Kombisa Ku Hisekela Ku Vula Evangeli

“Hikokwalaho ndzi hisekelaka ku vula Evangeli ni le ka n’wina.”—VARHOMA 1:15.

1, 2. Xana vanhu hakanyingi va endlisa ku yini eka mhaka ya xihatla?

“A VA huma hinkwako-nkwako . . . madzana ya vapfuneti va nghena erivaleni ra matiko mambirhi, va fika ni mindzhwalo leyi nga etilorini ya swakudya ni mpahla, va dzima mathendhe, van’wana va tirha maawara ya 18 ku ya eka 20 hi siku, van’wana va nga etleli emasikwini yo sungula endzhaku ka ku humelela ka ndhambi leyi chavisaka.”

² Sweswo hi leswi vanhu va endliseke swona loko ndhambi ya mati yi wele vanhu va le California xikarhi ximun’wana lexi hundzeke, yi endla leswaku vanhu lava nga vaka 24 000 va baleka leswaku va pona. Ina, loko timhangu—ku sukela eka ndhambi ya mati ku ya eku tsekatsekeni ka misava ku ya fika eka swiendlakalo swa nyutliya—ti humelela, vanhu hakanyingi va endla hi ku tirhandzela va nghenelela leswaku va pfuna. Kavula, va finya tihembe ta vona, va kongomana ni makhombo ni timhangu to tala, ivi hi ku hiseka va pfuna van’wana—hambi va ri vanhu vambe.

Nkarhi Wa Xihatla

3. I xihatla xihi lexi tlurisaka lexi vanhu va langutaneke na xona namuntlha?

³ Namuntlha, vanhu va langutane ni mhangu leyikulu evurungurwini. A hi mhaka ya ku onhaka loku vanhu va ku endlaka evuakweni, nxungeto wa nyimpi ya nyutliya, kumbe ku kula ka vugevenga ni vukari, swilo swo bihisa leswi. Kambe, vanhu va langutane ni leswi Yesu Kriste a swi vitaneke ‘nhlomulo lowukulu lowu nga siki tshamaka wu va kona hi mpfhuka misava yi tumbuluka, ni lowu nga ta ka wu nga ha vi kona.’ Ku komba hi laha ‘nhlomulo lowukulu’ wu nga ta onha ha kona, Yesu u yile emahlweni a ku: “Loko masiku wolawo a ma nga hungutiwanga, a ku nga ta pona munhu.”—Matewu 24:21, 22.

4. Loko hi langutane ni xihatla xo tano, hi fanele ku endlisa ku yini xana?

⁴ A wu ta endlisa ku yini loko a wu swi tivile leswaku vanhu vo tala, ku katsa ni lava nga maxaka ya wena, a va ta lovisiwa ku nga ri kungani eka nhlomulo wolowo? Xana a wu ta hisekela ku pfuna? Tsundzuka xivono xa vuprofeta xa Ezekiyele xa wanuna la nga ni nkotloto wa mutsari. U byeriwe leswaku hi lava va amukeleke mfungho wo fanekisela emimombyeni ya vona ntsena lava a va ta pona ku lovisiwa ka Yerusalema, naswona hi yena loyi a faneleke ku lawula mfungho wolowo lowu hanyisaka. U endlise ku yini xana? “Nḍi endlile hi laha u nḍi leriseke ha kona,” ku vika yena.—Ezekiel 9:1-11.

5. I ntirho wihi lowu hi lerisiweke ku wu endla, naswona i wa xihatla xo tanihi kwihi?

⁵ Xana u kombisa ku swi rhandza ni ku hiseka loku fanaka ni ka wanuna la ambaleke nguvu ya line, u endla hi laha Yehova a leriseke ha kona? Xana Yehova u lerise yini? Hi ku tirhisa N’wana wakwe, Yesu Kriste, u nyike xileriso a ku: “Yanani ha kona, mi ya hundzula vamatiko hinkwavo leswaku va va vadyondzisiwa va mina, . . . mi va dyondzisa ku hlayisa hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona.” (Matewu 28:19, 20) Lowu i ntirho lowu ponisaka vutomi ku fana ni mfungho wo fanekisela wa le mimombyeni esikwini ra Ezekiyele. Un’wana ni un’wana la nga swi amukeriki ni ku va mudyondzisiwa wa Yesu Kriste u ta lovisiwa hi Muavanyisi-nkulu wa Xikwembu. (2 Vatesalonika 1:6-8) Xana wa xi vona xihatla xa kona? Wa swi kombisa hi ku kombisa ku hisekela ku vula Evangeli?

Ku Hiseka—Ku Kombisiwa Njhani?

6. Xana swi vula yini ku ‘hiseka’?

⁶ Vanhu va Yehova, hinkwavo ka vona, va vona xihatla xa nkarhi. Hinkwerhu ka hina hi hisekela ku vona vanhu vo tala hi laha swi nga kotekaka ha kona va ponisiwa eka ‘nhlomulo lowukulu’ lowu taka. Ku hiseka, hi ku ya hi dikixinari yin’wana, i “ku navela lokukulu ko landzelela kumbe ko kuma xanchumu.” Munhu la hisekelaka xanchumu u yisa mianakanyo ni xiendlo eku xi kumeni. U ta endla hinkwaswo leswi a nga swi kotaka leswaku a susa xirhalanganya ni xihinga xihi na xihi, naswona u ta phikelela ku endla tano ku kondza a fikelela pakani. Sweswo hi leswi muapostola Pawulo a titwiseke swona hi vutirheli byakwe, naswona hi endla kahle ku n’wi tekelela.—1 Vakorinto 4:16.

7. Hikwalaho ka yini Pawulo a lave ku ya eRhoma?

⁷ Hi xikombiso, xiya marito ya Pawulo lama yaka eka Vakriste eRhoma, eka Varhoma 1:13-16. “Hakanyingi, ndzi bohile makungu yo ta eka n’wina,” a va byela. Ha yini? “Ku ta ringeta ku tisa eku pfumeleni vanhu va nga ri vangani va ka n’wina,” hi ku hlamusela ka yena. Ha leswi, xana Pawulo u vile ntsena ni mianakanyo ya ku endzela vamakwavo eRhoma naswona kumbexana a va khutaza ku va ni “mihandzu ya moya” hi xitalo, hi laha vahlamuseri van’wana va vulaka ha kona? (Vagalatiya 5:22, 23) E-e, hikuva marito yakwe lama engeteriweke lama nge “kukotisa leswi ndzi swi endleke ematikweni man’wana” ma swi veka erivaleni leswaku a a ringeta ku kuma mihandzu ya Mfumo exikarhi ka tindhawu ta lava nga riki Vakriste kwale Rhoma. U lave ku tisa mahungu lamanene eRhoma naswona kumbexana ku suka kona yi humela eka swivandla swa le handle.—Varhoma 15:23, 24.

8. Pawulo u “tsandzisiwile” ku ya eRhoma hi ndlela yihi?

⁸ “Kambe, ku fikela sweswi, ndzi tsandzisiwile,” ku vula Pawulo. Ku tsandzisiwa hi yini ke? Xana a a ri bizi ngopfu hi timhaka ta munhu hi xiyexe ta swilo leswi a lavaka ku swi kuma ke? Pawulo a a ri munhu la nga bizi kambe hayi na timhaka ta munhu hi xiyexe. Hi nkarhi lowu a tsaleleke Varhoma ha wona (kwalomu ka 56 C.E.), ana se a a hetile mapfhumba mambirhi layo leha ya vurhumiwa naswona a a ri karhi a endla pfhumba rakwe ra vunharhu. Hakanyingi, eka mapfhumba lawa a a yisiwa eka swiavelo swo karhi hi moya lowo kwetsima. (Vona Mintirho 16:6-9.) Tanihi laha a tsaleke ha kona eka papila rakwe, malunghiselelo se a ma endliwile ya leswaku a ya eYerusalema “ku ya tirhela vahlawuriwa va Xikwembu” kona. (Varhoma 15:25, 26) Naswona u hlangavetanile ni ‘swihinga’ swin’wana swo tala swa muxaka lowu.—Vona 2 Vakorinto 11:23-28.

9. Xana Pawulo u kombise ku hisekela ku vula mahungu lamanene hi ndlela yihi?

⁹ Hambi swi ri tano, Pawulo a nga vonanga onge u na leswi ringaneke swo swi endla, naswona a nga anakanyangi leswaku u kume xiavelo xakwe ni leswaku a swi tele. U lave ku endla leswi engetelekeke. Entiyisweni, u te: “Hikokwalaho ndzi hisekelaka ku vula Evangeli ni le ka n’wina lava mi nga eRhoma.” Sweswo hi leswi ku hiseka swi vulaka swona! Hi laha ku fanelaka, Profesa F. F. Bruce eka buku yakwe ya The Epistle of Paul to the Romans u vule leswi hi muapostola: “Ku chumayeriwa ka mahungu lamanene swi le ngatini yakwe, naswona a nga ka a nga swi tshiki; ni kan’we a nga ‘tshiki ku tirha’ kambe u fanele nkarhi na nkarhi a va eka wona, a susa swo talanyana swa xikweleti xexo lexi a nga na xona eka vanhu hinkwavo—xikweleti lexi a nga ta ka a nga tshuki a xi suse hi ku helela ntsendze loko a ri karhi a hanya.” Xana sweswo hi leswi u byi langutisisaka swona vutirheli?

10. I ‘swihinganyeto’ swihi leswi nga vaka endleleni ya hina, kambe hi fanele ku tirhisana na swona hi ndlela yihi?

¹⁰ Namuntlha, hinkwavo vanhu va Yehova va bizi na vutihlamuleri byo tala. Van’wana va ni mindyangu leyi va yi hlayisaka. Van’wana va ni mindzhwalo etindhawini tin’wana. Van’wana leswi va swi endlaka swi hikiwile hikwalaho ka vukulu kumbe rihanyo leri nga riki rinene. Naswona van’wana va ni swiavelo leswi tikaka ebandlheni ra Vukriste. Kambe, hi tlhela hi swi xiya leswaku nkarhi wu helela mafambiselo ya sweswi ya swilo, naswona ku veka vumbhoni hi Mfumo ku fanele ku endliwa. (Marka 13:10) Xisweswo ke, tanihi Pawulo, hi fanele ku kombisa ku hisekela ku fikelela ntirho wa ku chumayela ku nga khathariseki ‘swihinganyeto’ leswi nga vaka kona endleleni ya hina. A hi fanelanga ku titwa hi vilela, hi xiya leswaku hi na leswi ringaneke ku swi endla hi laha swi nga xiswona.—1 Vakorinto 15:58.

‘Ku Boheka Ku Tirhela’ Hinkwavo

11. Xana ku vuriwa yini hi ku “Ndzi bohekile ku tirhela”?

¹¹ A ku ri ni matimba yan’wana lama susumetaka eka matshalatshala lama nga hava ku karhala ya Pawulo eku twariseni ka mahungu lamanene. “Ndzi bohekile ku tirhela Vagriki ni lava nga riki Vagriki, lavo dyondza ni lava nga dyondzangiki,” ku vula Pawulo. (Varhoma 1:14) Xana Pawulo a a ri ‘la bohekaka ku tirhela’ hi ndlela yihi? Ku hundzuluxela kun’wana ku veka marito lawa tanihi ku “Ndzi le hansi ka xiboho” (New English Bible), “Ndzi ni ndzhwalo” (Today’s English Version), kumbe “Ndzi faneriwa hi ntirho” (Jerusalem Bible). Kutani ke, xana a a vula leswaku ntirho wa ku chumayela a wu ri ntirho lowu karhataka kumbe ndzhwalo lowu a a fanele ku wu hetisisa emahlweni ka Xikwembu ke? Swa olova ku va ni malangutelo yo tano loko hi lahlekeriwa hi vonelo ra xihatla kumbe loko hi sirhiwa hi swikoka-mahlo swa misava. Kambe sweswo a hi swona leswi Pawulo a a ri na swona emianakanyweni.

12. Xana Pawulo a a ‘bohekile ku tirhela’ vamani, naswona ha yini?

¹² Tanihi ‘xitirho lexi hlawuriweke’ xa Xikwembu ni tanihi “muapostola wa vamatiko,” Pawulo a a ri ni vutihlamuleri byo nonon’hwa emahlweni ka Xikwembu. (Mintirho 9:15; Varhoma 11:13) Kambe ku titwa kakwe a bohekile a ku nga ri eka Xikwembu ntsena. U te a ri la ‘bohekeke ku tirhela’ ‘Vagriki, lava nga riki Vagriki, lavo tlhariha ni lava nga tlharihangiki.’ Hikwalaho ka tintswalo ni lunghelo leri a ri nyikiweke, u kume wu ri ntirho wakwe ku chumayela leswaku vanhu hinkwavo va ta twa mahungu lamanene. U swi xiyile nakambe leswaku i ku rhandza ka Xikwembu leswaku “vanhu hinkwavo va ponisiwa, va fika laha va kotaka ku tiva leswi swi nga ntiyiso.” (1 Timotiya 1:12-16; 2:3, 4) Sweswo hi swona swi endleke leswaku a tirha hi ku phikelela, ku nga ri ku hanya hi ku twanana ni vutihlamuleri byakwe eka Xikwembu ntsena kambe ni ku tlhela a hetisisa ku boheka kakwe eka vanhu-kulobye. Xana u titwa u boheka hi ndlela yo tano eka vanhu ensin’wini ya ka n’wina? U twa swi ku fanela ku tikarhatela ku va yisela mahungu lamanene?

“A Ndzi Na Tingana Hi Evangeli”

13. Xana Pawulo a a ma tekisa ku yini mahungu lamanene?

¹³ Pawulo hakunene a a ri xikombiso lexi xiyekaka eku kombiseni ka ku hisekela ku vula mahungu lamanene. Hi ku enta u tlangele tintswalo leti a kombisiweke tona hi Xikwembu, naswona a nga swi lavanga leswaku ti va ta hava. (1 Vakorinto 15:9, 10) Hi yona mhaka leyi a yeke emahlweni a ku: “Mhaka hi leswaku a ndzi na tingana hi Evangeli.” (Varhoma 1:16) Hi malangutelo ya vanhu, Vakriste a va nga ri lava nga tolovelekangiki ntsena kambe a va tlhela va languteriwa ehansi. “Hi hundzukile thyaka ra misava ni tala ra hinkwaswo leswi cukumetiwaka,” ku vula Pawulo. (1 Vakorinto 4:13) Kambe a nga khomiwi hi tingana ku teka mahungu lamanene a ma yisa eRhoma, xivindzi xa misava leyi dyondzekeke ni xivandla xa vukosi bya Mfumo wa Rhoma. Loko hi langutane ni tihanyi, ndzhukano kumbe ku kanetiwa entirhweni wa hina wo chumayela, hi nga tsundzuka xikombiso xa Pawulo lexi khutazaka.

14. Hikwalaho ka yini Pawulo ‘a nga ri na tingana hi Evangeli’?

¹⁴ “A ndzi na tingana hi Evangeli” hakunene i ndlela yin’wana ya ku “ndza tinyungubyisa hi Evangeli,” kutani sweswo hi leswi hi faneleke ku swi vula. Ha yini? Hikuva “i matimba ya Xikwembu yo ponisa hinkwavo lava pfumelaka,” ku hlamusela Pawulo. A a tokote swo tala leswi a nga seketelaka marito yakwe ha swona. Hi mahungu lamanene, Pawulo u te, “hi hlanhla makungu ya vunwa, ni ku mbundzuxa swihingakanyo hinkwaswo leswi tikurisaka, swi sivela vanhu ku tiva Xikwembu; hi khoma mianakanyo hinkwayo hi yi endla leswaku yi yingisa Kriste.” (2 Vakorinto 10:5) Hambi a ku ri ku lwisana ni mukhuva wa Vayuda, filosofi ya Magriki, kumbe matimba ya Varhoma, mahungu lamanene ya tikombe ya hlula.

15. Xana ku hiseka a ma ri matimba lama susumetaka evuton’wini bya Pawulo hi ndlela yihi?

¹⁵ I swinene swonghasi leswi ematshan’wini yo wu twa wu ri ndzhwalo, Pawulo a a ‘hisekela’ ku hetisisa vutihlamuleri byakwe lebyi a byi nyikiweke hi Xikwembu! Tanihi laha yena hi yexe a swi vuleke ha kona: “Hikuva swa ndzi boha ku ma twarisa; khombo eka mina loko ndzi nga twarisi Mahungu Lamanene!” (1 Vakorinto 9:16) Ku hiseka loku ku n’wi pfune ku ya emahlweni malembe yo tala ni ntirho lowu nga hava ku karhala, lerova eku heteleleni a swi kota ku: “Ndzi lwile nyimpi leyinene, ndzi hetile mpfhuka wa mina wa ku tsutsuma, ndzi hlayisile ku pfumela.”—2 Timotiya 4:7.

Vuswikoti Byi Engetela Mihandzu

16. I mimphikamakaneta yihi leyi nga langutanaka ni munhu la nga ni nkotloto wa mutsari exivonweni xa Ezekiyele?

¹⁶ Tanihi Pawulo, wanuna la nga ni nkotloto wa mutsari eka xivono xa Ezekiyele handle ko tilumaluma a a hisekela xiavelo xakwe. U vuyisile xiviko lexinene: Ntirho wu endliwile! Mhaka a yi hi byeli leswi a endliseke swona eku kumeni ka hinkwavo “la’v̌a hlunameke, la’v̌a rilaka hikwalaho ka manyala hikwawo la’ma endliwaka e šikari ka v̌ona.” (Ezekiel 9:4) Hambi leswi ku nga vuriwangiki nchumu hi ta ndlela leyi ku fungha loku hinkwako ku endliweke ha yona, swi le rivaleni leswaku a wu nga ri ntirho wo olova.

17. (a) I mimphikamakaneta yihi leyi u langutanaka na yona entirhweni wo endla vadyondzisiwa, naswona u tirhisana na yona hi ndlela yihi? (b) Xana matshalatshala lama lavekaka i ya nkoka ke?

¹⁷ Hi ku fanana namuntlha, ntirho wa hina a hi lowu olovaka. Xivutiso, hikokwalaho, xi ri: Xana hi swi kota ku fika kwihi entirhweni lowu wo ponisa vutomi ke? Ku endla vadyondzisiwa hi vanhu lava hi nga va kotaka, hi fanele ku tirha ntirho lowu nkarhi na nkarhi naswona hi ku landzelelana, hi nga wu tshiki nkarhi wihi na wihi wo avela van’wana mahungu lamanene wu hundza. Ku fana na hina, vanhu lava hi tshamaka na vona va khomekile; va nga ha va lava nga kumekiki ekaya loko hi va endzela, naswona hambi loko va ri kona, hakanyingi va kumeka va nga ri na nkarhi. Hi nga endla yini xana? Aha, hi fanele ku hlayisa tirhekhodo letinene ni ku tlhelela hi minkarhi leyi hambaneke, hi ku phindha-phindha, hi tshemba leswaku hi ta kuma wun’wana wo vulavula na hina. Xana matshalatshala yo tano ya pfuna? U nge marito yo koma lama landzelaka lama humaka eka vini va mindyangu vambirhi ma hlamula:

“Ndzi rhandza ku boxa ku tlangela ka mina eka Timbhoni ta Yehova hikwalaho ka maendzo ya vona yo tala endlwini ya mina. Ndza swi tiva minkarhi yo tala ntirho wa n’wina a wu langutiwi hi lava va nga ehandle ka kereke ya n’wina hi ku chivirika loku hi laha ku fuweke wu faneriwaka hi kona. Kutani ndzi ehlekete leswaku ndzi avelana na n’wina mintokoto ya mina ndzi ku inkomu!”

“Ku na vo tala va hina lava twaka ndlala ya ntiyiso, vo tala va hina lava pfumelaka leswaku tindlela hinkwato ti ya eku poneni. N’wina lava mi bohekaka ku tshama mi ri karhi mi lavisisa munhu loyi mi nga n’wi tirhelaka, mi nga hi tshiki! A hi vanhu lava chavisaka, hambi leswi hi mi rhukanaka, hi mi hlamarisa ni ku mi ala. Mi nga tshiki, hikuva hi dyondzisiwile mavunwa layo tala, hi byeriwe switori swo tala leswi chavisaka, ni ku dyondzisiwa ku mi venga ku endlela leswaku mahungu ya Mfumo wa Yehova ma suka eka hina.”

18. (a) U nga va pfunisa ku yini van’wana ku twisisa mahungu lamanene? (b) Xana muhuweleri un’wana u ti hlurise ku yini tihanyi?

¹⁸ Ku fikelela timbilu ta vanhu ni ku va pfuna ku twisisa mahungu lamanene swi lava ku tlula ku dlalanganyisela, ku andlala mahungu lama lunghiseleriweke kumbe ku siya tibuku ta Bibele. Hi fanele ku ringeta ku vona swilaveko swa vona ni leswi va karhataka, leswi va swi lavaka ni leswi va nga swi laviki, leswi va swi chavaka ni leswi va swi solaka. Hinkwaswo leswi swi lava mianakanyo ni matshalatshala—ni ku hiseka eka hina. Xiya ntokoto lowu landzelaka:

Muhuweleri wa xisati u vulavule ni wansati enyangweni ya yindlu kambe a nga yingisiwanga swinene. Hi ku xiya leswaku ku ni vana vo tala kwalaho, u vutise leswaku wansati loyi u ni vana vangani. U hlamule leswaku lava a va nga ri vana va yena kambe a va ri va namu wakwe, loyi a ha ku rhurhelaka etikweni rero. Ku vulavurisana hi xihatla ku ye eka nhloko-mhaka ya tiyindlu leti nga riki letinene. Muhuweleri u pfumerile leswaku tiyindlu letinene a swi nonon’hwa ku ti kuma emadorobeni lamakulu, tanihi leswi na yena a a ri ni maxaka lawa a ma ta ta ku nga ri khale, naswona u tinyiketele ku pfuna. Wansati u tsakisiwile ivi a vitanela namu wakwe enyangweni. Ku vulavurisana ku hambetile, naswona va nyikanile tinomboro ta riqingho. Hi ku ka a nga rivali xikongomelo xa rendzo, muhuweleri hi vutlhari u pfule tluka 157 eka buku ya Hanya Hi Masiku ivi a hlamusela leswaku emafambiselweni lama tshembisiweke lamantshwa, swiphiqo ehenhleni ka tiyindlu ni ku kuma ntirho swi ta va swi sukile. Wanuna loyi u tsakisiwile swinene ivi a amukela buku hi ku tsaka. Endzhakunyana, muhuweleri u tlhelele ni mhaka leyi vulavulaka hi yindlu leyi hirhiweke; u tlhele a pfuxeta ku vulavurisana ka vona ka Bibele.

19. Sweswi i nkarhi wa leswaku hi endla yini? Naswona i yini lexi hi fanelaka ku vulavula ha xona ku ya emahlweni?

¹⁹ Nkarhi wo chumayela mahungu lamanene wu hela hi rivilo. Leswaku i ku fikela kwihi laha “mune wa tintsumi” ti nga ta hambeta “ti sivela timheho ta mune ta misava” a hi swi tivi. (Nhlavutelo 7:1) Hambi swi ri tano, ‘nhlomulo lowukulu’ wa ha ri emahlweni, naswona vanhu lavo lulama va karhi ku hlengeletiwa. Kunene, “masimu” ma “vupfele ku tshoveriwa.” (Matewu 24:21, 22; Yohane 4:35) Sweswi i nkarhi wa leswaku hi tikarhata hi matimba eka ntirho lowu wu nga ta ka wu nga phindhiwi. Xana hi nga wu tirhisa ku antswa hi ndlela yihi nkarhi lowu seleke? Hi nga endla yini ku va ni ku hlanganyela loku teleke entirhweni lowu wo ponisa vutomi? Naswona i yini lexi nga hi pfunaka ku ya emahlweni hi kombisa ku hisekela ku vula mahungu lamanene xana? Swivutiso leswi swi ta tlhantlhiwa eka nhloko-mhaka leyi landzelaka.

Xiya Xikombiso Xa Pawulo Hi Ku Ya Hi Varhoma 1:13-16—

◻ Hikwalaho ka yini a hisekela ku ya eRhoma?

◻ I yini xi n’wi siveleke ku ya? Kambe u endlise ku yini xana?

◻ Xana a “bohekile ku tirhela” van’wana naswona ha yini?

◻ U titwise ku yini hi mahungu lamanene? Ha yini ke?

◻ Tanihi Pawulo, hi nga endla yini leswaku hi va lava swi kotaka eku vuleni ka Evangeli?