikwembu xa hina, va ta va tihosi emisaveni.”—Nhlavutelo 5:9, 10.

13. Ha yini swi fanerile ku va Yakobo makwavo wa Yesu a tsale papila leri yaka “eka tinyimba ta 12 leti hangalakeke”?

¹³ Vandlha ra Vukreste i “rixaka leri hlawuriweke, vaprista va vuhosi, tiko ro kwetsima.” (1 Petro 2:9) Israyele wa ntumbuluko u tshikisiwe ku va tiko ra Xikwembu, a siviwa hi Israyele lontshwa loyi a nga “‘Israyele’ wa xiviri.” (Varhoma 9:6-8; Matewu 21:43)a Hikwalaho ka leswi, a swi fanela ku va Yakobo makwavo wa Yesu a tsala papila ra vurisi, a ri yisa “eka tinyimba ta 12 leti hangalakeke,” hi leswaku eka vandlha ra misava hinkwayo ra Vakreste lava totiweke lava hi ku famba ka nkarhi a va ta va 144 000.—Yakobo 1:1.

Israyele Wa Xikwembu Namuntlha

14. I yini lexi kombaka leswaku Timbhoni ta Yehovha ti tshama ti namarhele mhaka ya leswaku 144 000 i nhlayo ya xiviri ya lava vumbaka Israyele wa moya?

¹⁴ Lexi tsakisaka, Charles T. Russell, u teke nhlayo ya 144 000 tanihi nhlayo ya xiviri ya vanhu lava vumbaka Israyele wa moya. Eka The New Creation, Vholumo ya Vutsevu ya buku yakwe ya Studies in the Scriptures, leyi humesiweke hi 1904, u tsale a ku: “Hi ni xivangelo lexi twalaka xo pfumela leswaku nhlayo leyi vekiweke, leyi kongomeke ya vahlawuriwa [vatotiwa lava hlawuriweke] hi yona leyi vuriweke minkarhi yo tala eka Nhlavutelo (7:4; 14:1); ku nga 144 000 ya ‘lava kutsuriweke exikarhi ka vanhu.’” Eka Buku yo Sungula leyi nge Light, leyi kandziyisiweke hi 1930 hi Swichudeni swa Bibele ni le ka yona ku vuriwe leswi: “Swirho swa 144 000 swa miri wa Kreste, loko se swi helerile swi kombisiwe swi ri leswi hlawuriweke ni ku va vatotiwa, kumbe lava funghiweke.” Timbhoni ta Yehovha ti namarhele emhakeni ya leswaku Vakreste lava totiweke va nhlayo ya xiviri ya 144 000 hi vona va vumbaka Israyele wa moya.

15. Emahlweninyana ka siku ra Hosi, xana swichudeni swa Bibele leswi tiyimiseleke swi ehlekete leswaku Vayuda va ntumbuluko a va ta tsakela ku kuma yini loko Minkarhi ya Vamatiko yi herile?

¹⁵ Nilokoswiritano, xana Israyele wa ntumbuluko namuntlha a nga faneriwi hi tintswalo to karhi leti hlawulekeke? Emahlweni ka siku ra Hosi, loko swichudeni swa Bibele leswi tiyimiseleke swi tshubula yo tala ya mintiyiso ya xisekelo ya Rito ra Xikwembu, a ku ehleketiwa leswaku loko ku hela Minkarhi ya Vamatiko, Vayuda a va ta tlhela va kuma lunghelo ro va tiko ra Xikwembu. Xisweswo, buku ya C. T. Russell leyi nge The Time Is at Hand (Vholumo ya Vumbirhi ya Studies in the Scriptures), leyi kandziyisiweke hi 1889, yi tirhise tsalwa ra Yeremiya 31:29-34 eka Vayuda va ntumbuluko, ivi yi ku: “Misava i mbhoni ya ntiyiso wa leswaku ku xupuriwa ka Israyele hi mfumo wa Vamatiko ku ye emahlweni ku sukela hi B.C. [607], naswona ka ha ya emahlweni, ni leswaku a ku na xivangelo xo rindzela ku kondleteriwa ka rixaka ra vona ku nga si fika A.D. 1914, ku nga ‘minkarhi ya vona ya nkombo’ leyi pimiweke—malembe ya 2 520.” Swi vonake onge Vayuda a va ta tlhela va amukeriwa tanihi rixaka, naswona ku langutela loku ku twisisiwe kahle hi 1917, loko Xiviko xa Balfour xi tiyisekise leswaku Britain ri ta seketela mhaka ya leswaku Palestina ri va kaya ra rixaka ra Vayuda.

16. Hi wahi matshalatshala lama endliweke hi Timbhoni ta Yehovha leswaku ti byela Vayuda va ntumbuluko hi rungula ra Vukreste, naswona byi ve byihi vuyelo bya kona?

¹⁶ Endzhaku ka nyimpi yo sungula ya misava, Palestina ri ve tiko leri fumiwaka hi Great Britain, naswona Vayuda vo tala va pfulekele hi tindlela to tlhelela etikweni rero. Hi 1948 ku tlhomiwe Mfumo wa politiki wa Israyele. Xana leswi a swi kombisa leswaku Vayuda va faneriwa hi mikateko ya Xikwembu? Ku hundze malembe yo tala Timbhoni ta Yehovha ti pfumela leswaku swi tano. Xisweswo, hi 1925 ti kandziyise buku ya matluka ya 128, leyi nge Comfort for the Jews. Hi 1929 ti humese vholumo leyi kokaka mahlo ya matluka ya 360, leyi nge Life, leyi endleriweke ku tsakisa Vayuda naswona a yi vulavula hi buku ya Bibele ya Yobo. Ku endliwe matshalatshala lamakulu ngopfu-ngopfu eDorobeni ra New York, leswaku Vayuda va byeriwa rungula leri ra Mesiya. Lexi tsakisaka, Vayuda va nga ri vangani va ri amukerile, kambe vo tala va fane ni vatata wa vona va lembe-xidzana ro sungula, lava aleke vumbhoni bya vukona bya Mesiya.

17, 18. I yini lexi malandza ya Xikwembu emisaveni ma xi twisiseke malunghana ni ntwanano lowuntshwa ni vuprofeta bya Bibele bya ku vuyetela?

¹⁷ A swi ri erivaleni leswaku Vayuda, ha un’we ni loko va ri tiko, a va nga ri yena Israyele la hlamuseriweke eka Nhlavutelo 7:4-8 kumbe eka vuprofeta byin’wana bya Bibele lebyi yelanaka ni siku ra Hosi. Hi ku landza ndhavuko wa vona, Vayuda va hambete va papalata ku tirhisa vito ra Xikwembu. (Matewu 15:1-3, 7-9) Buku leyi nge Jehovah, leyi kandziyisiweke hi Timbhoni ta Yehovha hi 1934, loko yi hlamusela Yeremiya 31:31-34, yi gimete hi ku: “Ntwanano lowuntshwa a wu va khumbi helo vatukulu va Israyele va ntumbuluko ni vanhu lavan’wana hinkwavo, kambe . . . wu khumba ntsena Israyele wa moya.” Vuprofeta bya Bibele byo vuyetela a byi khumbi Vayuda va ntumbuluko kumbe tiko ra Israyele, leri nga xirho xa Nhlangano wa Matiko naswona ri nga xiphemu xa misava leyi Yesu a vulavuleke ha yona eka Yohane 14:19, 30 na 18:36.

¹⁸ Hi 1931 malandza ya Xikwembu emisaveni ma amukele vito leri nge Timbhoni ta Yehovha hi ntsako lowukulu. Ma pfumelelana hi mbilu hinkwayo ni marito ya Pisalema 97:11 lama nge: “Ku vonakala ku voningele la lulameke, ni ku tsaka eka lava va lulameke embilwini.” Ma swi twisise kahle leswaku ntwanano lowuntshwa wu endliwe ntsena ni Israyele wa moya. (Vaheveru 9:15; 12:22, 24) Israyele wa ntumbuluko la nga khathaliki a nga na xiphemu eka wona, hambi ku ri vanhu lava tolovelekeke. Matwisiselo lawa ma pfule ndlela ya leswaku ku va ni ku vonakala lokukulu loku humaka eka Xikwembu, loku xiyekaka etimhakeni ta matimu ya swa le tilweni. Leswi a swi ta paluxa ndlela leyi Yehovha a wu ndlandlamuxaka ha yona musa wakwe, tintswalo ta rirhandzu ni ntiyiso eka vanhu hinkwavo lava tshinelaka eka yena. (Eksoda 34:6; Yakobo 4:8) Ina, ku siveriwa ka timheho ta mune ta ndzoviso a ku ta pfuna ni vanhu van’wana, ku nga ri Israyele wa Xikwembu ntsena. Xana vanhu volavo va nga va va ri vamani? Xana u nga va u ri un’wana wa vona? A hi voneni.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi tataka tluka hinkwaro lexi nga eka tluka 114]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 116, 117]

Ku hlawuriwa ka tinxaka hinkwato ka lava vumbaka Israyele wa Xikwembu wa ntiyiso ku sungule hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E. ku ta fika hi 1935 loko entsombanweni lowu nga rivalekiki wa Timbhoni ta Yehovha eWashington, D.C., ku kandziyisiwe mhaka ya ku hlengeletiwa ka ntshungu lowukulu lowu languteleke ku hanya laha misaveni (Nhlavutelo 7:9)