Ndzima 43

Ku Dyondzisa Hi Swifaniso

ENTIYISWENI Yesu u le Kapernawume loko a tshinya Vafarisi. Endzhaku esikwini rolero, u huma endlwini naswona u ya eLwandle ra le kusuhi ra Galeliya, laha mintshungu ya vanhu yi hlengeletanaka kona. Kwalaho u khandziya byatso, a famba, kutani a sungula ku dyondzisa vanhu eribuweni ra lwandle hi Mfumo wa matilo. U endla tano hi ku tirhisa nxaxamelo wa swifaniso, kumbe swikombiso, xin’wana ni xin’wana xi ri ni masungulo lama tolovelekeke eka vanhu.

Xo sungula, Yesu u vulavula hi muhaxi la haxaka mbewu. Mbewu yin’wana yi wela endleleni kutani ya dyiwa hi tinyanyana. Mbewu yin’wana yi wela emaribyeni laha ku nga riki na misava leyo tala. Hikwalaho ka leswi timitsu ti pfumalaka vuento, swimilana leswintshwa swi wela ehansi hikwalaho ka dyambu leri hisaka. Kambe mbewu yin’wana yi wela exikarhi ka mitwa, leyi kamanyetaka swimilana loko swi mila. Eku heteleleni, mbewu yin’wana yi wela emisaveni leyinene ivi yi tswala dzana, yin’wana makume tsevu, naswona yin’wana makume manharhu.

Eka xifaniso xin’wana, Yesu u fanisa Mfumo wa Xikwembu ku fana ni wanuna la haxaka mbewu. Loko masiku ya ri karhi ya famba, loko wanuna a etlela ni loko a pfukile, mbewu ya kula. Wanuna a nga swi tivi leswaku yi kula njhani. Yi tikulela hi yoxe kutani yi tswala mihandzu. Loko mihandzu yi vupfa, wanuna wa yi tshovela.

Yesu u vulavula hi xikombiso xa vunharhu xa wanuna loyi a haxaka muxaka lowunene wa mbewu, kambe “loko vanhu va etlele,” ku ta nala ivi a byala mfava exikarhi ka mavele. Malandza ya wanuna loyi ya vutisa loko ya fanele ku hlakula mfava. Kambe wa hlamula a ku: ‘E-e, mi ta tsuvula ni yan’wana ya mavele loko mi endla tano. Swi tshikeni swi kula kun’we ku kondza ku fika nkarhi wo tshovela. Kutani ndzi ta byela vatshoveri leswaku va hlawula mfava ivi va wu hisa kutani va veka mavele exitlatini.’

Loko a ya emahlweni ni bulo ra yena eka mintshungu ehlalukweni, Yesu u nyikela swifaniso swin’wana swimbirhi. U hlamusela leswaku “mfumo wa matilo” wu fana ni ndzhoho ya murhi wa sinapi leyi munhu a yi byalaka. Hambi leswi yi nga yintsongo eka timbewu hinkwato, u ri, yi kula ku tlula matsavu hinkwawo. Yi va nsinya lowu tinyanyana ti taka eka wona, ti kuma byetlelo exikarhi ka marhavi ya wona.

Van’wana namuntlha va ala va ku ku na timbewu tin’wana letintsongo ku tlula timbewu ta murhi wa sinapi. Kambe Yesu a nga dyondzisi dyondzo ya ntivo-swimilana. Eka timbewu leti Vagaleliya va siku ra yena va tolovelaneke na tona, mbewu ya murhi wa sinapi hi leyintsongo hakunene. Kutani va tlangela mhaka ya ku kula loku nga tolovelekangiki loku Yesu a ku kombisaka.

Eku heteleleni, Yesu u fanisa “mfumo wa matilo” ni comela lexi wansati a xi tekaka kutani a xi pfuva xi va ni mimpimo minharhu leyikulu ya mapa. Hi nkarhi lowu faneleke, u ri, swi virisa mbila hinkwayo.

Endzhaku ka ku nyika swifaniso leswi swa ntlhanu, Yesu u hangalasa mintshungu kutani a tlhelela eka yindlu leyi a tshamaka eka yona. Hi ku hatlisa vaapostola va yena va 12 ni van’wana va ta eka yena kwalaho.

Ku Pfuneka Eka Swifaniso Swa Yesu

Loko vadyondzisiwa va ta eka Yesu endzhaku ka nkulumo ya yena eka mintshungu ehlalukweni, va lava ku tiva ehenhleni ka ndlela ya yena leyintshwa ya ku dyondzisa. Phela, va tshama va n’wi twa a tirhisa swifaniso kambe hayi hi ku anama hi ndlela leyi. Kutani va vutisa: “Hikwalaho ka yini u vulavula na vona hi swifaniso ke?”

Xivangelo xin’wana lexi a endlaka tano ha xona i ku hetisisa marito ya muprofeta lama nge: “Ndzi ta vulavula hi swifaniso, ndzi twarisa timhaka leti a ti fihliwile, hi mpfhuka misava yi tumbuluka.” Kambe ku ni swo tala eka swona ku tlula leswi. Ku tirhisa ka yena swifaniso ku tirha xikongomelo xo pfuneta ku paluxa langutelo ra timbilu ta vanhu.

Kahle-kahle, vanhu vo tala va tsakela Yesu ntsena tanihi muvuri wa timhaka ni muendli wa mahlori lamakulu, ku nga ri loyi a faneriwaka hi ku tirheriwa tanihi Hosi ni ku landzeriwa handle ka vutianakanyi. A va lavi ku kavanyetiwa eka langutelo ra vona ra swilo kumbe mahanyelo ya vona. A va swi lavi leswaku rungula ri nghena swinene.

Kutani Yesu u ri: “Leswi endlaka leswaku ndzi vulavula na vona hi swifaniso, i mhaka ya leswaku va vona kambe a va voni, va twa kambe a va twi, ni ku tiwisisa a va twisisi. Kutani ku endleka eka vona leswi nga vuriwa khale hi muprofeta Esaya, loko a te: ‘. . . Hikuva mbilu ya tiko leri yi tlanyarile.’”

Yesu u ya emahlweni a ku: “Kambe ma katekile mahlo ya n’wina, hikuva ma vona, ni tindleve ta n’wina, hikuva ta twa. Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, vaprofeta lavo tala ni lava lulameke lavo tala, va naverile ku vona leswi mi swi vonaka kambe a va swi vonanga; hambi ku ri ku twa leswi mi swi twaka a va swi twanga.”

Ina, vaapostola va 12 ni lava va nga na vona va ni timbilu letinene. Hikokwalaho Yesu u ri: “N’wina, mi nyikiwile ku tiva swihundla swa Mfumo wa Xikwembu, kambe van’wana a va nyikiwanga.” Hikwalaho ka ku navela ka vona ku twisisa, Yesu u nyika vadyondzisiwa va yena nhlamuselo ya xifaniso xa muhaxi.

Yesu u ri, “timbewu i Rito ra Xikwembu,” naswona misava i mbilu. Eka mbewu leyi haxiweke endleleni, wa hlamusela a ku: “Diyavulosi a ta a ri susa etimbilwini ta vona leswaku va ta ka va nga pfumeli, va nga ponisiwi.”

Hi tlhelo rin’wana, mbewu leyi haxiweke emaribyeni yi kombetela eka timbilu ta vanhu lava va amukelaka rito hi ntsako. Hambi swi ri tano, hikwalaho ka leswi rito ri nga dzimiki timitsu leti enteke etimbilwini to tano, vanhu lava va wa loko nkarhi wa ndzingo kumbe nxaniso wu fika.

Yesu u ya emahlweni, malunghana ni mbewu leyi nga wela exikarhi ka mitwa, yona yi vula vanhu lava va tweke rito. Hambi swi ri tano, vanhu lava va khukhuriwa hi mivilelo ni rifuwo ni mintsako ya vutomi lebyi, kutani va kamanyetiwa hi laha ku heleleke ivi va nga tisi nchumu eku hetisekeni.

Eku heteleleni, loko yi ri mbewu leyi byariweke emisaveni leyi, ku vula Yesu, lava hi vona lava, endzhaku ka ku twa rito hi timbilu leto lulama ni letinene, va ri hlayisaka ni ku veka mihandzu hi ku tiyisela.

Va katekisiwe swonghasi vadyondzisiwa lava va laveke Yesu leswaku va kuma nhlamuselo ya tidyondzo ta yena! Yesu u lava leswaku swifaniso swa yena swi twisisiwa swi nghenisa ntiyiso eka van’wana. Wa vutisa a ku: “Xana rivoni ri tisiwa leswaku ri ta khubumetiwa hi xirhundzu, kumbe ku vekiwa ehansi ka mubedo ke?” E-e, “u ri veka ehenhla.” Xisweswo Yesu wa engetela a ku: “Hikwalaho, tivoneleni hi laha mi yingisaka ha kona.”

Va Katekisiwile Hi Vuleteri Lebyi Engetelekeke

Endzhaku ko amukela nhlamuselo ya Yesu ya xifaniso xa muhaxi, vadyondzisiwa va lava ku tiva leswi engetelekeke. Va kombela va ku: “Hi hlamusele xifaniso xa mfava wa le nsin’wini.”

Ri hambane swinene swonghasi langutelo ra vadyondzisiwa eka leriya ra ntshungu hinkwawo lowu nga ehlalukweni! Vanhu volavo va pfumala ku navela ka xiviri ko dyondza nhlamuselo ya swifaniso, va anerisiwa hi ku xaxametiwa ka swilo leswi va vekeriweke swona. Loko a hambanisa vayingiseri lavaya va le ribuweni ra lwandle ni vadyondzisiwa va yena lava rhandzaka ku tiva lava teke ka yena endlwini, Yesu u ri:

“Mpimo lowu mi pimelaka van’wana ha wona, na n’wina, mi ta pimeriwa ha wona, ni ku tlula kwalaho.” Vadyondzisiwa va fambisana ni ku tsakela ka xiviri ni nyingiso wa Yesu, kutani va katekisiwa hi ku amukela vuleteri lebyi engetelekeke. Xisweswo, loko a hlamula xivutiso xa vadyondzisiwa va yena, Yesu wa hlamusela:

“Loyi a byaleke mbewu leyinene i N’wana-wa-Munhu; nsimu i misava; mbewu leyinene i vana va Mfumo; mfava i vana va Lowo biha. Nala la byaleke mfava i Diyavulosi; ku tshovela i ku hela ka minkarhi; vatshoveri vona i tintsumi.”

Endzhaku ko kombisa xivumbeko xin’wana ni xin’wana xa xifaniso xa yena, Yesu u hlamusela vuyelo. U vula leswaku, eku heleni ka mafambiselo ya swilo, vatshoveri, kumbe tintsumi, va ta hambanisa Vakriste lava fanaka ni mfava eka “vana va Mfumo” va ntiyiso. “Vana va Lowo biha” va ta fungheriwa ku lovisiwa, kambe vana va Mfumo wa Xikwembu, “lavo lulama,” va ta hatima hi ku vangama lokukulu eMfunweni wa Tata wa vona.

Ku ya emahlweni Yesu u katekisa vadyondzisiwa va yena lava rhandzaka ku tiva hi swifaniso swin’wana swinharhu. Xo sungula, u ri: “Mfumo wa matilo wu fana ni xuma lexi celeriweke ensin’wini, kungate loko munhu a xi thumbile, a nga tlheli a xi celela, kutani eku tsakeni ka yena, a ya xavisa swilo swa yena hinkwaswo, a tixavela nsimu yoleyo.”

U ya emahlweni a ku: “Naswona, Mfumo wa matilo wu fana ni muxavi la lavaka tidayimani letinene; kutani loko a kumile dayimani yin’wana ya nxavo lowukulu a ya xavisa swilo swa yena hinkwaswo, a tixavela yona.”

Yesu hi yexe u fana ni wanuna loyi a tshubulaka xuma lexi fihlekeke naswona u fana ni muxavi loyi a kumaka dayimani ya nxavo lowukulu. Kavula, u xavise hinkwaswo, a sukela xiyimo lexi xiximekaka etilweni leswaku a va munhu la nga nyawuriki. Kutani, tanihi munhu emisaveni, u xanisiwe hi ku soriwa ni nxaniso wa rivengo, a kombisa ku fanelekela ku va Mufumi wa Mfumo wa Xikwembu.

Ntlhontlho wu vekiwa emahlweni ka valandzeri va Yesu leswaku na vona va xavisa hinkwaswo leswaku va kuma hakelo leyinene ya ku va vafumi-kulobye na Kriste kumbe ku va vafumiwa va Mfumo wa laha misaveni. Xana hi ta xiya ku va ni xiphemu eMfun’weni wa Xikwembu tanihi nchumu wa nkoka ngopfu ku tlula nchumu wun’wana ni wun’wana evuton’wini, ku fana ni xuma xa nxavo lowukulu kumbe dayimani leyi vangamaka?

Eku heteleleni, Yesu u fanisa “Mfumo wa matilo” ni nkukuto lowu hlengeletaka tinhlampfi ta mixaka hinkwayo. Loko tinhlampfi ti hambanisiwa, leti nga fanelekiki ta lahliwa kambe letinene ta hlayisiwa. Kutani, Yesu u ri, ku ta va ku ri eku heleni ka mafambiselo ya swilo; laha tintsumi ti nga ta hambanisa lavo biha ni lavo lulama, ti hlayisela lavo biha ku lovisiwa.

Yesu hi yexe u sungula ntirho lowu wo phasa tinhlampfi, a vitana vadyondzisiwa va yena vo sungula leswaku va va “vaphasi va vanhu.” Ehansi ka vukongomisi bya tintsumi ntirho wo phasa tinhlampfi wu hambeta hi malembe xidzana. Eku heteleleni nkarhi wa ta wo humesa “nkukuto,” lowu fanekiselaka tinhlengeletano emisaveni leti tivulaka ta Vukriste.

Hambi leswi tinhlampfi leti nga fanelekiki ti lahleriwaka endzovisweni, lexi nkhensekaka hi leswaku hina hi nga hlayiwa exikarhi ka ‘tinhlampfi letinene’ leti hlayisiwaka. Hi ku va ni ku navela ka xiviri loku fanaka hi laha vadyondzisiwa va Yesu va endleke ha kona leswaku va va ni vutivi ni ku twisisa loku engetelekeke, hi ta katekisiwa hayi hi vuleteri lebyi engetelekeke ntsena kambe ni nkateko wa Xikwembu wa vutomi lebyi nga heriki. Matewu 13:1-52; Marka 4:1-34; Luka 8:4-18; Psalma 78:2; Esaya 6:9, 10.

▪ Yesu u vulavula ni mintshungu hi swifaniso rini naswona kwihi?

▪ I swifaniso swihi swa ntlhanu leswi sweswi Yesu a swi byelaka mintshungu?

▪ Ha yini Yesu a ku mbewu ya murhi wa sinapi hi leyintsongo eka timbewu hinkwato?

▪ Hikwalaho ka yini Yesu a vulavula hi swifaniso?

▪ Xana vadyondzisiwa va Yesu va tikombisa njhani leswaku va hambanile eka mintshungu?

▪ I nhlamuselo yihi leyi Yesu a yi nyikaka ya xifaniso xa muhaxi?

▪ Vadyondzisiwa va hambana njhani ni mintshungu ya le hlalukweni?

▪ I swifaniso swihi swin’wana swinharhu leswi Yesu a swi nyikelaka, naswona hi nga dyondza yini eka swona?

▪ I mani kumbe i yini lexi faniseriwaka hi muhaxi, nsimu, mbewu leyinene, nala, ku tshovela ni vatshoveri?