Ku Komba Van’wana Ndlela

HA TSAKA hi ku cinca loku Rito ra Xikwembu ri ku endleke evuton’wini bya hina, naswona hi lava leswaku ni van’wana va pfuneka. Ku tlhandlekela kwalaho, ha swi tiva leswaku ndlela leyi vanhu va amukelaka mahungu lamanene ha yona yi ta khumba leswi va swi languteleke enkarhini lowu taka. (Mat. 7:13, 14; Yoh. 12:48) Hi swi navela hi mbilu hinkwayo leswaku va amukela ntiyiso. Hambiswiritano, ku khorwiseka ni ku gingiriteka ka hina swi fanele swi fambisana ni ku twisisa leswaku hi ta humelela kahle.

Rungula ra ntiyiso leri paluxaka mavunwa ya dyondzo leyi rhandzekaka eka munhu un’wana, hambiloko ro kandzeriwa hi Matsalwa yo tala, hi xitalo a ri amukeliki loko ri tlhava. Hi xikombiso, loko ku tlangela minkhuvo yin’wana leyi tolovelekeke ku vuriwa leswaku ku huma evuhedenini, sweswo a swi nge cinci langutelo ra vanhu mayelana na yona. Hi xitalo munhu la pfumelelanaka ni swiyimo wa humelela. Xana swi katsa yini ku va la pfumelelanaka ni swiyimo?

Matsalwa ma hi byela leswaku “vutlhari lebyi humaka ehenhla . . . byi ni ku rhula, ku anakanyela.” (Yak. 3:17) Rito ra Xigriki leri laha ri hundzuluxeriweke ri ku “ku anakanyela” kahle-kahle ri vula ku nga “sihalali.” Vuhundzuluxeri byin’wana byi ri “ku ehleketelela,” “ku verhama” kumbe “ku tikhoma.” Xiya leswaku ku anakanyela ku fambisana ni ku va la rhuleke. Eka Tito 3:2 ku hlanganisiwa ni ku rhula naswona ku hambanile ni ku lwa. Vafilipiya 4:5 yi hi khutaza leswaku hi tiveriwa “ku anakanyela” ka hina. Munhu la anakanyelaka u ehleketelela vumunhu, swiyimo ni mintlhaveko ya loyi a vulavulaka na yena. U tiyimisela ku pfumelelana ni swiyimo loko swi fanela leswaku a endla tano. Ku hanyisana ni van’wana hi ndlela yoleyo swi pfuna ku lulamisa mianakanyo ni timbilu ta vona leswaku va kota ku yingisa loko hi vulavula na vona hi Matsalwa.

Laha U Nga Sungulaka Kona. N’wamatimu Luka u vika leswaku loko muapostola Pawulo a ri eTesalonika u tirhise Matsalwa “a hlamusela ni ku kombisa hi tinhlamuselo leswaku a swi fanela leswaku Kreste a xaniseka ni ku pfuka eka lava feke.” (Mint. 17:2, 3) Xiya leswaku Pawulo u endle leswi esinagogeni ra Vayuda. Lava a a vulavula na vona a va teka Matsalwa ya Xiheveru ma ri ya nkoka. A ku ri nchumu lowunene ku sungula hi leswi va swi amukelaka.

Loko Pawulo a vulavula ni Magriki eAreyopago le Atena, a nga sungulanga hi ku vulavula hi Matsalwa. Ematshan’weni ya sweswo, u sungule hi swilo leswi va swi tivaka ni leswi va swi rhandzaka, kutani a tirhisa swona ku endlela leswaku va vulavula hi Muvumbi ni xikongomelo xa Yena.—Mint. 17:22-31.

Manguva lawa ku ni vanhu va ntsandza-vahlayi lava tekaka Bibele yi nga ri ya nkoka evuton’wini bya vona. Kambe kwalomu ka munhu un’wana ni un’wana u karhatiwa hi swiyimo swo nonon’hwa swa mafambiselo lawa ya swilo. Vanhu va navela ku vona xiyimo xo antswa. Loko wo sungula hi ku kombisa leswaku na wena wa khumbeka hi leswi swi va khumbaka kutani u va kombisa leswaku Bibele yi swi hlamusela njhani, mavulavulelo yo tano yo anakanyela ma nga va susumetela ku yingisela leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni xikongomelo xa Xikwembu hi vanhu.

Swi nga ha endlaka leswaku ndzhaka leyi munhu loyi u dyondzaka na yena Bibele a yi kumeke eka vatswari va yena yi katsa tidyondzo ta vukhongeri ni mikhuva yo karhi. Sweswi xichudeni xi dyondza leswaku tidyondzo teto ni mikhuva yoleyo a yi amukeleki eka Xikwembu, kutani xi yi fularhela hikwalaho ka ku khumbiwa hi leswi xi swi dyondzaka eBibeleni. Xana xichudeni xi ta va hlamuserisa ku yini vatswari va xona hi xiboho lexi xi xi endleke? Va nga ehleketa leswaku ku tshika ka xona vukhongeri lebyi va xi dyondziseke byona, swi vula leswaku xa va lan’wa. Xichudeni xa Bibele xi nga ha boha leswaku emahlweni ko ringeta ku hlamusela hi Bibele leswaku xiboho xa xona xi sekeriwe kwihi, xi fanele xi rhanga hi ku va tiyisekisa leswaku xa va rhandza ni ku va xixima.

Laha U Faneleke U Pfumelelana Ni Swiyimo. Yehovha hi byakwe, hambileswi a nga ni mfanelo leyi heleleke yo lerisa, u kombisa ku anakanyela loku nga ringanisiwiki na nchumu. Loko tintsumi ta Yehovha ti ri karhi ti ponisa Lota ni ndyangu wakwe eSodoma, ti va khutazile ti ku: “Balekelani endhawini ya tintshava, mi chava leswaku mi nga lovisiwi!” Kambe Lota u ririle: “Yehovha, ndza ku kombela, ku nga ri sweswo!” U kombele ku pfumeleriwa ku balekela eSowara. Yehovha u anakanyele Lota hi ku n’wi pfumelela ku endla sweswo; kutani loko miti leyin’wana yi lovisiwa, muti wa Sowara wu sele. Hambiswiritano, endzhaku ka nkarhi Lota u landzele xileriso xo sungula xa Yehovha kutani a ya endhawini ya le tintshaveni. (Gen. 19:17-30) Yehovha a a swi tiva leswaku leswi a swi vuleke a swi lulamile, kambe u hambete a anakanyela Lota ku kondza a twisisa xikongomelo xa yena.

Hilaha ku fanaka, leswaku hi ta kota ku hanyisana ni vanhu hi ndlela leyinene, hi fanele hi va anakanyela. Hi nga ha va hi tiyiseka leswaku munhu wo karhi u hoxile naswona hi nga ha va ni marito ya ntikelo yo ma vula ku kombisa leswaku u hoxile. Kambe minkarhi yin’wana swa antswa ku nga sindzisi munhu ku pfumela leswaku u hoxile. Ku anakanyela a swi vuli ku fularhela milawu ya Yehovha. Swi nga ha antswa u nkhensa munhu hi ku va a tiphofurile kumbe u nga hlamuli nchumu eka rungula ra yena leri hoxeke, leswaku u ta kota ku hambeta u vulavula hi leswi nga ta n’wi pfuna. Hambiloko a sola leswi wena u swi pfumelaka, u nga hlundzuki. U nga ha n’wi vutisa leswaku hikwalaho ka yini a titwisa sweswo. Yingisela nhlamulo ya yena hi vurhon’wana. Leswi swi ta ku pfuna ku twisisa mavonelo ya yena. Swi nga ku vekela ni xisekelo xo yisa bulo ra wena emahlweni enkarhini lowu taka.—Swiv. 16:23; 19:11.

Yehovha u hi nyike vuswikoti byo tihlawulela. U va pfumelela ku tirhisa vuswikoti byebyo hambiloko va nga byi tirhisi hi vutlhari. Tanihi muvulavuleri wa Yehovha, Yoxuwa u hlamusele ndlela leyi Xikwembu xi va khomeke ha yona Vaisrayele. Hiloko endzhaku a ku: “Loko swi bihile ematihlweni ya n’wina ku tirhela Yehovha, hlawulani namuntlha loyi mi nga ta n’wi tirhela, kumbe swikwembu leswi vatata wa n’wina va swi tirheleke ehase ka Nambu kumbe swikwembu swa Vaamori etikweni ra vona leri mi tshamaka eka rona. Kambe loko ku ri mina ni vandyangu wa mina, hi ta tirhela Yehovha.” (Yox. 24:15) Ntirho wa hina namuntlha i ku “chumayela,” naswona hi vulavula hi ku tiyiseka kambe a hi ringeti ku sindzisa van’wana leswaku va pfumela. (Mat. 24:14) Va fanele va tihlawulela, naswona a hi va siveli ku tirhisa lunghelo rero.

Vutisa Swivutiso. Yesu u veke xikombiso lexinene loko a vulavurisana ni vanhu. A a ehleketa hi ndhavuko wa vona kutani a tirhisa swifaniso leswi va nga ta hatla va swi twisisa. U tlhele a tirhisa swivutiso hi ndlela leyinene. Leswi swi endle leswaku vanhu va phofula leswi nga etimbilwini ta vona. Swi tlhele swi va khutaza ku anakanyisisa hi mhaka leyi a ku vulavuriwa ha yona.

Wanuna loyi a a tiva Nawu u vutise Yesu a ku: “Mudyondzisi, xana ndzi nga endla yini leswaku ndzi kuma ndzhaka ya vutomi lebyi nga heriki?” Yesu a a ta va a n’wi nyike nhlamulo hi xihatla. Kambe u kombele wanuna loyi leswaku a tiphofula. “Xana ku tsariwe yini eNawini? Xana u hlayisa ku yini?” Wanuna loyi u hlamule kahle. Xana ku hlamula ka yena hi ndlela leyinene ku herise bulo? Doo. Yesu u tshike wanuna loyi a ya emahlweni, naswona xivutiso lexi a xi vutiseke xi kombise leswaku a a ringeta ku tiendla la lulameke. U vutisile: “Xana kahle-kahle warikwerhu i mani?” Ematshan’weni yo nyika wanuna loyi nhlamuselo leyi kumbexana a a ta va a yi bakanyile hikwalaho ka ndlela leyi Vayuda a va va languta ha yona Vamatiko ni Vasamariya, Yesu u n’wi kombele leswaku a yingiserisisa xifaniso lexi a a ta n’wi byela xona. A xi vulavula hi Musamariya wa musa loyi a pfuneke muhundzi wa ndlela loyi a a tekeriwe swilo swakwe a tlhela a biwa, kambe muprista ni Mulevhi a va n’wi pfunanga. Hi xivutiso xo olova, Yesu u tiyisekile leswaku wanuna loyi wa yi kuma yinhla. Ndlela ya Yesu yo komba munhu ndlela yi endle rito leri nge “muakelani” ri va ni nhlamuselo leyi wanuna loyi a a nga si tshama a ehleketa ha yona. (Luka 10:25-37) Leyi i ndlela leyinene yo yi tekelela! Ematshan’weni yo vulavula wexe, u phamela n’wini wa muti tinhlamulo, dyondza ndlela yo tirhisa swivutiso ni swifaniso hi vuxiyaxiya, leswaku u pfuna muyingiseri wa wena ku anakanyisisa.

Nyika Swivangelo. Loko muapostola Pawulo a vulavula esinagogeni ya le Tesalonika, a nga hlayanga nchumu lowu vayingiseri va yena a va wu amukela ntsena. Luka u vika leswaku Pawulo u hlamuserile, a nyikela vumbhoni ni ku kombisa leswaku leswi a swi hlayaka swi tirha njhani. Hikwalaho ka sweswo, “van’wana va vona va ve vapfumeri kutani va tihlanganisa na Pawulo na Silasi.”—Mint. 17:1-4.

Ku nga khathariseki leswaku vayingiseri va wena i vamani, mavekelo yo tano ya mhaka ma nga pfuna swinene. Sweswo swi nga ku pfuna swinene ni loko u vulavula ni maxaka, lava u tirhaka na vona kumbe lava u dyondzaka na vona xikolo, kumbe loko u vulavula ni vanhu lava u nga va tiviki loko u ri eku chumayeleni, loko u fambisa dyondzo ya Bibele kumbe u nyikela nkulumo evandlheni. Loko u hlaya tsalwa, u nga ha ri twisisa kambe un’wana a nga ri twisisi. Nhlamuselo ya wena kumbe ndlela leyi u ri tirhisaka ha yona yi nga ha twala onge u le ku leriseni. Xana ku hlawula ni ku hlamusela marito man’wana lama khomeke mhaka etsalweni swi nga pfuna? Xana u nga kombisa vumbhoni lebyi seketelaka tsalwa, hi ku tirhisa mongo wa tsalwa rero kumbe rin’wana leri vulavulaka hi mhaka leyi tlhuvutsiwaka? Xana u nga tirhisa xifaniso ku kombisa leswaku leswi u swi vuleke swa koteka? Xana u nga tirhisa swivutiso leswaku u pfuna vayingiseri va wena ku anakanyisisa hi mhaka yoleyo? Mavulavulelo yo tano ya siya vayingiseri va ri ni langutelo lerinene naswona van’wana va kuma swo swi gayela emianakanyweni.