Buku Ya Bibele Ya Vu-61—2 Petro

Mutsari: Petro

Ndhawu Ya Vutsari: Babilona (?)

Ku Hetiwa Ka Vutsari: c. 64 C.E.

1. I mintiyiso yihi leyi kombisaka vutsari bya Petro wa Vumbirhi?

LOKO Petro a tsale papila ra yena ra vumbirhi, u swi xiyile leswaku a a ta langutana ni rifu ku nga ri khale. U navele swinene ku tsundzuxa Vakriste-kulobye hi ntikelo wa vutivi lebyinene leswaku a va pfuna ku hlayisa ku tiya evutirhelini bya vona. Xana a ku ta va ni xivangelo xo karhi xo kanakana leswaku muapostola Petro a a ri mutsari wa papila ra vumbirhi leri nga ni vito rakwe ke? Papila hi roxe ri herisa minkanakano yihi na yihi leyi nga ha vaka yi tlhekekile ehenhleni ka vutsari. Mutsari u ri hi yena “Simoni Petro, nandza ni muapostola wa Yesu Kriste.” (2 Pet. 1:1) U kombetela eka leri tanihi “papila ra vumbirhi leri ndzi mi tsalelaka rona.” (3:1) U vulavula hi yena n’wini tanihi mbhoni yo vona hi mahlo ya ku hundzuka ka Yesu Kriste, lunghelo leri Petro a ri avelaneke na Yakobo na Yohane, naswona u tsala hi leswi hi ntlhaveko hinkwawo wa mbhoni yo vona hi mahlo. (1:16-21) U boxa leswaku Yesu u vhumbe rifu rakwe.—2 Pet. 1:14; Yoh. 21:18, 19.

2. I yini lexi tiyisaka nxaxamelo wa tibuku wa Petro wa Vumbirhi?

² Hambi swi ri tano, vaxopaxopi van’wana va kombise ku hambana ka endlelo ra mapapila lawa mambirhi tanihi xivangelo xo susa papila ra vumbirhi tanihi ntirho wa Petro. Kambe leswi a swi fanelanga ku vanga xirhalanganya xa xiviri, hikuva nhloko-mhaka ni xikongomelo eku tsaleni a swi nga fani. Tlhandla-kambirhi, Petro u tsale papila ra yena ro sungula “hi xandla xa Silvano, makwerhu loyi [a] tshembekeke,” naswona loko Silvano a nyikiwe ntshunxeko wo karhi eku vumbeni ka swivulwa, leswi a swi ta vanga ku hambana ka endlelo emapapileni lawa mambirhi, tanihi leswi Silvano entiyisweni a a nga ri na xiyenge eku tsaleni ka papila ra vumbirhi. (1 Pet. 5:12) Nxaxamelo wa yona wa tibuku na wona wu kanakaniwile eswisekelweni swa leswaku “a wu tiyisiwi ngopfu hi Vatatana.” Hambi swi ri tano, hi laha swi nga xiyiwaka ha kona eka chati leyi nge “Tikhataloko To Sungula Leti Hlawulekeke Ta Matsalwa Ya Vukriste Ya Xigriki,” Petro wa Vumbirhi a yi langutiwa tanihi xiyenge xa khataloko ya Bibele hi tibuku to hlayanyana emahlweni ka Huvo ya Vunharhu ya Carthage.a

3. Petro wa Vumbirhi kahle-kahle yi tsariwe rini naswona kwihi, naswona a yi kongomisiwe eka vamani?

³ Papila ra vumbirhi ra Petro ri tsariwe rini ke? Swi nga endleka leswaku ri tsariwe kwalomu ka 64 C.E. eBabilona kumbe ekusuhi na kona, hi ku hatlisa endzhaku ka papila lero sungula, kambe ku hava vumbhoni lebyi kongomeke, ngopfu-ngopfu malunghana ni ndhawu. Enkarhini wa vutsari, yo tala ya mapapila ya Pawulo a ma hangalaka exikarhi ka mabandlha, naswona a ma tiveka eka Petro, loyi a ma languteke tanihi lama huhuteriweke hi Xikwembu ivi a ma katsa ni ‘matsalwa hinkwawo.’ Papila ra vumbirhi ra Petro ri kongomisiwe eka “lava nyikiweke ku pfumela loku ringanaka hi xiyimo ni ku pfumela ka hina,” naswona ri katsa lava papila ro sungula a ri tsaleriwe vona ni van’wana lava Petro a chumayeleke eka vona. Tanihi leswi papila ro sungula ri hangalasiweke etindhawini to tala, na rona papila ra vumbirhi ri ve ni xivumbeko lexi tolovelekeke.—2 Pet. 3:15, 16; 1:1; 3:1; 1 Pet. 1:1.

LESWI NGA ENDZENI KA PETRO WA VUMBIRHI

4. (a) Vamakwerhu va fanele ku tikarhatela ku tswala mihandzu malunghana ni vutivi lebyinene hi ndlela yihi, naswona va tshembisiwa yini? (b) Rito ra vuprofeta ri tiyisisiwe ku yini, naswona hikwalaho ka yini ri fanele ku hlayisiwa?

⁴ Ku tiyiseka hi ku vitaneriwa Mfumo wa le tilweni (1:1-21). Petro u hatlisela ku kombisa ku khathalela “lava nyikiweke ku pfumela.” U navela leswaku tintswalo leti nga fanelangiki ni ku rhula swi andzisiwa eka vona “eku tiveni ka Xikwembu ni ka Yesu Hosi ya hina.” Xikwembu xi va nyike “switshembiso . . . leswikulu ngopfu, swa risima,” leswi ha swona va nga ha vaka vahlanganyeri exivumbekweni xa le tilweni. Hikwalaho ke, hi matshalatshala lamakulu a va engetele ku tenga, vutivi, ku tikhoma, ku tiyisela, ku chava Xikwembu, rirhandzu ra vumakwerhu ni rirhandzu eku pfumeleni. Loko timfanelo leti ti tele eka vona, va nga ka va nga vi lava tsaneke kumbe lava nga tswariki mihandzu malunghana ni vutivi lebyinene. Vamakwerhu va fanele ku endla leswi va nga swi kotaka ku tiyiseka hi ku vitaniwa ni ku hlawuriwa ka vona, kun’we ni ku nghena ka vona eMfun’weni lowu nga heriki wa Hosi ya vona. Hi ku tiva leswaku ‘ku susiwa ka tabernakele yakwe ku le kusuhi,’ Petro u tiyimisele ku va tsundzuxa hi swilo leswi leswaku va ta swi boxa endzhaku ka ku famba ka yena. Petro a a ri mbhoni yo vona hi mahlo ya vukulukumba bya Kriste entshaveni yo kwetsima loko marito lawa ya “fikile eka yena [ya] ta hi ku kwetsima loku hlamarisaka, [ya] ku: Loyi i N’wananga, loyi ndzi n’wi rhandzaka ni ku n’wi tsakela.” Xisweswo, rito ra vuprofeta ri tiyisekisiwa swinene, naswona ri fanele ku hlayisiwa, hikuva a hi ku rhandza ka munhu, “kambe vanhu lava susumetiweke hi Moya lowo Kwetsima va vurile leswi humaka eka Xikwembu.”—1:1, 2, 4, 14, 17, 21.

5. I xitsundzuxo xihi lexi Petro a xi nyikaka ku lwisana ni vadyondzisi va mavunwa, naswona i swikombiso swihi swa matimba leswi a swi tirhisaka tanihi xitiyisekiso xa ku avanyisa ka Xikwembu ko lwisana ni vanhu vo tano?

⁵ Xitsundzuxo xa matimba xo lwisana ni vadyondzisi va mavunwa (2:1-22). Vaprofeta ni vadyondzisi va mavunwa va ta nghenisa mimpambukwa leyi lovisaka, va kurisa mahanyelo layo biha ni ku tisa ndzhukano ehenhla ka ntiyiso. Kambe ndzoviso wa vona a wu hlweli. Xikwembu a xi tshikanga ku xupula tintsumi leti dyoheke, ku tisa ndhambi esikwini ra Nowa, kumbe ku endla Sodoma na Gomora yi va minkuma. Kambe xi ponise Nowa muchumayeri na Lota lowo lulama, kutani “[Yehova wa] swi tiva ku ponisa vanhu va vukhongeri eku karhatekeni ka vona, ni ku tshika vanhu lavo homboloka va ri eku biweni ku fikela siku ra ku avanyisa.” Hikuva lava va ni xivindzi, va tiendlisa, ku fana ni swiharhi leswi nga anakanyisisiki, leswi nga tiviki nchumu, vahlekuri, lava tsakelaka tidyondzo leti kanganyisaka, vaoswi, va makwanga ni lava fanaka na Balama eku rhandzeni ka hakelo ya xidyoho. Va tshembisa ntshunxeko, kambe vona hi voxe i mahlonga ya vubihi. A swi ta antswa eka vona loko a va nga tivanga ndlela ya ku lulama, hikuva eka vona ku hetiseke xivuriso lexi nge: “Mbyana yi vuyela emahlanteni ya yona.” Naswona: “Nguluve loko yi hlantswiwile, yi tlhela yi puluvundza endzopeni!”—2:9, 22.

6. (a) Hikwalaho ka yini Petro a tsala, naswona u ri yini mayelana ni xitshembiso xa Xikwembu? (b) Ku hambana ni vahlekuri, Vakriste va fanele ku tikombisa ku yini va ri lava xiya-xiyaka?

⁶ Tsundzukani swinene siku ra Yehova (3:1-18). Petro u tsalela ku pfuxa tinyiko letinene to anakanya ta Vakriste, leswaku va ta tsundzuka marito lama ma vuriweke eku sunguleni. Vahlekuri va ta ta emasikwini ya makumu, va ku: ‘Swi helele kwihi, swa ku tshembisiwa ka vukona’ bya Kriste? Vanhu lava va rivala leswaku Xikwembu xi lovise misava ya minkarhi ya khale hi mati ni leswaku “hi ro rito rero, matilo ni misava ya sweswi, swi hlayiseriwe ku tshwa hi ndzilo” naswona swi “yimele siku ra ku avanyisiwa ni ra ku lovisiwa ka vanhu lava nga riki na mhaka na Xikwembu.” Gidi ra malembe ri fana ni siku rin’we eka Yehova, kutani “[Yehova a nga] hlweli ku endla leswi [a] nga tshembisa swona,” kambe wa tiyisela, a nga naveli leswaku ku lova munhu. Kutani ke, Vakriste va fanele ku xiya mahanyelo ya vona naswona va fanele ku endla mintirho ya ku tinyikela eka Xikwembu loko va ri karhi va rindza ni ku tsundzuka swinene vukona bya siku ra Yehova, leri ha rona matilo ma nga ta n’oka hi ndzilo ni leri swilo swi nga ta n’oka hi ku hisa lokukulu. Kambe ku ta va ni “matilo lamantshwa ni misava leyintshwa” hi ku ya hi ku tshembisa ka Xikwembu.—3:4, 7, 9, 13.

7. Hi ku va ni vutivi lebyi bya le mahlweni, Vakriste va fanele ku tikarhatisa ku yini?

⁷ Kutani ke, va fanele ku tikarhata leswaku ‘eku heteleleni va kumeka va ri hava xivati ni xisandzu naswona va ri eku rhuleni.’ Va fanele ku kambisisa ku tiyisela ka Hosi ya vona tanihi ku ponisiwa, hi laha Pawulo la rhandzekaka a va tsaleleke ha kona. Hi vutivi lebyi bya le mahlweni, a va tivonele leswaku va nga wi eku tiyeni ka vona vini. Petro wa dlayelela a ku: “Kambe kulani, mi ri etintswalweni ni le ku tiveni ka Yesu Kriste, Hosi ya hina ni Muponisi wa hina. Eka yena a ku ve ku twala sweswi, ni ku ya fika esikwini leri nga heriki.”—3:14, 18.

MHAKA LEYI YI PFUNAKA HA YONA

8. (a) Petro u tiyisa ku huhuteriwa ka Matsalwa ya Xiheveru ni ya Xigriki hi ndlela yihi? (b) Hi ta pfunekisa ku yini hi ku namarhela vutivi lebyinene?

⁸ Vutivi lebyinene i bya nkoka swonghasi! Petro hi byakwe u nghenisa vutivi lebyinene lebyi a byi kumeke eMatsalweni ya Xiheveru etinhlamuselweni takwe. U tiyisa leswaku a ti huhuteriwe hi moya lowo kwetsima: “Hikuva ku hava rito ni rin’we ra vaprofeta leri teke hi ku titwa ka munhu, kambe vanhu lava susumeteriweke hi Moya lowo Kwetsima, va vurile leswi humaka eka Xikwembu.” Nakambe, u komba leswaku vutlhari bya Pawulo a a ‘byi nyikiwile.’ (1:21; 3:15) Hi pfuneka ngopfu hi ku xiya Matsalwa hinkwawo lama huhuteriweke ni ku namarhela vutivi lebyinene. Kutani hi nga ka hi nga tianerisi, ku fana ni lava Petro a va hlamuselaka va ri lava nge: “Swilo hinkwaswo swa ha ya emahlweni hi laha a swi famba ha kona, ku sukela loko misava yi tumbuluka.” (3:4) Naswona hi nga ka hi nga weli emintlhan’wini ya vadyondzisi va mavunwa ku fana ni lava Petro a va hlamuselaka eka ndzima 2 ya papila rakwe. Ematshan’wini ya sweswo, hi fanele nkarhi na nkarhi hi kambisisa switsundzuxo leswi nyikeriweke hi Petro ni vatsari van’wana va Bibele. Leswi swi hi pfuna ku tshama hi “tiyisela entiyisweni” ni ku lehisa mbilu ni “[ku kula], [hi] ri etintswalweni ni le ku tiveni ka Yesu Kriste, Hosi ya hina ni Muponisi wa hina.”—1:12; 3:18.

9. I matshalatshala wahi lamakulu lama hi khutaziwaka ku ma endla, naswona hikwalaho ka yini?

⁹ Tanihi mpfuno eku andziseni ka “[ku tiva] ka Xikwembu ni ka Yesu Hosi ya hina,” Petro u bumabumela matshalatshala lamakulu yo aka timfanelo letiya ta Vukriste leti xaxametiweke eka ndzima 1, tindzimana 5 ku ya eka 7. Endzhaku, eka ndzimana 8, wa tlhandlekela a ku: “Hikuva loko mi ri ni swilo leswi, ni loko swi mi talela swi andza, swi ta endla leswaku mi nga phyami kumbe ku pfumala mihandzu, kutani swi ta mi fikisa eku tiveni loku hetisekeke ka Hosi ya hina Yesu Kriste.” Leswi hakunene i xikhutazo lexinene entirhweni tanihi vatirheli va Xikwembu emasikwini lawa yo nonon’hwa!—1:2.

10. (a) Hi swihi switshembiso leswi Petro a swi kandziyisaka, naswona u khutaza yini malunghana na swona? (b) I xitiyisekiso xihi lexi Petro a xi nyikaka ehenhleni ka vuprofeta bya Mfumo?

¹⁰ I swa nkoka swonghasi leswaku munhu a tinyikela hi laha ku heleleke leswaku a tiyiseka hi ku hlanganyela ‘eswitshembisweni leswikulu ni swa risima swinene’ swa Yehova Xikwembu! Hi yona mhaka leyi Petro a khutazaka Vakriste lava totiweke ku veka mahlo ya vona epakanini ya Mfumo, a ku: “Hikokwalaho, vamakwerhu, hisekelani ngopfu-ngopfu ku tiyisa ku vitaniwa ni ku hlawuriwa ka n’wina, hikuva loko mi endla sweswo a mi nga khuguki mi wa ni siku ni rin’we. Hi mukhuva wolowo, mi ta nyikiwa fanelo hinkwayo ya ku nghena emfun’weni lowu nga heriki wa Hosi ni muponisi wa hina Yesu Kriste.” Endzhaku Petro u yisa nyingiso eka vukulukumba bya ku kwetsima ka Mfumo wa Yesu, lebyi a veke mbhoni yo byi vona hi mahlo hi xivono xa ku hundzuka, ivi a tlhandlekela a ku: “Hikwalaho, rito ra vaprofeta, hina hi ri kuma ri tiyile ku tlula ni khale.” I ntiyiso, vuprofeta byin’wana ni byin’wana malunghana ni Mfumo lowukulu wa Yehova byi ta hetiseka hakunene. Xisweswo, hi phindha marito ya Petro lama tshahiweke evuprofeteni bya Esaya hi ku tiyiseka: “Hi ku ya hi ku tshembisa ka [yena], hi langutele matilo lamantshwa ni misava leyintshwa, laha ku nga ta va ni ku lulama.”—2 Pet. 1:4, 10, 11, 19; 3:13; Esa. 65:17, 18.

[Nhlamuselo ya le hansi]