Leswi U Nga Swi Endlaka Leswaku Ndyangu Wu Tsakisa Xikwembu

1. Hi ntolovelo, ha yini mindyangu ya Timbhoni ta Yehovha yi tsakile?

TIMBHONI TA YEHOVHA ti dume hi ku va ni mindyangu leyi tsakeke. Profesa Bryan Wilson wa le Yunivhesiti ya Oxford u tsale a ku: “Timbhoni ti dyondzisa vanhu swilo swo tala . . . etimhakeni ta vukati, ta mahanyelo, ta ku kurisa vana ni le timhakeni tin’wana ta vutomi. [Ti] va pfuna ngopfu vanhu hi ku va nyika nkongomiso lowu tshembekaka wa mahanyelo lowu sekeriweke eMatsalweni yo Kwetsima.” A swi kanakanisi leswaku na wena u dyondze swo tala eRitweni ra Xikwembu mayelana ni ndlela leyi u nga tiphinaka ha yona endyangwini lowu hanyaka hi ndlela leyi tengeke.

2. (a) I yini leswi u swi xiyeke hi mindyangu ya manguva lawa? (b) Hi tihi tibuku ta Bibele leti eka tona hi nga ta kuma nkongomiso wo karhi wa vutomi bya ndyangu?

² Leswi siku ra Yehovha ri yaka ri tshinela, Sathana u yi hlasela ngopfu mindyangu. Hikwalaho, vanhu vo tala a va ha tshembani emindyangwini ya vona vini, hilaha a swi ri hakona emasikwini ya Mikiya. U tsarile: “U nga veki ripfumelo ra wena eka nakuloni. . . . Eka loyi a etleleke exifuveni xa wena, rindza leswi u swi vulaka hi nomu. Hikuva n’wana wa jaha u n’wi langutela ehansi tata wakwe; n’wana wa nhwanyana u lwa ni mana wakwe; nhlomi ni n’wingi wa yona; valala va munhu i vandyangu wa ka vona.” (Mikiya 7:5, 6) Na wena u hanya emisaveni leyi nga ni mindyangu leyi hohlokaka, kambe u we u pfuka leswaku ndyangu wa wena wu tshama wu tiyile. Hi swona swi endlaka leswaku ndyangu wa wena wu tshama wu tsakile naswona wu tsakisa Xikwembu swinene. Kumbexana u tirhise matsalwa yo kota Deteronoma 6:5-9; Vaefesa 5:22–6:4; na Vakolosa 3:18-21. Kambe, xana tibuku ta vaprofeta lava 12 u ti vona ti ri xihlovo xa ndzayo leyi endlaka ndyangu wu va lowu tsakeke? Eka ndzima leyi, hi ta dyondza hi swikombiso swi nga ri swingani swa ndzayo yoleyo leyi nga etibukwini teto ta vaprofeta. Kambe u nga dyondzi ntsena tinhla to karhi ta ndzayo yoleyo ivi u yima kwalaho. Tikarhatele ku twisisa yinhla-nkulu leyi u nga yi tirhisaka ku kuma tidyondzo tin’wana etibukwini leti ta vaprofeta. Emakumu ka ndzima leyi, ku ni matsalwa lama kombisiweke lama nga ta ku pfuna leswaku u endla tano, u kuma tidyondzo to karhi etibukwini teto ta 12.

“XI VENGE KU DLAYA VUKATI”

3, 4. (a) Xana namuntlha vanhu vo tala va ringeta ku swi tlhantlha njhani swiphiqo swa vukati? (b) Hi rihi langutelo ro biha emhakeni ya vukati leri a ri ri kona enkarhini wa Malakiya?

³ Nchumu wo sungula lowu tsakisaka i xiboho xa vun’we exikarhi ka nuna ni nsati wakwe. Khale vanhu vo tala a va nga teki ku dlaya vukati ku ri ndlela yo olova yo tlhantlha swiphiqo swa vukati. A swi tika ku kuma mpfumelelo wo dlaya vukati; eka lembe-xidzana ra vu-19 le Nghilandhi, munhu a a fanele a rhanga a kuma xiboho xo huma ePalamendhe lexi n’wi pfumelelaka ku dlaya vukati. Sweswo a swi sirhelela mindyangu leswaku yi nga fayeki. Kambe, tolo a nga ha vuyi. Encyclopædia Britannica yi ri: “Ku sukela eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, nhlayo ya lava dlayaka vukati yi andze ngopfu ematikweni yo tala . . . Langutelo ra vanhu emhakeni ya ku dlaya vukati ri cince hi ndlela yo hlamarisa namuntlha . . . naswona vanhu a va kali va tipfinyinga loko va anakanya hi ku dlaya vukati.” Ku dlaya vukati se swi tolovelekile eka vanhu hinkwavo hambi ku ri ematikweni yo fana na Korea, laha emalembeni ya khume lama hundzeke a swi yila ku dlaya vukati. Ematikweni yo tala namuntlha, vanhu va vona swi nga bihanga ku dlaya vukati loko vatekani va ri ni swiphiqo.

⁴ Enkarhini wa Malakiya, hi lembe-xidzana ra vuntlhanu B.C.E. ku dlaya vukati a ku ri tshamelo-maxelo eka Vayuda. Malakiya u va byele leswi: ‘Yehovha u nyikele vumbhoni exikarhi ka wena ni nsati wa vuntshwa bya wena, loyi u n’wi xengeke.’ Hikwalaho ka vuxengi bya vavanuna va le nkarhini wolowo, alitari ya Yehovha a yi funengetiwe hi mihloti, “hi ku rila ni nhlomulo” wa vavasati lava xengiweke. Kasi vaprista lava hombolokeke a va wu honisa nsele wolowo!—Malakiya 2:13, 14.

5. (a) Xana Yehovha u ku languta njhani ku dlaya vukati? (b) Ha yini ku kanganyisa munghana wa vukati ku ri xidyoho lexikulu?

⁵ Xana Yehovha a a ri languta njhani langutelo ro biha leri a ri ri kona enkarhini wa Malakiya malunghana ni vukati? Malakiya u tsale a ku: “‘[U] venge ku dlaya vukati,’ Yehovha Xikwembu xa Israyele u vurile.” U tlhele a tiyisekisa leswaku Yehovha ‘a nga hundzukanga.’ (Malakiya 2:16; 3:6) Xana wa yi twisisa yinhla ya tsalwa leri? Ku sukela eku sunguleni Xikwembu a xi ku venga ku dlaya vukati. (Genesa 2:18, 24) Ni le nkarhini wa Malakiya a xi ku venga. Ninamuntlha xa ha ku venga. Vanhu van’wana va nga ha endla xiboho xo lan’wa vukati ntsena hikwalaho ka leswi va nga enerisekiki hi loyi va tekaneke na yena. Ku nga khathariseki leswaku timbilu ta vona ti bihise ku yini, kambe Yehovha wa ti kambisisa. (Yeremiya 17:9, 10) U vona vukanganyisi kumbe rhengu rihi ni rihi ra nsele leri munhu a ri kunguhataka leswaku a ta dlaya vukati, ku nga khathariseki ndlela leyi munhu a nga ha tiyimelelaka ha yona. Ina, “swilo hinkwaswo swi lo dla, swi paluxeka erivaleni ematihlweni ya loyi hi nga ta tihlamulela eka yena.”—Vaheveru 4:13.

6. (a) Xana ku va ni langutelo ra Yehovha mayelana ni ku dlaya vukati swi ta ku pfuna njhani? (b) Hi yihi yinhla-nkulu ya xitsundzuxo xa Yesu malunghana ni ku dlaya vukati?

⁶ Swi nga ha endleka vukati bya wena byi nga ri ekhombyeni ra ku fa, kambe i swinene ku tshama u ri ni langutelo ra Yehovha hi vukati. A nga kona munhu la hetisekeke, hikwalaho hi nga ha langutela leswaku ku va ni swiphiqo ni timholovo evukatini. Hambiswiritano, xana u ta vona onge ku dlaya vukati hi wona ntlhantlho wo olova? Loko mholovo yi hisa, xana u ta boxa mhaka ya ku dlaya vukati? Vo tala va swi vurile sweswo, kambe ndlela leyi Xikwembu xi xi langutaka ha yona xiboho xa vukati yi kombisa ndlela leyi vanhu va faneleke va ringeta hi matimba ha yona leswaku vukati bya vona byi nga fi. Hikwalaho, Yesu Kreste u vule leswaku i xin’we ntsena xivangelo lexi twalaka xo dlaya vukati—ku nga vumbhisa, leswi katsaka mixaka hinkwayo ya ku hlangana hi rimbewu ni munhu loyi u nga tekanangiki na yena. Nilokoswiritano, a ku ri yihi yinhla-nkulu ya xitsundzuxo xa Yesu? U byele lava n’wi yingiseleke a ku: “Leswi Xikwembu xi swi paneke swin’we, ku nga tshuki ku va ni munhu la swi hambanisaka.” Ina, Yesu a a seketela nawu wa Yehovha lowu nga cinciki, lowu se a ku hundze malembe ya 450 Malakiya a wu boxile.—Matewu 19:3-9.

7. Hi ku pfumelelana ni ndzayo leyi nga ebukwini ya Malakiya, xana u nga xi hlayisa njhani xiboho lexi tiyeke xa vukati?

⁷ Xana vatekani lava nga Vakreste va nga xi hlayisa njhani xiboho lexi tiyeke? Malakiya u vula leswaku va fanele va endla leswi: “Mi fanele mi langutela moya wa n’wina, mi nga tshuki mi xenga.” (Malakiya 2:16) Leswi swi vula ku va hi tivonela eka mboyamelo wa matimba lowu hi nga na wona. Loko ‘hi rindza moya wa hina,’ hi ta papalata ndzingo wo tolovelana ku tlula mpimo ni munhu un’wana ni un’wana loyi a nga riki munghana wa hina wa vukati. (Matewu 5:28) Hi xikombiso, ku vuriwa yini loko embilwini u swi amukela ku tolovelana ku tlula mpimo kumbe ku tlanga hi rirhandzu ni un’wana wa rimbewu leri hambaneke? Leswi swi ta vula leswaku a hi wu rindzi moya wa hina. Hikwalaho, dyondzo-nkulu ya vaprofeta lava 12 leyi nga ta hi pfuna leswaku hi tsakela xiboho xo tiya xa vukati i ku va hi xiyisisa ‘moya wa hina.’

8, 9. Ha yini mhaka ya Hosiya na Gomere yi tsariwe eBibeleni?

⁸ Handle ko kanakana, u tiyimiserile ku tiyisa vukati bya wena. Hambiswiritano, swiphiqo swa vukati a wu nge swi papalati hilaha ku heleleke. Xana u nga xi tamela njhani hi ndlela leyinene xiphiqo xihi ni xihi lexi vaka kona, ngopfu-ngopfu loko u vona onge munghana wa wena wa vukati hi yena a tshamelaka ku vanga swiphiqo? Tsundzuka mhaka ya Hosiya leyi boxiweke eku sunguleni ka buku leyi, eka Tindzima 2 na 4. Nsati wakwe Gomere u ve “nsati wa vumbhisa” kutani a “hlongorisa lava va n’wi rhandzaka hi ku n’wi navela.” Endzhaku ka nkarhi u tshikiwile, a sala a ri evusiwaneni a tlhela a va hlonga. Hosiya u xave Gomere, kutani a khutaziwa leswaku a tlhela a n’wi rhandza. Ha yini? Leswaku a ta swi fanekisela kahle leswi a swi humelela exikarhi ka Yehovha ni tiko ra Israyele. Yehovha a a ri ‘wanuna la nga n’wini wa vanhu va yena’ naswona vona a va fana ni nsati wa yena.—Hosiya 1:2-9; 2:5-7; 3:1-5; Yeremiya 3:14; Esaya 62:4, 5.

⁹ Ku sukela eku sunguleni, Vaisrayele va twise Yehovha ku vava hi ku landzelela swikwembu swin’wana. (Eksoda 32:7-10; Vaavanyisi 8:33; 10:6; Pisalema 78:40, 41; Esaya 63:10) Mfumo wa le n’walungwini wa tinxaka ta khume a wu ri nchumu lowu nyenyetsaka ngopfu hikwalaho ka leswi a wu gandzela rhole. (1 Tihosi 12:28-30) Ku tlula kwalaho, Vaisrayele a va nga titsheganga hi Yehovha la nga Nuna wa vona, ku ri na sweswo a va titshege hi swigangu swa vona, ku nga matiko mambe. Enkarhini wun’wana, va ye eka Vaasiriya kukota mangwa leyi tshwaka hi ku navela ka rimbewu. (Hosiya 8:9) Xana a wu ta titwa njhani loko munghana wa wena wa vukati a endla tano?

10, 11. Xana u nga n’wi tekelela njhani Yehovha loko munghana wa wena wa vukati a ku dyoherile?

¹⁰ Hi nkarhi wa Hosiya se a ku hundze malembe ya 700 Vaisrayele va endle ntwanano na Yehovha. Nilokoswiritano, Xikwembu a xi tiyimisele ku va rivalela, ntsena loko va tlhelela eka xona. Ku anakanyiwa leswaku Hosiya u sungule ku profeta emahlweni ka lembe ra 803 B.C.E., kutani Yehovha u hambete a lehisela Vaisrayele mbilu malembe yo tlula 60 kasi eka Yuda ku ve malembe ya kwalomu ka 200! Loko Yehovha a tirhisa xiyimo xa ndyangu wa Hosiya tanihi xikombiso a a ha ri eku khutazeni ka vanhu lava a endleke ntwanano na vona leswaku va hundzuka. A a ri ni swivangelo leswi twalaka swo thala Israyele, kambe a nga endlanga tano, u lo hambeta a rhumela vaprofeta leswaku va ya pfuna nsati wa yena wo fanekisela leswaku a vuyela eka yena, hambileswi a a ta boheka ku n’wi xava.—Hosiya 14:1, 2; Amosi 2:11.

¹¹ Loko munghana wa wena wa vukati a ku dyoherile, xana u ta endla hilaha Yehovha a endleke hakona? Xana u ta endla matshalatshala leswaku vukati bya n’wina byi va hi ndlela leyi a byi ri ha yona eku sunguleni? (Vakolosa 3:12, 13) Sweswo swi lava ku titsongahata. Mawaku xikombiso lexinene swonghasi lexi Yehovha a hi vekeleke xona hi ndlela leyi a va khomeke ha yona Vaisrayele! (Pisalema 18:35; 113:5-8) Xikwembu xi ‘vulavule ni mbilu ya Vaisrayele’ xi tlhela xi va xavelela. Tanihi vanhu lava nga hetisekangiki, hi fanele hi vulavula ni timbilu ta vanghana va hina va vukati, hi tikarhatela ku tlhantlha swiphiqo ni ku honisa swihoxo swa vona! Matshalatshala ya Yehovha ma humelerile. Masalela ya tiko rero ma pfule timbilu ta wona loko ma ri emananga ya le vukhumbini bya Babilona, kutani endzhaku ka sweswo ma tlhelele etikweni ra rikwavo, ma ku, Yehovha i “nuna Wanga.”—Hosiya 2:14-16.a

12. Xana u nga vuyeriwa njhani evukatini hi ku anakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a n’wi khomeke ha yona nsati wa yena wo fanekisela?

¹² Loko ko tshuka ku va ni xiphiqo lexikulu, matshalatshala ya wena yo kondletela vuxaka bya wena ni munghana wa wena wa vukati ma nga humelela. Xikwembu a xi tiyimisele ku rivalela xidyoho lexikulu xa vumbhisa bya moya xa munghana wa xona wa vukati wo fanekisela. Swo tala swa swiphiqo swa vukati leswi vaka kona eka Vakreste va ntiyiso a hi swikulu hi ndlela yoleyo. Swiphiqo swo tala swi sungula hi ku tlhavana hi marito. Hikwalaho, loko munghana wa wena wa vukati a ku tlhava hi marito, tsundzuka nhlomulo lowu Hosiya na Yehovha va veke na wona. (Swivuriso 12:18) Sweswo swi nga ku pfuna leswaku u n’wi rivalela.

13. I yini leswi hi nga swi dyondzaka emhakeni ya leswi Yehovha a a lava leswaku vanhu vakwe lava hambukeke va hundzuka?

¹³ Ka ha ri ni yinhla yin’wana eka rungula leri ra khale. Xana Xikwembu a xi swi lava ku pfuxeta vuxaka bya xona ni vanhu va xona loko va ri karhi va endla vuoswi? Xikwembu xi byele Hosiya hi ta tiko leri endleke vuoswi xi ku: ‘Ri fanele ri susa vumbhisa bya rona emahlweni ka rona ni swiendlo swa rona swa vuoswi exikarhi ka mavele ya rona.’ (Hosiya 2:2) Vanhu lava a va fanele va hundzuka va ‘humesa mbhandzu lowu kombisaka ku hundzuka.’ (Matewu 3:8) Emhakeni leyi, languta swihoxo swa wena n’wini ematshan’weni yo languta swa loyi u tekaneke na yena. Loko u n’wi dyoherile, ha yini u nga kondleteli vuxaka bya n’wina hi ku tisola u tlhela u hundzuka? Kumbexana a nga ku rivalela.

“TINTAMBHU TA RIRHANDZU” I XISEKELO XO LULAMISA TIMHAKA

14, 15. (a) Hi ku ya hi Malakiya 4:1, ha yini u fanele u byi teka byi ri bya nkoka vutihlamuleri bya wena byo dyondzisa vana va wena? (b) U nga va pfuna njhani vana va wena leswaku va tiva Yehovha?

¹⁴ Loko swi ta emhakeni ya vutomi bya ndyangu, swa ha tele leswi hi nga swi dyondzaka eka ndlela leyi Yehovha a va khomeke ha yona Vaisrayele hilaha swi hlamuseriweke hakona etibukwini ta vaprofeta lava 12. Tibuku teto ti komba ndlela leyi u nga va pfunaka ha yona vana va wena. Handle ko kanakana, ku kurisa vana namuntlha a hi matlangwana. Vatswari va fanele va teka vutihlamuleri bya vona byi ri bya nkoka. Ha hlaya: “‘Siku leri ri taka ri ta va lovisa [vanhu],’ Yehovha wa mavuthu u vurile, ‘lerova eka vona a ri nge siyi rimitsu kumbe rhavi.’” (Malakiya 4:1) Esikwini ro tenga timhaka, vana (ku nga marhavi) va ta avanyisiwa hi ku ya hi ndlela leyi Yehovha a nga ta va avanyisa ha yona vatswari va vona (ku nga timitsu), hikuva hi vona lava va nga ni vutihlamuleri eka vana va vona. (Esaya 37:31) Ndlela leyi vatswari va hanyaka ha yona yi ta khumba vumundzuku bya vana va vona hi ndlela leyinene kumbe yo biha. (Hosiya 13:16) Loko wena (tanihi rimitsu) ra kona, u nga ri na vuxaka lebyinene na Yehovha, xana ku ta humelela yini hi vana va wena (tanihi marhavi), esikwini ra vukarhi bya yena? (Sofaniya 1:14-18; Vaefesa 6:4; Vafilipiya 2:12) Hi hala tlhelo, matshalatshala lawa u ma endlaka leswaku u amukeleka eka Xikwembu ma ta vuyerisa vana va wena.—1 Vakorinto 7:14.

¹⁵ Endzhaku ko tshaha vuprofeta bya Yuwele malunghana ni xilaveko xo vitana vito ra Yehovha, muapostola Pawulo u tsale a ku: “Va ta n’wi vitanisa ku yini loyi va nga pfumelangiki eka yena? Hilaha ku fanaka, va ta pfumerisa ku yini eka loyi va nga twangiki nchumu hi ta yena?” (Varhoma 10:14-17; Yuwele 2:32) Laha Pawulo a a vulavula hi ku chumayela erivaleni, kambe yinhla leyi u nga yi tirhisa emhakeni yo dyondzisa vana va wena. Xana va ta pfumerisa ku yini eka Yehovha loko va nga twanga nchumu ha yena? Xana siku ni siku u heta nkarhi wo karhi u ri karhi u dyondzisa vana va wena ndlela leyi Yehovha a lulameke ha yona, u va pfuna leswaku va n’wi rhandza hi mbilu hinkwayo va tlhela va rhandza ni nkongomiso wa yena? Vana va ta kula emoyeni loko va tshamela ku dyondzisiwa hi ta Yehovha ekaya.—Deteronoma 6:7-9.

16. Hi ku ya hi Mikiya 6:3-5, xana u nga n’wi tekelela njhani Yehovha loko u laya vana va wena?

¹⁶ Loko vana va ha ri vatsongo, swi nga ha olova ku va toloveta ku ya eminhlanganweni ya Vukreste. Hambiswiritano, loko va ri karhi va kula, va sungula ku anakanya hi ndlela ya vona vini. Xana u nga va pfuna njhani loko minkarhi yin’wana va va ni mboyamelo wo xandzuka? Eka vaprofeta lava 12 u nga dyondza ndlela leyi Yehovha a tirhisaneke na Israyele na Yuda ha yona. (Zakariya 7:11, 12) Hi xikombiso, loko u ri karhi u hlaya Mikiya 6:3-5, xiya ndlela leyi Yehovha a vulavulaka ha yona. Vaisrayele a va dyohile; kambe Xikwembu a xa ha va vula “vanhu vanga.” Xi va komberile xi ku: “N’wina vanhu vanga, ndzi kombela mi tsundzuka.” Ematshan’weni yo va hehla hi vukarhi, xi ringete ku fikelela timbilu ta vona. Xana u nga tekelela Yehovha loko u laya vana va wena? Hambi va dyohe ku fika kwihi, va khome tanihi swirho swa nkoka endyangwini, u nga va nyumisi hi ku vulavula na vona hi ku tirhisa marito lama va susaka xindzhuti. Ematshan’weni yo va sola-sola, va kombele kunene. Va vutise swivutiso leswaku va phofula ta le mbilwini. Tikarhatele ku fikelela timbilu ta vona leswaku va ta kota ku tiphofula.—Swivuriso 20:5.

17, 18. (a) I yini leswi faneleke swi ku susumetela ku laya vana va wena? (b) Xana u nga hambeta njhani u koka n’wana wa wena hi “tintambhu ta rirhandzu”?

¹⁷ Ha yini u laya vana va wena? Vatswari van’wana va va laya hikwalaho ka leswi va nga laviki leswaku vito ra ndyangu ri onhaka. Yehovha u hlamusele xikongomelo xa ndzayo ya yena, a ku: “Ndzi dyondzise Efrayimi ku famba, ndzi va khoma hi mavoko . . . Ndzi hambeta ndzi va koka hi mapindza ya munhu wa la misaveni, hi tintambhu ta rirhandzu.” (Hosiya 11:3, 4) Emhakeni leyi, Hosiya u fanise vuxaka bya Yehovha na Israyele ni vuxaka bya tatana ni n’wana wakwe wa jaha. Ehleketa hi mutswari wa Muisrayele la nga ni rirhandzu, a ri karhi a deyisa xihlangi xi khomelele tintambhu leti a nga ti khoma. Tintambhu teto a ti tshega xihlangi loko xo tshika xi lava ku wa, ti xi pfuna leswaku xi nga yi hala ni hala.—Yeremiya 31:1-3.

¹⁸ Xana u ta yi tekelela ndlela leyi Xikwembu xi va rhandzeke ha yona Vaisrayele? A va tshamela ku xi xandzukela, kambe a xi hatlanga xi tshika tintambhu teto ta rirhandzu. Minkarhi yin’wana vana va nga ha va ni mboyamelo wo hambuka ivi va khunguvanyisiwa hi swilo switsongo, kambe ringeta ku hambeta u va komba rirhandzu. Tsundzuka leswaku Yehovha a nga yimelelanga vanhu va yena lerova a honisa swidyoho swa vona. U tamele xiphiqo xexo hi ku kongoma, a va laya hi rirhandzu, naswona u hete nkarhi a ri karhi a va pfuna laha va lavaka ku pfuniwa kona. Loko u vona leswaku n’wana wa wena wa jaha kumbe wa nhwanyana u karhi wa hambuka hakatsongo-tsongo endleleni ya ntiyiso, u nga endli onge a wu swi voni. Ringeta ku n’wi vuyisa endleleni onge hiloko u n’wi kongomisa hi tintambhu, u n’wi pfuna hi rirhandzu eka xiyimo xexo xo tika. N’wi lehisele mbilu n’wana yoloye la nga ni xiphiqo. Ku tinyika nkarhi wo va ni vana va wena i mhaka ya nkoka ngopfu!

19. Ha yini u nga fanelanga u heleriwa hi ntshembo loko u ri karhi u laya vana va wena?

¹⁹ Hosiya u swi vone ka ha ri emahlweni leswaku masalela ya Vaisrayele a ma ta amukela ndzayo, kutani a ku: “Vana va Israyele va ta vuya, kunene va ta lava Yehovha Xikwembu xa vona, na Davhida hosi ya vona; kunene va ta ta eka Yehovha va rhurhumela ni le ka vunene bya yena exiphen’wini xo hetelela xa masiku.” (Hosiya 3:5) Ina, ndzayo ya Xikwembu yi tirhile eka masalela ya vanhu va xona. Na wena tshemba leswaku ndzayo ya wena yi ta tirha eka vana va wena. Ringeta ku vona leswinene eka vona. Vulavula na vona hi musa kambe u nga tshiki ku namarhela misinya ya milawu ya Bibele. Hambiloko n’wana la hambukeke a nga ku yingisi sweswi, swi tiva hi mani, siku rin’wana a nga byi tshika vuphukuphuku bya yena.

TIVONELE EKA VANGHANA VO BIHA

20. I xivutiso xihi mayelana ni vanghana, lexi vantshwa va nga kumaka nhlamulo ya xona etibukwini ta vaprofeta lava 12?

²⁰ N’wina vana i yini leswi mi nga swi dyondzaka eka vaprofeta lava 12? Rin’wana ra matsalwa lawa vatswari va n’wina va nga ri rivaliki loko va bula na n’wina i 1 Vakorinto 15:33 leri vulavulaka hi ku papalata vanghana vo biha. Van’wana va n’wina va nga ha tivutisa leswaku ‘Xana swi bihile hakunene ku va ni vanghana lava nga n’wi gandzeliki Yehovha?’ Nhlamulo ya xivutiso lexi u ta yi kuma etibukwini leti ta 12.

21-23. (a) I yini leswi vana va nga swi dyondzaka eka vanghana lava hlawuriweke hi Vaedomu? (b) I vamani vanghana va wena va ntiyiso?

²¹ Hambileswi tibuku leti ta vaprofeta lava 12 a ti kongomisiwe ngopfu eka vanhu va Xikwembu, buku ya Obadiya a yi kongomisiwe eka Vaedomu, lava a va vuriwa vamakwavo va Vaisrayele.b (Deteronoma 2:4) Obadiya u tirhisa risivi leri nge, ‘wena’ loko a vulavula hi Vaedomu, ku hambana ni tibuku letin’wana ta vaprofeta va 12. Kutani ke, ehleketa hi Vaedomu. A ku ri hi lembe ra 607 B.C.E. loko muti wa Yerusalema wu ri karhi wu rhendzeriwa hi valala. Hambileswi Vaedomu a va ri maxaka ya xiviri ya Yakobe, va joyine Vababilona! Vaedomu va va hlekule va ku: “Ri funungule! Ri funungule!” (Pisalema 137:7; Obadiya 10, 12) Va endle kungu ro wutla muti wa Yuda. Va pfange no dya swin’we ni Vababilona, ku nga nchumu lowu eMiddle East wu kombaka leswaku matiko lamambirhi ma endle ntwanano.

²² Xiya leswi Obadiya a swi profeteke hi ta Vaedomu, loko a ku: “Hinkwavo vanhu [va le Babilona] lava va endleke ntwanano na wena va ku xisile. Vanhu lava va nga ni ku rhula na wena va ku hlurile. Lava va dyaka swakudya na wena va ta veka rikoka ehansi ka wena kukota loyi a nga riki na ku twisisa.” (Obadiya 7) Kahle-kahle ku humelele yini hi Vaedomu, lava va cukumeteke makwavo Yakobe, kutani va hlawula ku endla vunghana ni Vababilona? Eku heteleleni, Vababilona lava a va fumiwa hi Nabonidus va lovise Vaedomu. Enkarhini wa Malakiya, Xikwembu se a xi endle tintshava ta Edomu ti va rhumbi ni ndzhaka ya yena yi va ya tinhlati.—Malakiya 1:3.

²³ Sweswi anakanya hi vanhu lava nga gandzeliki Yehovha, lava u va vulaka vanghana va wena. Xana u swi xiyile leswaku ‘vafana [kumbe vanhwanyana] lava u endlaka ntwanano na vona,’ kumbe lava nga vanghana lavakulu va wena, hakanyingi va kanganyisana naswona ‘va veka rikoka ehansi’ ka lava va va vulaka vanghana va vona? Kutani loko vanghana va vona va swi xiya leswaku va hoxiwa ekhombyeni, va ri yini? Va nga ha va vula swiphunta, va vula leswaku kasi vona a va nga swi voni leswaku vo tlanga na vona. Sweswo swi fana ni leswi endliweke hi Vababilona eka vanghana va vona, ku nga Vaedomu! Xana u vona onge “vanghana” volavo va ta va ni mhaka na wena loko se u ri ethyakeni? (Obadiya 13-16) Hi hala tlhelo, ehleketa hi Yehovha Xikwembu ni vanhu va yena namuntlha. Minkarhi hinkwayo Yehovha u tshama a lunghekele ku ku pfuna. U ta ku hlayisa eminkarhini yo nonon’hwa. Vanhu va yena na vona va ta va ‘vanghana va ntiyiso lava nga ni rirhandzu nkarhi hinkwawo,’ va ta fana ni vanhu lavo tshembeka lava “velekiweke loko ku ri ni maxangu.”—Swivuriso 17:17.

NAMARHELA VUXAKA BYA NKOKA KU TLULA HINKWABYO

24, 25. I yini leswi faneleke swi va swa nkoka ngopfu evuton’wini bya hina?

²⁴ Ina, vuxaka bya ndyangu i bya nkoka, naswona byi fanele byi tiyisiwa. Hi nga dyondza swo tala ha byona eka vaprofeta lava 12. Swi ta va swinene loko wo dyondza tibuku teto kutani u tirhisa ndzayo leyi hi yi dyondzeke eka tona. Sweswo swi ta ku pfuna ku dyondza swo tala emhakeni yo antswisa vutomi bya ndyangu wa wena. Hambiswiritano, xana ku va ni ndyangu lowu tsakeke i mhaka ya nkoka ngopfu eka vagandzeri va Xikwembu namuntlha?

²⁵ Lexi tsakisaka, loko Yuwele a vulavula hi siku ra Yehovha leri nga ekusuhi, u profete a ku: “Hlengeletani vanhu. Hlawulekisani nhlengeletano. . . . Muteki a a hume ekamareni rakwe ra le mpfungwe, ni mutekiwa ekamareni rakwe ra vukati.” (Yuwele 2:15, 16) Un’wana ni un’wana endyangwini a a fanele a ya hlengeletana ni van’wana leswaku va ta gandzela Yehovha. A ku fanele ku huma ni lava ha ku tekanaka, lava hi ntumbuluko va khathalaka ngopfu hi ta rirhandzu ra vona! A ku fanelanga ku va ni lexi nga xa nkoka ku tlula ku hlengeletana hi gandzela Xikwembu. Leswi siku ra Yehovha ri yaka ri tshinela hi xihatla, ku va ni vuxaka lebyinene na yena swi fanele swi va mhaka ya nkoka evuton’wini bya hina. Eka xiyenge xo hetelela xa buku leyi, hi ta bula hi leswi hi faneleke hi swi endla hi tsakile namuntlha.