Ndzima Ya Vukhume-nhungu
“Vona A Hi Xiphemu Xa Misava”
1. (a) Hi swihi swilo leswi Yesu a nga swi khongelela vadyondzisiwa va yena, loko a nga si fa? (b) Hikwalaho ka yini ku nga vi “xiphemu xa misava” swi ri swa nkoka swinene?
HI VUSIKU bya le mahlweni ka ku dlayiwa ka yena, Yesu u khongelele vadyondzisiwa va yena. Leswi a a swi tiva leswaku va ta va ehansi ka ntshikilelo lowukulu wa Sathana, Yesu u byele Tata wa yena a ku: “Ndza ku kombela leswaku u nga va susi emisaveni, kambe u va rindza hikwalaho ka lowo homboloka. Vona a hi xiphemu xa misava, tanihi leswi mina ndzi nga riki xiphemu xa misava.” (Yohane 17:15, 16) Ha yini ku hambana ni misava swi ri swa nkoka? Hikuva mufumi wa misava leyi i Sathana. Vakreste a va fanelanga va va xiphemu xa misava leyi lawuriwa hi yena.—Luka 4:5-8; Yohane 14:30; 1 Yohane 5:19.
2. I yini leswi kombisaka leswaku Yesu a a nga ri xiphemu xa misava?
2 Leswi Yesu a a nga ri xiphemu xa misava, a swi vuli swona leswaku a a nga va rhandzi vanhu van’wana. Ku hambana ni sweswo, u horise lava vabyaka, a pfuxa lava feke ni ku dyondzisa vanhu hi Mfumo wa Xikwembu. U tlhele a nyikela hi vutomi bya yena hikwalaho ka vanhu. Kambe a a nga ma rhandzi malangutelo ni swiendlo leswi lwisanaka ni ku rhandza ka Xikwembu, swa vanhu lava kombiseke moya wa misava ya Sathana. Xisweswo, u nyikela xitsundzuxo mayelana ni ku tikhoma loko biha, ku rhandza swilo leswi vonakaka ni ku navela ku kuma xikhundlha. (Matewu 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Kutani, a swi hlamarisi leswi Yesu na yena a papalateke tipolitiki ta misava. Hambileswi a a ri Muyuda, a nga katsekanga eka madzolonga ya tipolitiki lawa a ma ri kona exikarhi ka mfumo wa Rhoma ni Vayuda.
“Mfumo Wa Mina A Xiphemu Xa Misava Leyi”
3. (a) Hi xihi xihehlo lexi varhangeri va vukhongeri va Vayuda va hehleke Yesu ha xona eka Pilato, naswona ha yini? (b) I yini lexi kombisaka leswaku Yesu a a nga swi tsakeli ku va hosi leyi nga munhu wa nyama?
3 Anakanya hi leswi humeleleke loko varhangeri va vukhongeri va Vayuda va endle leswaku Yesu a khomiwa, a yisiwa eka ndhuna-nkulu ya Rhoma, ku nga Pontiyo Pilato. Phela, varhangeri volavo a va khunguvanyekile hikwalaho ka leswi Yesu a paluxeke vukanganyisi bya vona. Leswaku va hlohlotela ndhuna-nkulu leswaku yi ta tekela Yesu goza, va n’wi hehlile, va ku: “Wanuna loyi hi n’wi kume a onha tiko ra hina a tlhela a ri arisa ku hakela xibalo eka Khezari, a vula leswaku yena i Kreste hosi.” (Luka 23:2) Swi lo dla, leswaku lawa a ku ri mavunwa, hikuva hi nkarhi wo ringana lembe lowu hundzeke, Yesu u arile loko vanhu va lava ku n’wi endla hosi. (Yohane 6:15) A a swi tiva leswaku u ta va Hosi etilweni enkarhini lowu taka. (Luka 19:11, 12) Naswona, a a ta vekiwa hi Yehovha, ku nga ri hi vanhu va nyama.
4. Xana Yesu a a yi languta njhani mhaka ya ku hakela swibalo?
4 Masiku manharhu Yesu a nga si khomiwa, Vafarisi va ringete ku endla leswaku Yesu a vula swin’wana malunghana ni ku hakela swibalo, leswaku va ta n’wi phasa. Kambe u te: “Ndzi kombeni denari [ku nga mali ya le Rhoma]. Xana xifaniso ni marito lawa i swa mani?” Loko va ku: “I swa Khezari,” u te: “Kutani ke, tlheriselani swilo swa Khezari eka Khezari, kambe swilo swa Xikwembu eka Xikwembu.”—Luka 20:20-25.
5. (a) Hi yihi dyondzo leyi Yesu a yi dyondziseke vadyondzisiwa va yena hi nkarhi wa ku khomiwa ka yena? (b) Xana Yesu u xi hlamusele njhani xivangelo xa leswi a swi endleke? (c) Byi ve byihi vuyelo bya ku tengiwa ka nandzu wolowo?
5 Ina, Yesu a nga dyondzisanga swona leswaku valawuri va tiko va nga yingisiwi. Loko masocha ni vavanuna van’wana va ta va ta khoma Yesu, Petro u hlomule banga kutani a tsema ndleve ya un’wana wa vavanuna lava. Kambe Yesu u te: “Vuyisela banga ra wena endhawini ya rona, hikuva hinkwavo lava khomaka banga va ta lova hi banga.” (Matewu 26:51, 52) Hi siku leri landzelaka Yesu u hlamusele swiendlo swakwe eka Pilato, a ku: “Mfumo wa mina a hi xiphemu xa misava leyi. Loko mfumo wa mina a wu ri xiphemu xa misava leyi, valanguteri va mina a va ta va va lwile leswaku ndzi nga nyiketiwi eka Vayuda.” (Yohane 18:36) Pilato u pfumerile leswaku a a xi nga ri kona ‘xisekelo xa swihehlo leswi Yesu a hehliwa ha swona.’ Kambe hi ku chava ntshungu wa vapfukeri, Pilato u pfumerile leswaku Yesu a beleriwa.—Luka 23:13-15; Yohane 19:12-16.
Vadyondzisiwa Va Landzele Vukongomisi Bya Yesu
6. Xana Vakreste vo sungula va swi kombise njhani leswaku a va rhandza vanhu kambe a va papalata moya wa misava?
6 Xisweswo, vadyondzisiwa va Yesu va swi twisisile leswi ku nga vi xiphemu xa misava swi vulaka swona. A swi vula ku papalata moya ni swiendlo swa misava, leswi katsaka madzolonga ni vuhungasi byo biha bya sorokisi ni bya le ndlwini ya mintlangu ya Varhoma. Hikwalaho ka sweswo, a ku vuriwa leswaku vadyondzisiwa va venga vanhu. A va nga vengi munhu, ematshan’weni ya sweswo, a va tirha hi matimba leswaku va pfuna van’wana leswaku va vuyeriwa hi malunghiselelo ya Xikwembu yo ponisa.
7. (a) I yini leswi vadyondzisiwa vo sungula va langutaneke naswona hi leswi a va nga ri xiphemu xa misava? (b) Xana a va titwisa ku yini hi varhangeri va tipolitiki ni hi ku hakela swibalo naswona ha yini?
7 Leswi Yesu a xanisiweke, valandzeri vakwe na vona va xanisiwile, hakanyingi a va xanisiwa hi vatirhela-mfumo lava byeriweke mavunwa. Kambe, kwalomu ka 56 C.E., muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va le Rhoma, a va khutaza leswaku va “tivek[a] ehansi ka valawuri lava tlakukeke [varhangeri va tipolitiki], hikuva a ku na vulawuri lebyi nga humiki eka Xikwembu.” Leswi a swi vuli swona leswaku Yehovha hi yena a simekaka tihulumendhe leti nga kona, kambe u ti pfumelele leswaku ti va kona ku fikela loko Mfumo wa yena wu ta fuma emisaveni hinkwayo. Hilaha ku faneleke, Pawulo u tsundzuxe Vakreste leswaku va xixima vatirhela-mfumo ni ku hakela swibalo.—Varhoma 13:1-7; Tito 3:1, 2.
8. (a) Xana Vakreste va fanele ku tiveka ehansi ka valawuri lava tlakukeke hi mpimo wo tanihi kwihi? (b) Xana Vakreste vo sungula va landzele xikombiso xa Yesu hi ndlela yihi?
8 Hambiswiritano, ku tiveka ehansi ka vafumi va tipolitiki, swi vula leswaku hi fanele hi va xixima hi pima. Loko milawu ya vanhu yi lwisana ni milawu ya Yehovha, lava tirhelaka Yehovha va fanele va yingisa milawu ya Yena. Xiya leswi buku leyi nge On the Road to Civilization—A World History yi vulaka swona hi Vakreste vo sungula: “Vakreste va ale ku endla mintirho yin’wana leyi a yi endliwa hi vanhu va le Rhoma. Vakreste lava . . . a va vula leswaku ku nghenela vusocha swi lwisana ni ripfumelo ra vona. A va nga pfumeli ku va ni xikhundla eka swa tipolitiki. A a va nga n’wi gandzeli mufumi.” Loko huvo-nkulu ya Vayuda yi “lerise” vadyondzisiwa leswaku va tshika ku chumayela, va hlamurile va ku: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.”—Mintirho 5:27-29.
9. (a) Ha yini Vakreste va le Yerusalema va teke goza leri va ri tekeke hi 66 C.E.? (b) Xana ntila wolowo i wa nkoka hi ndlela yihi?
9 Loko swi ta emhakeni ya nyimpi ni madzolonga ya swa tipolitiki, vadyondzisiwa a va nga tsekatseki eka vukala-tlhe lo bya vona. Hi 66 C.E., Vayuda va le Yudiya va pfukele Khezari. Naswona vuthu ra Varhoma ri rhendzele Yerusalema hi ku hatlisa. Xana Vakreste lava a a va ri kona emutini wolowo va endle yini? Va tsundzuke ndzayo ya Yesu ya leswaku va huma emutini wolowo. Loko Varhoma va tlhela swa xinkarhana, Vakreste va balekile va tsemakanya Nambu wa Yordani va ya etikweni ra tintshava ra Pela. (Luka 21:20-24) Vukala-tlhelo bya vona byi vekele Vakreste vo tshembeka ntila.
Vakreste Va Fanele Va Va Ni Vukala-tlhelo eMasikwini Lawa Ya Makumu
10. (a) Hi wihi ntirho lowu Timbhoni ta Yehovha ti khomekeke ha wona, naswona ha yini? (b) Hi tihi timhaka leti ti nga ngheneleliki eka tona?
10 Xana matimu ma swi kombisa leswaku emasikwini lawa yo hetelela, wu kona ntlawa lowu tekeleleke Vakreste vo sungula swinene emhakeni yo hlayisa vukala-tlhelo? Ina, Timbhoni ta Yehovha ti swi endlile sweswo. Enguveni leyi hinkwayo, ti tshame ti ri karhi ti chumayela leswaku Mfumo wa Xikwembu hi wona ntsena lowu nga ta endla leswaku vanhu lava rhandzaka vululami va hanya hi ku rhula, va humelela ni ku tiphina hi ntsako. (Matewu 24:14) Kambe loko swi ta emhakeni ya madzolonga lama nga kona exikarhi ka matiko, a ti tsekatseki eka vukala-tlhelo bya tona.
11. (a) Xana vukala-tlhelo bya Timbhoni byi hambana njhani ni leswi vafundhisi va swi endlaka? (b) Xana Timbhoni ta Yehovha ti titwisa ku yini hi leswi van’wana va hlawulaka ku swi endla emhakeni ya swa tipolitiki?
11 Ku hambana na tona, vafundhisi va vukhongeri bya misava leyi va nghene hi nhloko etimhakeni ta swa tipolitiki. Ematikweni man’wana, va nghenele matsima ya ku hlawula lava yimeleke ku langiwa. Vafundhisi van’wana va ni swikhundlha etipolitikini. Van’wana va kucetele van’watipolitiki leswaku va seketela swiendlo swa vona. Hambiswiritano, Timbhoni ta Yehovha a ti katseki eka swa tipolitiki. Naswona a va tshikisi munhu ku joyina vandla ro karhi ra politiki, ku yimela ku langiwa kumbe ku ya vhota. Yesu u vule leswaku vadyondzisiwa va yena a hi xiphemu xa misava, hikwalaho Timbhoni ta Yehovha a ti vi na xiphemu etipolitikini.
12. I yini leswi humeleleke hikwalaho ka leswi vukhongeri bya misava leyi byi ngheneleleke etimhakeni ta misava leyi?
12 Hilaha Yesu a vuleke ha kona matiko ma tshamela ku lwa. Hambi ku ri mavandla ya tipolitiki ma lwa hi xi wona. (Matewu 24:3, 6, 7) Minkarhi yo tala varhangeri va vukhongeri va seketele tiko kumbe vandla ra politiki, va tlhela va khutaza valandzeri va vona leswaku va endla leswi fanaka. Xana vuyelo byi ve byihi? Swirho swa vukhongeri byin’we swa dlayana hi leswi swin’wana swi nga swa tiko rin’wana kumbe swa rixaka rin’wana. Leswi a swi fambisani ni ku rhandza ka Xikwembu.—1 Yohane 3:10-12; 4:8, 20.
13. Xana mintiyiso yi kombisa yini hi vukala-tlhelo bya Timbhoni ta Yehovha?
13 Hambiswiritano, Timbhoni ta Yehovha a ti si tshama ti hlanganyela eka madzolonga wahi ni wahi. Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa November 1, 1939, xi te: “Hinkwavo lava yimaka ni Hosi a va nge ma seketeli matiko lama lwaka.” Timbhoni ta Yehovha ematikweni hinkwawo ni le hansi ka swiyimo hinkwaswo, ti hambeta ti hlayisa vukala-tlhelo bya tona. A ti pfumeli leswaku tipolitiki ni tinyimpi ta misava leyi ti herisa xinakulobye xa tona xa misava hinkwayo. Ti ‘fula mabanga ya tona ma va swikomu ni mafumu ya tona ma va swikhutulo.’ Hikwalaho ka vukala-tlhelo bya tona, a ta ha dyondzi nyimpi.—Esaya 2:3, 4; 2 Vakorinto 10:3, 4.
14. I yini leswi Timbhoni ta Yehovha ti langutaneke na swona hikwalaho ka leswi ti nga riki xiphemu xa misava?
14 Hi byihi vuyelo byin’wana bya ku hlayisa ka tona vukala-tlhelo? Yesu u te: “Leswi mi nga riki xiphemu xa misava, . . . misava ya mi venga.” (Yohane 15:19) Timbhoni ta Yehovha to tala ti khomiwile hikwalaho ka leswi ti nga malandza ya Xikwembu. Tin’wana ti xanisiwile ni ku dlayiwa, ku fana ni Vakreste va lembe-xidzana ro sungula. Leswi swi vangiwa hileswi Sathana la nga “xikwembu xa mafambiselo lawa ya swilo,” a kanetanaka ni malandza ya Yehovha lama nga riki xiphemu xa yona.—2 Vakorinto 4:4; Nhlavutelo 12:12.
15. (a) Xana matiko hinkwawo ma gwirimela kwihi naswona i yini leswi Timbhoni ta Yehovha ti faneleke ti swi papalata? (b) Ha yini ku nga vi xiphemu xa misava swi ri swa nkoka swinene?
15 Malandza ya Yehovha ma tsaka hileswi ma nga riki xiphemu xa misava, hikuva matiko hinkwawo ma karhi ma gwirima ma ya eku herisiweni eArmagedoni. (Daniyele 2:44; Nhlavutelo 16:14, 16; 19:11-21) Hi ta ri papalata khombo rolero hileswi hi nga riki xiphemu xa misava. Hinkwerhu ka hina emisaveni hinkwayo, hi tshembekile eka Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni. I ntiyiso, leswi hi nga riki xiphemu xa misava, ha hlekuriwa ni ku xanisiwa hi yona. Kambe ku nga ri khale sweswo swi ta hela, tanihi leswi misava leyi yo biha leyi lawuriwaka hi Sathana yi nga ta heriseriwa makumu. Hi hala tlhelo, lava tirhelaka Yehovha va ta hanya hilaha ku nga heriki emisaveni ya yena leyo lulama ehansi ka Mfumo wa Xikwembu.—2 Petro 3:10-13; 1 Yohane 2:15-17.
Mpfuxeto
• Xana Yesu u swi kombise njhani leswi ku nga vi “xiphemu xa misava” swi vulaka swona?
• Hi rihi langutelo leri Vakreste vo sungula a va ri na rona hi (a) moya wa misava, (b) vafumi va tiko ni hi (c) ku hakela swibalo?
• Xana Timbhoni ta Yehovha ta manguva lawa ti byi kombise njhani vukala-tlhelo bya Vukreste?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 165]
Yesu u hlamusele leswaku yena ni valandzeri va yena “a hi xiphemu xa misava”