Ku Tikarhatela Leswi Nga Swa Vadyuhari
“Un’wana ni un’wana wa n’wina a nga tshuki a tikarhatela leswi swi nga swa yena ntsena, kambe a a tikarhatele ni leswi swi nga swa van’wana.”—VAFILIPIYA 2:4.
1, 2. (a) Xana huvo leyi fumaka ya lembe xidzana ro sungula yi kombe ku tsakela timhaka ta vadyuhari hi ndlela yihi? (b) I vumbhoni byihi byi nga kwalaho bya leswaku ntirho wo chumayela a wu honisiwanga?
HI KU hatlisa endzhaku ka Pentekosta ya 33 C.E. “lava a va vulavula Xigriki va dzumadzumela lava a va vulavula ririmi ra Vayuda [ebandlheni ra Vukriste], va ku tinoni ta ka vona ta tsoniwa loko [lava pfumalaka va phakeriwa swakudya] swa siku rin’wana ni rin’wana.” Handle ko kanakana nhlayo ya tinoni leti a ku ri vadyuhari naswona a va hluleka ku tihanyisa. Hambi swi ri tano, vaapostola va nghenelerile, va ku: “Hlawulani vavanuna va 7 exikarhi ka n’wina, lava tivekaka va ri lava teleke moya ni vutlhari, leswaku hi va veka ku vona timhaka leti.”—Mintirho 6:1-3.
2 Vakriste vo sungula xisweswo va langute ku khathalela lava pfumalaka tanihi ‘timhaka leti fanelaka.’ Malembe yo tala endzhaku mudyondzisiwa Yakobo u tsarile: “Vukhongeri lebyi tengeke, lebyi nga nyamisiwangiki emahlweni ka Xikwembu Tatana, hi lebyi: Ku endzela lava feriweke hi vatswari, ni ku endzela tinoni emaxangwini ya tona.” (Yakobo 1:27) Kutani, xana leswi a swi vula leswaku ntirho hinkwawo wa nkoka wo chumayela wu honisiwile? E-e, hikuva mhaka leyi nga eka Mintirho yi vula leswaku endzhaku ka loko ntirho wo pfuna tinoni wu hleriwe kahle, “Rito ra Xikwembu ri ya emahlweni swinene; na yona nhlayo ya vadyondzisiwa yi ya yi andza ngopfu eYerusalema.”—Mintirho 6:7.
3. I xikhutazo xihi xi nyikeriweke eka Vafilipiya 2:4, naswona hikwalaho ka yini xona ngopfu-ngopfu xi fanela namuntlha?
3 Namuntlha hi langutana ni “minkarhi yo nonon’hwa.” (2 Timotiya 3:1) Ku khathalela swilaveko swa vutomi bya ndyangu ni ntirho wo tihanyisa swi nga hi tekela matimba yo tala—kumbe ku navela—ko khathalela swilaveko swa vadyuhari. Kutani, hi laha ku fanelaka, Vafilipiya 2:4 yi hi khutaza ku ‘nga tikarhateli leswi swi nga swa hina ntsena, kambe hi tikarhatela ni leswi swi nga swa van’wana.’ Xana leswi swi nga endliwa hi ndlela leyi ringanelaka, ni leyi tirhaka?
Ku Xixima Tinoni
4. (a) Ha yini bandlha ra lembe xidzana ro sungula ri ‘xixime’ tinoni naswona hi ndlela yihi? (b) Malunghiselelo yo tano nkarhi na nkarhi a ya laveka?
4 Eka 1 Timotiya ndzima 5, Pawulo u komba hi laha Vakriste vo sungula va hlayiseke tinoni leti dyuhaleke ebandheni ha kona. U khutaze Timotiya: “Xixima tinoni leti nga ta xiviri.” (Ndzimana 3) Tinoni leti dyuhaleke a ti vekeriwe etlhelo tanihi leti fanelaka ku amukela ku xiximiwa hi xivumbeko xa nseketelo wa nkarhi na nkarhi wa swa timali. Vanhu vo tano va susiwile eka rifuwo hinkwaro ra nseketelo naswona a va ‘vekile ku tshemba ka vona eka Xikwembu, kutani va tshama va ri karhi va kombela ni ku khongela vusiku ni nhlekanhi.’ (Ndzimana 5) Xana swikhongelo swa vona swa swakudya a swi hlamuriwa hi ndlela yihi? Hi bandlha. Hi ndlela leyi hlelekeke, tinoni leti pfumalaka a ti nyikiwa swo tihanyisa. Kavula, loko noni yi ri na mali kumbe maxaka lama kotaka ku yi seketela, malunghiselelo yo tano a ya nga laveki.—Tindzimana 4, 16.
5. (a) Xana tinoni tin’wana ti fanele ti lave ku ‘tikhorwisa ntsena’ hi ndlela yihi? (b) Xana bandlha a ri boheka ku seketela vanhu vo tano?
5 ‘Kasi [noni] leyi navelaka ku tikhorwisa ntsena,’ ku tsundzuxe Pawulo, ‘yi file [emoyeni] hambi loko ya ha hanya.’ (Ndzimana 6) Pawulo a nga hlamuseli leswi van’wana a va ri xiswona, hi laha Kingdom Interlinear yi yi hundzuluxelaka ha kona hi ku kongoma, “ku hanya hi ku tikhorwisa.” Van’wana va nga ha va va lwa ni ‘ku navela ka vona ka rimbewu.’ (Ndzimana 11) Hambi swi ri tano, ku ya hi Liddell & Scott’s Greek-English Lexicon, “ku hanya hi ku tikhorwisa” nakambe ku nga ha va ku katse ‘ku hanya hi ku olova kumbe ku aneriseka kumbe ku tikhorwisa ko tlula mpimo.’ Kumbexana ke, van’wana va lave leswaku bandlha ri va fumisa, ri va hakelela swilo leswikulu, vutomi byo swi hundzeleta byo titsakisa lebyi nga hava ku ringanisela. Kahle-kahle, Pawulo u komba leswaku vanhu vo tano a va susiwa eku amukeleni ka nseketelo wa bandlha.
6, 7, ni nhlamuselo. (a) A ku ri yini “mavito”? (b) Hikwalaho ka yini lava a va ri ehansi ka malembe ya 60 a va nga faneli ku amukela nseketelo? (c) Pawulo u pfune tinoni letintsongo leswaku ti nga amukeli “ku avanyisa” lokukulu hi ndlela yihi?
6 Kutani Pawulo u te: “Tsala vito ra wansati wa noni ntsena [tinoni leti amukelaka nseketelo wa swa timali] loko a tlurile malembe ya 60.” Esikwini ra Pawulo wansati la nga ni malembe ya 60 kahle-kahle a a langutiwa tanihi loyi a nga kotiki ku tihanyisa ni loyi a nga rhandziki ku tekiwa nakambe.a “Kambe,” Pawulo u te, “ala ku tsala mavito ya vavasati va tinoni lavantshwa; hikuva loko va ngheniwa hi ku navela, va lava ku tekiwa, kutani va fularhela Kriste. Sweswo swi tisa ku avanyisiwa eka vona, hikuva va tlurile ku tiboha ka vona ko sungula.”—Tindzimana 9, 11, 12.
7 Loko “mavito” a ya pfulekele tinoni letintsongo, van’wana hi ku hatlisa a va ta tivula ku va lava tiyimiseleke ku tshama va ri voxe. Hambi swi ri tano, hi ku famba ka nkarhi, van’wana a va ta va na xiphiqo xo lawula ‘ku navela ka rimbewu’ ka vona ivi va lava ku tekiwa nakambe, ‘va tisa ku avanyisiwa eka vona, hikuva va tlurile ku tiboha ka vona ko sungula’ ka ku titshamela voxe. (Ringanisa Eklesiasta 5:2-6.) Pawulo u papalate swiphiqo swo tano, a ya emahlweni a ku, “Mina a ndzi ta tsakela leswaku vavasati va tinoni lavantshwa va tekiwa, va kuma vana.”—Ndzimana 14.
8. (a) Ku letela ka Pawulo ku sirhelete bandlha hi ndlela yihi? (b) Xana tinoni letintsongo leti pfumalaka kumbe vavanuna lava dyuhaleke na vona a va khathaleriwa?
8 Muapostola nakambe u hungute mavito ya lava va nga ni tirhekhodo to leha ta mintirho leyinene ya Vukriste. (Ndzimana 10) Xisweswo bandlha a ri nga ‘hlayisi’ malolo kumbe va makwanga. (2 Vatesalonika 3:10, 11) Kambe ku vuriwa yini hi vavanuna lava dyuhaleke kumbe tinoni letintsongo? Loko vanhu vo tano va lava mpfuno, bandlha handle ko kanakana a ri ta va khathalela hi xisekelo xa munhu hi xiyexe.—Ringanisa 1 Yohane 3:17, 18.
9. (a) Ha yini malunghiselelo ya ku hlayisa vadyuhari namuntlha ya hambana ni lawa ya endliweke eka lembe xidzana ro sungula? (b) Marito ya Pawulo ehenhleni ka tinoni eka 1 Timotiya ndzima 5 ma hi pfuna ku tlangela yini namuntlha?
9 Malunghiselelo yo tano a ya fanela swinene eka swilaveko swa mabandlha ya lembe xidzana ro sungula. Kambe hi laha The Expositor’s Bible Commentary yi xiyaka ha kona: “Namuntlha, hi mali ya ndzindza-khombo, vuhlayiseki bya ntirhisano ni minkarhi ya ntirho, xiyimo xi hambana swinene.” Hikwalaho ka ku cinca ka xivumbeko xa mahanyelo ni xa ikhonomi, swa kala ku va mabandlha namuntlha ya hlayisa mavito ya vadyuhari lava faneleke ku pfuniwa. Hambi swi ri tano, marito ya Pawulo eka Timotiya ya hi pfuna ku tlangela leswaku: (1) Swiphiqo swa vadyuhari i swa nkoka eka bandlha hinkwaro—ngopfu-ngopfu vakulu. (2) Ku khathaleriwa ka vadyuhari ku fanele ku hleriwa hi laha ku faneleke. (3) Ku khathalela ko tano ku yisiwa ntsena eka lava hakunene va lavaka mpfuno.
Tanihi Vakulu Tikarhateleni Leswi Va Swi Lavaka
10. Namuntlha vakulu va nga boxa ntila eku kombiseni ka ku tsakela vanhu lava kuleke hi ndlela yihi?
10 Xana valanguteri namuntlha va veka xikombiso eku kombiseni ko tikarhatela swa vanhu lava kuleke hi ndlela yihi? Nkarhi na nkarhi va nga vona swilaveko swa vadyuhari eka nongonoko wa minhlangano ya vona. Loko mpfuno wo karhi wu laveka, va nga lunghiselela leswaku wu nyikeriwa. Va nga ka va nga nyikeli ku khathalela ka munhu hi xiyexe, tanihi leswi hakanyingi ku nga ni vo tala lava swi rhandzaka—ku katsa ni vantshwa—ebandlheni lava nga pfunaka. Hambi swi ri tano, va nga lawula swinene ku khathalela ko tano, kumbexana hi ku avela makwerhu ku kongomisa nkhathalo lowu nyikiweke munhu.
11. Vakulu va nga tolovelana ni swilaveko swa vadyuhari hi ndlela yihi?
11 Solomoni u tsundzuxile: “Tiv̌isisa ŝinene tinyimpfu ta wena ha yiṅwe.” (Swivuriso 27:23) Xisweswo valanguteri hi voxe va nga vhakela vadyuhari leswaku va ta vona ku antswa hi laha va nga va ‘pambulelaka . . . loko va pfumala.’ (Varhoma 12:13) Mulanguteri la famba-fambaka u swi veke hi ndlela leyi: “Van’wana vanhu lava dyuhaleke a va lavi ku karhata munhu, kutani a hi swinene ku va vutisa leswi va nga endleriwaka swona. Swa antswa ku vona mpfuno lowu endliweke ivi u ya emahlweni na ntirho!” EJapani valanguteri van’wana va kume leswaku makwerhu wa xisati wa malembe ya 80 hi vukhale a a lava ku khathaleriwa lokukulu. Va vika: “Sweswi hi endla leswaku un’wana a vonana na yena kambirhi hi siku, namixo ni namadyambu, hi ku vhaka kumbe hi riqingho.”—Ringanisa Matewu 25:36.
12. (a) Xana vakulu va nga vona leswaku vanhu lava dyuhaleke va kuma mpfuno wa minhlangano ya bandlha njhani? (b) I ku tirhisiwa kwihi lokunene ku nga endliwaka ka tithepi leti humesiweke hi Sosayiti?
12 Valanguteri xisweswo va nga tikarhatela leswaku vanhu lava dyuhaleke va pfuneka hi minhlangano ya bandlha. (Vaheveru 10:24, 25) Xana van’wana va lava swo famba ha swona? Van’wana hi ku olova a va swi koti ku ‘yingisa, ni ku twisisa’ minhlangano hikwalaho ka ku nga twi swinene? (Matewu 15:10) Kumbexana swi ta va swinene ku va xavela swo yingisela hi swona. Hi ku fanana, mabandlha yo tala sweswi ya ni minhlangano leyi endliwaka hi tilayeni ta riqingho leswaku vanhu lava lamaleke va ta yingisela emakaya. Van’wana va rhekhodela minhlangano ya vona eka tithepi va rhekhodela lava va vabyaka swinene va nga koteki ku hlanganyela—minkarhi yin’wana va va xavela switlanga-tikhasete. Kutani loko a vulavula hi tithepi, nkulu wa le Jarimani u te: “Ndzi vhakerile vanhu vo tala lava dyuhaleke lava a va tshamile emahlweni ka thelevhixini ivi va languta minongonoko leyi swi nga nonon’hwaka ku yi hlamusela tanihi leyi akaka emoyeni.” Ha yini u nga va khutazeli ku yingisela tithepi ta tikhasete leti humesiweke hi Sosayiti, tanihi leti khomeke tinsimu ta Mfumo ni ku hlaya ka Bibele?
13. Xana vanhu lava kuleke va nga pfuniwa ku tshama va chivirika tanihi vatwarisi va Mfumo hi ndlela yihi?
13 Swirho swin’wana leswikulu swa bandlha swi ve leswi nga ha hlanganyeliki nkarhi na nkarhi kumbe ku nga ha hiseki tanihi vachumayeri. Kambe, malembe a ya siveli munhu ku chumayela “Evangeli leyi ya Mfumo.” (Matewu 24:14) Van’wana hi ku olova va nga ha amukela xirhambo xo tirha na wena ensin’wini. Kumbexana u nga pfuxeta rirhandzu ra vona ro chumayela hi ku avelana na vona mintokoto ya ntirho wa nsimu. Loko ku famba ehenhla ku ri xiphiqo, va lunghiseleli ku tirha tindlu leti nga ni khexe kumbe tindhawu ta tindlu leti nga riki na switepisi. Vahuweleri van’wana nakambe va nga ha rhamba vanhu lava dyuhaleke va famba na vona etidyondzweni ta Bibele—kumbe ku khoma dyondzo ekaya ra munhu la dyuhaleke.
14 ni bokisi. (a) Vakulu va nga endla yini loko makwerhu la dyuhaleke a pfumala mali? (b) Xana mabandlha man’wana ma kume swilaveko swa vahuweleri lava kuleke hi ndlela yihi?
14 ‘Mali i xisirhelelo.’ (Eklesiasta 7:12) Kambe vo tala va vamakwerhu va xinuna kumbe va xisati lava dyuhaleke va pfumala mali naswona a va na maxaka lama lavaka ku va pfuna. Hambi swi ri tano, vanhu ebandlheni hakanyingi va tsaka ku pfuna loko va tivisiwile hi xilaveko. (Yakobo 2:15-17) Vakulu nakambe va nga languta leswaku hi yihi mintirho ya hulumendhe kumbe ya ntirhisano, milawu ya ndzindza-khombo, midhende ni swin’wana leswi kumekaka. Hambi swi ri tano, ematikweni man’wana swilo swo tano swa nonon’hwa ku swi kuma, naswona ku nga ha va ku nga ri na ndlela yin’wana handle ko landzela ntila wa 1 Timotiya ndzima 5 ivi u lunghiselela bandlha hinkwaro leswaku ri pfuna. (Vona Organized to Accomplish Our Ministry, matluka 122-3.)
Vahuweleri eNigeria nkarhi na nkarhi va pfune phayona ra nkarhi hinkwawo ra malembe ya 82 hi vukhale ni nsati wa rona hi tinyiko. Endzhaku ka loko hulumendhe yi lunghiselele leswaku yindlu leyi a va tshama eka yona yi mbundzuxiwa, bandlha ri va byele ku rhurhela ekamareni leri a ri khomane ni Holo ya Mfumo ku kondza vutshamo byi lunghiseleriwa.
EBrazil bandlha ri thole muongori ku hlayisa mpatswa lowu dyuhaleke. Hi nkarhi lowu fanaka, makwerhu wa xisati u hlawuriwile ku hlayisa yindlu yi basile, a lunghiselela swakudya swa vona, ivi a khathalela swilaveko swin’wana swa nyama. N’hweti na n’hweti bandlha ri va vekela mali etlhelo leswaku va yi tirhisa.
15. (a) Xana ku na ku hungutiwa eka mpfuno lowu bandlha ri nga wu nyikelaka? (b) Xitsundzuxo eka Luka 11:34 xi nga va lexi fanelaka vanhu van’wana lava lavaka ku tlula mpimo hi ndlela yihi?
15 Tanihi le ka lembe xidzana ro sungula, malunghiselelo yo tano i ya vanhu lava fanelekaka lava hakunene va ma lavaka. Valanguteri a va boheki ku fikelela swilaveko leswikulu kumbe ku lunghiselela swilaveko leswi nga fanelangiki swa ku hlayisiwa. Vanhu lava dyuhaleke, na vona va fanele ku va ni ‘langutelo lerinene.’—Luka 11:34.
Tanihi Vanhu, Lava Khathalelaka Timhaka Ta Vona
16, 17. (a) Ha yini swi ri swa nkoka eka van’wana ebandlheni handle ka vakulu ku khathalela lava dyuhaleke? (b) Xana vahuweleri lava nga bizi va nga ‘londzovota nkarhi’ wa vadyuhari hi ndlela yihi?
16 Khale ka khaleni makwerhu wa xisati la dyuhaleke u amukeriwile exibedlhele. Vukamberi byi te u na nsiko. “Loko vo tala ebandlheni a va n’wi khathalerile,” ku tsale nkulu, “kumbexana leswi ingi swi nga humelelanga.” Ina, vakulu a hi vona ntsena va faneleke ku khathalela lava dyuhaleke. Pawulo u te: “Hinkwerhu hi swirho swa miri wun’we.”—Vaefesa 4:25.
17 Handle ko kanakana van’wana va n’wina ana se mi rhwexiwe vutihlamuleri bya munhu hi xiyexe. Kambe ‘mi nga tshuki mi tikarhatela leswi nga swa n’wina ntsena.’ (Vafilipiya 2:4) Hi nhlengeletano leyi fanelaka ya munhu hi xiyexe, hakanyingi u nga ‘londzovota nkarhi.’ (Vaefesa 5:16) Hi xikombiso, xana u nga vhakela munhu la dyuhaleke endzhaku ka ntirho wa nsimu? Masiku ya le xikarhi ka vhiki ngopfu-ngopfu i minkarhi ya xivundza eka van’wana. Lavantshwa, na vona, va nga katseka eku vhakeleni ni ku endlela lava dyuhaleke mintirho. Ku khongele makwerhu un’wana wa xisati loyi a pfuniweke hi muntshwa: “Inkomu, Yehova hi Makwerhu lontshwa John. I munhu lonene swonghasi.”
18. (a) Ha yini ku vulavurisana ni munhu la dyuhaleke minkarhi yin’wana ku nonon’hwa? (b) Xana munhu a nga endla riendzo kumbe ku burisana ni munhu la kuleke swi va swilo leswi akaka hi ndlela yihi?
18 Eminhlanganweni, xana hi ku olova u xeweta vanhu lava dyuhaleke hi ndlela yo hatlisa? Entiyisweni, swi nga ha va swi nga olovi ku vulavula ni un’wana loyi a nga tweki swinene kumbe loyi swi n’wi nonon’hwelaka ku vulavula. Naswona leswi ku hluleka ka rihanyo ku tinyikaka matimba, a hi hinkwavo vanhu lava dyuhaleke va nga ni swiyimo leswi tsakisaka. Hambi swi ri tano, “Mbilu yo leha yi sasekile.” (Eklesiasta 7:8) Hi matshalatshala mantsongo, “ku tiyisela” ka xiviri ku nga va kona. (Varhoma 1:12) Ringeta ku hlamusela ntokoto wa ntirho wa nsimu. Hlamusela yinhla leyi u yi hlayeke eka Xihondzo xo Rindza kumbe Awake! kumbe swin’wana swo antswa, u yingisela. (Ringanisa Yobo 32:7.) Vanhu lava kuleke va ni swo tala swa ku ku avela loko u va pfumelela. Ku amukele nkulu un’wana: “Ku vhakela makwerhu yoloye la dyuhaleke swi ndzi pfune ngopfu.”
19. (a) Ku khathalela ka hina ka vadyuhari ku ya eka mani? (b) I tindlela tihi tin’wana leti hi nga tikombaka ha tona hi ri mpfuno eka mindyangu leyi hlayisaka vatswari lava kuleke?
19 Xana ku khathalela ka wena ka vadyuhari a ku tlheli ku ya eka mindyangu leyi va khathalelaka? Mpatswa wun’wana lowu hlayisaka vatswari lava kuleke wu vikile: “Ematshan’wini yo hi khutaza, van’wana ebandlheni va ve na ku sola. Makwerhu un’wana wa xisati u te: ‘Loko u hambeta u nga vi kona eminhlanganweni, u ta vabya emoyeni!’ Kambe a a nga rhandzi ku endla nchumu wo hi pfuna ku va kona eminhlanganweni.” Ku heta matimba loku fanaka i switshembiso leswi nga twariki swo tanihi ku, loko wo tshika u lave mpfuno, u ndzi tivisa. Swoleswo hakanyingi swi fana ni ku, “Mi kufumela, mi xurha.” (Yakobo 2:16) Swi antswa swonghasi ku endla leswaku ku karhateka ka wena ku kombisiwa hi xiendlo! Mpatswa wun’wana wa vika: “Vanghana a va hlamarisa ni ku va lava seketelaka! Van’wana a va hlayisa Manana hi masiku yo hlaya hi nkarhi wun’we leswaku hi kuma ku wisa ka nkarhi na nkarhi. Van’wana a va ya na yena etidyondzweni ta Bibele. Kutani hakunene swa hi khutaza loko van’wana va vutisisa ta vuhlayiseki bya yena.”
20, 21. Vanhu lava kuleke va nga endla yini ku pfuna lava va va hlayisaka?
20 Hakanyingi vanhu va hina lava kuleke va khathaleriwa kahle. Hambi swi ri tano, xana Timbhoni leti dyuhaleke ti nga endla yini leswaku ntirho wo tano wu endliwa hi ku tsaka, va nga wu endli hi ku vilela? (Ringanisa Vaheveru 13:17.) Tirhisana ni malunghiselelo lawa vakulu va ma endlaka ku ku khathalela. Kombisa ku nkhensa ni ku tlangela swiendlo swihi na swihi swa musa leswi endliwaka ivi u papalata ku lava loku hundzeletaka kumbe ku sola-sola. Futhi hambi loko ku vava ni switlhavi swa vudyuhari swi ri swa xiviri, ringeta ku kombisa langutelo leri tsakeke lerinene.—Swivuriso 15:13.
21 ‘Vamakwerhu va hlamarisa. A ndzi swi tivi leswaku a ndzi ta endla yini handle ka vona,’ vanhu vo tala lava kuleke va twiwe va vula tano. Hambi swi ri tano, vutihlamuleri byo sungula byo khathalela lava dyuhaleke byi wela eka vana va vona. Xana leswi swi katsa yini, naswona mphikamakaneta leyi ku nga hlangavetaniwa na yona ku antswa hi ndlela yihi?
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Levitika 27:1-7 yi kombetela eka nkutsulo wa vanhu lowu ‘endliweke’ (hi ku hlambanya) etempeleni tanihi vatirhi. Nxavo wa nkutsulo a wu hambana ku ya hi malembe. Eka malembe ya 60 nxavo lowu a wu ya ehansi, kahle-kahle hikuva munhu wo kurisa sweswo a va ku a nge swi koti ku tirha hi matimba ku fana ni munhu lontshwa. The Encyclopædia Judaica nakambe yi ri: “Ku ya hi Talmud, vudyuhari . . . byi sungula eka 60.”
Wa Tsundzuka Xana?
◻ I malunghiselelo wahi ya endleriweke tinoni leti dyuhaleke eka lembe xidzana ro sungula?
◻ Xana valanguteri va nga lunghiselela ku hlayisiwa ka vanhu lava dyuhaleke ebandlheni hi ndlela yihi?
◻ Munhu hi xiyexe ebandlheni a nga kombisa ku tsakela vamakwerhu lava kuleke va xinuna ni va xisati njhani?
◻ Vanhu lava kuleke va nga endla yini ku pfuna lava va va hlayisaka?
[Bokisi leri nga eka tluka 11]
Ku Pfuna Vadyuhari—Leswi Van’wana Va Swi Endlaka
Bandlha eBrazil ri kume ndlela leyinene yo khathalela swilaveko swa nyama swa makwerhu loyi a tshamaka ekusuhi ni Holo ya Mfumo: Ntlawa wa dyondzo ya buku lowu averiweke ku basisa Holo wu basisa ni kaya rakwe.
Bandlha rin’wana kwalaho ri kume ndlela leyi olovaka yo hlayisa makwerhu la lamaleke a chivirika eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni. Loko nkarhi wakwe wa leswaku a nyikela nkulumo wu fika, makwerhu u averiwe ku teka vahuweleri vambirhi kumbe vanharhu va vhakela makwerhu. Nhlangano wo koma wu pfuriwa hi xikhongelo, kutani makwerhu u nyikela xiavelo xakwe. Xitsundzuxo lexi fanelaka xa nyikeriwa. Mawaku xikhutazo xonghasi lexi ku endzela loku ku nga xona!
Valanguteri lava famba-fambaka va veke xikombiso lexinene eku rhangeleni. Eka bandlha rin’wana, makwerhu la dyuhaleke loyi a a lamarile u ve la hatlaka ku tlhaveka naswona hikwalaho ka sweswo a a nga vhakeriwi. Mulanguteri la famba-fambaka, hambi swi ri tano, u lunghiselele ku komba makwerhu loyi nkulumo ya ti-slide exihundleni. Makwerhu la dyuhaleke u ririsiwile hi leswi a swi voneke. Ku vula mulanguteri: “Ndzi titwe ndzi hakeriwile swinene ku vona hi laha nkhathalelo wuntsongo ni rirhandzu swi nga tisaka mimbuyelo yo tano ha kona.”
Vakulu van’wana eNigeria va endle maendzo ya vurisi eka makwerhu la kuleke wa xinuna kutani va tshubula leswaku a a vabya swinene. Hi ku hatlisa u yisiwe exibedlhele. Makwerhu la dyuhaleke ku kumeke leswaku a a lava vuongori bya swa miri lebyi engetelekeke kambe a a nga swi koti ku byi hakelela. Loko bandlha ri tivisiwile hi ta xilaveko xakwe, vahuweleri va tile ni mali leyi ringaneke yo hakelela swipesisi swakwe. Vakulu vambirhi va cincanile ku n’wi vuyisa ni ku n’wi yisa exibedlhele, hambi leswi leswi a swi lava ku hunguta minkarhi ya vona yo ya entirhweni. Hambi swi ri tano, va tsakile ku vona makwerhu a hlakarhela evuvabyini byakwe ni ku va phayona ra nkarhinyana ku kondza a fa endzhakunyana ka malembe ya mune.
EPhilippines, makwerhu wa xisati la dyuhaleke a nga na ndyangu. Bandlha ri endle malunghiselelo yo n’wi khathalela hi malembe manharhu ya ku vabya kakwe. Va n’wi lunghiselele ndhawu leyintsongo yo tshama, va n’wi tisela swakudya siku rin’wana ni rin’wana, ni ku khathalela rihanyo rakwe.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Hinkwavo va nga hlanganyela eku xiximeni ka vadyuhari va hina lava nga ebandlheni