Ku Tiphofula

Nhlamuselo: Ku vula kumbe ku pfumela, erivaleni kumbe exihundleni, (1) leswi munhu a swi kholwaka kumbe (2) swidyoho swa yena.

Xana mukhuva wo phahlelana mariyeta, ku katsa ku tiphofula hi ku hlevetela (ku tiphofula hi ku hlevela muprista endleveni), hi laha Kereke ya Khatoliki yi dyondzisaka ha kona i ka Matsalwa?

Ndlela yo vulavula ni muprista

Maendlelo ya khale, lawa ma ha tirhisiwaka ngopfu, hi lama nge: “Ndzi katekise, Tatana, hikuva ndzi dyohile. Se swi endla [nkarhi wo karhi] ku sukela loko ndzi Tiphofurile enkarhini lowu hundzeke.”—Magazini lowu nge U.S. Catholic, October 1982, tl. 6.

Mt. 23:1, 9, JB: “Yesu u te, . . . ‘Mi nga vitani munhu emisaveni mi ku i tata wa n’wina, hikuva mi ni Tatana un’we ntsena, naswona yena u le tilweni.’”

Swidyoho leswi swi nga rivaleriwaka

“Kereke i khale yi dyondzisa leswaku xidyoho xin’wana ni xin’wana, hambi xi kule njhani, xi nga rivaleriwa.”—The Catholic Encyclopedia (leyi kumeke xitiyisekiso ni mpfumelelo wo yi kandziyisa eka Makhatolika), R. C. Broderick (Nashville, Tenn.; 1976), tl. 554.

Hev. 10:26, JB: “Loko, endzhaku ka loko hi nyikiwe vutivi bya ntiyiso, hi endla swidyoho hi vomu, kutani gandzelo ra swona a ra ha ri kona.”

Mar. 3:29, JB: “Loko munhu a sandza Moya lowo Kwetsima a nga ka a nga rivaleriwi: u endle xidyoho lexi nga heriki.”

Ndlela yo kombisa ku hundzuka

Hi ku phindha-phindha muprista u lerisa leswaku loyi a tiphofulaka a vula nhlayo yo karhi ya “Va Tata Wa Hina” na ‘Va Ha Ku Losa Mariya.’

Mt. 6:7, JB: “Eswikhongelweni swa n’wina mi nga bokoxeli [ku nga, ku phindha-phindha marito lama nga riki na nchumu] ku fana ni vahedeni, hikuva va vona onge hi ku tirhisa marito yo tala va ta yingisiwa.”

Mt. 6:9-12, JB: “Mi fanele mi khongerisa xileswi: ‘Tata wa hina la nge matilweni, . . . hi rivalele swidyoho swa hina.’” (Xiitaliki i xerhu.) (A ku kona eBibeleni laha hi byeriwaka leswaku hi khongela Mariya kumbe hi khongela ha yena. Vona Vafilipiya 4:6, ni matluka 115-16, ehansi ka “Mariya.”)

Rhom. 12:9, JB: “Rirhandzu ra n’wina ri nga tshuki ri va ni vukanganyisi, kambe rhandzani leswinene ematshan’weni ya leswo biha.”

Xana Yesu a nga va nyikanga vaapostola vakwe matimba yo rivalela swidyoho?

Yoh. 20:21-23, JB: “‘Tanihi leswi Tatana a ndzi rhumeke, na mina ndza mi rhuma.’ Endzhaku ko vula leswi a hefemulela eka vona a ku: ‘Amukelani Moya lowo Kwetsima. Hikuva lava mi va rivalelaka swidyoho, va rivaleriwa; lava mi nga va rivaleriki swidyoho swa vona, a va rivaleriwi.’”

Xana vaapostola va swi twisise njhani naswona va swi tirhise njhani leswi? EBibeleni ku hava rhekhodo ya xiendlakalo xo karhi laha vaapostola va yingiseleke ku tiphofula ka le xihundleni kutani va nyikela nhlamulo ya kona. Hambi swi ri tano, swilaveko swo kota ku rivaleriwa hi Xikwembu swi andlariwile eBibeleni. Vaapostola, hi ku kongomisiwa hi moya lowo kwetsima, a va vona loko vanhu va swi fikelela swilaveko sweswo kutani hi ku landza sweswo va vula loko Xikwembu xi va rivalerile kumbe xi nga va rivalelanga. Leswaku u kuma swikombiso, vona Mintirho 5:1-11, kun’we na 1 Vakorinto 5:1-5 na 2 Vakorinto 2:6-8.

Nakambe vona xihloko-nkulu lexi nge “Ntlhandlamano Wa Vaapostola.”

Mavonelo ya vadyondzi malunghana ni masungulo ya ku tiphofula hi ku hlevetela a ma fani

The Catholic Encyclopedia, hi R. C. Broderick, yi ri: “Ku sukela eka lembe-xidzana ra vumune ku tiphofula hi ku hlevetela a ku ri endlelo leri amukeriwaka.”—Tl. 58.

New Catholic Encyclopedia yi ri: “Van’wamatimu vo tala va manguva lawa, va Makhatoliki ni Maprotestente, va lavisise masungulo ya xigwevo xa le xihundleni tanihi ndlela leyi tolovelekeke etikerekeni ta Ireland, Wales ni le Britain, laha Magandzelo, ku katsa ni Xigwevo endzhaku ka ku hundzuka a swi endliwa hi murhangeri wa tinghwendza ta kereke ni vaprista vakwe va tinghwendza. Hi mukhuva wa ku tiphofula ka tinghwendza ni tinghwendza-kati, ni ku kongomisiwa hi moya erivaleni ni le xihundleni tanihi xikombiso xa kona, ku tshamela ku tiphofula ni ku tiphofula hi ku tinyiketela swi tikomba swi endliwe ni hi vangheni va kereke hinkwavo. . . . Hambi swi ri tano, hi lembe-xidzana ra vu-11 swidyoho swa le xihundleni swi sungule ku rivaleriwa hi nkarhi wa ku tiphofula ni le mahlweni ka ku hetisisa xigwevo.”—(1967), Vhol. XI, tl. 75.

N’wamatimu A. H. Sayce wa vika: “Matsalwa ya maendlelo ya swilo ma kombisa leswaku ku tiphofula ka le rivaleni ni ka le xihundleni a ku endliwa le Babilona. Ina, ku tiphofula exihundleni ku tikomba ku ri endlelo ra khale ni leri tirhisiwaka ngopfu.”—The Religions of Ancient Egypt and Babylonia (Edinburgh, 1902), tl. 497.

Timbhoni ta Yehovha ti pfumela yini malunghana ni ku tiphofula?

Ku phofula ripfumelo ra wena erivaleni

Rhom. 10:9, 10: “Loko u vula hi nomo wa wena leswaku Yesu i Hosi, ni loko u pfumela embilwini ya wena leswaku Xikwembu xi n’wi pfuxile exikarhi ka vafi, u ta ponisiwa. Hikuva munhu ú pfumela hi mbilu, kutani sweswo swi n’wi endla a va la lulameke; ú vula hi nomo, kutani sweswo swi n’wi endla a va la ponisiwaka.”

Mt. 10:32, 33: “Un’wana ni un’wana la nga ta ndzi vula [Yesu Kreste] emahlweni ka vanhu, na mina ndzi ta n’wi vula emahlweni ka Tata wa mina la nge matilweni. Kambe un’wana ni un’wana la nga ta ndzi landzula emahlweni ka vanhu, na mina ndzi ta n’wi landzula emahlweni ka Tata wa mina la nge matilweni.”

Loko munhu a dyohela Xikwembu

Mt. 6:6-12: “Loko u khongela, nghena endlwini ya wena; kutaku loko u pfarile nyangwa, khongela Tata wena la nge xihundleni . . . ‘Tata wa hina la nge matilweni, vito ra wena a ri hlawuleke . . . u hi rivalela swidyoho swa hina, tanihi loko na hina hi rivalela lava hi dyohelaka.’”—Xiitaliki i xerhu.

Ps. 32:5: “Ndzi ku tiv̌isile šidyoho ša nga [Xikwembu], a nḍi fihlanga ku homboloka ka nga; nḍi te: Nḍi ta tiv̌ula ka Yehova e ku dyoha ka mina. Kutani u hlangurile nanḍu wa šidyoho ša nga.”—Xiitaliki i xerhu.

1 Yoh. 2:1: “Loko un’wana a tshuka a dyoha, hi ni muyimeri eka Tatana, a nga Yesu Kriste la lulameke.”

Loko munhu a dyohela makwavo kumbe loko yena a dyoheriwile

Mt. 5:23, 24: “Loko u humesa mhamba ya wena alitarini, kutani u tsundzuka kwalaho leswaku makwenu u ni mhaka na wena, siya mhamba ya wena kwala alitarini, kutani u rhanga u ya rivalelana ni makwenu; hi kona u nga ta ta, u ta humesa mhamba ya wena.”

Mt. 18:15: “Loko makwenu a ku dyoherile, yana u ya n’wi komba ku hoxa ka yena, mi ri vambirhi ntsena.”

Lk. 17:3: “Loko makwenu a dyohile, n’wi tshinye; loko a tisola, n’wi rivalele.”

Ef. 4:32: “Twelanani vusiwana mi tsetselelana, mi rivalelana, tanihi leswi Xikwembu na xona xi mi rivaleleke eka Kriste.”

Loko munhu a endla xidyoho lexikulu naswona a lava mpfuno wa moya

Yak. 5:14-16, ringanisa NW: “Xana ku ni loyi a vabyaka [emoyeni] exikarhi ka n’wina? A a vitane vakulukumba va [vandlha] leswaku va ta n’wi khongelela, va n’wi tota mafurha hi vito ra [Yehovha]; kutani xikhongelo lexi endliwaka hi ku pfumela xi ta hanyisa muvabyi; [Yehovha u] ta n’wi pfuxa emasangwini, kutani loko a ri ni swidyoho leswi a swi endleke, ú ta rivaleriwa swona [hi Xikwembu]. Hikokwalaho, byelanani ku dyoha ka n’wina, mi khongelelana leswaku mi ta hanya.”

Swiv. 28:13: “L’a fihlaka ŝidyoho ŝa yena, a nga ka a nga kateki, kambe l’a ŝi v̌ulaka, a ṭhika, o ta kuma tintŝalo.”

Ku vuriwa yini loko vanhu lava dyohaka va nga lavi ku pfuniwa?

Gal. 6:1: “Vamakwerhu, naloko un’wana a kumiwa a ri karhi a endla xihoxo, n’wina lava mi nga va Moya, n’wi vuyiseni hi moya wa musa. Eka un’wana ni un’wana wa n’wina, ndzi ri, tivonele leswaku na wena u nga ringiwi.”

1 Tim. 5:20: “Loko ku ri ni vakulukumba lava va phikelelaka ku dyoha, va tshinye erivaleni [hi leswaku, emahlweni ka lava tivaka mhaka ya kona], leswaku lavan’wana va ta chava.”—Xiitaliki i xerhu.

1 Kor. 5:11-13: “Mi nga tolovelani ni loyi a vuriwaka ‘makwerhu’ kasi i muoswi, kumbe i munhu wa makwanga, kumbe i mugandzeri wa swikwembu swa hava, kumbe i murhukani, kumbe i xidakwa, kumbe i muxisi; munhu lowo tano, hambi ku ri ku dya mi nga dyi na yena. . . . Hlongolani lowo biha exikarhi ka n’wina.”