Ku Endla Swilo Hinkwaswo Swi Va Leswintshwa
“Kutani loyi a tshameke exiluvelweni a ku: ‘Vonani, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.’ A engeta a ku: ‘Tsala, hikuva marito lawa ma tshembekile, ma ni ntiyiso.’”—NHLAVUTELO 21:5.
1, 2. (a) I xivutiso xihi lexi Solomoni a xi vutiseke hi malembe ya magidi manharhu lama hundzeke? (b) I yini, namuntlha, xi tikombaka xi lwisana ni marito ya Solomoni?
“A KU na le’šintŝa e hansi ka dyambu.” Wolawo i marito ya Solomoni Hosi ya vutlhari. Loko a ya emahlweni, u vutisile: “Šana šilo ši kona le’ši nga v̌uriwaka leŝaku: ‘Languta leši, ši ntŝha’?” (Eklesiasta 1:9, 10) A hi ta hlamula xivutiso xexo namuntlha hi ndlela yihi?
2 Xana sayense na vuthekiniki a swi tisanga swilo swo tala leswintshwa eka lembe xidzana leri ra vu-20? Languta eka misava leyi fambaka, na swihaha-mpfhuka swa yona swa tijete, mimovha ya yona ya matimba lama tlakukeke ni switimela swa yona swa rivilo lerikulu. Kutani ku na ku ya emahlweni loku hlamarisaka eka ku vulavurisana hi riqingho, ku tirhisiwa ka tisathelayiti leti rhendzelekaka ni ku fambisiwa ka swibamubamu leswi jitamiseke vanhu en’wetini. Naswona ku vuriwa yini hi switirho swa le khixini swa manguva lawa, swighwitsirisi na michini yo hlantswa mpahla leyi sasekisaka makaya yo tala? Vanhu van’wana va nga ha ku, ‘Kunene, ku na nchumu lowuntshwa ehansi ka dyambu!’
3. I xiyimo xihi lexi chavisaka lexi veke kona laha “hansi ka dyambu”? (Luka 21:25, 26; Psalma 53:1)
3 Kambe yimanyana! Nakambe ku na nchumu lowu fihlekeke, lowu kavanyetaka swinene, lowu nga voniwaka ehansi ka dyambu. I yini sweswo? Ina, misava yi ve govela leri nga ni switlhavani! Leswi swi sungule hi 1914 loko Nyimpi yo Sungula ya Misava yi tlhekekile. Ro sungula, swibamu swa matimba, swihaha-mpfhuka, mathangi ni swikepe swa le hansi ka mati swi tirhisiwa etimhakeni ta nyimpi. Hi malembe lama nga ehansi ka 30 Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi landzerile. A yi onha vutomi ni nhundzu ka mune ku tlula nyimpi yo sungula ya misava. Yi endle swibuluki leswi chavisaka leswi dlayaka swinene—switshwutela-swihisahisana, tibomo ta napalm, naswona eku heteleleni bomo ya athomo—musunguri wa swibuluki swa nyutliya swa vudemona leswi sweswi swi xungetaka ku pona ka vanhu la misaveni.
4. (a) Hi le ka xivumbeko xihi lexi Solomoni a a kombetela eka xona loko a vulavula hi ‘lexi nga riki xintshwa?’ (b) Xana vutlhari ni rirhandzu ra Xikwembu swi vonaka hi ndlela yihi eka leswi xi swi endleke ni leswi xi nga ta swi endla “e hansi ka dyambu?”
4 Kutani, xana hakunene hi nga vula leswaku “a ku na lešintŝha e hansi ka dyambu”? Ina, hi nga vula, hikuva mimbuyelo leyi hinkwayo yi huma eka xivumbeko xa rifuwo ra misava leyi minkarhi hinkwayo vanhu va hanyeke eka yona. Hambi loko vanhu va bulusa swibuluki swa hayidirojini, ku hava nchumu lowuntshwa. Mpfangano wa hayidirojini a wu ri karhi wu endleka edyambyini hi malembe ya magidi ya timiliyoni. Lexi i xihlovo xa ku pfurha ka nkarhi na nkarhi ka ntamu lowu voningaka, lowu kufumetaka ni ku nyika misava ya hina vutomi. Ku vonakala loku humaka edyambyini nakambe ku tirhisana na tlirofili leyi nga eka swimilana swa rihlaza, ku aka machukele na switachi leswi nga xisekelo xa xihlovo xa swakudya swa vunyingi bya swilo leswi hanyaka leswi nga hlayekiki leswi hi rhendzeleke. I ku tlangela muni konghasi loku hi nga vaka na kona leswi Muvumbi wa vutlhari hinkwabyo wa misava a lunghiseleleke misava ya hina leyi lawuriwaka ku ntshunxeka, loku vuyerisaka eka ntamu wa nyutliya! (Psalma 104:24) Hambi leswi vanhu lava nga chaviki Xikwembu va kunguhataka ku tirhisa swibuluki swa nyutliya leswaku va dlaya vunyingi, hi ntsako Xikwembu xi ta “herisa lava herisaka misava.”—Nhlavutelo 11:18.
5. (a) Hikwalaho ka yini Solomoni a a tiyisile loko a ku: “A ku na le’šintŝha e hansi ka dyambu”? (b) Mahanyelo ya vutomi bya vanhu lava nga hetisekangiki ya kombisa marito ya Solomoni hi ndlela yihi?
5 Solomoni a a tiyisile loko a ku: “A ku na le’šintŝha e hansi ka dyambu.” Hikuva a ku na lexintshwa hi nhundzu, swihlovo swa ntamu ni milawu ya ntumbuluko leyi vumbaka xisekelo xa mafambiselo ya xiviri ya swilo swa misava. Leswi ku sukela khale a ku ri xiphemu xa ku tumbuluxa ka Xikwembu. (Psalma 24:1; Nhlavutelo 4:11) A ku na lexintshwa eka ku tlhava ni ku pela ka dyambu, eka muxaka wa maxele ni le ka ndzhendzeleko wa ntumbuluko wo cheleta ni ku pfuxeta misava. Kutani loko ku ri mahanyelo ya munhu la nga hetisekangiki la faka, hakunene a ku na lexintshwa, ku nga khathariseki ku hundzuka ka tifexeni. Hambi ku ri eka mavandla lama fuweke, vutomi eka vo tala bya phindha-phindha, ni ku leha ka ku “karateka.” Hi malembe ya 70 kumbe 80, munhu la hlaseriweke hi xidyoho u “tiyela e ndlwini ya yena ya makumu”—sirha. Hi laha Solomoni a hlamuselaka ha kona: “Le’ši ngi ši ri kona, hi le’ši nga ta v̌a kona; le’ši nga endliwa, hi le’ši nga ta endliwa; a ku na le’šintŝha e hansi ka dyambu.”—Eklesiasta 1:4-9; 12:5.
“Xivumbiwa Lexintshwa” eHansi Ka Dyambu
6. (a) Ha yini swivumbiwa leswintshwa leswi vonekaka swi nga ta rindzeriwa enkarhini lowu taka? (b) Ku hi ndlela yihi naswona rini laha Yehova a yeke emahlweni ni ku humelerisa nchumu wun’wana ‘lowuntshwa ehansi ka dyambu’?
6 I ntiyiso, hi ndlela ya xiviri “a ku na le’šintŝa e hansi ka dyambu”; naswona Yehova a nga ka a nga tisi mintshovelo leyintshwa ya rifuwo eka siku ra sweswi ra malembe ya 7 000 yo wisa eka mintirho ya yena yo tumbuluxa. Kambe nchumu wun’wana lowuntshwa wu humelerile ehansi ka dyambu. Rini? A ku ri hi lembe ra 2 B.C.E. loko ntsumi ya Yehova yi humelela hi ku anghwetla eka varisi lava titsongahataka ekusuhi na Betlehema ku endla xitiviso lexi hlamarisaka lexintshwa. Yi te: “Vonani, ndzi mi tivisa mahungu lamanene lama nga ta tsakisa tiko hinkwaro swinene; hi leswaku namuntlha mi velekeriwe Mulondzovoti emutini wa Davhida; i Kriste, Hosi.” Vunyingi bya tintsumi leto kwetsima byi hlanganyele na yona eku dzuniseni ka Xikwembu byi ku: “Ku kwetsima a ku ve eka Xikwembu ematilweni ya le henhla, ku rhula a ku ve emisaveni eka vanhu lava xi va tsakelaka.”—Luka 2:8-14.
7. (a) I nchumu wihi lowuntshwa lowu humeleleke enkhuvulweni wa Yesu? (b) Yesu u pfule ndlela ya ku kula kun’wana hi ndlela yihi?
7 Loko a ri na 30 wa malembe hi vukhale, Muponisi loyi u khuvuriwile ematini ya Yordani. Hi ku anghwetla, nchumu wun’wana lowuntshwa wu humelerile ehansi ka dyambu. Luka 3:21, 22 yi swi hlamusela hi marito lawa: “Loko [Yesu] a ri karhi a khongela; Moya lowo Kwetsima wu xikela ehenhla ka yena, wu ri ni xivumbeko lexi fanaka ni xa tuva; kutani rito ri huma etilweni ri ku: ‘U N’wananga la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi tsakelaka swinene.’” Eyinhleni yoleyo Yesu u ve “xivumbiwa lexintshwa,” N’wana la tswariweke hi moya wa Xikwembu. (2 Vakorinto 5:17) Hi malembe manharhu ni hafu lama landzelaka, Yesu u nyikele vumbhoni bya matimba eka Mfumo wa Xikwembu, a hlengeleta vadyondzisiwa vakwe vo sungula. Kutani, hi 33 C.E., endzhaku ka rifu rakwe ra gandzelo ni ku pfuxiwa kakwe tanihi moya, Yesu u humelele “emahlweni ka Xikwembu” ku pfula ndlela ya ku kula kun’wana loku hlamarisaka laha “hansi ka dyambu.”—Vaheveru 9:24; 1 Petro 3:18.
8. “Xivumbiwa lexintshwa” xi tisiwe hi ndlela yihi?
8 Hi siku ra Pentekosta hi lembe rolero, Yesu u sungule ku chululela moya lowo kwetsima ehenhla ka vadyondzisiwa vakwe lava tshembekaka, a kombisa leswaku va tisiwile eka vun’we na yena tanihi vana va Xikwembu. Muapostola Pawulo u vulavula hi “xivumbiwa lexintshwa” eka 2 Vakorinto 5:17, 18, a ku: “Loko munhu a ri ka Kriste, ku tumbuluka leswintshwa; swa khale swi hundzile, ku nghenile leswintshwa. Hinkwaswo leswi swi huma eka Xikwembu, lexi nga endla leswaku hi vuyelelana na xona ha Kriste; kutani xi hi nyikile ntirho wo endla leswaku vanhu va vuyelelana na xona.”
9. I xikongomelo xihi lexi “xivumbiwa lexintshwa” xi xi hetisisaka?
9 Muapostola Petro u hlamusela “xivumbiwa lexintshwa,” a ku: “Kambe n’wina, mi rixaka leri hlawuriweke, mi vaprista va Hosi, mi tiko leri hlawulekeke, vanhu lava nga va Xikwembu hi xiviri, leswaku mi ta kota ku twarisa mintirho leyo saseka ya loyi a mi vitaneke ku huma emunyameni, mi ta nghena eku vonakaleni ka yena loku hlamarisaka.” (1 Petro 2:9) Loko a ri laha misaveni, muprista wa le vuhosini hi ku hiseka u twarise “mintirho leyikulu ya Xikwembu” leyi yelanaka ni swikongomelo swa Mfumo wa yena. Lava va “xivumbiwa lexintshwa” lava hetaka ntirho wa vona wa laha misaveni hi vutshembeki, va ta pfuxiwa endzhaku ka ku ta ka Yesu etempeleni ya Yehova.—Mintirho 2:11; Varhoma 8:14-17; Malakia 3:1, 2.
‘Ku Vuyeteriwa’
10. (a) Yesu u vule yini hi ‘ku vuyeteriwa’? (b) Lava va “xivumbiwa lexintshwa” va rhamberiwa ku hlanganyela eka yini?
10 Hambi swi ri tano, xana “xivumbiwa lexintshwa” ku sukela eka Yesu Kriste hi wona nchumu “lowuntshwa” ntsena lowu humelelaka “e hansi ka dyambu”? A swi tano! Loko a ha ri laha misaveni, Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe: “Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, loko swilo hinkwaswo swi ta va swi vuyuteriwile, ni loko N’wana-wa-Munhu a tshamisile exiluvelweni xa yena lexo kwetsima, n’wina lava mi ndzi landzeke, na n’wina mi ta tshama eswiluvelweni swa 12, mi avanyisa tinxaka ta Israyele leta 12.” (Matewu 19:28) “Ntlhambinyana” wa vadyondzisiwa va Yesu lava ringiweke ni ku amukeriwa—144 000 wa vona—xisweswo va rhamberiwa ku hlanganyela na Yesu eMfun’weni wakwe ni ku ‘tshama eswiluvelweni, va avanyisa tinxaka ta Israyele leta 12.’—Luka 12:32; 22:28-30; Nhlavutelo 14:1-5.
11. I tinhla tihi timbirhi ta gandzelo ra Yesu ti faniseriweke hi Siku ro Phahlelana Mariyeta, naswona hi ndlela yihi?
11 Kutani, i vamani “tinxaka leta 12”? Lunghiselelo leri Yehova a ri endleke ra Siku ro Phahlelana Mariyeta eka Israyele wa khale ri nyikela ku vonakala. Lembe na lembe, hi siku ra vukhume ra n’hweti ya vunkombo, muprista lonkulu a a fanele ku endla gandzelo hi nkunzi tanihi gandzelo ra xidyoho “swiṅwe ni yindlu ya yena.” Leswi swi fanisele gandzelo ra Yesu tanihi leri tirheke eka “yindlu ya yena” ya vaprista lavantsongo. Kambe ku vuriwa yini hi Vaisrayele van’wana? Endzhaku muprista lonkulu u hlahluve hi vuhlolotwana ehenhla ka swiphongo swimbirhi. Xin’wana xa swona a a ta xi tlhava tanihi “šiphongo ša ganḍelo ra v̌udyoho, leri nga ra tiko.” Endzhaku ka loko a vule swidyoho swa tiko eka xiphongo xa vumbirhi, a a xi rhumela emananga. Ku humelela ka swiphongo leswi swimbirhi xisweswo ku fanisele ku chululela ka Yesu ngati yakwe ya vutomi hi gandzelo ni ku susa ka yena swidyoho swa vanhu hinkwavo hi laha ku heleleke ku tlula lokuya ka yindlu ya yena ya vuprista.—Levitika 16:6-10, 15.
12. Xana dikixinari yin’wana yi nyike nhlamuselo yin’wana ya ‘ku vuyeteriwa’ hi ndlela yihi?
12 “Tinxaka ta Israyele leta 12” ti na nkoka lowu fanaka eka Matewu 19:28. Laha mongo wa kona wu hundza ni le ka vaprista-ntsongo va Yesu lava tswariweke hi moya leswaku wu katsa van’wana hinkwavo va vanhu. An Expository Dictionary of New Testament Words, hi W. E. Vine, yi hlamusela rito ra Xigriki leri laha ri tirhiseriweke ‘ku vuyetela,’ pa·lin·ge·ne·siʹa, tanihi “ku velekiwa lokuntshwa . . . ku tumbuluka nakambe ka moya,” nakambe ya engetela: “Eka Mat[ewu] 19:28 rito leri ri tirhisiwile, eka nkulumo ya Hosi, hi mukhuva lowu anameke, wa ‘ku pfuxetiwa ka swilo hinkwaswo’ (Mintirho 3:21, R.V.), loko, tanihi mbuyelo wa ku Humelela ka Vumbirhi ka Kriste, Yehova a ‘veka Hosi ya yena eSiyoni entshaveni ya yena leyi hlawuriweke’ (Ps. 2:6) . . . Hi mukhuva wolowo ku ta hetisisiwa ku ntshunxiwa ka misava eka matimba ni vuxisi bya Sathana ni le ka tihanyi ni vafumi lava nga nala wa Kriste va matiko.”
13. (a) Xana ku hundzuluxela ko hambana-hambana ka Bibele ku komba yini hi nhlamuselo ya pa·lin·ge·ne·siʹa? (b) Kutani ku ta humelela yini “e hansi ka dyambu”?
13 Ku pfumelelana ni leswi, ku hundzuluxela ka Bibele laha ku hlamusela pa·lin·ge·ne·siʹa hi ku hambana-hambana tanihi: ku tumbuluka nakambe, misava leyintshwa, ku velekiwa lokuntshwa, misava leyi velekiwaka hi vuntshwa, misava leyi nga ta va kona, ku Tumbuluka Lokuntshwa, mafambiselo lamantshwa ya vutomi, nguva leyintshwa. Xana wa wu kuma mongo wa sweswo? “Tinxaka ta Israyele leta 12” leti yimelaka vanhu hinkwavo, ti ta avanyisiwa hi Kriste ni vaprista-ntsongo vakwe va le vuhosini. Leswi swi ta mayelana ni ku tumbuluka nakambe, ku pfuxetiwa lokunene ka hinkwaswo leswi Yehova a swi kunguhateleke misava leyi, laha “hansi ka dyambu.”
“Minkarhi Ya Ku Pfuxetiwa”
14. (a) Hi ku ya hi Mintirho 3:20, 21, Yesu u fanele ku rindzela yini? (b) Xana Yesu u vekiwa Hosi hi ndlela yihi naswona rini?
14 Xana ku tumbuluka nakambe ku endleka rini? Eka Mintirho 3:20, 21, Petro u vulavula hi “Yesu, yena loyi a nga vekiwa ku va Mesiya wa n’wina; u fanele ku tshama etilweni, ku ko ku fika minkarhi ya ku pfuxetiwa ka swilo hinkwaswo, leyi Xikwembu xi nga yi vula ni khale, hi milomu ya vaprofeta va xona lavo hlawuleka.” Leswi swi kombetela eka ku rindzela ka Yesu a ri evokweni ra xinene ra Xikwembu ematilweni ku kondza “minkarhi ya vamatiko yi ta va yi herile.” (Luka 21:24; Psalma 110:1, 2) Kutani, hi 1914, hakunene Yehova ‘u veke hosi ya yena eSiyoni, entshaveni ya yena leyi hlawuriweke.’ Kutani i ku pfuxetiwa kwihi loku endlekaka?—Psalma 2:6.
15. (a) Ku humelele yini “e hansi ka dyambu” endzhaku ka ku vekiwa ka Yesu exiluvelweni? (b) Xana Matewu 25:31-34 na Esaya 11:6-9 ti hetiseke hi ndlela yihi?
15 Xo sungula, nchumu lowuntshwa wa voniwa ehansi ka dyambu, hi leswi vaprista-ntsongo lava tshembekaka va masalela ya Kriste—vo hetelela va “xivumbiwa lexintshwa”—va hlengeletiweke ni ku vekeriwa ntirho ‘wo chumayela Evangeli leyi ya Mfumo lowu tlhomiweke.’ Masalandzhaku, “ntshungu lowukulu” wu hlengeletana wu huma hi le “matikweni hinkwawo” leswaku va hundza hi le ku “xanisekeni lokukulu.” (Matewu 24:14; Nhlavutelo 7:9, 14) Enkarhini lowu wa sweswi Hosi leyi vekiweke xiluvelweni, Yesu Kriste, yi hlawula vanhu eka van’wana, “ku kotisa murisi loko a hlawula tinyimpfu exikarhi ka timbuti.” “Tinyimpfu” hi lava va tikombisaka va lulamile eka Hosi ni vamakwavo lava tswariweke hi moya va “xivumbiwa lexintshwa.” “Tinyimpfu” leti hikwalaho ti rhamberiwa ku kuma ndzhaka ya vutomi lebyi nga heriki eka vulawuri bya laha misaveni bya Mfumo wa Yehova. Ana se va tsakela paradeyisi ya moya leyi pfuxetiweke laha misaveni.—Matewu 25:31-34, 46; Esaya 11:6-9.
16. (a) I ku avanyisa kwihi loku sweswi ku yaka emahlweni? (b) I ku avanyisa kwihi kun’wana loku humelelaka endzhaku ka Armagedoni?
16 Ku avanyisiwa ka matiko ni ka “tinyimpfu” enkarhini lowu i ka ku fanelekela ku pona enkarhini wa “nhlomulo lowukulu.” (Matewu 24:21, 22) Hambi swi ri tano, xana loku i ku avanyisa loku kombisiweke eka Matewu 19:28? E-e, hikuva ku avanyisa kun’wana ku ta endliwa hi Kriste ni vaprista-ntsongo vakwe endzhaku ka nhlomulo wolowo. I ku avanyisa ka “tinxaka ta Israyele leta 12” to fanekisela, vanhu vo tlula vaprista va le vuhosini. Nhlayo ya “12” yi komba ku helela ka vanhu volavo lava nga ta avanyisiwa. Leswi swi katsa vaponi va “ku xaniseka lokukulu,” vana vahi na vahi lava va nga ha vaka na vona ni magidi ya timiliyoni ya vanhu lava nga ta vuyiseriwa emisaveni eku pfuxiweni ka vafi.
17. I vamani lava avanyisiwaka endzhaku, naswona hi ku ya hi ‘swiendlo’ swihi?
17 Malunghana ni leswi, Pawulo eka Mintirho 17:31 u vula leswaku Xikwembu “xi vekile siku leri xi nga ta avanyisa misava eku lulameni ha rona, hi [Kriste Yesu] wanuna loyi xi n’wi hlawuleke; kutani xi kombisile vanhu hinkwavo ku tiya ka mhaka leyi hi ku pfuxa munhu loyi exikarhi ka vafi.” “Misava” ya le ndzhaku ka Armagedoni, leyi endliweke hi vanhu hinkwavo lava nga kona emisaveni hi nkarhi wolowo, yi nga ka yi nga avanyisiwi hi ku ya hi swidyoho leswi hundzeke leswi endliweke enkarhini wa mafambiselo ya sweswi ya swilo. Ku ri na sweswo, va ta “avanyisiwa hi ku ya hi leswi va swi endleke” emisaveni leyintshwa loko va ri karhi va tirhisa lunghiselelo ra nkutsulo wa Kriste.—Nhlavutelo 20:13; Matewu 20:28; 1 Yohane 2:2.
18. (a) Hi laha swi kombisiweke ha kona hi Esaya, endzhaku ku ta humelela yini “e hansi ka dyambu”? (b) I marito wahi ya xitshembiso lawa xisweswo ya nga ta va ya hetisekile, naswona hi nga ha rindzela yini hi vutomi lebyi nga heriki emahlweni? (Varhoma 8:21)
18 Mawaku swilo swo xonga swonghasi leswi nga ta humelela ehansi ka dyambu enkarhini wolowo! Paradeyisi ya moya yi ta kula yi va paradeyisi ya xiviri, eku hetisekeni ka xikongomelo xo sungula xa Yehova eka misava leyi. Xikwembu xerhu xi hi byela leswaku ‘misava i vunavelo bya mikondzo ya xona,’ xikwetsimisiso lexi xi faneleke ku gandzeriwa eka xona, nakambe xi ri: “Nḍi ta twarisa šiv̌andla leši milenge ya mina yi yimaka ka šona.” (Esaya 66:1; 60:13) Kutani laha ehansi ka dyambu, misava yi ta endliwa paradeyisi leyo hlawuleka, ntanga wo tsakisa, laha vanhu lava hetisekeke, lava rhuleke ni lava nga ni vun’we va nga ta dzunisa Xikwembu ni Muvumbi wa vona hi masiku. Lama ‘tshembekeke ni ya ntiyiso’ i marito ya Yehova lama nyanyulaka ya xitshembiso: “Vonani, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa!” (Nhlavutelo 21:5) Kutani eka vutomi lebyi nga heriki emahlweni, mawaku ku hlamarisa ka swivumbiwa leswintshwa loku Xikwembu xa hina xa rirhandzu xi nga ta ku tisa laha ehansi ka dyambu leswaku xi tsakisa ndyangu wa vanhu va xona!
U Nga Hlamula Njhani Malunghana Ni Swiendlakalo Swa Le “Hansi Ka Dyambu”?—
◻ I langutelo rihi leri ‘ku nga hava nchumu lowuntshwa’ ha rona?
◻ Hi rini naswona hi ndlela yihi laha “xivumbiwa lexintshwa” xi humeleleke?
◻ Xana ‘ku vuyeteriwa’ ku katsa yini?
◻ “Minkarhi ya ku pfuxetiwa” yi ya emahlweni hi ndlela yihi, naswona hi mbuyelo wihi lowunene?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]
I nhlamuselo leyi chavisaka swinene leyi nga eka leswi vuriwaka nhluvuko leswaku misava sweswi yi tirhisa nhlayo leyikulu ya 4,2 wa mamiliyoni ya tirhandi eka switlhavani minete yin’wana ni yin’wana! Leswi swi tele ku tlula ku phamela loku ringaneke, ku ambala ni byetlelo bya hinkwavo lava va rixaka ra vanhu lava va hanyaka evuswetini namuntlha. Hi tlhelo rin’wana, ku thopelana ka tibomo ta megaton ku nga herisa vanhu hinkwavo emisaveni—magidi ntlhanu wa timiliyoni ta hina—hi makhamba lama tlulaka 12. Kambe ku vikiwa leswaku hafu ya miliyoni ya mabyongo lama antswaka ya misava yi tirha eku hluvukiseni ka matlhari lama herisaka swinene yo lovisa.
[Xihlovo Xa Kona]
Xifaniso xa Vuthu ra U.S.