Nkutsulo

Nhlamuselo: I nxavo lowu hakeriwaka ku vuyisa xanchumu kumbe ku ntshunxa eka xiboho xo karhi kumbe exiyin’weni lexi nga tsakisiki. Nkutsulo lowu xiyekaka swinene i wa ngati ya Yesu Kreste leyi halatiweke. Hi ku hakela ntsengo wa nkutsulo wolowo etilweni, Yesu u pfulele vana va Adamu ndlela leswaku va kutsuriwa exidyohweni ni rifu, leswi hinkwerhu hi velekiweke na swona hikwalaho ka xidyoho xa kokwa wa hina Adamu.

Xana rifu ra Yesu Kreste a ri hambane njhani ni ra van’wana lava dlaweleke ripfumelo?

Yesu a a ri munhu la hetisekeke. U velekiwe a nga ri na xisandzu lexi a xi vangiwa hi xidyoho naswona u hlayise ku hetiseka koloko evuton’wini bya yena hinkwabyo. “A nga dyohanga nchumu.” A a ri “wo kala xivati, wo hambana ni vadyohi.”—1 Pet. 2:22; Hev. 7:26.

A a ri N’wana la nga yexe wa Xikwembu. Xikwembu hi xoxe xi tiyise mhaka leyi xi ri etilweni. (Mt. 3:17; 17:5) N’wana loyi u sungule hi ku hanya etilweni; hi ku tirhisa yena Xikwembu xi tumbuluxe vanhu hinkwavo lava nga kona ni swilo swin’wana leswi nga kona evuakweni hinkwabyo. Leswaku xi hetisisa ku rhandza ka xona, Xikwembu xi hundzisele vutomi bya N’wana wa xona hi singita ekhwirini ra wanhwana leswaku a ta tswariwa tanihi munhu. Leswaku a kandziyisa mhaka ya leswaku hakunene u hundzuke munhu, Yesu u tivitane N’wana wa munhu.—Kol. 1:15-20; Yoh. 1:14; Lk. 5:24.

A a ri ni matimba eka vadlayi vakwe. U te: “Ndzi nyiketa vutomi bya mina. . . . A ku na munhu la ndzi tekelaka byona, kambe ndza byi nyiketa hi ku rhandza ka mina.” (Yoh. 10:17, 18) U ale ku kombela mavuthu ya tintsumi leswaku ma ta n’wi lwela. (Mt. 26:53, 54) Hambi leswi vanhu lavo homboloka a va pfumeleriwe ku endla rhengu ro n’wi dlaya, rifu ra yena a ri ri gandzelo.

Ngati yakwe leyi halatiweke yi ni matimba yo kutsula van’wana. “N’wana-wa-Munhu, a nga telanga ku ta tirheriwa, kambe ku tirhela van’wana ni ku nyiketa vutomi bya yena ku kutsula lavo tala.” (Mar. 10:45) Hikwalaho rifu rakwe a ri nga ri mhaka ya ku dlawela ripfumelo ntsena ku nga ku ala ku landzula ripfumelo ra yena.

Nakambe vona matluka 416-17, ehansi ka xihloko lexi nge “Xitsundzuxo.”

Ha yini swi ve swa nkoka leswaku nkutsulo wu endliwa hi mukhuva lowu wu endliweke ha wona leswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki?

Rhom. 5:12: “Kukotisa leswi ku dyoha ku ngheneke emisaveni hi munhu a ri un’we [Adamu], kutani rifu ri ngheneke hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo, hikuva hinkwavo va dyohile.” (Ku nga khathariseki leswaku hi nga lulama ku fikela kwihi, hinkwerhu ka hina hi tswariwe hi ri vadyohi. [Ps. 51:5] Mfanelo yo hanya hi laha ku nga heriki a hi nchumu wo wu kuma hi matimba ya wena.)

Rhom. 6:23: “Ku dyoha ka hakela, hakelo ya kona i rifu.”

Ps. 49:6-9: “V̌a ṭhemba rifuwo ra v̌ona, v̌a tiḍunisa hi v̌ukulu bya ku fuwa ka v̌ona. Munhu a nga ŝi koti ku kuṭula makwav̌o, hambi ku ri ku humesela Šikwembu e nṭengo wa yena. Nṭengo wa moya wa v̌ona wu dura ngopfu; munhu o ta ṭanḍeka ku wu humesa, ni siku riṅwe; v̌a nga ka v̌a nga hanyi hi masiku la’ma nga heriki, leŝaku v̌a nga v̌oni sira.” (Ku hava munhu la nga hetisekangiki loyi a nga humesaka nkutsulo leswaku a ponisa un’wana eka xidyoho ni rifu. Mali yakwe a yi nge byi xavi vutomi lebyi nga heriki, naswona moya-xiviri wa yena loko wu fa, ku nga hakelo leyi vaka kona hikwalaho ka xidyoho, a wu na matimba yo kutsula un’wana.)

Hambi leswi Adamu na Evha a va fanele ku fa hikwalaho ka ku xandzuka ka vona, ha yini Xikwembu xi nga lerisanga leswaku vana va vona hinkwavo lava nga ta yingisa Xikwembu, va hanya hi laha ku nga heriki?

Hikuva Yehovha “o ranḍa ku lulama ni ku tenga.” (Ps. 33:5; Det. 32:4; Yer. 9:24) Hikwalaho, ndlela leyi a tameleke xiyimo ha yona yi kombisa ku lulama kakwe, yi pfumelelana ni xilaveko xa vululami lebyi heleleke, naswona hi nkarhi lowu fanaka, yi kombise rirhandzu ni musa wakwe. Sweswo swi endleke njhani?

(1) Adamu na Evha a va nga si tswala vana loko va dyoha, hikwalaho ku hava la velekiweke a hetisekile. Vana va Adamu hinkwavo va velekeriwe exidyohweni, naswona xidyoho xi yisa eku feni. Loko Yehovha a lo swi honisa hi ku olova, a ku ta va ku ve ku lwisana ni mimpimanyeto ya yena n’wini ya vululami. Xikwembu a xi nga ta swi endla sweswo ivi xi hlanganyela eka vuhomboloki. A xi swi tlulanga swilaveko swa vululami lebyi heleleke; kutani ku hava xivumbiwa lexi tlhariheke lexi a xi ta kuma xihoxo emhakeni leyi.—Rhom. 3:21-26.

(2) Handle ka ku honisa swilaveko swa vululami, xana malunghiselelo yo ponisa vana va Adamu lava a va ta kombisa ku yingisa Yehovha hi rirhandzu, a ma ta endliwa njhani? Loko munhu la hetisekeke o fa rifu ra gandzelo, vululami byi nga endla leswaku vutomi byebyo lebyi hetisekeke byi funengeta swidyoho swa lava va nga ta amukela lunghiselelo rolero, hi ripfumelo. Tanihi leswi xidyoho xa munhu un’we (lexiya xa Adamu) xi nga xona xi endleke leswaku ndyangu hinkwawo wa vanhu wu va vadyohi, ku halatiwa ka ngati ya munhu un’wana la hetisekeke (ku nga Adamu wa vumbirhi), leyi nga ya nkoka lowu fanaka, a yi ta hetisisa vululami. Hikwalaho ka leswi Adamu a dyoheke ha vomu, a nga ta kutsuriwa; kambe hikwalaho ka leswi nandzu lowu vanhu hinkwavo a va fanele va wu hakela hikwalaho ka xidyoho, a wu ta hakeriwa hi munhu un’wana hi ndlela leyi, vatukulu va Adamu a va ta kutsuriwa. Kambe a ku nga ri na munhu wo tano la hetisekeke. Vanhu a va nga ta swi fikelela swilaveko swoleswo swa vululami lebyi hetisekeke. Kutani, tanihi xikombiso lexikulu xa rirhandzu ni hi ku lahlekeriwa lokukulu, Yehovha hi byakwe u endle lunghiselelo leri. (1 Kor. 15:45; 1 Tim. 2:5, 6; Yoh. 3:16; Rhom. 5:8) N’wana la tswariweke a ri swakwe wa Xikwembu a a tiyimiserile ku endla xiphemu xakwe. Yesu u titsongahatile a siya ku kwetsima ka yena ka le tilweni, a hundzuka munhu wa nyama la hetisekeke, ivi a fela vanhu.—Flp. 2:7, 8.

Xikombiso: Nhloko ya ndyangu yi nga ha va nsula-voya kutani yi gweveriwa rifu. Vana va yena va nga ha sala evusiwaneni, va ri ni xikweleti lexikulu. Kumbexana kokwa wa vona wa tintswalo a nghenelela, a endla lunghiselelo hi n’wana wakwe loyi a tshamaka na yena, leswaku a va hakelela swikweleti swa vona ni ku va pfulela ndlela ya vutomi lebyintshwa. Kavula, leswaku va ta vuyeriwa, vana va fanele ku amukela lunghiselelo leri, naswona hi laha ku faneleke kokwana a nga ha lava swilo swo karhi ku endlela ku tiyisekisa leswaku vana a va nge yi landzeli ndlela ya tata wa vona.

Xana matimba ya gandzelo ra Yesu ma rhange ma tirhisiwa eka vamani, naswona hi xikongomelo xihi?

Rhom. 1:16: “Evhangeli [malunghana na Yesu Kreste ni xiphemu xakwe exikongomelweni xa Yehovha] . . . i matimba ya Xikwembu yo ponisa hinkwavo lava pfumelaka, ku sukela eka Vayuda, ku yisa eka vamatiko.” (Xirhambo xo vuyeriwa eka lunghiselelo ra nkutsulo ha Kreste eku sunguleni a xi nyikiwe Vayuda, kutani endzhaku xi nyikiwa ni lava nga riki Vayuda.)

Ef. 1:11-14: “Xi hlawurile hina Vayuda ku va vadyandzhaka [Vadyandzhaka va yini? Va Mfumo wa le tilweni] va xona eka Kriste [ku katsa na muapostola Pawulo] . . . ku endlela leswaku hina hi nga lavo sungula ku va ni ku tshemba eka Kriste, hi dzunisa ku twala ka xona Xikwembu. A swi ri tano na n’wina [Vakreste lava humaka eka Vamatiko, tanihi leswi a swi ri tano hi vo tala aEfesa] loko mi twile Rito ra ntiyiso, ma nga Mahungu Lamanene ya ku ponisiwa ka n’wina: Mi pfumerile eka Kriste, kutani Xikwembu xi mi funghile hi Moya lowo Kwetsima lowu a xi tshembisile ku mi nyika wona. Moya lowu i xitiyisekiso xa ndzhaka ya hina leyi hi nga ta yi kuma, siku Xikwembu xi nyikaka ku ntshunxeka loku hetisekeke eka lava nga va xona, ku endlela leswaku va dzunisa ku twala ka xona.” (Ndzhaka yoleyo, hi laha swi kombisiweke ha kona eka 1 Petro 1:4, yi hlayisiwe ematilweni. Nhlavutelo 14:1-4 yi kombisa leswaku lava va yi kumaka i 144 000 hi nhlayo. Kun’we na Kreste, lava va ta tirha tanihi tihosi ni vaprista ehenhla ka vanhu ku ringana malembe ya 1 000, hi nkarhi lowu ku nga ta hetiseka xikongomelo xa Xikwembu hi misava, leswaku yi va paradeyisi leyi akiweke hi vana lava hetisekeke va mpatswa wo sungula wa vanhu.)

I vamani van’wana esikwini ra hina lava vuyeriwaka egandzelweni ra Yesu?

1 Yoh. 2:2: “Hi yena [Yesu Kreste] mhamba ya swidyoho swa hina [swa muapostola Yohane ni Vakreste van’wana lava totiweke], naswona ku nga ri ya swidyoho swa hina ntsena, kambe ni swa vanhu va misava hinkwayo [ku nga vanhu van’wana, lava lunghiselelo ra vutomi lebyi nga heriki emisaveni ri endleriweke vona].”

Yoh. 10:16: “Ndzi ni tinyimpfu tin’wana leti nga riki ta tshanga leri; na tona ndzi fanele ku ti vuyisa; ti ta yingisa rito ra mina, kutani ti ta endla ntlhambi wun’we, ti va ni murisi un’we.” (“Tinyimpfu tin’wana” ti va ehansi ka nkhathalelo wa rirhandzu wa Yesu Kreste loko masalela ya “ntlhambinyana” wa vadyandzhaka va Mfumo ma ha ri emisaveni; xisweswo “tinyimpfu tin’wana” ti nga hlanganisiwa ni vadyandzhaka va Mfumo tanihi “ntlhambi wun’we.” Hinkwavo va tsakela mikateko yo tala leyi humaka egandzelweni ra Yesu, kambe ku nga ri hi mukhuva lowu fanaka, tanihi leswi vuyo bya vona byi nga faniki.)

Nhlav. 7:9, 14: “Endzhaku ka sweswo, ndzi languta, kutani ndzi vona ntshungu lowukulu wa vanhu; a ku nga ri na un’we la kotaka ku va hlaya. A va huma ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato . . . ‘Lava, hi lava humaka eku xanisekeni lokukulu; va hlantswile tinguvu ta vona, va ti basisile hi ngati ya Xinyimpfana.’” (Kutani, swirho swa ntshungu lowu lowukulu swi va swi ri karhi swi hanya loko nhlomulo lowukulu wu sungula, naswona swi ni xiyimo lexinene emahlweni ka Xikwembu hikuva swi kombisa ripfumelo eka nkutsulo. Vululami lebyi va nga na byona hikwalaho ka leswi, byi endla leswaku va hlayisiwa va hanya emisaveni hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu.)

I mikateko yihi ya nkarhi lowu taka leyi nga ta tsakeriwa hikwalaho ka nkutsulo?

Nhlav. 5:9, 10: “Va yimbelela risimu lerintshwa va ku: ‘U [Xinyimpfana, Yesu Kreste] lulameriwile hi ku teka buku ni ku lemula swilemo swa yona, hikuva u dlayiwile, kutani hi rifu ra wena, u xavile vanhu u va xavela Xikwembu, va huma etinxakeni hinkwato va ri va tindzimi hinkwato, ni va swivongo hinkwaswo, ni va matiko hinkwawo. U va endlile tiko, ni ku va vaprista lava tirhelaka Xikwembu xa hina kutani va ta va tihosi emisaveni.’” (Nkutsulo a wu ri xiyenge xa nkoka xo pfula ndlela yo ya evuton’wini bya le tilweni eka lava nga ta fuma na Kreste. Ku nga ri khale vafumi hinkwavo va hulumendhe leyintshwa ya le misaveni va ta va eswiluvelweni swa vona swa le tilweni.)

Nhlav. 7:9, 10: “Ndzi languta, kutani ndzi vona ntshungu lowukulu wa vanhu; a ku nga ri na un’we la kotaka ku va hlaya. A va huma ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato. A va yimile emahlweni ka xiluvelo ni le mahlweni ka Xinyimpfana [Yesu Kreste, loyi a feke tanihi xinyimpfana xa gandzelo] va ambele tinguvu to leha leto basa, va tamele mincindzu emandleni ya vona. A va huwelela hi rito leri tlakukeke va ku: ‘Ku ponisiwa ku huma eka Xikwembu xa hina lexi tshameke exiluvelweni, ni le ka Xinyimpfana!’” (Ripfumelo eka gandzelo ra Kreste i yinhla ya nkoka leswaku ntshungu lowukulu wu kota ku pona nhlomulo lowukulu.)

Nhlav. 22:1, 2: “Kutani ntsumi yi ndzi komba nambu wa mati ya vutomi lowu vangamaka ku fana ni ‘kristala,’ wu khuluka wu huma exiluvelweni xa Xikwembu ni xa Xinyimpfana. Exikarhi ka xivava xa muti ni le matlhelweni ya nambu hala ni hala, ku ni murhi wa vutomi lowu nyikaka mihlovo ya 12 ya mihandzu, wu tswala mihandzu ya kona n’hweti yin’wana ni yin’wana; kutani matluka ya murhi i yo tshungula vanhu va matiko hinkwawo.” (Xiitaliki i xerhu.) (Xisweswo, ku tirhisiwa ka ntikelo wa gandzelo ra Xinyimpfana xa Xikwembu, Yesu Kreste, i xiphemu xa nkoka xa lunghiselelo leri endliweke hi Xikwembu ro tshungula vanhu eka vuyelo hinkwabyo bya xidyoho ni ku endla leswaku va tsakela vutomi lebyi nga heriki.)

Rhom. 8:21: “Swivumbiwa [vanhu] leswi swi ta ntshunxiwa na swona evuhlongeni bya leswo bola, ku ta amukela ku ntshunxeka loko kwetsima loku nga ka vana va Xikwembu.”

I yini leswi lavekaka eka hina leswaku hi ta vuyeriwa swinene egandzelweni leri hetisekeke ra Yesu?

Yoh. 3:36: “Loyi a pfumelaka eka N’wana, ú ni vutomi lebyi nga heriki; loyi a nga yingisiki N’wana, a nga ka a nga kumi vutomi, kambe vukari bya Xikwembu byi tshame henhla ka yena.”

Hev. 5:9: “Loko [Yesu Kreste] a endliwile la hetisekeke, ú hundzukile xihlovo xa ku ponisiwa loku nga heriki eka hinkwavo lava va n’wi yingisaka.”

Xana lunghiselelo ra nkutsulo ri paluxa yini malunghana ni ndlela leyi Xikwembu xi titwaka ha yona hi vanhu?

1 Yoh. 4:9, 10: “Rirhandzu ra Xikwembu ri tikombile eka hina hi ndlela leyi: Hileswaku Xikwembu xi rhumile N’wana la nga un’we wa xona ku ta laha misaveni, leswaku hi ta kota ku hanya hikwalaho ka yena. Rirhandzu ra kona i rikulu, hikuva a hi hina hi rhandzeke Xikwembu, kambe hi xona xi hi rhandzeke, kutani xi rhumele N’wana wa xona ku va mhamba ya swidyoho swa hina.”

Rhom. 5:7, 8: “Swi nga nonon’hwa eka munhu ku fela munhu un’wana la lulameke; kumbexana un’wana a a ta kanya mbilu a fela munhu lonene. Kambe Xikwembu xi kombisa erivaleni rirhandzu ra xona eka hina, hileswi Kriste a nga hi fela loko ha ha ri vadyohi.”

Xana lunghiselelo leri ri fanele ku yi khumba njhani ndlela leyi hi hanyaka ha yona?

1 Pet. 2:24: “Yena hi byakwe, ú rhwele swidyoho swa hina emirini wa yena [emhandzini ya nxaniso, NW], leswaku na hina hi fa hi tlhelo ra ku dyoha, hi hanyela ku lulama.” (Loko hi languta leswi Yehovha ni N’wana wakwe va hi endleleke swona leswaku va hi basisa exidyohweni, hi fanele ku tikarhatela ku hlula mimboyamelo ya vudyoho. A hi fanelanga ku endla nchumu wihi na wihi hi vomu, lowu hi wu tivaka leswaku i xidyoho!)

Tito 2:13, 14: “Yesu Kriste . . . la tinyiketeke hikwalaho ka hina, leswaku a hi kutsula eku hombolokeni hinkwako, a hi endla vanhu lava tengeke, lava va nga va yena ntsena, ni lava va chivirikelaka ku endla leswinene.” (Loko hi tlangela lunghiselelo leri leri hlamarisaka hi ta susumeteleka ku chivirikela ku hlanganyela emintirhweni leyi Kreste a yi aveleke valandzeri vakwe.)

2 Kor. 5:14, 15: “Rirhandzu ra Kriste ra hi fambisa, hikuva hi fikile laha hi tivaka swinene leswaku munhu un’we ú fele hinkwavo; loko swi ri tano, hinkwavo va file. Ú ferile vanhu hinkwavo leswaku lava hanyaka va nga ha tihanyeli, kambe va hanyela loyi a feke a tlhela a pfuxiwa eku feni hikwalaho ka vona.”