Ndzima 10

Ha Yini Ndzi Fanele Ndzi Khathalela Rihanyo Ra Mina?

Fungha hi ✔ etlhelo ka pakani ha yin’we leyi u nga tsakelaka ku yi fikelela.

□ Ku hunguta ku karhateka

□ Ku nga vi na ximbilwambilwana

□ Ku titshemba swinene

□ Ku xalamuka swinene

□ Ku va ni tinghitsi

□ Ku antswisa ndlela leyi nhlonge ya mina yi langutekaka ha yona

□ Ku hunguta miri

KU NI swilo swin’wana evuton’wini leswi wena tanihi muntshwa u nga kotiki ku tihlawulela swona—vatswari, vamakwenu ni ndhawu leyi u tshamaka eka yona, loko hi boxa swi nga ri swingani ntsena. Kambe a swi tano hi rihanyo ra wena. Hambileswi xitekela xi hoxaka xandla na xona, hakanyingi xiyimo xa miri wa wena xi titshege hi ndlela leyi u hlawulaka ku hanya ha yona.a

U nga ha ku, ‘Kambe ndza ha ri ntsongo swinene leswaku ndzi nga karhateka hi rihanyo ra mina!’ Xana u ehleketa tano hakunene? Languta tipakani leti xaxametiweke eka tluka 71. I tingani leti u ti fungheke? Ku nga khathariseki leswaku wa pfumela kumbe a wu pfumeli, leswaku u kota ku fikelela yin’wana ni yin’wana ya tipakani teto i swa nkoka leswaku u va u ri ni rihanyo lerinene.

I ntiyiso leswaku u nga ha titwa ku fana na Amber wa malembe ya 17 la nga te: “A ndzi nga ta swi kota nikatsongo ku tshamela ku dya swakudya swo karhi ntsena!” Loko u titwa tano, u nga vileli—a wu boheki ku tshika ku dya swilo swo tsokombela kutani u tsutsuma mpfhuka wo leha vhiki ni vhiki. Entiyisweni, swi nga ha lava leswaku u endla mindzulamiso yi nga ri yingani yo olova ntsena leswaku u sungula ku languteka kahle, u titwa kahle ni leswaku miri wa wena wu tirha kahle. A hi voneni ndlela leyi tintangha tin’wana ta wena ti swi endleke ha yona.

Dyana Swakudya Leswinene Kutani U Languteka Kahle!

Bibele yi hi khutaza leswaku hi ringanisela eka mikhuva ya hina. Swivuriso 23:20 yi ri: “U nga . . . dyi swakudya hi makolo.” (Contemporary English Version) A hi minkarhi hinkwayo swi olovaka ku yingisa ndzayo yoleyo.

“Minkarhi hinkwayo ndzi tshama ndzi khomiwe hi ndlala ku fana ni vantshwa van’wana vo tala. Vatswari va mina va vula leswaku khwiri ra mina ri ni manyokana!”—Andrew, wa malembe ya 15.

“Leswi ndzi nga swi kotiki ku vona ndlela leyi swakudya swin’wana swi nga ni khombo ha yona eka mina sweswi, a ndzi karhateki nikatsongo.”—Danielle, wa malembe ya 19.

Xana swi lava leswaku u tikhoma swinene loko swi ta emhakeni ya swakudya? Tintangha tin’wana ta wena ti vule leswaku ti pfuniwe hi swiringanyeto leswi landzelaka.

Tshika ku dya loko se u xurhe. Julia wa malembe ya 19 u ri: “A ndzi hamba ndzi hlayela leswaku swakudya leswi ndzi swi dyaka swi ta ndzi nyika matimba yo tanihi kwihi, kambe sweswi ndzi tshika ku dya loko se ndzi xurhe.”

Papalata swakudya leswi nga riki na rihanyo. Peter wa malembe ya 21 u ri: “Hi n’hweti yin’we ntsena ndzi hungute miri hi tikhilogiramu ta ntlhanu hileswi ndzi tshikeke ku nwa khodirinki!”

Papalata ku dya ngopfu. Erin wa malembe ya 19 u ri: “Ndzi ringeta ku nga kombeli ku tlhela ndzi phameriwa loko ndzi hete swakudya leswo sungula.”

Leswi Nga Ku Pfunaka: U nga tshiki ku dya swakudya hi nkarhi lowu ku faneleke ku dyiwa ha wona! Loko u nga dyi, u ta khomiwa hi ndlala swinene naswona u ta ringeka kutani u dya ku tlula mpimo.

Loko U Endla Vutiolori Swinene U Ta Titwa Kahle!

Bibele yi ri: “Ku letela miri swa pfuna.” (1 Timotiya 4:8) Kambe vantshwa vo tala a va swi rhandzi ku endla vutiolori.

“A wu nge kholwi leswaku ku feyile swichudeni swo tarisa ku yini eka dyondzo ya vutiolori loko ndza ha ri exikolweni xa sekondari. A yi olova ku fana ni ku dya swakudya!”—Richard, wa malembe ya 21.

“Van’wana va ri, ‘Ha yini u fanele u tsutsuma edyambyini leri vavulaka kukondza u dzuka nyuku u tlhela u karhala kasi u nga tlanga ntlangu wa vhidiyo lowu nga ku endlaka u tsutsumisa munhu un’wana onge hiloko ku tsutsuma wena?’”—Ruth, wa malembe ya 22.

Xana u heleriwa hi matimba loko u ehleketa hi ku endla vutiolori? Loko swi ri tano, hi lebyi vuyelo byinharhu lebyi u nga byi kumaka hi ku endla vutiolori lebyinene nkarhi na nkarhi.

Vuyelo byo sungula. Vutiolori byi endla leswaku miri wa wena wu kota ku lwisana ni mavabyi. Rachel wa malembe ya 19 u ri: “Minkarhi hinkwayo Tatana a a tshamela ku vula a ku, ‘Loko u nga endli vutiolori u ta vabya naswona ku vabya swi ta ku dyela nkarhi lowu a wu ta wu tirhisela swin’wana.’”

Vuyelo bya vumbirhi. Vutiolori byi endla leswaku byongo byi humesa tikhemikhali leti ku endlaka u va la rhuleke. Emily wa malembe ya 16 u ri: “Ku tsutsuma swi ndzi endla ndzi nga karhateki loko ndzi ri ni swilo swo tala emiehleketweni. Ndzi titwa ndzi phyuphyile emirini naswona sweswo swi susa ku karhateka hinkwako embilwini ya mina.”

Vuyelo bya vunharhu. Vutiolori byi nga ku tisela ntsako lowukulu. Ruth wa malembe ya 22 u ri: “Ndzi rhandza vutiolori lebyi endliwaka ehandle byo fana ni ku famba mpfhuka wo leha enhoveni, ku hlambela, ku rheta eayisini ni ku khandziya xikanyakanya.”

Leswi Nga Ku Pfunaka: Tivekele timinete ta kwalomu ka 20 kanharhu hi vhiki leswaku u endla ntirho lowu u wu tsakelaka lowu lavaka matimba.

Etlela Tiawara Leti Faneleke Kutani U Pfuka U Ri Ni Matimba!

Bibele yi ri: “Voko leri teleke ku wisa ra antswa ku ri ni mavoko mambirhi lama teleke ntirho wa matimba ni ku hlongorisa mheho.” (Eklesiasta 4:6) A wu nge tirhi kahle loko u nga etlelanga tiawara leti faneleke!

“Loko ndzi etlele tiawara titsongo, a ndzi koti ku ehleketa kahle. Ndza tsandzeka ku dzikisa mianakanyo ya mina eka nchumu wihi na wihi!”—Rachel, wa malembe ya 19.

“Kwalomu ka awara ya mbirhi ninhlikanhi ndzi karhala ngopfu lerova ndzi nga etlela ndzi ri karhi ndzi vulavula ni munhu!”—Kristine, wa malembe ya 19.

Xana u lava ku etlela tiawara leti engetelekeke? Leswi i swilo leswi tintangha ta wena tin’wana ti swi endleke.

Tshika ku etlela nivusiku ngopfu. Catherine wa malembe ya 18 u ri: “A ndzi tikarhatela ku hatla ndzi etlela.”

Tshika ku vulavurisana ni vanghana va wena loko se ku ri vusiku swinene. Richard wa malembe ya 21 u ri: “Minkarhi yin’wana vanghana va mina a va ndzi fonela kumbe va ndzi rhumelela ti-SMS nivusiku swinene, kambe sweswi ndzi dyondze ku herisa mabulo kutani ndzi ya eku etleleni.”

Tikarhatele ku etlela hi nkarhi lowu fanaka masiku hinkwawo. Jennifer wa malembe ya 20 u ri: “Masiku lawa ndzi ringeta ku ya eku etleleni hi nkarhi lowu fanaka ndzi tlhela ndzi pfuka hi nkarhi lowu fanaka siku ni siku.”

Leswi Nga Ku Pfunaka: Tikarhatele ku etlela tiawara ta kwalomu ka nhungu vusiku byin’wana ni byin’wana.

U nga vuyeriwa swinene hi ku teka magoza ma nga ri mangani yo olova leswaku u tikhathalela. Tsundzuka leswaku ku va ni rihanyo lerinene swi ta ku pfuna leswaku u languteka kahle, u titwa kahle ni ku kota ku tirha hi matimba. Tanihi leswi swilo swin’wana evuton’wini u nga swi lawuliki, ku va ni rihanyo lerinene i nchumu lowu u nga kotaka ku wu lawula. Erin wa malembe ya 19 u ri: “Ntiyiso wa mhaka hileswaku ku va ni rihanyo lerinene swi titshege hi wena.”

[Nhlamuselo ya le hansi]

MATSALWA

“Ku letela miri swa pfuna.”—1 Timotiya 4:8.

XITSUNDZUXO

Kuma munhu loyi u nga endlaka vutiolori na yena. Leswi swi ta ku khutaza hikuva a wu nge lavi ku n’wi heta matimba.

XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?

Ku endla vutiolori swi endla leswaku miri wa wena wu humesa ti-endorphin, ku nga tikhemikhali ta le byongweni leti nga endlaka leswaku xitlhavi xi hela ti tlhela ti endla leswaku u tsaka.

LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!

Pakani leyi twisisekaka leyi ndzi nga tivekelaka yona leyi khumbaka ndlela leyi ndzi dyaka ha yona i ․․․․․

Pakani leyi twisisekaka leyi ndzi nga tivekelaka yona leyi khumbaka vutiolori bya mina i ․․․․․

Ndzi ta lwela ku etlela tiawara ta hi xiringaniso eka n’hweti leyi landzelaka. ․․․․․

Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․

U NGA KU YINI?

● Ku khathalela rihanyo ra wena swi nga ku khumba njhani ku titshemba ka wena?

● I yini lexi nga xa nkoka swinene ku tlula ku khathalela rihanyo ra wena?—1 Timotiya 4:8.

[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 74]

“Ndzi rhandza ndlela leyi ndzi titwaka ha yona loko ndzi endla vutiolori. Naswona loko ndzi sungula ku languteka kahle hikwalaho ka byona, swi endla leswaku ndzi titshemba swinene!”—Emily

[Bokisi leri nga eka tluka 73]

“Ndzi Cince Ndlela Leyi A Ndzi Hanya Ha Yona”

“Loko ndzi ri emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi a ndzi nyuhele ku tlula mpimo, ku nga nchumu lowu a ndzi nga wu lavi nikatsongo. A yi nga ndzi tsakisi nikatsongo ndlela leyi a ndzi languteka ni ku titwa ha yona! Nkarhi na nkarhi a ndzi ringeta ku hunguta miri hi ku dya swakudya swo karhi swo hlawuleka kambe minkarhi hinkwayo a ndzi tlhela ndzi nyuhela. Kutani loko ndzi ri ni malembe ya 15, ndzi endle xiboho xa leswaku a ndzi nga ha lavi ku nyuhela naswona a ndzi fanele ndzi endla mindzulamiso yo karhi evuton’wini bya mina. A ndzi lava ku hunguta miri hi ndlela leyi faneleke—leyi a yi ta ndzi pfuna leswaku ndzi nga ha tlheli ndzi nyuhela vutomi bya mina hinkwabyo. Ndzi xave buku leyi vulavulaka hi swakudya leswinene ni tindlela letinene to endla vutiolori, naswona ndzi swi tirhisile leswi a ndzi swi hlaya eka yona. A ndzi tiyimiserile leswaku hambiloko ndzo tshika ku dya swakudya leswinene ni ku endla vutiolori ku ringana nkarhinyana, a ndzi nga ta hela matimba. Xana wa swi tiva leswaku ku humelele yini? Leswi ndzi swi hlayeke swi tirhile! Ku nga si hela lembe, ndzi hungute miri hi tikhilogiramu ta kwalomu ka 25. Se ndzi ni malembe mambirhi ndzi nga si tlhela ndzi nyuhela. A ndzi nga tshembi nikatsongo leswaku ndzi nga swi kota! Ndzi ehleketa leswaku leswi ndzi pfuneke hileswi ndzi nga dyangiki ntsena swakudya leswinene—kambe ndzi cinceke ni ndlela leyi a ndzi hanya ha yona.”—Catherine, la nga ni malembe ya 18.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 74]

Rihanyo ra wena ri fana ni movha—loko u nga wu khathaleli kahle wu ta onhaka