Swifaniso Leswi Vulavulaka Hi Mfumo

Yesu u le Kapernawume naswona u tshinya Vafarisi a ri kwalaho. Hi siku rero eKapernawume, wa huma ivi a ya ekusuhi ni Lwandle ra Galeliya laha mitshungu a yi hlengeletane kona. U susa xikepe eribuweni ivi a xi khandziya kutani a sungula ku dyondzisa vanhu hi Mfumo wa matilo. U endla tano hi ku tirhisa swifaniso swo tala. Vayingiseri vakwe va yi toloverile ndlela leyi Yesu a dyondzisaka hayona kumbe swifaniso leswi a swi tirhisaka naswona sweswo swi endla swi va olovela ku twisisa swilo swo tala hi Mfumo.

Eka xifaniso xo sungula, Yesu u vulavula hi mubyarhi loyi a byalaka mbewu. Mbewu yin’wana yi wela etlhelo ka ndlela kutani yi dyiwa hi swinyenyana. Mbewu yin’wana yi wela emaribyeni, laha ku nga riki na misava yo tala. Hikwalaho, timitsu a ti swi koti ku fikelela ehansi kutani loko dyambu ri tlhava, swimilana swa tshwa ni ku tlhela swi vuna. Mbewu yin’wana yi wela exikarhi ka mitwa naswona loko ximilana xi kula, mitwa ya xi phasa. Eku heteleleni, yin’wana yi wela emisaveni leyinene. Mbewu leyi yi tswala mihandzu, yin’wana “yi tswala 100 ku tlula leswi a swi byariwile, yin’wana 60, yin’wanyana 30.”—Matewu 13:8.

Eka xifaniso xa vumbirhi, Yesu u fanisa Mfumo ni munhu loyi a byalaka mbewu. Eka xiyimo lexi, mbewu yoleyo yi ya emahlweni yi kula swi nga ri na mhaka leswaku munhu loyi u etlele kumbe u pfukile. Leswaku yi mila njhani “a nga swi tivi.” (Marka 4:27) Ya ti kulela ivi yi humesa koroni leyi a nga ta yi tshovela.

Yesu u va byela xifaniso xin’wana xa vunharhu lexi vulavulaka hi ku byala. Munhu u haxa mbewu leyinene ensin’wini yakwe kambe “loko vanhu va ha etlele,” nala wakwe a ta a fika a haxa mfava exikarhi ka koroni. Malandza yakwe ma n’wi vutisa loko a lava leswaku va tsuvula mfava wolowo. Hiloko a va hlamula a ku: “Wu tshikeni, hikuva mi nga tshuka mi tsuvula ni koroni loko mi ri karhi mi tsuvula mfava. Swi tshikeni swi kula swin’we kukondza ku fika ntshovelo, kutani hi nguva ya ntshovelo ndzi ta byela vatshoveri ndzi ku: Rhangani hi ku hlengeleta mfava mi wu boha wu va tinyandza leswaku mi wu hisa; endzhaku ka sweswo mi hlengeleta koroni mi yi veka exitlatini xa mina.”—Matewu 13:24-30.

Vo tala lava yingisaka Yesu va tiva swo tala hi ku rima. U tlhela a vulavula hi xifaniso xa vumune lexi vanhu va xi tivaka kahle, ku nga ndzoho ya sinapi. Ya kula yi va nsinya lowukulu lowu swinyenyana swi endlaka swisaka emarhavini ya wona. U vula leswi hi ndzoho leyi: “Mfumo wa matilo wu fana ni ndzoho ya sinapi leyi munhu a yi tekeke a ya yi byala ensin’wini yakwe.” (Matewu 13:31) Kambe Yesu a nga va dyondzisi hi swimilana. U va dyondzisa hi ku kula ka swilo ni ndlela leyi nchumu lowutsongo wu nga kulaka hayona wu va nchumu lowukulu.

Yesu u vulavula hi xifaniso xo hetelela lexi vayingiseri vakwe va xi toloveleke. U fanisa Mfumo wa matilo ni “comela, lexi wansati a xi pfuvaka ni mimpimo yinharhu leyikulu ya mapa.” (Matewu 13:33) Hambileswi comela xolexo xi nga vonakiki, xi endla leswaku leswi pfuviweke swi hatla swi kukumuka. Xi endla swi kula hi ndlela leyi nga vonakiki hi ku olova.

Endzhaku ko vulavula hi swifaniso leswi, Yesu u lerisa mitshungu leswaku yi famba kutani a tlhelela laha a tshamaka kona. Hi ku hatlisa vadyondzisiwa vakwe va ya eka yena leswaku va ta twisisa leswi a swi vuleke.

KU VUYERIWA EKA SWIFANISO SWA YESU

Vadyondzisiwa va Yesu a va si tshama va n’wi twa a tirhisa swifaniso swo tala hi ndlela leyi a swi tirhisaka hayona sweswi. Kutani va n’wi vutisa va ku: “Hikwalaho ka yini u tirhisa swifaniso loko u va dyondzisa?”—Matewu 13:10.

Xin’wana lexi endlaka a endla tano hileswi a lavaka ku hetisisa vuprofeta bya le Bibeleni. Rungula ra Matewu ri ri: “Kahlekahle, a a nga vulavuli na yona handle ko tirhisa swifaniso, leswaku ku ta endleka leswi vuriweke hi muprofeta loyi a nga te: ‘Ndzi ta vulavula hi swifaniso; ndzi ta mi byela swilo leswi a swi ri xihundla ku sukela eku sunguleni.’”—Matewu 13:34, 35; Pisalema 78:2.

Ku ni swo tala leswi endlaka Yesu a tirhisa swifaniso. U lava ku vona ndlela leyi vanhu va nga ta angula hayona. Vanhu vo tala va tsakela Yesu hileswi va n’wi tekaka a ri mutlhokovetseri ni muendli wa masingita. A va n’wi teki a ri Hosi leyi faneleke yi yingisiwa ni ku landzeriwa. (Luka 6:46, 47) A va lavi ku cincisiwa mavonelo ya vona kumbe ndlela leyi va hanyaka hayona. A va swi lavi leswaku leswi a swi dyondzisaka swi va fikelela mbilu.

Loko a hlamula xivutiso xa vadyondzisiwa vakwe, Yesu u ri: “Hi yona mhaka leyi ndzi tirhisaka swifaniso loko ndzi va dyondzisa; hikuva va languta kambe a va voni nchumu, naswona va yingisela kambe a va twi nchumu, a va wu kumi mongo wa mhaka. Vuprofeta bya Esaya byi hetiseka eka vona, lebyi nge: ‘. . .Timbilu ta vanhu lava ti sihalarile.’”—Matewu 13:13-15; Esaya 6:9, 10.

Kambe sweswo a swi va khumbi hinkwavo vanhu lava yingiselaka Yesu. U hlamusela a ku: “Tsakani hikuva matihlo ya n’wina ma vona naswona tindleve ta n’wina ta twa. Hikuva ndzi tiyisile ndzi ri eka n’wina, vaprofeta vo tala ni vanhu lava lulameke a va swi navela ku vona swilo leswi mi swi vonaka kambe a va swi vonanga, hambi ku ri ku twa swilo leswi mi swi twaka kambe a va swi twanga.”—Matewu 13:16, 17.

Swi le rivaleni leswaku vaapostola va 12 ni vadyondzisiwa van’wana vo tshembeka a va ri ni timbilu letinene. Hikwalaho ka sweswo, Yesu u ri: “N’wina mi nyikiwe ku twisisa swihundla swo kwetsima swa Mfumo wa matilo kambe vona a va nyikiwanga.” (Matewu 13:11) Yesu u byela vadyondzisiwa vakwe nhlamuselo ya xifaniso lexi vulavulaka hi mubyari hileswi a va lava ku xi twisisa hi mbilu hinkwayo.

Yesu u ri: “Mbewu i rito ra Xikwembu.” (Luka 8:11) Kasi misava i mbilu. Xexo hi xona xikhiya xo kota ku twisisa nhlamuselo ya xifaniso xa yena.

Loko a vulavula hi mbewu leyi haxiwaka etlhelo ka ndlela, u ri: “Diyavulosi a ta kutani a teka rito leri nga etimbilwini ta vona leswaku va nga vi na ripfumelo va ta kota ku ponisiwa.” (Luka 8:12) Loko a vulavula hi mbewu leyi weleke emaribyeni, Yesu u hlamusela leswaku i vanhu lava amukelaka rito hi ntsako kambe a va ri pfumelelanga leswaku ri dzika etimbilwini ta vona. U ri: “Loko [v]a xanisiwa hikwalaho ka rito [v]a tshika.” Entiyisweni, loko “va ringiwa” hi maxaka kumbe hi vanhu van’wana, va tshika.—Matewu 13:21; Luka 8:13.

Ku endleka yini hi mbewu leyi haxiwaka exikarhi ka mitwa? Yesu u byela vadyondzisiwa vakwe leswaku yi yimela vanhu lava tweke rito. Hambiswiritano, va karhatiwa ni ku tlhela va “vilela hi swilo swa misava leyi ni rifuwo leri kanganyisaka.” (Matewu 13:22) Lava hi lava tweke rito kambe ri kavanyetekile ivi ri nga tswali mihandzu.

Misava yin’wana leyi Yesu a vulavulaka hi yona i misava leyinene. Yi yimela vanhu lava twaka rito ni ku tlhela va ri amukela ivi endzhaku va ri hlayisa. Ku va ni vuyelo byihi? Va “veka mihandzu.” Hikwalaho ka swiyimo swa vona swo tanihi malembe kumbe rihanyo, a va endli swilo hi ndlela leyi fanaka, un’wana a nga kota ku endla leswi engetelekeke ka 100 un’wana ka 60 kasi un’wana ka 30. Entiyisweni, mikateko yo tirhela Xikwembu yi kumiwa hi “lava endzhaku ko twa rito hi timbilu letinene, va ri hlayisaka kutani va veka mihandzu hi ku tiyisela.”—Luka 8:15.

Vadyondzisiwa lava a va famba va lava Yesu leswaku a ta va hlamusela tidyondzo takwe, va fanele va tsakisiwe swinene hi marito lawa. Sweswi se va swi twisisa ku antswa swifaniso swa Yesu. Yesu u lava va twisisa swifaniso swakwe leswaku na vona va ta kota ku dyondzisa van’wana ntiyiso. U vutisa a ku: “Xana rivoni ri vekiwa ehansi ka basikiti kumbe ehansi ka mubedo? Kambe ri vekiwa ehenhla ka xo tlhandleka rivoni.” Hikwalaho, Yesu u va tsundzuxa a ku: “Loyi a nga ni tindleve ta ku yingisa, a a yingise.”—Marka 4:21-23.

KU KATEKISIWA HI NDZETELO LOWU ENGETELEKEKE

Endzhaku ko kuma nhlamuselo ya Yesu ya xifaniso lexi vulavulaka hi mubyari, vadyondzisiwa va lava ku tiva leswi engetelekeke. Va kombela va ku: “Hi hlamusele xifaniso xa mfava lowu nga ensin’wini.”—Matewu 13:36.

Hi ku kombela sweswo, va kombisa leswaku a va hambanile ni ntshungu lowu nga eribuweni ra lwandle. Swi le rivaleni leswaku ntshungu wolowo wa swi twa leswi wu swi dyondzaka kambe a wu swi naveli ku dyondza leswi swifaniso sweswo swi vulaka swona ni dyondzo leyi wu nga yi kumaka eka swona. Kambe wu enerisekile hi leswi vuriwaka eka swifaniso sweswo. Yesu u hambanisa vayingiseri lava nga eribuweni ni vadyondzisiwa vakwe lava teke eka yena leswaku va ta tiva leswi engetelekeke, hi ku vula a ku:

“Rhiyani ndleve eka leswi mi swi twaka. Mpimo lowu mi pimaka ha wona na n’wina mi ta pimeriwa ha wona naswona mi ta engeteleriwa swo tala.” (Marka 4:24) Vadyondzisiwa va yingiserisisa kahle leswi va swi twaka eka yena. Leswi va yingiselaka Yesu va ni nkateko wo kuma ndzetelo lowu engetelekeke ni ku twisisa lokukulu. Hikwalaho, Yesu u hlamusela vadyondzisiwa vakwe xifaniso lexi va lavaka ku xi tiva xa koroni ni mfava hi ku va byela, a ku:

“Muhaxi wa mbewu leyinene i N’wana wa munhu; nsimu i misava. Mbewu leyinene i vana va Mfumo, kasi mfava i vana va lowo homboloka, nala loyi a wu haxeke i Diyavulosi. Ntshovelo i nkarhi wa makumu, naswona vatshoveri i tintsumi.”—Matewu 13:37-39.

Endzhaku ko hlamusela swiphemu hinkwaswo swa xifaniso xakwe, Yesu u hlamusela vuyelo lebyi nga ta va kona. U vula leswaku loko misava leyi yi lovisiwa, vatshoveri kumbe tintsumi va ta hambanisa Vakreste lava fanaka ni mfava eka “vana va Mfumo” va ntiyiso. “Lava lulameke” va ta hlengeletiwa naswona va ta vangama swinene “eMfun’weni wa Tata wa vona.” Kambe ku ta endleka yini hi “vana va lowo homboloka”? Vuyelo bya vona ku ta va ku lovisiwa leswi nga ta endla leswaku va “rila va tlhela va getsela ni meno.”—Matewu 13:41-43.

Yesu u ya emahlweni a hlamusela vadyondzisiwa vakwe swifaniso swin’wana swinharhu. Xo sungula u ri: “Mfumo wa matilo wu fana ni xuma lexi fihliweke ensin’wini, lexi munhu a xi kumeke kutani a xi fihla; naswona hikwalaho ka ntsako lowu a nga na wona, a famba a ya xavisa swilo hinkwaswo leswi a nga na swona kutani a xava nsimu yoleyo.”—Matewu 13:44.

U ya emahlweni a ku: “Mfumo wa matilo wu fana ni muxavisi loyi a fambaka a lava tiperela letinene. Loko a kuma perela yin’we ya nkoka, xikan’wekan’we a famba a ya xavisa swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona kutani a yi xava.”—Matewu 13:45, 46.

Hi ku tirhisa swifaniso sweswo swimbirhi, Yesu u kombisa ndlela leyi munhu a nga titsonaka swilo swo karhi hayona leswaku a rhangisa swilo swa nkoka. Muxavisi u xavisa “swilo hinkwaswo leswi a a ri na swona” leswaku a ta kuma perela yin’we ya nkoka swinene. Vadyondzisiwa va Yesu va xi twisisa kahle xifaniso lexi vulavulaka hi perela ya nkoka. Nakambe munhu loyi a kumaka xuma lexi fihliweke ensin’wini, u “xavisa swilo hinkwaswo” leswaku a xava nsimu yoleyo. Eka swifaniso sweswo swimbirhi, ku kumeka swilo swa nkoka. Leswi swi nga fanisiwa ni leswi munhu a titsonaka swona leswaku a khathalela vuxaka bya yena ni Xikwembu. (Matewu 5:3) Vo tala lava yingiseleke Yesu loko a ri karhi a hlamusela swifaniso leswi, va titsone swo karhi leswaku va tiyisa vuxaka bya vona ni Xikwembu ni ku va valandzeri va Yesu va ntiyiso.—Matewu 4:19, 20; 19:27.

Eku heteleleni Yesu u fanisa Mfumo wa matilo ni nete leyi kukutaka tihlampfi ta mixaka hinkwayo. (Matewu 13:47) Loko tihlampfi se ti hambanisiwile, letinene ti hoxiwa exibyeni kasi letin’wana ta cukumetiwa. Yesu u vula leswaku swi ta va tano emasikwini yo hetelela, laha tintsumi ti nga ta hambanisa lavo biha eka lavo lulama.

Yesu a a ri entirhweni wo phasa tinhlampfi hi ndlela yo fanekisela loko a byela vadyondzisiwa vakwe vo sungula leswaku va va “vaphasi va vanhu.” (Marka 1:17) Hambiswiritano, xifaniso xakwe lexi vulavulaka hi nete i xa nkarhi lowu taka “hi nkarhi wa makumu.” (Matewu 13:49) Hikwalaho, vaapostola ni vadyondzisiwa van’wana lava twaka Yesu va swi xiya leswaku ka ha ri ni swilo swo tsakisa leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka.

Hinkwavo lava yingiselaka swifaniso leswi hlamuseriwaka exikepeni, va titwe va tiyisiwile. Yesu u kombisa ndlela leyi a swi lavaka hayona ku “hlamusela vadyondzisiwa vakwe swilo hinkwaswo loko va ri voxe.” (Marka 4:34) U fana ni “n’wini wa yindlu loyi a humesaka swilo leswintshwa ni swa khale laha a swi hlayise kona.” (Matewu 13:52) Loko Yesu a hlamusela swifaniso leswi, a nga bombisi vuswikoti byakwe byo dyondzisa. Ku ri na sweswo, u avelana ni vadyondzisiwa vakwe ntiyiso lowu fanisiwaka ni nchumu wa risima swinene. Hakunene i “mudyondzisi” loyi a nga faniki na un’wana.