Ndzima 11
Xana Ndzi Nga Ambala Yini?
Heather se u lunghekele ku famba kambe vatswari vakwe a va vona onge va lorha loko va vona ndlela leyi a ambaleke ha yona.
Tata wakwe u hlamarile ivi a ku: “Xana u ta famba u ambale hi ndlela yoleyo?”
Hi ku hlamala Heather u te: “Ina, phela ndzi ya edorobeni ni vanghana va mina.”
Hiloko mana wakwe a ku: “A wu nge fambi u ambale hi ndlela yoleyo!”
Kutani Heather a sungula ku tiyimelela a ku: “Kambe Manana, leyi i ndlela leyi vantshwa hinkwavo va ambalaka ha yona. Naswona swiambalo leswi swi kombisa leswi ndzi swi rhandzaka ni vumunhu bya mina!”
Hiloko tata wakwe a n’wi holovela a ku: “Kambe mina ni mana wa wena a hi yi rhandzi ndlela leyi u ambaleke ha yona! Tlhelela ekamareni ra wena u ya cinca hikuva loko u nga cinci a wu nge fambi!”
I KHALE vatswari ni vana va tshamela ku holova hikwalaho ka swiambalo. Swi nga ha endleka leswaku vatswari va wena na vona a va holova ni vatswari va vona loko va ha ringana na wena. Naswona swi nga endleka leswaku hi nkarhi wolowo a va titwa hi ndlela leyi u titwaka ha yona namuntlha. Kambe sweswi se va kurile naswona mhaka ya swiambalo yi endla leswaku mi tshamela ku holova.
Wena u ri: Swiambalo leswi swa ndzi tsakisa.
Vona va ri: A swi languteki.
Wena u ri: Swiambalo leswi ndza swi rhandza!
Vona va ri: Swi pfuxa nyanyuko wa rimbewu.
Wena u ri: Swi chipile.
Vona va ri: Swa boha swi chipa. . . . Phela a swi pfali miri hinkwawo!
Xana yi kona ndlela leyi mi nga swi papalataka ha yona ku tshamela ku holova? Ina, yi kona. Megan loyi a nga ni malembe ya 23, wa swi tiva leswaku sweswo swi nga endliwa njhani. U ri: “A swi lavi leswaku mi kala mi holova. Mi nga pfumelelana.” Kambe, mi nga pfumelelana njhani? Xana sweswo swi vula leswaku u fanele u ambala onge u ni malembe ya 40? Doo! Ku pfumelelana swi vula leswaku wena ni vatswari va wena mi vulavurisana hi swilo leswi mi nga twananiki ha swona kutani mi kuma tindlela tin’wana leti nga ta tsakisa vatswari va wena swin’we na wena. Xana vuyelo byi ta va byihi?
1. U ta va u ambale hi ndlela leyinene leyi nga ta tsakeriwa ni hi tintangha ta wena.
2. Vatswari va wena a va nge he tshameli ku xopaxopa ndlela leyi u ambaleke ha yona.
3. Loko vatswari va wena va vona leswaku u ambala kahle, va nga ha ku pfumelela leswaku u tiendlela ni swilo swin’wana.
Hikwalaho anakanya hi swiambalo swin’wana leswi u swi voneke eka Internet kumbe exitolo leswi u lavaka ku swi xava hi mbilu ya wena hinkwayo. Nchumu wo sungula lowu u faneleke u wu endla i ku . . .
Anakanya Hi Milawu Ya Bibele
Lexi hlamarisaka hileswaku Bibele a yi vuli swo tala hi mhaka ya swiambalo. Entiyisweni, u nga hlaya Matsalwa hinkwawo lama vulavulaka hi maambalelo hi timinete ti nga ri tingani ntsena! Kambe hi nkarhi wolowo, u ta kuma nkongomiso wa nkoka. Hi xikombiso:
● Bibele yi tsundzuxa vavasati leswaku va tisasekisa “hi xichavo ni mianakanyo yo hluteka.”a—1 Timotiya 2:9, 10.
Rito leri nge “xichavo” ri nga ha ku endla u karhateka. U nga ha tivutisa u ku, ‘Xana ndzi fanele ndzi ambala swiambalo leswi nga xongangiki ni leswi nga langutekiki?’ Nikatsongo! Emhakeni leyi, ku ambala hi ndlela leyi kombisaka xichavo swi vula leswaku swiambalo swa wena swi fanele swi komba leswaku wa tixixima nileswaku u anakanyela ndlela leyi van’wana va titwaka ha yona. (2 Vakorinto 6:3) Swi tele swiambalo swo tano leswi xiximekaka. Danielle la nga ni malembe ya 23, u ri: “Swi nga ha tika ku swi hlawula kambe u nga swi kota ku ambala swiambalo leswi nga efexenini ni leswi xiximekaka.”
● Loko swi ta emhakeni ya ndlela leyi munhu a langutekaka ha yona, Bibele yi vula leswaku u fanele u karhateka ngopfu hi “munhu la nge xihundleni wa mbilu”—kumbe “vumunhu bya [wena] lebyi nge xihundleni xa mbilu,” hilaha Bibele—Mahungu Lamanene yi vulaka hakona.—1 Petro 3:4.
Swiambalo leswi nga xiximekiki swi nga ha ku kokela mahlo ya vanhu kambe ku saseka ka wena ka le xihundleni ku ta endla leswaku u xiximiwa hi vanhu lavakulu ni hi tintangha ta wena ku ringana nkarhi wo leha. Xana hakunene tintangha ta wena ti nga ku xixima? Ina—hambi ku ri tona ti nga swi vona leswaku i vuphukuphuku ku ambala hi ndlela ya vudlakuta. Brittany la nga ni malembe ya 16, u ri: “Swa nyangatsa ku vona ndlela leyi vavasati va ringetaka ku koka vavanuna hi ndlela leyi va ambalaka ha yona.” Kay na yena wa pfumela. Loko a vulavula hi khale ka munghana wakwe u ri: “Swiambalo swakwe hinkwaswo a swi n’wi kokela mahlo ya vanhu va xinuna. A a lava ku tikokela mahlo ya vanhu va xinuna, kutani leswaku a endla tano, a a ambala swiambalo swa vudlakuta.”
Yingisa Mavonelo Ya Vatswari Va Wena
A ku nge vi vutlhari ku ya exikolweni u ambale kahle kutani u fika u cinca u ambala swiambalo leswi nga xiximekiki. Vatswari va wena va ta ku tshemba loko u va byela ntiyiso ni le ka swilo leswi u nga swi endlaka va nga swi tivi. Entiyisweni u ta va u endla kahle loko u rhanga u lava ku tiva mavonelo ya vatswari va wena malunghana ni leswi u nga swi ambalaka. (Swivuriso 15:22)—Tirhisa bokisi leri nge “Xipfuneti Xa Ndlela Yo Hlawula Swiambalo” eka matluka 82 na 83.
Kambe ha yini u fanele u lava ku tiva mavonelo ya vona? Xana a hi ntirho wa vatswari va wena ku ku tshikisa fexeni leyi u yi rhandzaka? Nikatsongo. I ntiyiso leswaku langutelo ra tata wa wena ni ra mana wa wena ri nga ha va ri hambanile ni ra wena, kambe minkarhi yin’wana leswi va swi vulaka swi nga ku pfuna. Nataleine la nga ni malembe ya 17 u ri: “Ndza ma tlangela mavonelo ya vatswari va mina hikuva a ndzi swi lavi ku huma endlwini ndzi ambale hi ndlela ya vudlakuta kumbe vanhu va vulavula ku biha ha mina hikwalaho ka ndlela leyi ndzi nga ambala ha yona.”
Handle ka sweswo, ntiyiso wa mhaka hi lowu: Loko wa ha tshama ni vatswari va wena, hi vona va ku lawulaka. (Vakolosa 3:20) Hambiswiritano, loko wo kala u twisisa mavonelo ya vona na vona va twisisa ya wena, u nga ha hlamarisiwa hi ndlela leyi mi nga talaka ku pfumelelana ha yona. Hikwalaho ka sweswo, mi nga ha hetelela mi nga ha holovi hi mhaka ya swiambalo!
Swiringanyeto Malunghana Ni Maambalelo: Loko u ri karhi u ringeta swiambalo, u nga anakanyi ntsena hileswi u swi vonaka exivonini. Swiambalo leswi xiximekaka swi nga ha va leswi nga xiximekiki loko u tshama ehansi kumbe u korhama u teka nchumu wo karhi. Loko swi koteka, yingisela leswi mutswari wa wena kumbe munghana la wupfeke a ku byelaka swona.
Xana u nala wa wena n’wini? Xana u nga endla yini loko u nga rhandzi ndlela leyi u nga xiswona?
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Hambileswi nawu lowu wa Bibele wu kongomisiweke eka vavasati, wa tirha ni le ka vavanuna.
MATSALWA
“Mi nga endli ku tisasekisa ka n’wina ku va . . . ka ku ambala tinguvu ta le handle, kambe a ku ve ka munhu la nge xihundleni wa mbilu.”—1 Petro 3:3, 4.
XITSUNDZUXO
Papalata ku ambala hi ndlela leyi pfuxaka nyanyuko wa rimbewu. Maambalelo wolawo ma nga ha ku endla u vonaka onge u ma rhandza ngopfu majaha naswona u vonaka u anakanyela wena ntsena.
XANA A WU SWI TIVA LESWAKU . . . ?
Hakanyingi ndlela leyi vanhu va nga ta ku teka ha yona loko va ku vona ro sungula yi titshege hi ndlela leyi u ambaleke ha yona.
LESWI NDZI TIYIMISELEKE KU SWI ENDLA!
Xirho xa ndyangu kumbe munghana la wupfeke loyi ndzi nga vulavulaka na yena hi swiambalo leswi ndzi lavaka ku swi xava i ․․․․․
Loko ndzi xava swiambalo enkarhini lowu taka, ndzi ta sungula ndzi anakanyisisa hi tinhla leti landzelaka: ․․․․․
Leswi ndzi lavaka ku vutisa (va-)mutswari wa mina hi mhaka leyi hi leswi ․․․․․
U NGA KU YINI?
● Ha yini vantshwa ni vatswari va tshamela ku nga twanani loko swi ta emhakeni ya swiambalo?
● I yini leswi u nga swi dyondzaka loko u vulavurisana ni vatswari va wena hi mhaka ya swiambalo?
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 81]
“Loko ndzi vona vanhwanyana van’wana va ambale swiambalo leswi nga xiximekiki, ndzi namba ndzi nga ha va xiximi. Hi hala tlhelo, loko ndzi vona vanhu va ambale swiambalo leswi xiximekaka swi tlhela swi saseka, ndzi namba ndzi tibyela ndzi ku, ‘Leyi hi yona ndlela leyi ndzi lavaka leswaku vanhu va ndzi languta ha yona.’”—Nataleine
[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka matluka 82, 83]
Xitoloveto
Xipfuneti Xa Ndlela Yo Hlawula Swiambalo
Swiletelo: Endla kopi ya matluka lawa. Kombela vatswari va wena leswaku va tata tluka leri nga exineneni kutani wena u tata leri nga eximatsini. Loko mi hetile, nyika vatswari va wena phepha ra wena ivi vona va ku nyika ra vona kutani mi bula hi tinhlamulo ta n’wina. Xana ku ni swilo leswi ku hlamariseke? Xana mi dyondze yini hi mavonelo ya n’wina, lawa eku sunguleni a mi nga ma tivi?
Tluka Ra Wena Anakanya hi swiambalo swo karhi leswi u lavaka ku swi ambala kumbe ku swi xava.
Ha yini u rhandza swiambalo leswi? Tsala tinomboro ematlhelo ka swiambalo leswi nga laha hansi hi ku ya hileswi u ehleketaka leswaku i swa nkoka eka wena.
․․․․․ I swiambalo swa vito
․․․․․ Swi ku kokela mahlo ya vanhu va rimbewu rin’wana
․․․․․ Swi rhandziwa hi tintangha ta wena
․․․․․ Swa ku fanela
․․․․․ Nxavo wa swona
․․․․․ Swin’wana ․․․․․
Leswi vatswari va mina va nga ta swi vula loko va vona swiambalo leswi ro sungula ku nga ha va leswi
□ “A wu nge pfuki u swi xavile!”
□ “Kumbexana u nga swi xava.”
□ “Swi kahle u nga swi xava.”
Xivangelo lexi nga endlaka va nga swi tsakeli hileswaku
□ “Swi pfuxa nyanyuko wa rimbewu.”
□ “A swi languteki.”
□ “Swi le fexenini.”
□ “Swi hi khomisa tingana hina vatswari va wena.”
□ “Swi durha ngopfu.”
□ Swin’wana ․․․․․
Xana Hi Nga Tirhisana Emhakeni Leyi?
Langutelo ra vatswari va mina ri nga ndzi pfuna njhani?
․․․․․
Xana ku nga endliwa swo karhi leswaku swiambalo sweswo swi languteka?
․․․․․
Tluka Ra Vatswari Va Wena Anakanya hi swiambalo swo karhi leswi n’wana wa wena wa kondlo-a-ndzi-dyi a lavaka ku swi ambala kumbe ku swi xava.
U ehleketa leswaku ha yini n’wana wa wena a rhandza swiambalo leswi? Tsala tinomboro ematlhelo ka swiambalo leswi nga laha hansi hi ku ya hi leswi mi ehleketaka leswaku i swa nkoka eka yena.
․․․․․ I swiambalo swa vito
․․․․․ Swi koka mahlo ya vanhu va rimbewu rin’wana
․․․․․ Swi rhandziwa hi tintangha ta yena
․․․․․ Swa n’wi fanela
․․․․․ Nxavo wa swona
․․․․․ Swin’wana ․․․․․
Leswi ndzi nga ta swi vula hi swiambalo leswi hileswaku
□ “A wu nge pfuki u swi xavile swiambalo leswi!”
□ “Kumbexana u nga swi xava.”
□ “Swi kahle u nga swi xava.”
Xivangelo lexi nga endlaka ndzi nga swi tsakeli hileswaku
□ “Swi pfuxa nyanyuko wa rimbewu.”
□ “A swi languteki.”
□ “Swi le fexenini.”
□ “Swi hi khomisa tingana hina vatswari va wena.”
□ “Swi durha ngopfu.”
□ Swin’wana ․․․․․
Xana Hi Nga Tirhisana Emhakeni Leyi?
Xana hi ala swiambalo leswi hikwalaho ka leswi swi nga fambisaniki na swilo leswi hi swi tsakelaka?
□ Ina □ Kumbexana □ E-e
Xana ku nga endliwa swo karhi leswaku swiambalo sweswo swi languteka?
․․․․․
Xiboho ․․․․․
[Bokisi leri nga eka tluka 84]
Ku Vuriwa Yini Hi Vafana?
Milawu ya Bibele leyi ku buriweke ha yona eka ndzima leyi ya tirha ni le ka vafana. Ambala hi ndlela yo xiximeka. Endla leswaku munhu wa le xihundleni a vonaka. Loko u lava ku xava swiambalo, tivutise: ‘Xana swi ta ndzi kombisa ndzi ri munhu wa njhani? Xana swi ta kombisa leswi ndzi nga swona hakunene?’ Tsundzuka leswaku swiambalo swi kombisa leswaku u munhu wa njhani. Tiyiseka leswaku swiambalo swa wena swi kombisa tidyondzo leti u ti pfumelaka!
[Xifaniso lexi nga eka tluka 80]
Ndlela leyi u ambalaka ha yona yi byela vanhu leswaku wena u munhu wa njhani. Xana swiambalo swa wena swi ku “kombisa” u ri munhu wa njhani?