Ndzima 9

Rito Ra Yehovha Ri Hambeta Ri Famba Hi Rivilo (1976-1992)

“Eku heteleleni vamakwerhu, hi khongeleleni, leswaku rito ra Yehovha ri ta hambeta ri famba hi rivilo [kumbe, ‘ri ta tsutsuma’] ni ku kwetsimisiwa kukotisa leswi ri endliseke swona eka n’wina.”—2 Tes. 3:1, “Kingdom Interlinear.”

HI MARITO lawa, muapostola Pawulo u kombele vapfumeri-kulobye le Tesalonika leswaku va khongela leswaku yena ni vanghana va yena va ta humelela eku twariseni ka rito ra Yehovha handle ko siveriwa. Yehovha u xi hlamurile xikhongelo xexo. Kambe leswi a swi vuli swona leswaku muapostola a nga ta langutana na swiphiqo. U langutane ni nkaneto lowukulu wo huma emisaveni naswona u boheke ku langutana ni vamakwavo vo hemba lava a va tirha hi vuxisi. (2 Kor. 11:23-27; Gal. 2:4, 5) Kambe, ku nga khathariseki swilo leswi, endzhaku ka malembe ya kwalomu ka khume, Pawulo u swi kotile ku tsala leswaku hikwalaho ka mikateko ya Xikwembu, mahungu lamanene a ma “veka mihandzu ni ku kula [emisaveni hinkwayo, NW].”—Kol. 1:6.

Hi ndlela leyi fanaka esikwini ra hina—kambe hi mpimo lowu nga si tshamaka wu tokotiwa—mahungu lamanene ma karhi ma veka mihandzu. Ku karhi ku fikeleriwa vanhu lava engetelekeke hi mahungu lamanene naswona va ma amukela ku tlula nkarhi wihi na wihi lowu hundzeke. Ku hetiseka ka leswi Rito ra Xikwembu ri swi vhumbeke ku famba hi xihatla, ku fana ni mutsutsumi emphikizanweni.—Esa. 60:22.

Mindzulamiso Ya Vuhleri

Hi 1976, Makwerhu Knorr a a tirhe hi ku chivirika tanihi muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower ku tlula makume-nharhu wa malembe. U rhendzeleke misava minkarhi yo tala, a endzela ni ku khutaza varhumiwa, a dyondzisa ni ku letela vafambisi va le tihofisini ta rhavi. U ve ni lunghelo ro vona nhlayo ya Timbhoni leti gingiritekaka yi engeteleka yi suka eka 117 209 hi 1942 yi ya eka 2 248 390 hi 1976.

Kambe hi ximumu xa 1976, N. H. Knorr wa melembe ya 71 hi vukhale u xiye leswaku a ri ni mukhuva wo tlumba swilo. Minkambelo yi kombise leswaku a a ri ni rhumba leri nga handzulekiki ebyongweni. U ringetile ku tirha tin’hweti ti nga ri tingani, kambe a a tikomba leswaku a nge he hlakarheli. Xana ku vabya ka yena a ku ta sivela ku ya emahlweni ka ntirho?

Ku kurisiwa ka Huvo leyi Fumaka ana se a ku sungurile hi 1971. Hi 1975, a ku ri ni swirho swa 17. Eka xiphemu lexikulu xa lembe rero, Huvo leyi Fumaka a yi khongelela nkongomiso wo khathalela swinene hinkwaswo leswi katsekaka entirhweni wa misava hinkwayo wa ku chumayela ni ku dyondzisa leswi andlariweke eRitweni ra Xikwembu swa siku ra hina. (Mt. 28:19, 20) Hi December 4, 1975, Huvo leyi Fumaka hinkwayo yi endle xiboho xin’wana xa ndzulamiso lowukulu wa vuhleri eka matimu ya manguva lawa ya Timbhoni ta Yehovha.

Ku sukela hi January 1, 1976, mintirho hinkwayo ya Sosayiti ya Watch Tower ni ya mavandlha ya Timbhoni ta Yehovha emisaveni hinkwayo yi vekiwe ehansi ka vulanguteri bya tikomiti ta tsevu ta vufambisi ta Huvo leyi Fumaka. Hi ku fambisana ni lunghiselelo leri, hi February 1, 1976, ku cinca ko karhi ku endliwile etihofisini hinkwato ta marhavi ya Sosayiti emisaveni hinkwayo. Rhavi rin’wana ni rin’wana a ri nga ha languteriwi hi mulanguteri un’we wa rhavi, kambe vavanuna vanharhu kumbe ku tlula a va tirha tanihi Komiti ya Rhavi, xirho xin’we xi tirha tanihi mukongomisi wa nkarhi hinkwawo.a Loko tikomiti ti ri na tin’hwetinyana ti simekiwile, Huvo leyi Fumaka yi te: “Swi tikombe swi pfuna leswaku vamakwerhu vo hlayanyana va pfunana eku khathaleleni ka swilaveko swa ntirho wa Mfumo.—Swiv. 11:14; 15:22; 24:6.”

Eku heleni ka 1976, hambi leswi miri wa yena a wu nga kombisi ku hlakarhela, Makwerhu Knorr u ve ni xandla eku nyikeleni ka ndzetelo eka nhlangano lowu khomeriweke eyindlu-nkulu ni swirho swa Komiti ya Rhavi ni vatirhi van’wana va le marhavini man’wana vo huma emisaveni hinkwayo. Ku tlhandlekela eka ku va kona eka minhlangano leyi khomiweke ni nhlikanhi, Makwerhu Knorr u rhambe vamakwerhu lava, hi mintlawa leyitsongo, leswaku va ya ekamareni rakwe ni madyambu. Hi ndlela leyi, yena ni nsati wakwe Audrey, va tsakele vunghana ni vavanuna lava a va n’wi tiva ni ku n’wi rhandza ni lava a tirhisaneke swinene na vona hi malembe yo tala. Endzhaku ka minhlangano leyi, rihanyo ra Makwerhu Knorr ri tsanile swinene ku kondza a fa hi June 8, 1977.

Hi June 22, 1977, mavhiki mambirhi endzhaku ka ku lova ka Makwerhu Knorr, Frederick W. Franz wa malembe ya 83 u hlawuriwile leswaku a va muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower. Malunghana na Makwerhu Franz, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa August 1, 1977, xi te: “Ndhuma ya yena ya ku va mudyondzi lonkulu wa Bibele ni ku gingiriteka ka yena eku tirheleni ka swilaveko swa Mfumo, swi n’wi endle leswaku a tshembiwa ni ku seketeriwa swinene hi Timbhoni ta Yehovha kun’wana ni kun’wana.”

Hi nkarhi wa ku cinca loku, malunghiselelo lamantshwa ya ku hlela ana se a ma tirhisiwa, leswi swi endleke leswaku ntirho wu ya emahlweni.

Ku Anerisa Swilaveko Swa Moya Hi Tibuku Ta Bibele

Timbhoni ta Yehovha a ti wundliwa kahle hi tlhelo ra moya emahlweni ka 1976. Kambe nkambisiso wa leswi humeleleke ku sukela kwalaho ehansi ka nkongomiso wa Huvo leyi Fumaka ni Komiti ya yona ya Vutsari, wu kombisa leswaku mati ya ntiyiso ma khuluke hi mpimo lowukulu swinene na hi tindlela to tala swinene.

Tibuku to tala leti humesiweke ti enerise swilaveko swo karhi swa Timbhoni hi toxe. Ku nyikeriwe nyingiso wo hlawuleka eka vantshwa. Leswaku ku pfuniwa vantshwa ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele eka swiyimo leswi va langutanaka na swona evuton’wini, hi 1976 ku humesiwe buku leyi nge Your Youth—Getting the Best Out Of It ni leyi nge Swivutiso Leswi Vantshwa Va Swi Vutisaka—Tinhlamulo Leti Tirhaka, hi 1989. Buku leyi nga ni swifaniso leyi nge Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele leyi endleriweke ngopfu vana, yi humesiwile hi 1978 (hi Xinghezi). Hi lembe rero ku nyikeriwe xitsundzuxo ni nkongomiso lowu pfunaka wo tiyisa mindyangu hi buku leyi nge Ku Endla Vutomi Bya Ndyangu Wa Wena Byi Tsakisa (hi Xinghezi).

Minkarhi yin’wana, swilaveko swo karhi swa vanhu va Yehovha swi nyikeriwile hi ku tirhisa xitsundzuxo lexi nga enkarhini hi matluka ya Xihondzo xo Rindza. Hi xikombiso, xiviko xa misava hinkwayo xa ntirho wa Timbhoni ta Yehovha wa 1977/78 xi kombise ku hunguteka eka nhlayo ya lava hlanganyelaka entirhweni wa ku chumayela. Xana ku hunguteka loku a ku vangiwa hi leswi ku langutela malunghana na 1975 ku nga hetisekangiki? Kumbexana. Kambe a ku ri ni swivangelo swin’wana. A ku ta endliwa yini?

Huvo leyi Fumaka yi teke goza ro tiyisa ripfumelo ra Timbhoni ta Yehovha leswaku a ku ri ni xilaveko xo ya emahlweni hi chivirika hi twarisa Mfumo hi yindlu na yindlu. Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa July 15, 1979, a xi ri ni swihloko leswi nge “Ku Hisekela Yindlu Ya Yehovha,” “Ku Chumayela eMisaveni Leyi Hombolokeke,” “A Va Chumayela Hi Yindlu Na Yindlu,” ni lexi nge “Leswi Van’wana Va Swi Vuleke Hi Ku Nyikela Vumbhoni Hi Yindlu Na Yindlu.” Leswi ni swihloko swin’wana swi tiyise leswaku ku chumayela hi yindlu na yindlu ku seketeriwa hi Matsalwa naswona swi khutaza ku hlanganyela hi ku hiseka na hi mbilu hinkwayo eka ntirho lowu wa nkoka.b—Mint. 20:20; Kol. 3:23.

Xiyimo xin’wana na xona a xi lava nyingiso. Hi 1980, vanhu vo hlayanyana lava tshameke va hlanganyela emintirhweni ya Timbhoni ta Yehovha hi malembe yo hlayanyana, ku katsa ni van’wana lava veke ni xiphemu lexikulu enhlengeletanweni, a va ringeta ku vanga ku avana hi tindlela to hambana-hambana ni ku kaneta ntirho lowu Timbhoni ta Yehovha a ti wu endla. Leswaku xi tiyisa vanhu va Yehovha va kota ku langutana ni nkucetelo wa vagwinehi, Xihondzo xo Rindza xi humese swihloko leswi nge “Tshamani ‘Mi Tiyile Eku Pfumeleni’” (February 1, 1981 [August 1, 1980, hi Xinghezi]), “Ku Nghenisa Tidyondzo Leti Onhaka Hi Le Xihundleni” (March 1, 1984, [September 15, 1983, hi Xinghezi]) ni lexi nge “Fularhelani Vugwinehi, Namarhelani Ntiyiso” (October 1, 1983, [April 1, 1983, hi Xinghezi]) kasi buku leyi nge “Let Your Kingdom Come” (1981) yi kandziyise ku khorwiseka ka leswaku Mfumo wu le kusuhi, tanihi leswi se wu simekiweke etilweni hi 1914. Huvo leyi Fumaka a yi ma pfumelelanga matshalatshala ya vakaneti leswaku ma yi kavanyeta eka xikongomelo lexikulu xa Timbhoni ta Yehovha—ku twarisa Mfumo wa Xikwembu!

Hambi swi ri tano, ku vuriwa yini hi xilaveko xa Timbhoni ta Yehovha xo ya emahlweni ti anamisa vutivi bya tona hi ntiyiso wa Bibele? Leswaku ku va ni dyondzo ya ntikelo ya Bibele, hi 1984 ku humesiwe nkandziyiso lowu pfuxetiweke lowu nga ni tinhlamuselo wa New World Translation, lowu nga ni tinhlamuselo to tala ta le majinini, tinhlamuselo ta le hansi ni xikombo xa mhaka. Endzhaku ka malembe ya mune, hi 1988, vanhu va Yehovha a va nyanyuriwile swinene hi ku kuma tinhlamuselo leti nga enkarhini ta ndzimana yin’wana ni yin’wana leyi nga eka Nhlavutelo, ebukwini leyi nge Nhlavutelo—Ku Chaputa Ka Yona Loku Hlamarisana Ku Tshinele!, swin’we ni nsonga-vutivi wa Bibele wa tivholumo timbirhi wa Insight on the Scriptures. Kutani hi 1991, ku humesiwe buku ya swifaniso swo xonga leyi nge Nghwazi Leyi Tshameke Yi Hanya, nkambisiso lowu heleleke wa vutomi ni tidyondzo ta Yesu Kreste.

Kambe ku vuriwa yini hi swilaveko swa vanhu lava nga riki Timbhoni ta Yehovha? Hi 1982, ku humesiwe buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni tanihi xitirho xo letela vanhu lava ha ku tsakelaka. Yi endleriwe ku pfuna swichudeni swa Bibele leswaku swi fikelela swilaveko swa Yehovha swo kuma vutomi emisaveni ya paradeyisi. Leswaku ku pfuniwa vanhu lava nga vaka ni swivutiso ehenhleni ka masungulo ni xikongomelo xa vutomi emisaveni, ku nyikeriwe buku leyi nge Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? hi 1985. Hi 1989, leyi yi tlhandlamiwe hi buku leyi tiyisaka ripfumelo leyi nge Bibele—I Rito Ra Xikwembu Kumbe I Ra Munhu?

Nakambe nyingiso wu yisiwe eka vanhu lava titsongahataka lava nga ha lavaka mpfuno wo hlawuleka hikwalaho ka xisekelo xa ndhavuko kumbe vukhongeri bya vona. Leswaku lava nga tiviki ku hlaya kumbe lava nga hlayiki kahle va dyondzisiwa mintiyiso ya mayelana ni Mfumo wa Yehovha, broxara ya matluka ya 32 leyi nge Tsakela Vutomi eMisaveni Hi Masiku! yi humesiwile hi 1982. Hi 1992 ana se a ku kandziyisiwe tikopi to tlula 76 000 000, naswona a yi ri karhi yi hangalasiwa hi tindzimi ta 200 emisaveni hinkwayo, leswi yi endleke yi va buku leyi hundzuluxeriweke hi tindzimi to tala ku tlula buku yihi na yihi ya Sosayiti ya Watch Tower.

Hi 1983, ku humesiwe swibukwana swinharhu leswaku swi tirhiseriwa ku pfuna Mamoslem, Mabudha ni Mahindu hi ku hlawuleka. Leswaku u kota ku burisana ni vanhu lava nga ni mindhavuko leyi ya vukhongeri ni yin’wana, i swa nkoka ku twisisa swo karhi malunghana ni vukhongeri bya vona—tidyondzo ni matimu ya byona. Leswaku ku enerisiwa xilaveko lexi, hi 1990 ku humesiwe buku leyi nge Ku Lavisisa Ka Vanhu Xikwembu.

Huvo leyi Fumaka a yi hisekela swinene ku fikelela vanhu vo tala hi laha yi nga kotaka ha kona hi rungula ra Mfumo—vanhu va le “matikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato.” (Nhlav. 7:9) Leswaku ku hetisisiwa sweswo, ku endliwe malunghiselelo yo hundzuluxela tibuku hi tindzimi leti engetelekeke. Hi xikombiso, ku sukela hi 1976 ku ya ka 1992, ku ve ni ku andza ka tiphesente ta 42 eka nhlayo ya tindzimi leti Xihondzo xo Rindza xi humesiwaka ha tona. Hi October 1992 nhlayo a ku ri 111. Leswaku ku hundzuluxela ku hatlisa, hi lembe rero a ku ri na vahundzuluxeri vo tlula 800 lava hlanganyelaka entirhweni wolowo emisaveni hinkwayo.

Minongonoko Ya Ku Dyondzisa Yi Fuwisiwa Ni Ku Anamisiwa

Ehansi ka nkongomiso wa Huvo leyi Fumaka ni Komiti ya yona yo Dyondzisa, minongonoko ya ku letela ya vatirhi va le yindlu-nkulu ni ya mindyangu ya Bethele eka marhavi ya le misaveni hinkwayo, yi fuwisiwile ni ku anamisiwa swinene. Ku tlhandlekela eku hlayeni ka Bibele ni Yearbook tanihi xiphemu xa vugandzeri bya vona bya ni mixo, ku sunguriwe nkambisiso lowu enteke wa xiyenge xa ku hlayiwa ka Bibele evhikini rero leri helaka, ni ku tirhisa mhaka leyi eka lava tirhaka eBethele. Swiviko swa nkarhi na nkarhi swa tindzawulo to hambana-hambana ta le Bethele, kun’we ni swiviko swa nkarhi ni nkarhi swo huma eka valanguteri va marhavi na swona swi nghenisiwile.

Leswaku ku fikeleriwa swilaveko swa lava nga ni vutihlamuleri lebyi engetelekeke enhlengeletanweni, ku endliwe minongonoko yin’wana yo dyondzisa, yi tlhela yi tirhisiwa. Hi 1977, ku endliwe malunghiselelo ya vakulu hinkwavo leswaku va nghenela khoso ya tiawara ta 15 ya Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo. (Mint. 20:28) Ku sukela kwalaho, a ku hamba ku lunghiseleriwa swiyenge swo tano swa minkarhi yo hambana-hambana endzhaku ka malembe ma nga ri mangani; naswona ku sukela hi 1984, malandza ya vutirheli na wona ma amukele ndzetelo eXikolweni xa Vutirheli bya Mfumo. Le Brooklyn, ku sukela hi December 1977, ku sungule xikolo xo hlawuleka xa mavhiki ya ntlhanu xa swirho swa Komiti ya Rhavi.

Nakambe nkhathalelo wo hlawuleka wu endliwile eka lava va tinyiketelaka evutirhelini bya nkarhi hinkwawo tanihi maphayona. Hi December 1977 ku sunguriwe Xikolo xa Ntirho wa Vuphayona, khoso ya mavhiki mambirhi yo letela vatirheli va maphayona le United States naswona endzhakunyana xi ya ni le swiyengeni swin’wana swa misava. Eka malembe ya 14 lama landzeleke nhlayo ya maphayona yi andze makhamba yo tlula ntlhanu—yi suka eka 115 389 yi ya ka 605 610!

Eku heleni ka 1987, ku pfuriwe xikolo xin’wana lexintshwa—Xikolo xa Ndzetelo wa Vutirheli. Xikolo lexi xi simekeriwe ku letela vakulu ni malandza ya vutirheli lama fanelekaka, lama nga tekangiki lama nga ni ntokoto, lama tiyimiseleke ku tirha kwihi na kwihi laha ku nga ni xilaveko ensin’wini ya misava hinkwayo. Hi 1992, tidyondzo ti endliwe le Australia, Austria, Britain, El Salvador, Furwa, Italy, Jarimani, Mexico, Nigeria, Spain, Sweden ni le United States. Vuyelo bya xona a byi nga humesi vanhu lava langutiwaka va tlakukile eka van’wana evandlheni, kambe ku ri na sweswo, xi andzise nhlayo ya vavanuna lava fanelekaka kahle ku tirhela vamakwavo.

Leswaku ntirho wa misava hinkwayo wa ku dyondzisa Bibele wu yisiwa emahlweni, ku hleriwe mintsombano ya matiko hinkwawo eka tindhawu leti nga ni xilaveko lexikulu—yin’wana ematikweni laha Timbhoni ta Yehovha a ti yirisiwile. Mintsombano leyi yi tiyise vamakwerhu etindhawini leti naswona yi endle leswaku ku chumayeriwa ka mahungu lamanene etindhawini leti ku andza.c

Miako Yo Khathalela Ku Andza

Loko rito ra Yehovha ri hambeta ri andza hi xihatla, minhluvuko leyi nyanyulaka eka ta vuaki ni vugandlisi yi lavekile—swivandla leswi nga ehansi ka vulanguteri bya Huvo leyi Fumaka ni Komiti ya yona ya Vugandlisi.

Timbhoni leti nga ni ntokoto eku akeni ti nyikele hi vuswikoti bya tona, naswona matshalatshala ya tona ma hlanganisiwile leswaku ma pfuna eku akiweni ka marhavi lamantshwa ni lamakulu emisaveni hinkwayo. Ku sukela hi 1976 ku ya eka 1992, ku endliwe ntirho wo aka miako ya marhavi leyintshwa hi ku helela ematikweni ya 60. Ku tlhandlekela eka sweswo, mintirho yo ndlandlamuxa miako leyi nga kona yi sunguriwile ematikweni ya 30. Ndlela leyi ntirho a wu endliwa ha yona (ni vatirhi va ku tirhandzela vo huma emavandlheni yo tala—minkarhi yin’wana va huma ematikweni man’wana) yi tiyise xiboho xa rirhandzu ni vun’we exikarhi ka vanhu va Yehovha.d

Leswaku ku fikeleriwa xilaveko xa Sosayiti xa ku kandziyisa hi tindzimi leto tala, Timbhoni leti nga ni ntokoto eka tikhomphyutara ti vumbe fambiselo ra le mahlweni ra ku gandlisa ra khomphyutara leri vuriwaka MEPS (Multilanguage Electronic Phototypesetting System). Ku vumba loku ku hele hi 1986. Hikwalaho, hi 1992, Xihondzo xo Rindza a xi ri karhi xi kandziyisiwa nkarhi wun’we hi tindzimi ta 66. Xisweswo, nhlayo leyikulu ya Timbhoni ta Yehovha se a yi swi kota ku amukela swakudya swa moya leswi fanaka hi nkarhi lowu fanaka.e

Loko miako ya Sosayiti ya Watch Tower yi hambeta yi ndlandlamuka, a ku laveka vatirhi vo tala vo tirhandzela eyindlu-nkulu le Brooklyn ni le ka tihofisi ta marhavi emisaveni hinkwayo. Ku sukela hi 1976 ku ya ka 1992, ndyangu wa Bethele wa misava hinkwayo wu andze ka nharhu, ku sukela eka swirho swa kwalomu ka 4 000 ku ya eka swo tlula 12 900 leswi tirhaka emisaveni hinkwayo. Huvo leyi Fumaka ni Komiti ya yona ya Vatirhi yi khathalele swilaveko swa munhu hi xiyexe ni swa moya swa vuthu leri lerikulu ra vatirhi vo tirhandzela va nkarhi hinkwawo.

Ku Khathalela Mavandlha Ni Ntirho Wa Ku Vula Evhangeli

Loko rito ra Yehovha ri ya emahlweni hi ku hatlisa, Huvo leyi Fumaka ni Komiti ya yona ya Ntirho va nyikele nyingiso wa vona swinene eku akeni ka mavandlha emisaveni hinkwayo ni ku ndlandlamuxa ntirho wa misava hinkwayo wa ku vula evhangeli.

Xana swi kona swin’wana leswi a swi ta endliwa leswaku ku pfuniwa vanhu lavantshwa lava khuvuriwaka lembe na lembe? Le ndzhaku hi 1977, ku endliwe malunghiselelo yo tiyisa Timbhoni letintshwa emoyeni. Our Kingdom Service yi hlamuserile: “Hi vona leswaku vanhu hinkwavo lava nghenaka entiyisweni va fanele va hlayeriwa tibuku timbirhi. . . . Xisweswo dyondzo yi fanele yi ya emahlweni endzhaku ka nkhuvulo ku kondza buku ya vumbirhi yi hetiwa.” Hi ndlela leyi, Timbhoni leti ta ha ku khuvuriwaka a ti nyikiwa nkarhi lowu eneleke wo nghenisa vutivi ni ku twisisa ni leswaku ti hambeta ti vona leswaku ku khuvuriwa swi vula yini. Lunghiselelo leri lerintshwa nakambe ri khutaze lavantshwa leswaku va va ekusuhi swinene ni Timbhoni leti va pfuneke eka dyondzo ya vona ya le kaya ya Bibele.

Leswaku ku khathaleriwa lava khitikanelaka enhlengeletanweni ya Yehovha, ku vumbiwe mavandlha yo tlula 29 000 lamantshwa emisaveni hinkwayo exikarhi ka 1976 na 1992. (Mik. 4:1) Huvo leyi Fumaka yi hlawule valanguteri lava engetelekeke va xifundzha ni va muganga ivi va rhumeriwa ku ya pfuna. Nhlayo ya valanguteri lava lava famba-fambaka yi suke eka 2 600 hi 1976 yi ya kwalomu ka 3 900 hi 1992.

Loko nhlayo ya mavandlha yi ya yi andza, nakambe ku ve ni xilaveko lexi andzaka xa tiholo leti engetelekeke to hlanganyela eka tona. Xana a yi ri kona ndlela yo hatlisa yo aka Tiholo ta Mfumo? Hi va-1970, Timbhoni ta Yehovha le United States ti hlele nongonoko wo aka lowu ha wona vatirhi lava nga ni vutshila byo aka vo huma ematikweni ya le kusuhi va rhambiweke leswaku va ta pfuna Timbhoni ta kwalaho leswaku ti aka Holo ya Mfumo. Loko ku ri ni madzana lama pfunaka, holo yi nga hetiwa hi ku hatlisa—hakanyingi hi masiku mambirhi kumbe manharhu ntsena. Hi va-1980, Tiholo ta Mfumo leti akiwaka hi ku hatlisa a ti akiwa eswiphen’wini swin’wana swa misava.

Ku cinca eka timhaka ta politiki le Yuropa Vuxa ku khumbe ni Timbhoni ta Yehovha. Vona ndlela leyi vamakwerhu a va tsake ha yona ematikweni yo tanihi Jarimani Vuxa (hi laha hi nkarhi wolowo a ri tiviwa ha kona), Hungary, Poland, Romania ni leri hi nkarhi wa kona a ri vitaniwa Soviet Union ku twa leswaku va nyikiwe mpfumelelo wa le nawini, etindhawini tin’wana va hete malembe ya 40 va yirisiwile! Ntshunxeko lowu engetelekeke ematikweni wolawo sweswi wu swi endle swi olova leswaku va fikelela vanhu va kwalomu ka 380 000 000 hi mahungu lamanene! Timbhoni ta Yehovha hi ku hatlisa ti tirhise ntshunxeko wa tona lowu a ta ha ku wu kuma leswaku ti hlanganyela entirhweni wa tona wa ku chumayela erivaleni.

Vuyelo byi ve byihi? Rito ra Yehovha ri fambe hi ku hatlisa! Hi xikombiso, hi April 1992, nhlayo ya vahuweleri va Mfumo lava vikeke le Poland a yi ri 106 915. Naswona ntshembo wa ku andza ka nkarhi lowu taka a wu ri erivaleni: Hi n’hweti yoleyo nhlayo ya lava veke kona eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste a yi ri 214 218. Hi ku fanana, ematikweni lawa hi nkarhi wolowo a ma vumba Soviet Union, ntsengo wa vanhu va 173 473 wu ve kona eXitsundzuxweni xa 1992, ku nga ku andza ka tiphesente ta 60 eka lembe leri hundzeke.

Hambi swi ri tano, ematikweni man’wana, nxaniso lowu yaka emahlweni swin’we ni makhombo ya ntumbuluko swi ve swihinga. Hi 1992, mintirho ya Timbhoni ta Yehovha a yi ri ehansi ka minsivelo ya hulumendhe ematikweni ya 24. Komiti ya Mutshama-xitulu ya Huvo leyi Fumaka yi endla leswi kotekaka leswaku yi pfuna ni ku tivisa vamakwavo va matiko hinkwawo lava nga etindhawini to hambana-hambana hi tindlela leti va nga pfunaka Timbhoni-kulobye ha tona. (Ringanisa 1 Vakorinto 12:12-26.) A xi kona eka matsima ya nxaniso kumbe makhombo ya ntumbuluko, lexi swi koteke ku yimisa ku chumayeriwa ka rito ra Yehovha!

“Vanhu Lava Tengeke, Lava Va Nga Va Yena Ntsena”

Kutani ke, eka malembe yo sukela eka 1976 ku ya eka 1992, rito ra Yehovha ri ye emahlweni hi ku hatlisa. Hlengeletano yi lave ku andza kambirhi hi mpimo, yi ya eka vahuweleri va Mfumo vo tlula 4 470 000!

Vanhu va Yehovha va hambete va twarisa Mfumo wa Xikwembu hi ku chivirika, sweswi hi tindzimi to tala ku tlula rini na rini. Hi ku tirhisa tibuku leti lunghiseleriweke, va endle vutivi bya vona bya Bibele byi dzika naswona va pfune vanhu lava tsakelaka ku dyondza mintiyiso ya Bibele. Va vuyeriwile eka minongonoko ya dyondzo leyi endleriweke lava nga ni vutihlamuleri lebyi engetelekeke enhlengeletanweni. Handle ko kanakana Yehovha u ku katekisile ku twarisa ka vona Mfumo wa yena.

Ku sukela hi va-1870 ku ta fikela sweswi, vavanuna vo tala va endle matshalatshala lama xiyekaka yo seketela ntirho wa Mfumo, vavanuna vo tanihi Charles T. Russell, Joseph F. Rutherford, Nathan H. Knorr na Frederick W. Franz, swin’we ni van’wana lava tirheke tanihi swirho swa Huvo leyi Fumaka. Kambe Timbhoni ta Yehovha a hi mpambukwa wo karhi lowu landzelelaka vumunhu bya un’wana wa vavanuna lava. Ematshan’weni ya sweswo, ti ni murhangeri un’we “Kreste.” (Mt. 23:10, NW) Hi yena Nhloko ya Timbhoni leti ta Yehovha leti hlelekeke, loyi a ‘nyikiweke matimba hinkwawo’ yo kongomisa ntirho lowu “masiku hinkwawo, ku ko ku hela misava.” (Mt. 28:18-20) Va tiyimiserile ku titsongahatela vunhloko bya Kreste, va namarhela Rito ra Xikwembu, naswona va tirhisana ni nkongomiso wa moya lowo kwetsima, leswaku va ta hambeta va ya emahlweni ni vugandzeri bya Xikwembu xin’we xa ntiyiso ni ku tikombisa va ri “vanhu lava tengeke, lava va nga va yena ntsena, ni lava va chivirikelaka ku endla leswinene.”—Tito 2:14.

Kambe hi tihi tin’wana ta tidyondzo ta xisekelo ni mimpimanyeto ya mahanyelo leyi hlawulaka Timbhoni ta Yehovha eka vukhongeri byin’wana hinkwabyo? Swi tise ku yini leswaku va tiviwa tanihi Timbhoni ta Yehovha? Xana ntirho wa tona wu hakeleriwa njhani? Ha yini va tihambanisa ngopfu ni tikereke tin’wana kun’we ni misava? Ha yini va xanisiwa swinene eswiphen’wini swo tala swa misava? Swivutiso leswi ni swin’wana swi ta hlamuriwa eka tindzima leti landzelaka.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 117]

A hi mpambukwa lowu vumbiweke hi ku landza vumunhu bya munhu wihi ni wihi

[Grafu/Xifaniso lexi nga eka tluka 110]

Ku sukela hi 1976 ku ya ka 1992, a ku ri ni ku andza ka tiphesente ta 42 eka nhlayo ya tindzimi leti “Xihondzo xo Rindza” a xi humesiwa ha tona

[Grafu]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

111

78

1976 1992

[Bokisi leri nga eka tluka 111]

Matimu Ya F. W. Franz

Frederick William Franz u velekiwe le Covington, Kentucky, le U.S.A., hi September 12, 1893. Hi 1899 ndyangu wa ka vona wu rhurhele le Cincinnati, laha Frederick a thwaseke kona xikolo xa le henhla hi 1911. Kutani a ya eYunivhesiti ya Cincinnati, kutani a teka khoso ya tidyondzo ta vutshila. A a tiyimisele ku va mufundhisi wa Presbeteriya, hi loko a tinyiketela swinene ku dyondza Xigriki xa Bibele. Le Yunivhesiti, Frederick u hlawuriwe leswaku a amukela xitlhiva-dyondzo xa Rhodes xo nghena eYunivhesiti ya Oxford, lexi n’wi pfumeleleke ku amukeriwa eka yona le Nghilandi. Hambi swi ri tano, loko ku nga si endliwa xitiviso, Frederick u ale xitlhiva-dyondzo lexi ivi a kombela leswaku vito rakwe ri suriwa enxaxamelweni wa lava yaka kona.

Emahlweninyana, makwavo Albert a a n’wi rhumele xibukwana lexi a nga xi kuma eka Swichudeni swa Bibele swa Matiko Hinkwawo. Endzhakunyana Albert u n’wi nyike tivholumo tinharhu to sungula ta “Studies in the Scriptures.” Frederick u tsakisiwe swinene hi leswi a swi dyondza naswona u bohe ku tshika xinakulobye xakwe ni Kereke ya Presbeteriya ivi a hlanganyela evandlheni ra Swichudeni swa Bibele. Hi November 30, 1913, u khuvuriwile. Hi May 1914 a tshika eyunivhesiti, ivi hi ku hatlisa a endla malunghiselelo yo va mukhalipotiya (phayona).

Hi June 1920 u ve xirho xa ndyangu wa Bethele le Brooklyn. Endzhaku ka ku fa ka N. H. Knorr, hi June 1977, Makwerhu Franz u hlawuriwe ku teka xikhundlha xa ku va muungameri wa Sosayiti. U tirhe hi ku tshembeka tanihi xirho xa Huvo leyi Fumaka ku fikela loko a fa hi December 22, 1992, a ri ni malembe ya 99.

[Grafu leyi nga eka tluka 112]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Ku Ndlandlamuxa Nhlayo Ya Maphayona

1992

600 000

400 000

1986

200 000

1981

1976

[Grafu leyi nga eka tluka 113]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Ndyangu Wa Bethele Wa Misava Hinkwayo Lowu Kulaka

1992

12 000

9 000

1986

6 000

1981

1976

3 000

[Grafu leyi nga eka tluka 114]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Mavandlha Lama Andzaka

80 000

1992

60 000

1986

1981

1976

40 000

20 000

[Grafu leyi nga eka tluka 115]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Ku Andza Ka Vahuweleri Va Mfumo

1992

4 000 000

1986

3 000 000

1981

1976

2 000 000

1 000 000

[Xifaniso lexi nga eka tluka 109]

Hofisi yin’wana ni yin’wana ya rhavi ra Sosayiti yi languteriwa hi vamakwerhu lava vumbaka komiti, ku fana ni leyi, leyi langutelaka ntirho wa le Nigeria

[Swifaniso leswi nga eka tluka 116]

Huvo Leyi Fumaka Ya Timbhoni Ta Yehovha January 1992

Carey W. Barber

John E. Barr

W. Lloyd Barry

John C. Booth

Frederick W. Franz

George D. Gangas

Milton G. Henschel

Theodore Jaracz

Karl F. Klein

Albert D. Schroeder

Lyman A. Swingle

Daniel Sydlik