Ndzima 43

Muti Lowu Vangamaka

Xivono 16—Nhlavutelo 21:9–22:5

Nhloko-mhaka: Nhlamuselo ya Yerusalema Lowuntshwa

Nkarhi wa ku hetiseka: Endzhaku ka nhlomulo lowukulu ni le ndzhaku ka ku hoxiwa ka Sathana ekheleni ro enta

1, 2. (a) Ntsumi yi n’wi yise kwihi Yohane leswaku a ya vona Yerusalema Lowuntshwa, naswona hi kwihi ku hambana loku hi ku xiyaka laha? (b) Ha yini loku ku ri ku chaputa loku hlamarisaka ka Nhlavutelo?

NTSUMI a yi yise Yohane emananga leswaku yi ya n’wi komba Babilona Lonkulu. Kambe sweswi yin’wana ya tintsumi toleto yi yisa Yohane entshaveni leyi tlakukeke. Loko a fika kwalaho u vone nchumu lowu hambaneke swinene ni lowu a wu voneke ku sungula! Nchumu lowu a wu voneke a wu fani ni muti wa thyaka, ku nga nghwavava leyi nga Babilona kambe u vone Yerusalema Lowuntshwa—muti lowu tengeke, wa moya, lowu kwetsimaka—naswona a wu xika hi le tilweni hi koxe.—Nhlavutelo 17:1, 5.

² Hambi ku ri Yerusalema wa laha misaveni a nga vanga na kona ku vangama ko tano. Yohane wa hi byela: “Kavaloko ku ta yin’wana ya tintsumi ta nkombo leti a ti tamele minkambana ya nkombo leyi a yi tele makhombo yo hetelela ya nkombo, kutani yi vulavula na mina yi ku: ‘Tana haleno, ndzi ta ku komba mutekiwa, nsati wa Xinyimpfana.’ Kutani yi ndzi teka hi matimba ya moya yi ndzi yisa entshaveni leyikulu, leyi tlakukeke, yi ndzi komba Yerusalema muti wo kwetsima wu xika hi le tilweni eka Xikwembu wu ri ni ku vangama ka Xikwembu.” (Nhlavutelo 21:9-11a) Loko Yohane a ri entshaveni yoleyo leyi tlakukeke, u kambisise vuxokoxoko hinkwabyo lebyi tsakisaka bya muti lowu wo saseka. Vavanuna va ripfumelo a va ku langutele hi mahlo-ngati ku ta ka wona ku sukela loko munhu a wele exidyohweni ni le ka rifu. Wu hetelele wu fikile! (Varhoma 8:19; 1 Vakorinto 15:22, 23; Vaheveru 11:39, 40) I muti lowu kulukumba wa moya, lowu vumbiwaka hi vanhu va 144 000 lava tshameke va tshembekile, wa vangama hi ku kwetsima ka wona naswona wu kombisa ku vangama ka Yehovha. Hi loku ku chaputa loku hlamarisaka ka Nhlavutelo!

3. Yohane u byi hlamusela njhani vuxongi bya Yerusalema Lowuntshwa?

³ Yerusalema Lowuntshwa wu saseke hi ndlela leyi hlamarisaka: “Ku vangama ka wona a ku fana ni ribye ra risima ngopfu, kukotisa ribye ra yaspere leri hatimaka ku fana ni kristala yo tenga. A wu ri ni rirhangu lerikulu ro tlakuka naswona a wu ri ni tinyangwa ta 12, kutani etinyangweni a ku ri ni tintsumi ta 12, a ku tsariwe mavito ya tinyimba leta 12 ta vana va Israyele. Evuxeni a ku ri ni tinyangwa tinharhu, en’walungwini ku ri ni tinyangwa tinharhu, edzongeni ku ri ni tinyangwa tinharhu, evupela-dyambu ku ri ni tinyangwa tinharhu. Rirhangu ra muti na rona a ri ri ni maribye ya masungulo ya 12, eka wona a ku ri ni mavito ya 12 ya vaapostola va 12 va Xinyimpfana.” (Nhlavutelo 21:11b-14) Swa fanela leswi nchumu wo sungula lowu kokeke mahlo ya Yohane, ku nga ku vangama ka wona lokukulu! Leswi a wu vangama ku fana ni mutekiwa lontshwa, Yerusalema Lowuntshwa swi wu fanela kahle ku va nsati wa Kreste. A swi hlamarisi leswi wu vangamaka hi ndlela leyi, tanihi leswi wu endliweke hi “Tata wa mavoningo ya le xibakabakeni.”—Yakobo 1:17.

4. I yini lexi kombisaka leswaku Yerusalema Lowuntshwa a hi tiko ra Israyele ra nyama?

⁴ Eka tinyangwa ta 12 ta wona, ku tsariwe mavito ya tinyimba ta 12 ta Israyele. Hikwalaho, muti lowu wo fanekisela wu vumbiwa hi lava 144 000, lava funghiweke va huma “eka nyimba yin’wana ni yin’wana ya vana va Israyele.” (Nhlavutelo 7:4-8) Hi ku pfumelelana ni sweswo, maribye ya masungulo ma tsariwe mavito ya vaapostola va 12 va Xinyimpfana. Ina, Yerusalema Lowuntshwa a hi tiko ra Israyele ra nyama leri sekeriweke eka vana va 12 va Yakobe. I Israyele wa moya, la sekeriweke eka “vaapostola ni vaprofeta.”—Vaefesa 2:20.

5. “Rirhangu lerikulu ro tlakuka” ra Yerusalema Lowuntshwa ni ku va tintsumi ti yime enyangweni yin’wana ni yin’wana swi fanekisela?

⁵ Muti lowu wo fanekisela wu ni rirhangu lerikulu. Eminkarhini ya khale, marhangu ya miti a ma akiwa hi xikongomelo xo sirhelela muti eka valala. “Rirhangu lerikulu ro tlakuka” ra Yerusalema Lowuntshwa ri kombisa leswaku u sirhelelekile hi tlhelo ra moya. Ku hava la vengaka leswo lulama, la thyakeke kumbe la nga tshembekiki la nga kotaka ku nghena emutini lowu. (Nhlavutelo 21:27) Kambe lava pfumeleriweke ku nghena emutini lowu wo saseka, swi fana niloko va nghena eParadeyisini. (Nhlavutelo 2:7) Endzhaku ka loko Adamu a hlongoriwile eParadeyisini yo sungula, ku vekiwe makerubu emahlweni ka yona leswaku ku nga ngheni vanhu lava thyakeke. (Genesa 3:24) Hilaha ku fanaka, ku vekiwe tintsumi enyangweni yin’wana ni yin’wana ya muti lowo kwetsima wa Yerusalema ku tiyisekisa leswaku muti lowu wu tshama wu sirhelelekile. Hakunene, emasikwini lawa ya makumu, tintsumi ti tshama ti rindze vandlha ra Vakreste lava totiweke, leri vaka Yerusalema Lowuntshwa, leswaku ri nga thyakisiwi hi Babilona.—Matewu 13:41.

Ku Pima Muti

6. (a) Yohane u ku hlamusela njhani ku pimiwa ka muti, naswona ku pimiwa loku ku kombisa yini? (b) Xana swi nga va swi vula yini leswaku mapimelo lama tirhisiweke a ma ri “xipimo xa munhu, ni xipimo xa ntsumi hilaha ku fanaka”? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

⁶ Yohane u ye emahlweni ni rungula ra yena a ku: “Kutani loyi a a vulavula na mina a a khome rihlanga ra nsuku leri nga xipimo, leswaku a pima muti ni tinyangwa ta wona ni rirhangu ra wona. Muti wu ni matlhelo ya mune yo ringana, naswona ku leha ka wona i kukulu ku ringana ni ku anama ka wona. Kavaloko yi pima muti hi rihlanga, wu va tistadiya ta 12 000; ku leha ni ku anama ni ku tlakuka ka wona swa ringana. Hiloko yi pima ni rirhangu ra wona, ri va swisungunu swa 144, hi ku ya hi xipimo xa munhu, ni xipimo xa ntsumi hilaha ku fanaka.” (Nhlavutelo 21:15-17) Ku pimiwa ka vukwetsimelo [kumbe ndhawu yo kwetsima] bya tempele a swi tiyisekisa ku hetiseka ka swikongomelo swa Yehovha malunghana na yona. (Nhlavutelo 11:1) Kutani, leswi ntsumi yi pimaka Yerusalema Lowuntshwa swi kombisa ndlela leyi swikongomelo swa Yehovha swi nga hundzukiki ha yona malunghana ni muti lowu wo vangama.a

7. I yini lexi hlamarisaka hi mimpimo ya muti lowu?

⁷ Muti lowu wa hlamarisa hakunene! I tistadiya leti ringananaka ta 12 000, leti matlhelo ya tona ma ringanaka (kwalomu ka 2 220 wa tikhilomitara), leti rhendzeriweke hi rirhangu ra swisungunu swa 144, kumbe 64 wa timitara hi ku tlakuka. Ku hava muti wa xiviri lowu nga vaka ni mimpimo yo tano. A wu ta ri tlula ka 14 tiko ra Israyele wa manguva lawa, naswona a wu ta tlakuka kwalomu ka tikhilomitara leti nga vaka 560! Phela, Nhlavutelo yi nyikeriwe hi swifaniso. Kutani, mimpimo leyi yi hi byela yini hi Yerusalema Lowuntshwa wa le tilweni?

8. I yini leswi fanekiseriwaka hi (a) marhangu ya muti lama tlakukeke swisungunu swa 144? (b) mpimo wa muti wa tistadiya ta 12 000? (c) ku ringanana ka matlhelo ya muti hi ndlela leyi hetisekeke?

⁸ Marhangu lama tlakukeke swisungunu swa 144 ma hi tsundzuxa leswaku muti lowu wu vumbiwa hi vana va moya va Xikwembu va 144 000. Nhlayo ya 12 leyi humelelaka eka mpimo wa muti wa tistadiya ta 12 000—lowu ku leha, ku anama ni ku tlakuka ka wona ku ringanaka—yi tirhisiwa hi ndlela yo fanekisela loko ku vulavuriwa hi timhaka ta vukongomisi evuprofeteni bya Bibele. Hikwalaho, Yerusalema Lowuntshwa i lunghiselelo ra nhlengeletano leyi mahlelelo ya yona ma nga ya xiyimo xa le henhla, leswaku ku hetisisiwa xikongomelo xa Xikwembu lexi nga heriki. Yerusalema Lowuntshwa, swin’we na Hosi Yesu Kreste, va vumba Mfumo wa Yehovha. Sweswi se xi vonaka kahle xivumbeko xa muti lowu: muako lowu nga ni matlhelo lama ringanaka kahle. Etempeleni ya Solomoni, Ndhawu yo Kwetsima Ngopfu, leyi a yi fanekisela vukona bya Yehovha, a yi ri ni matlhelo lama ringanaka. (1 Tihosi 6:19, 20) Kutani, swa fanela leswi Yerusalema Lowuntshwa, lowu voningeriwaka hi ku vangama ka Yehovha hi yexe, wu vonakaka wu ri muako lowukulu lowu nga ni matlhelo lama ringanaka kahle! Mimpimo ya wona yi ringana hi ndlela leyi hetisekeke. I muti lowu swilo hinkwaswo swi fambaka kahle, ku hava swihoxo.—Nhlavutelo 21:22.

Swilo Swo Aka Hi Swona Swa Risima

9. Yohane u swi hlamusela njhani swilo leswi muti wu akiweke ha swona?

⁹ Yohane u ye emahlweni ni nhlamuselo ya yena a ku: “Kutani rirhangu ra wona ri akiwe hi yaspere, naswona muti wu akiwe hi nsuku wo tenga ku fana ni nghilazi yo tenga. Masungulo ya rirhangu ra muti ma sasekisiwe hi mixaka hinkwayo ya maribye ya risima: masungulo yo rhanga a ma ri yaspere, ya vumbirhi ma ri safiri, ya vunharhu ma ri kalkedoni, ya vumune ma ri emeralda, ya vuntlhanu ma ri sardonikisi, ya vutsevu ma ri sardiyo, ya vunkombo ma ri krisolita, ya vunhungu ma ri berila, ya vukaye ma ri topazi, ya vukhume ma ri krisopurasi, ya vu-11 ma ri yakinta, ya vu-12 ma ri ametisita. Nakambe, tinyangwa leta 12 a ti ri tiperela ta 12; nyangwa yin’wana ni yin’wana a yi endliwe hi perela yin’we. Kutani ndlela yo anama ya muti a yi ri nsuku wo tenga, wonge i nghilazi yo vonikela.”—Nhlavutelo 21:18-21.

10. Ku akiwa ka muti hi yaspere, nsuku ni “mixaka hinkwayo ya maribye ya risima” swi fanekisela yini?

¹⁰ Ndlela leyi muti wu akiweke ha yona ya vangama hakunene. Hi hlaya hi ta yaspere, nsuku wo tenga ni “mixaka hinkwayo ya maribye ya risima,” ematshan’weni ya swilo swo aka hi swona leswi nga nyawuriki swa laha misaveni swo tanihi vumba kumbe ribye. Leswi swi swi fanekisela kahle swilo swo aka ha swona swa le tilweni! A swi kona leswi nga vaka swa risima ku tlula leswi. Areka ya khale ya ntwanano a yi namekiwe nsuku lowo tenga, naswona eBibeleni nsuku hakanyingi wu fanekisela swilo leswi nga swinene swi tlhela swi va swa nkoka. (Eksoda 25:11; Swivuriso 25:11; Esaya 60:6, 17) Kambe muti hinkwawo wa Yerusalema Lowuntshwa, ni ndlela ya wona yo anama, swi akiwe hi “nsuku wo tenga, wonge i nghilazi yo vonikela,” leswi fanekiselaka vuxongi ni nkoka lowukulu lowu hlamarisaka.

11. I yini lexi tiyisekisaka leswaku lava vumbaka Yerusalema Lowuntshwa va ta vangama hi ku tenga ka moya ka xiyimo xa le henhla swinene?

¹¹ Ku hava mun’okisi wa nsuku la nga humesaka nsuku lowu tengeke hi ndlela yoleyo. Kambe Yehovha i Mutengisi Lonkulu. I “[mutengisi] ni mubasisi wa silivhere,” naswona u tengisa vanhu, swirho swo tshembeka swa Israyele wa moya “ku fana ni nsuku ni silivhere,” a susa thyaka hinkwaro eka vona. I vanhu lava tengisiweke hakunene, va tlhela va basisiwa, lava eku heteleleni va nga ta vumba Yerusalema Lowuntshwa, naswona hi ndlela leyi, Yehovha u aka muti lowu hi swilo swo aka ha swona leswi hanyaka leswi vangamaka hi ku tenga ka moya ka xiyimo xa le henhla swinene.—Malakiya 3:3, 4.

12. I yini lexi fanekiseriwaka hi ku va (a) masungulo ya muti ma sasekisiwe hi maribye ya risima ya 12? (b) tinyangwa ta muti ti ri tiperela?

¹² Ni masungulo ya muti ma sasekile, ma sasekisiwe hi maribye ya risima ya 12. Leswi swi hi tsundzuxa muprista lonkulu wa Muyuda, loyi hi masiku ya minkhuvo a a ambala efodi leyi khavisiweke hi maribye ya 12 ya risima lama yelanaka ni lawa ku vulavuriweke ha wona laha. (Eksoda 28:15-21) Handle ko kanakana, leswi a swi lo tiendlekela! Ku ri na sweswo, swi kandziyisa ntirho wa vuprista wa Yerusalema Lowuntshwa, lowu Yesu, Muprista Lonkulu la tlakukeke a nga “rivoni” ra wona. (Nhlavutelo 20:6; 21:23; Vaheveru 8:1) Naswona, Yesu, u tirhisa Yerusalema Lowuntshwa leswaku vanhu va vuyeriwa hi ntirho wa yena tanihi muprista lonkulu. (Nhlavutelo 22:1, 2) Tinyangwa ta 12 ta muti lowu, leyi ha yin’we yi nga perela yo xonga swinene, ti hi tsundzuxa xifaniso xa Yesu laha a faniseke Mfumo ni perela ya risima lerikulu. Hinkwavo lava nghenaka hi tinyangwa leti va ta va va swi kombisile leswaku va swi tlangela hakunene swilo swa risima swa moya.—Matewu 13:45, 46; ringanisa na Yobo 28:12, 17, 18.

Muti Wa Ku Vonakala

13. I yini lexi Yohane a xi vulaka sweswi malunghana na Yerusalema Lowuntshwa, naswona ha yini emutini lowu ku nga laveki tempele ya xiviri?

¹³ Enkarhini wa Solomoni, Yerusalema a wu ri ni tempele leyi akiweke endhawini leyi tlakukeke swinene ya muti eNtshaveni ya Moriya ku ya en’walungwini. Kambe, ku vuriwa yini hi Yerusalema Lowuntshwa? Yohane u ri: “Kutani a ndzi vonanga tempele eka wona, hikuva Yehovha Xikwembu xa Matimba Hinkwawo i tempele ya wona, na xona Xinyimpfana i tempele ya wona. Naswona muti a wu lavi dyambu kumbe n’weti leswaku wu voninga ehenhla ka wona, hikuva ku vangama ka Xikwembu ka wu voninga, naswona rivoni ra wona i Xinyimpfana.” (Nhlavutelo 21:22, 23) Entiyisweni, a ku laveki tempele ya xiviri laha. Tempele ya khale ya Vayuda a yi ri xikombiso ntsena, naswona tempele leyikulu ya moya leyi a yi ri yona nchumu wa xiviri, yi ve kona ku sukela loko Yehovha a tote Yesu leswaku a va Muprista Lonkulu hi 29 C.E. (Matewu 3:16, 17; Vaheveru 9:11, 12, 23, 24) Nakambe tempele yi kombisa leswaku ku fanele ku ri ni vaprista lava endlelaka vanhu magandzelo eka Yehovha. Kambe swirho hinkwaswo swa Yerusalema Lowuntshwa i vaprista. (Nhlavutelo 20:6) Naswona gandzelo lerikulu, ku nga vutomi bya Yesu lebyi hetisekeke, ri nyikeriwe kan’we swi helela kwalaho. (Vaheveru 9:27, 28) Ku tlula kwalaho, munhu un’wana ni un’wana la tshamaka emutini wolowo wa swi kota ku tshinelela Yehovha hi xiviri.

14. (a) Ha yini Yerusalema Lowuntshwa wu nga lavi ku voningeriwa hi dyambu kumbe n’weti? (b) Vuprofeta bya Esaya byi profete yini malunghana ni nhlengeletano ya Yehovha ya vuako hinkwabyo, naswona Yerusalema Lowuntshwa wu katseka njhani emhakeni leyi?

¹⁴ Loko ku vangama ka Yehovha ku hundza ekusuhi na Muxe eNtshaveni ya Sinayi, ku endle leswaku xikandza xa Muxe xi vangama swinene lerova a boheka ku xi funengeta loko a ri ni Vaisrayele-kulobye. (Eksoda 34:4-7, 29, 30, 33) Anakanya ndlela leyi muti lowu, lowu tshamaka wu ri karhi wu voningiwa hi ku vangama ka Yehovha, wu nga xiswona! Emutini wolowo a ku nge vi na vusiku. Dyambu kumbe n’weti wa xiviri a swi nge laveki. Wu ta tshama wu ri ni ku vonakala hilaha ku nga heriki. (Ringanisa na 1 Timotiya 6:16.) Yerusalema Lowuntshwa wu funengetiwe hi muxaka wolowo wa ku vonakala lokukulu. Hakunene, mutekiwa loyi ni Muteki wa yena la nga Hosi va va ntsindza wa nhlengeletano ya Yehovha ya vuako hinkwabyo—“wansati” wa yena, “Yerusalema wa le henhla”—leyi Esaya a profeteke ha yona a ku: “Eka wena dyambu a ri nge he vi ku vonakala ninhlikanhi, ni ku vangama ka n’weti a ku nge he ku nyiki ku vonakala. Eka wena Yehovha u ta va ku vonakala loku tshamaka hilaha ku nga heriki, Xikwembu xa wena xi va ku saseka ka wena. Dyambu ra wena a ri nge he peli, ni n’weti wa wena a wu nge he nyamalali; hikuva Yehovha u ta va ku vonakala ka wena loku tshamaka hilaha ku nga heriki, kutani masiku ya ku rila ka wena ma ta hela.”—Esaya 60:1, 19, 20; Vagalatiya 4:26.

Ku Vonakala Eka Matiko

15. I marito wahi lama kumekaka ebukwini ya Nhlavutelo lama vulavulaka hi Yerusalema Lowuntshwa lama yelanaka ni vuprofeta bya Esaya?

¹⁵ Vuprofeta lebyi byi tlhele byi profeta leswi: “Kunene matiko ma ta ya eku vonakaleni ka wena, ni tihosi eku vangameni ka ku voninga ka wena.” (Esaya 60:3) Buku ya Nhlavutelo yi kombisa leswaku marito lawa ma ta katsa Yerusalema Lowuntshwa, yi ri: “Kutani matiko ma ta famba hi ku vonakala ka wona, tihosi ta misava ti ta tisa ku vangama ka tona eka wona. Kutani tinyangwa ta wona a ti nge pfariwi nikatsongo ninhlikanhi, hikuva vusiku a byi nge vi kona kwalaho. Kutani ti ta tisa ku vangama ni ku xiximeka ka matiko eka wona.”—Nhlavutelo 21:24-26.

16. I vamani “matiko” lama nga ta famba hi ku vonakala ka Yerusalema Lowuntshwa?

¹⁶ “Matiko” lama fambaka hi ku vonakala ka Yerusalema Lowuntshwa i yini? I vanhu, lava nga tshama va va xiphemu xa matiko ya misava leyi yo homboloka, lava amukelaka ku vonakala loku voningiwaka hi muti lowu vangamaka wa le tilweni. Lava nga va nkoka swinene eka vona hi lava ntshungu lowukulu, lava humaka “eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni vanhu hinkwavo ni tindzimi hinkwato” naswona va gandzelaka Xikwembu vusiku ni nhlikanhi swin’we ni lava ntlawa wa Yohane. (Nhlavutelo 7:9, 15) Endzhaku ka loko Yerusalema Lowuntshwa wu xike hi le tilweni naswona Yesu a tirhise swilotlelo swa rifu ni swa Hayidesi leswaku a pfuxa vafi, va ta joyiniwa hi vanhu van’wana va timiliyoni, lava na vona va humaka eka “matiko,” lava rhandzaka Yehovha ni N’wana wa yena, Nuna wa Yerusalema Lowuntshwa la fanekiseriwaka hi Xinyimpfana.—Nhlavutelo 1:18.

17. “Tihosi ta misava” leti “tisa[ka] ku vangama ka tona” eka Yerusalema Lowuntshwa i vamani?

¹⁷ Kutani, “tihosi ta misava” leti “tisa[ka] ku vangama ka tona eka wona” i yini? A hi ntlawa wa tihosi ta xiviri ta misava, hikuva tona ti ta lovisiwa loko ti lwa ni Mfumo wa Xikwembu eArmagedoni. (Nhlavutelo 16:14, 16; 19:17, 18) Xana tihosi leti ti nga va ti ri vanhu va matiko va xiyimo lexi tlakukeke lava vaka xiphemu xa ntshungu lowukulu, kumbe xana i tihosi leti pfuxiweke eku feni leti titsongahatelaka Mfumo wa Xikwembu emisaveni leyintshwa? (Matewu 12:42) Doo, hikuva vukosi bya tihosi toleto a byi ri bya misava naswona byi hele khale. Kutani, “tihosi ta misava” leti tisaka ku vangama ka tona eka Yerusalema Lowuntshwa ku fanele ku ri lava 144 000, lava “[xaviweke] eka tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo ni matiko hinkwawo” leswaku va ta va tihosi swin’we ni Xinyimpfana, Yesu Kreste. (Nhlavutelo 5:9, 10; 22:5) Va tisa ku vangama loku va nga ku kuma eka Xikwembu emutini lowu leswaku va engetela ku vangama ka wona.

18. (a) I vamani lava nga taka va nga kumeki emutini wa Yerusalema Lowuntshwa? (b) I vamani ntsena lava nga ta pfumeleriwa ku nghena emutini wolowo?

¹⁸ Yohane u ye emahlweni a ku: “Kambe xin’wana ni xin’wana lexi nga kwetsimiki ni munhu un’wana ni un’wana loyi a tamaka a endla xilo lexi nyenyetsaka ni ku hemba mavunwa a nge ngheni eka wona nikatsongo; ku ta nghena ntsena lava tsariweke eka buku-nsongwa ya vutomi ya Xinyimpfana.” (Nhlavutelo 21:27) A nga kona munhu la thyakisiweke hi mafambiselo ya swilo ya Sathana la nga vaka xiphemu xa Yerusalema Lowuntshwa. Hambileswi tinyangwa ta wona ti tshamaka ti pfuriwile, a nga kona la “tamaka a endla xilo lexi nyenyetsaka ni ku hemba mavunwa” la nga ta pfumeleriwa ku nghena. A ku nge vi na mugwinehi kumbe xirho xihi na xihi xa Babilona Lonkulu emutini wolowo. Naswona munhu wihi na wihi loyi a ringetaka ku nyamisa muti wolowo hi ku kanganyisa swirho swa wona swa le nkarhini lowu taka loko swa ha ri laha misaveni, matshalatshala ya yena a ma nge tirhi. (Matewu 13:41-43) Hi “lava tsariweke eka buku-nsongwa ya vutomi ya Xinyimpfana” ntsena, lava 144 000, lava nga ta hetelela va nghenile eka Yerusalema Lowuntshwa.b—Nhlavutelo 13:8; Daniyele 12:3.

Nambu Wa Mati Ya Vutomi

19. (a) Yohane u hlamusela Yerusalema Lowuntshwa tanihi lowu hundziselaka mikateko evanhwini hi ndlela yihi? (b) “Nambu wa mati ya vutomi” wu khuluka rini, naswona hi swi tivisa ku yini?

¹⁹ Yerusalema Lowuntshwa lowu vangamaka wu ta hundzisela mikateko leyikulu evanhwini emisaveni. Yohane u vone leswi: “Kutani yi ndzi komba nambu wa mati ya vutomi, lowu tengeke ku fana ni kristala, wu khuluka wu huma exiluvelweni xa Xikwembu ni xa Xinyimpfana wu ya ehansi exikarhi ka ndlela ya wona yo anama.” (Nhlavutelo 22:1, 2a) “Nambu” lowu wu khuluka rini? Tanihi leswi wu khulukaka “wu huma exiluvelweni xa Xikwembu ni xa Xinyimpfana,” ku fanele ku ri endzhaku ka loko siku ra Hosi ri sungurile hi 1914. Wolowo a wu ri nkarhi wa xiendlakalo lexi twarisiweke hi ku yimbiwa ka mhalamhala ya vunkombo tlhelo xitiviso lexikulu lexi nge: “Sweswi ku ponisa ni matimba ni mfumo wa Xikwembu xa hina ni vulawuri bya Kreste wa xona se swa tirha.” (Nhlavutelo 11:15; 12:10) Enkarhini lowu wa makumu, moya ni mutekiwa va karhi va rhamba vanhu va timbilu letinene leswaku va nwa mati ya vutomi mahala. Vanhu vo tano va ta hambeta va kuma mati enambyeni lowu ku fikela emakumu ka mafambiselo lawa ya swilo, ni le ndzhaku ka kwalaho, ku fikela emisaveni leyintshwa, loko Yerusalema Lowuntshwa “wu xika hi le tilweni wu huma eka Xikwembu.”—Nhlavutelo 21:2.

20. I yini lexi kombisaka leswaku mati ya vutomi se ma kumeka?

²⁰ Laha a hi ro sungula vanhu va nyikiwa mati ya vutomi. Loko Yesu a ri laha misaveni, u vulavule hi mati lama nyikaka vutomi lebyi nga heriki. (Yohane 4:10-14; 7:37, 38) Ku tlula kwalaho, Yohane u le kusuhi ni ku twa xirhambo lexi xa rirhandzu lexi nge: “Moya ni mutekiwa va hambeta va ku: ‘Tana!’ Naswona mani na mani la swi twaka a a vule a ku: ‘Tana!’ Mani na mani la khomiweke hi torha a a te; mani na mani la swi navelaka a a nwe mati ya vutomi mahala.” (Nhlavutelo 22:17) Ni sweswi xirhambo lexi xa ha vuriwa, leswi kombisaka leswaku mati lama nyikaka vutomi se ma kona. Kambe emisaveni leyintshwa, mati wolawo ma ta khuluka ma suka exiluvelweni xa Xikwembu ma ya eka Yerusalema Lowuntshwa tanihi nambu wa xiviri.

21. I yini lexi fanekiseriwaka hi “nambu wa mati ya vutomi,” naswona xivono xa Ezekiyele xa nambu lowu xi hi pfuna njhani ku twisisa mhaka leyi?

²¹ “Nambu [lowu] wa mati ya vutomi” i yini? Mati ya xiviri i ya nkoka swinene evuton’wini. Munhu a nga heta mavhiki yo hlayanyana a nga dyi swakudya, kambe loko a nga nwi mati a nga fa endzhaku ka vhiki. Nakambe mati ma tirha ku basisa naswona i ya nkoka erihanyweni. Hikwalaho, mati ya vutomi ma fanele ma fanekisela nchumu wo karhi wa nkoka evuton’wini ni le rihanyweni ra vanhu. Muprofeta Ezekiyele u kombiwe xivono xa “nambu [lowu] wa mati ya vutomi,” naswona exivonweni xa yena, nambu a wu khuluka wu huma etempeleni wu ya eLwandle leri Feke. Hiloko ku humelela singita ro hlamarisa! Mati wolawo lawa a ku nga hanyi nchumu eka wona naswona a ma tele tikhemikhali, ma hundzuriwile ma va mati yo tenga lama nga ni tinhlampfi! (Ezekiyele 47:1-12) Ina, nambu wa le xivonweni wu endla leswaku swilo leswi a swi file swi tlhela swi hanya, leswi tiyisekisaka leswaku nambu wa mati ya vutomi wu fanekisela lunghiselelo ra Xikwembu ha Yesu Kreste ro vuyisela vutomi lebyi hetisekeke eka vanhu lava a va ‘file.’ Nambu lowu wu “[tenge] ku fana ni kristala,” leswi kombisaka ku tenga ni ku kwetsima ka malunghiselelo ya Xikwembu. A wu fani ni “mati” lama teleke ngati, lama dlayaka ya Vujagana.—Nhlavutelo 8:10, 11.

22. (a) Nambu wu khuluka wu huma kwihi, naswona ha yini leswi swi fanela? (b) I yini lexi katsekaka ematini ya vutomi, naswona nambu lowu wo fanekisela wu katsa yini?

²² Nambu lowu wu khuluka wu huma “exiluvelweni xa Xikwembu ni xa Xinyimpfana.” Leswi swi fanerile, hikuva xisekelo xa malunghiselelo ya Yehovha lama nyikaka vutomi i gandzelo ra nkutsulo, naswona ri lunghiseleriwile hikwalaho ka leswi Yehovha a ‘rhandzeke misava swinene a kala a nyikela hi N’wana wa yena la tswariweke a ri swakwe, leswaku un’wana ni un’wana loyi a kombisaka ripfumelo eka yena a nga lovisiwi kambe a va ni vutomi lebyi nga heriki.’ (Yohane 3:16) Nakambe mati ya vutomi ma katsa Rito ra Xikwembu, leri vuriwaka mati eBibeleni. (Vaefesa 5:26) Hambiswiritano, nambu wa mati ya vutomi a wu katsi ntiyiso ntsena kambe wu katsa ni lunghiselelo rin’wana ni rin’wana ra Yehovha, leri sekeriweke egandzelweni ra Yesu, ro susa xidyoho ni rifu eka vanhu lava yingisaka ni ku va nyika vutomi lebyi nga heriki.—Yohane 1:29; 1 Yohane 2:1, 2.

23. (a) Ha yini swi fanela leswi nambu wa mati ya vutomi wu khulukaka hi le xikarhi ka ndlela yo anama ya Yerusalema Lowuntshwa? (b) Hi xihi xitshembiso lexi Xikwembu xi xi tshembiseke Abrahama lexi nga ta hetisisiwa loko mati ya vutomi ma khuluka hi xitalo?

²³ Hi nkarhi wa Mfumo wa Gidi ra Malembe, Yesu ni vaprista lava nga ehansi ka yena va 144 000 va ta tirhisa gandzelo ra nkutsulo hi laha ku heleleke leswaku vanhu va ta vuyeriwa. Kutani, swi fanerile leswi nambu wa mati ya vutomi wu khulukaka hi le xikarhi ka ndlela yo anama ya Yerusalema Lowuntshwa. Muti lowu wu vumbiwa hi Israyele wa moya, lowu wona swin’we na Yesu va vumbaka mbewu ya xiviri ya Abrahama. (Vagalatiya 3:16, 29) Hikwalaho, loko mati ya vutomi ma khuluka hi xitalo hi le xikarhi ka ndlela yo anama ya muti wo fanekisela, “tinxaka hinkwato ta misava” ti ta va ni nkarhi lowu eneleke wo tikatekisa hi mbewu ya Abrahama. Xitshembiso xa Yehovha eka Abrahama xi ta va xi hetisisiwe hi ku helela.—Genesa 22:17, 18.

Mirhi Ya Vutomi

24. Yohane u vone yini ematlhelo hamambirhi ya nambu wa mati ya vutomi, naswona leswi swi fanekisela yini?

²⁴ Exivonweni xa Ezekiyele, nambu wu kale wu va boboma, naswona muprofeta loyi u vone ku mila mirhi ya mihandzu ya mixaka hinkwayo ematlhelo ka wona. (Ezekiyele 47:12) Kambe, xana Yohane u vone yini? U vone leswi: “Haleno ka nambu ni hala ntsungeni ka wona a ku ri ni mirhi ya vutomi leyi humesaka mixaka ya mihandzu ya 12, leyi vekaka mihandzu ya yona n’hweti yin’wana ni yin’wana. Naswona matluka ya mirhi a ma ri ya ku hanyisa matiko.” (Nhlavutelo 22:2b) “Mirhi [leyi] ya vutomi” yi fanele na yona yi fanekisela xiphemu xa lunghiselelo ra Yehovha ro nyika vanhu lava yingisaka vutomi lebyi nga heriki.

25. I malunghiselelo wahi yo tala lawa Yehovha a nga ta ma endlela vanhu lava n’wi yingisaka loko misava hinkwayo se yi ri Paradeyisi?

²⁵ Hakunene Yehovha u ta va endlela malunghiselelo yo tala vanhu lava n’wi yingisaka! Va ta nwa mati wolawo lama phyuphyisaka va tlhela va dya mihandzu yo hambana-hambana leyi xurhisaka ya mirhi yoleyo. Swilo a swi ta va swi fambe kahle loko vatswari va hina vo sungula a va lo eneriseka hi lunghiselelo leri fanaka leri “navelekaka” eParadeyisini ya le Edeni! (Genesa 2:9) Kambe misava hinkwayo yi ta va yi ri Paradeyisi, naswona Yehovha u tlhela a endla lunghiselelo hi matluka ya mirhi yoleyo yo fanekisela yo “hanyisa matiko.”c Loko vanhu lava pfumelaka va tirhisa matluka wolawo yo fanekisela lama tlulaka murhi wihi na wihi, ku nga ha va mintsembyana kumbe wun’wana, lowu endliwaka namuntlha, va ta va lava hetisekeke emoyeni ni le mirini.

26. Mirhi ya vutomi yi nga ha katsa vamani, naswona ha yini?

²⁶ Mirhi yoleyo, leyi cheletiwaka kahle hi mati ya nambu wolowo, yi nga ha katsa lava 144 000 lava nga swirho swa nsati wa Xinyimpfana. Loko va ha ri emisaveni vanhu lava na vona va vuyeriwa eka lunghiselelo ra Xikwembu ra vutomi ha Yesu Kreste. Lexi tsakisaka, vamakwavo lava va Yesu lava tswariweke hi moya hi ndlela ya vuprofeta va vitaniwa “mirhi leyikulu ya ku lulama.” (Esaya 61:1-3; Nhlavutelo 21:6) Se va humese mihandzu yo tala ya moya leswi tisaka ku dzuneka eka Yehovha. (Matewu 21:43) Naswona eka Mfumo wa Gidi ra Malembe, va ta hlanganyela eku aveni ka malunghiselelo ya nkutsulo lama nga ta “hanyisa matiko” ma susa xidyoho ni rifu.—Ringanisa na 1 Yohane 1:7.

A Ku Nge He Vi Na Vusiku

27. I mikateko yihi leyi engetelekeke leyi Yohane a vulaka leswaku yi ta kumiwa hi lava nga ta va ni lunghelo ra ku nghena eYerusalema Lowuntshwa, naswona ha yini ku vuriwa leswaku “a ku nge he vi na ndzhukano ni wun’we”?

²⁷ Entiyisweni, a ku na lunghelo lerikulu ro tlula ku nghena eYerusalema Lowuntshwa! Anakanya—vanhu lava, lava eku sunguleni a va ri va xiyimo xa le hansi, lava nga hetisekangiki, va ta landzela Yesu etilweni leswaku va hlanganyela eka lunghiselelo ro tano leri tsakisaka! (Yohane 14:2) Yohane u hlamusele swin’wana malunghana ni mikateko leyi nga ta kumiwa hi vanhu lava, u te: “Kutani kwalaho a ku nge he vi na ndzhukano ni wun’we. Kambe xiluvelo xa Xikwembu ni xa Xinyimpfana swi ta va emutini wolowo, naswona mahlonga ya xona ma ta xi endlela ntirho wo kwetsima; ma ta vona xikandza xa xona, kutani vito ra xona ri ta va emimombyeni ya wona.” (Nhlavutelo 22:3, 4) Loko vaprista va Vaisrayele va sungula ku va ni vukanganyisi, Yehovha a a va rhumelela ndzhukano. (Malakiya 2:2) Yesu u vule leswaku “yindlu” ya Yerusalema la pfumalaka ripfumelo u yi fularherile. (Matewu 23:37-39) Kambe eYerusalema Lowuntshwa, “a ku nge he vi na ndzhukano ni wun’we.” (Ringanisa na Zakariya 14:11.) Vaaki va wona hinkwavo va ringiwile hi miringo yo tika loko va ha ri emisaveni, naswona leswi va hluleke va ta ‘ambala ku nga onhaki ni ku nga fi.’ Yehovha wa swi tiva leswaku a va nge n’wi fularheli, hilaha a a swi tiva hakona leswaku Yesu na yena a nge n’wi fularheli. (1 Vakorinto 15:53, 57) Ku tlula kwalaho, “xiluvelo xa Xikwembu ni xa Xinyimpfana” swi ta va swi ri kwalaho, leswi nga ta endla leswaku muti lowu wu sirheleleka hilaha ku nga heriki.

28. Ha yini swirho swa Yerusalema Lowuntshwa swi tsariwe vito ra Xikwembu emimombyeni ya swona, naswona swi ni ntshembo wihi lowu tsakisaka?

²⁸ Ku fana na Yohane, swirho hinkwaswo swa le nkarhini lowu taka swa muti wolowo wa le tilweni i “mahlonga” ya Xikwembu. Hikwalaho, swi tsariwe vito ra Xikwembu hi ndlela leyi xiyekaka emimombyeni ya swona, leri kombisaka leswaku i N’wini wa swona. (Nhlavutelo 1:1; 3:12) Swi ta swi teka ku ri lunghelo lerikulu swinene ku xi endlela ntirho wo kwetsima tanihi xiphemu xa Yerusalema Lowuntshwa. Loko Yesu a ha ri laha misaveni, u endle xitshembiso lexi tsakisaka eka vanhu volavo va nga ni ntshembo wa ku ya fuma na yena, a ku: “Va tsaka lavo tenga embilwini, hikuva va ta vona Xikwembu.” (Matewu 5:8) Mahlonga lawa ma ta swi tsakela hakunene ku vona Yehovha ni ku n’wi gandzela hi xiviri!

29. Ha yini Yohane a vule leswaku “vusiku a byi nge he vi kona” eYerusalema Lowuntshwa?

²⁹ Yohane u ya emahlweni a ku: “Nakambe, vusiku a byi nge he vi kona, a ma lavi ku voninga ka rivoni naswona a ma na ku voninga ka dyambu hikuva Yehovha Xikwembu u ta ma voningela.” (Nhlavutelo 22:5a) Yerusalema wa khale, ku fana ni muti wun’wana ni wun’wana wa laha misaveni, a wu titshege hi dyambu leswaku wu kuma ku vonakala ninhlikanhi naswona a wu titshege hi ku vonakala ka n’weti ni ku lumekiwa ka timboni nivusiku. Kambe eYerusalema Lowuntshwa, ku vonakala ko tano a ku nge laveki. Muti wu ta voningiwa hi Yehovha hi yexe. “Vusiku” byi nga ha fanekisela maxangu kumbe ku hambanisiwa na Yehovha. (Mikiya 3:6; Yohane 9:4; Varhoma 13:11, 12) A ku nge pfuki ku ve ni vusiku bya muxaka wolowo laha ku vangamaka Xikwembu xa matimba hinkwawo.

30. Yohane u gimeta xivono xa yena lexi hlamarisaka swinene hi ndlela yihi, naswona Nhlavutelo yi hi tiyisekisa hi yini?

³⁰ Yohane u gimeta xivono lexi xo hlamarisa swinene hi ku vula leswi malunghana ni mahlonga ya Xikwembu: “Kutani ma ta va tihosi hi masiku ni masiku.” (Nhlavutelo 22:5b) I ntiyiso, loko ku hela malembe ya gidi, gandzelo ra nkutsulo ri ta va ri tirhisiwile hi ku hetiseka, naswona Yesu u ta nyiketa vanhu lava hetisekeke eka Tata wa yena. (1 Vakorinto 15:25-28) A hi swi tivi leswaku Yehovha u ta n’wi nyika ntirho wihi Yesu ni lava 144 000 endzhaku ka sweswo. Kambe Nhlavutelo ya hi tiyisekisa leswaku lunghelo ra vona ra ntirho wo kwetsima eka Yehovha ri ta ya emahlweni hilaha ku nga heriki.

Ku Chaputa Loku Tsakisaka Ka Nhlavutelo

31. (a) I ku chaputa kwihi loku kombisiwaka hi xivono xa Yerusalema Lowuntshwa? (b) Yerusalema Lowuntshwa wu ta va endlela yini vanhu lavan’wana vo tshembeka?

³¹ Ku hetiseka ka xivono lexi xa Yerusalema Lowuntshwa, ku nga mutekiwa wa Xinyimpfana, i ku chaputa loku tsakisaka loku Nhlavutelo yi vulavulaka hakona, naswona leswi swa fanela. Vakreste hinkwavo lava a va ri na Yohane hi lembe-xidzana ro sungula, lava buku leyi a yi kongomisiwe eka vona ro sungula, a va swi langutele hi mahlo-ngati ku ya nghena emutini wolowo va ri lava nga ta fuma na Yesu Kreste, va ri vanhu va moya lava nga fiki. Masalela ya Vakreste lava totiweke lama ha riki emisaveni namuntlha ma ni ntshembo lowu fanaka. Hikwalaho Nhlavutelo yi ya eku chaputeni ka yona loku hlamarisaka, tanihi leswi mutekiwa la heleleke a nga ta hlanganisiwa na Xinyimpfana. Endzhaku ka sweswo, hi ku tirhisa Yerusalema Lowuntshwa, vuyelo bya gandzelo ra nkutsulo ra Yesu byi ta tirhisiwa eka vanhu, leswaku eku heteleleni vanhu hinkwavo vo tshembeka va ta kuma vutomi lebyi nga heriki. Hi ndlela leyi, mutekiwa, Yerusalema Lowuntshwa, loyi a nga nsati la tshembekaka eka Hosi leyi nga Muteki wa yena, u ta hlanganyela eku akeni ka misava leyintshwa yo lulama leyi nga ta tshama hi masiku—leswi nga ta tisa ku dzuneka eka Yehovha Hosi leyi Lawulaka.—Matewu 20:28; Yohane 10:10, 16; Varhoma 16:27.

32, 33. Hi dyondze yini ebukwini ya Nhlavutelo, naswona timbilu ta hina ti fanele ti hi susumeta leswaku hi angurisa ku yini?

³² Hikwalaho, ha tsaka swinene leswi se hi nga le kusuhi ni ku heta ku dyondza buku ya Nhlavutelo! Hi ku vonile ku tsandzeka ka matshalatshala yo hetelela ya Sathana ni mbewu ya yena swin’we ni ndlela leyi ku avanyisa ko lulama ka Yehovha ku hetisisiwaka ha yona. Babilona Lonkulu u fanele a loviseriwa makumu, ivi endzhaku ka sweswo ku lovisiwa vanhu hinkwavo vo homboloka va misava ya Sathana. Sathana ni madimona yakwe va ta hoxiwa ekheleni ro enta ivi endzhaku ka sweswo va lovisiwa. Yerusalema Lowuntshwa wu ta fuma na Kreste a ri ematilweni loko ku pfuxiwa ka vafi ni ntirho wo avanyisa swi ri karhi swi ya mahlweni, naswona eku heteleleni vanhu lava endliweke va hetiseka va ta tiphina hi vutomi lebyi nga heriki emisaveni leyi nga Paradeyisi. Nhlavutelo yi swi hlamusela kahle swilo leswi hinkwaswo! Leswi swi hi endla hi swi hisekela swinene ku ‘vula mahungu lamanene lama nga heriki tanihi marungula lama tsakisaka eka matiko hinkwawo ni tinyimba hinkwato ni tindzimi hinkwato ni vanhu hinkwavo’ emisaveni namuntlha! (Nhlavutelo 14:6, 7) Xana u tinyiketela swinene entirhweni lowu lowukulu?

³³ Leswi timbilu ta hina ti teleke ku nkhensa, a hi yingiseni marito yo gimeta ya buku ya Nhlavutelo.

[Tinhlamuselo ta le hansi]