Ndzima 18

Ndzi Nga Yi Kuma Njhani Mali?

“Ndzi lava mali ya ku xava movha.”—Sergio.

“Ndzi rhandza ku xava swilo.”—Laurie-Ann.

“Ku na swilo swin’wana leswi ndzi swi rhandzaka ngopfu, leswi ndzi lavaka ku swi xava; kambe vatswari va mina a va na yona mali yo ndzi xavela swona.”—Mike.

SWI nga endleka na wena u ri ni swivangelo leswi fanaka ni swa vona swo lava ku kuma mali. Kumbexana u lava mali leswaku u ta wundla ndyangu wa ka n’wina. Hambiloko ku nga ri na mali leyi u faneleke u yi humesa leswaku ku ta hakeleriwa swilo swa le kaya, vatswari va wena va nga tsaka loko wo tixavela swiambalo kumbe u va pfuna hi mali yo karhi.

Swi nga khathariseki leswaku vatswari va wena va lava mpfuno wa wena kumbe a va wu lavi, lexi salaka hileswaku ku tixavela swo karhi kumbe swa ndyangu wa ka n’wina swi lava mali. Yesu u tshembise leswaku Xikwembu xi ta wundla lava ‘lavaka Mfumo wa xona ku sungula,’ nilokoswiritano Mukreste u fanele a endla matshalatshala yo tiwundla. (Matewu 6:33; Mintirho 18:1-3; 2 Vatesalonika 3:10) Kutani, u nga yi kuma njhani mali? Naswona xivutiso xa nkoka swinene hi leswaku u nga endla njhani leswaku vuxaka bya wena ni Xikwembu byi nga fi loko u ri karhi u lava tindlela to kuma mali?

Ndlela Yo Kuma Ntirho

Loko hakunene u lava nchumu lowu vatswari va wena va nga taka va nga swi koti ku ku xavela wona, swi nga ha lava leswaku u kuma ntirho leswaku u ta kuma mali yo wu xava. Bula ni vatswari va wena hi mhaka leyi. Va nga ha tsakela ku twa leswaku a wu lavi ku kuma nchumu wolowo u lo tshama hi mavoko. Loko vo ku pfumelela naswona nawu wu pfumela leswaku u thoriwa, hi leswi swiringanyeto swa mune leswi nga ta ku pfuna leswaku u kuma ntirho.

Byela van’wana leswaku u lava ntirho. Byela vaakelani, mathicara ni maxaka ya wena leswaku u lava ntirho. Loko u chava ku va byela hi ku kongoma, u nga ha va vutisa leswaku hi yihi mintirho leyi va yi endleke loko va ha ringana na wena. Loko mhaka ya wena ya ku lava ntirho yo tiviwa hi vanhu vo tala, u nga hetelela u wu kumile.

Yana hinkwako laha u tweke va lava vatirhi. Fonela hinkwavo lava tiviseke eka maphepha-hungu kumbe eka Internet leswaku va lava vatirhi, ku katsa ni le ka tibodo ta switiviso eswitolo, exikolweni ni le tindhawini tin’wana ni tin’wana ta mani na mani. Muntshwa la vuriwaka Dave u ri: “Ndzi wu kume tano ntirho. Ndzi lave eka maphepha-hungu kutani ndzi rhumelela khamphani yoleyo rungula leri hlamuselaka leswi ndzi kotaka ku swi endla (CV), hi fax, ndzi tlhela ndzi va fonela.” Loko tindlela leti ti nga tirhi, kumbexana u nga ha landza n’wini wa khamphani hi ku kongoma, u n’wi komba ntirho lowu u nga n’wi endlelaka wona, lowu u vonaka leswaku wa laveka ekhampanini ya yena.

Tsala u tlhela u rhumela rungula leri hlamuselaka vuswikoti bya wena (CV). Teka phepha u tsala vito ra wena ni nomboro ya riqingho kutani u longoloxa mintirho leyi u kotaka ku yi endla. Kumbexana u yime nhloko leswaku u ta tsala yihi mintirho ya kona? Yi tele. Xana u tshama u sala ni ndzisana ya wena loko vatswari va wena va nga ri kona, kumbe u tshama u sala ni vana va vatswari van’wana? Sweswo swi kombisa leswaku wa tshembeka. Xana u tshama u pfuna tata wa wena ku lunghisa movha? Sweswo swi nga ku pfuna u kuma ntirho wo lunghisa swilo. Xana u tiva ku thayipa kumbe ku tirhisa khompyuta? Kumbe, xana u pase kahle eka ntirho wo karhi wa mavoko kumbe wun’wana, lowu a wu nyikiwe wona leswaku u wu endla exikolweni? Tinhla leti boxiweke laha henhla ti nga ku pfuna loko u lava ntirho. Kutani ti tsale eka rungula ra wena leri hlamuselaka vuswikoti lebyi u nga na byona. Rungula rero ri rhumele eka vini va tikhampani u tlhela u ri nyika vanghana va wena ni maxaka leswaku va nyika mani na mani loyi va tivaka leswaku u lava vatirhi.

Titirhe. Anakanya hi muganga lowu u tshamaka eka wona. Xana ku ni swilo leswi lavekaka kumbe mintirho leyi lavaka ku endliwa kambe ku nga ri na la yi endlaka? Hi xikombiso, u nga ha tsemela vaakelani va wena ni van’wana byanyi ni ku va lunghisela jarata ra vona. Kumbexana u tiva ku tlanga xichayachayana xo karhi. U nga ha dyondzisa vanhu ku xi tlanga. Kumbe u nga ha endla mintirho leyi vanhu va nga yi rhandziki, yo kota ku hlantswa mafasitere kumbe ku basisa. Mukreste a nga fanelanga a khomiwa hi tingana loko a tirha hi mavoko ya yena. (Vaefesa 4:28) Ku titirha swi lava leswaku u nga vi lolo, u tikhoma naswona u nga yimeli ku byeleteriwa hi van’wana leswaku u endla yini.

Hi lexi xitsundzuxo: Loko u nga si sungula ku titirha, rhanga hi ku tiva leswaku ntirho wolowo wu ta ku dyela vungani nileswaku hi swihi swin’wana leswi lavekaka eka wona. (Luka 14:28-30) Rhanga hi ku bula ni vatswari va wena ha wona. Nakambe, bula ni van’wana lava nga ni ntirho lowu fanaka na wona. Xana u fanele u hakela xibalo? Xana u fanele u kuma layisense kumbe mpfumelelo wo karhi? Vutisa valawuri va ndhawu ya ka n’wina hi mhaka leyi.—Varhoma 13:1.

Ringanisela

Anakanya u ringeta ku gada xikanyakanya u khome swilo swo tala, swo kota xikhwama xa wena xa xikolo, bolo kumbe swilo leswi u swi xaveke exitolo. U nge swi koti ku fambisa xikanyakanya loko u khome swilo swo tala. Swi tano niloko wo sungula ntirho lowu nga ta ku tikela. U ta feyila exikolweni u tlhela u vabya loko u tirha nkarhi wo leha endzhaku ka loko xikolo xi humile lerova u sala u karhele. Xa nkoka swinene, ntirho wo tika wu nga endla leswaku u nga swi koti ku ya eminhlanganweni ya Vukreste, ku hlaya Bibele ni ku endla mintirho yin’wana leyi Vakreste va faneleke va yi endla. Muntshwa un’wana la vuriwaka Michèle u ri: “Ndzi xwe eminhlanganweni hileswi a ndzi karhele loko ndzi vuya exikolweni ni le ntirhweni.”

U nga pfumeli leswaku mali yi dlaya vuxaka bya wena na Yehovha. Yesu u vule leswaku ntsako wa xiviri wu kumiwa hi lava va “khathalaka hi xilaveko xa vona xa moya.” (Matewu 5:3) U tlhele a ku: “Hambiloko munhu a ri ni swo tala, vutomi byakwe a byi humi eka swilo leswi a nga na swona.” (Luka 12:15) Muntshwa la vuriwaka Maureen u yi yingisile ndzayo yoleyo. U ri: “A ndzi lavi leswaku mianakanyo ya mina yi dzika emhakeni ya ku tihlengeletela rifuwo. Ndzi swi tiva kahle leswaku sweswo swi ta dlaya vuxaka bya mina na Yehovha.”

I ntiyiso leswaku ematikweni man’wana, swa boha leswaku vantshwa va tirha nkarhi wo leha leswaku va ta pfuna mindyangu ya ka vona. Kambe, loko swi nga bohi leswaku u tirha, swa antswa u papalata ku tirha nkarhi wo leha. Valavisisi vo tala va kume leswaku vantshwa lava tirhaka tiawara to tlula 20 hi vhiki va ri karhi va nghena xikolo va tihlakata. Van’wana va ringanyeta leswaku vantshwa va nga ha tirha tiawara ta nhungu ku ya eka khume hi vhiki. Hosi yo tlhariha Solomoni u te: “Voko leri teleke ku wisa ra antswa ku ri ni mavoko mambirhi lama teleke ntirho wa matimba ni ku hlongorisa mheho.”—Eklesiasta 4:6.

Tsundzuka leswaku “matimba ya vuxisi bya rifuwo” ma nga dlaya vuxaka bya wena na Yehovha. (Marka 4:19) Kutani loko wo kuma ntirho lowu u wu endlaka loko xikolo xi humile leswaku u ta kuma mali, hlela nkarhi wa wena leswaku u nga tikumi u pfumala nkarhi wo aka vuxaka bya wena na Yehovha. Khongela eka Yehovha Xikwembu hi mhaka leyi. U ta ku tiyisa leswaku u nga pfumeli ku lawuriwa hi xiyimo xexo nileswaku u kota ku rhangisa swilo leswi khumbaka vuxaka bya wena na yena.

HLAYA LESWI ENGETELEKEKE HI MHAKA LEYI EKA VHOLUMO 1, NDZIMA 21

MATSALWA

“Lolo ri fa hi ku navela, kambe a ri kumi nchumu; munhu wa migingiriko yena u dya a xurha.”—Swivuriso 13:4, BML.

XITSUNDZUXO

Rhumela rungula leri hlamuselaka vuswikoti bya wena (CV) eka tikhampani to hambana-hambana hambiloko ti nga yi navetisanga mintirho ya kona eka maphepha-hungu.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Etindhawini tin’wana ku ni mintirho yo tala leyi nga navetisiwiki.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Ndzi ta endla leswaku swi ndzi olovela ku kuma ntirho hi ku ․․․․․

Ndzi ta tirha ntsena tiawara ta ․․․․․ hi vhiki.

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ha yini u lava ku va ni mali?

● Hi yihi mintlhontlho leyi u nga ta langutana na yona loko u kuma ntirho?

● U nga endla njhani leswaku mali yi nga dlayi vuxaka bya wena na Yehovha?

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 153]

“Loko u ehleketa leswaku u ta tsaka ntsena loko u ri ni swilo swo karhi, a wu nge pfuki u tsakile. Ku ta tshama ku ri ni nchumu lowuntshwa lowu u wu lavaka. U fanele ku dyondza ku enerisaka hi swilo leswi u nga na swona.”—Jonathan

[Bokisi leri nga eka tluka 155]

Riva Ntirho Wa Mali, U Nga Yi Rhandzi

Eka munhu la tivaka ku sweka mukwana wo kariha wu n’wi olovisela ntirho. Kambe eka munhu la nga tiviki nchumu hi matirhiselo ya mukwana kumbe la nga xalamukangiki, wu nga n’wi vavisa. Mali yi fana ni mukwana wo kariha. Loko u yi tirhisa hi vutlhari yi ta ku pfuna. Kambe loko u nga swi koti ku yi tirhisa, yi nga ku hoxa ekhombyeni. Hi xikombiso, muapostola Pawulo u lemukise hi ku rhandza mali. Van’wana va dlaya vuxaka bya vona ni vanghana, swirho swa ndyangu hambi ku ri Xikwembu, leswaku va ta fuwa. Hikwalaho ka sweswo, va ‘titlhava hinkwako-nkwako hi switlhavi swo tala.’ (1 Timotiya 6:9, 10) Xana leswi swi ku dyondzisa yini? Leswaku u fanele u tiva ku tirhisa mali hi vutlhari. Tiva ntirho wa yona, u nga yi rhandzi!

[Xifaniso lexi nga eka tluka 153]

Ku endla mintirho yo tala swi nga endla leswaku swi ku tikela ku ringanisela swilo