Watchtower LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Watchtower
LAYIBURARI YA LE KA WEB SITE
Xitsonga
  • BIBELE
  • MIKANDZIYISO
  • TINHLENGELETANO TA VANDHLA
  • w87 8/15 matl. 28-29
  • Milenge Yakwe A Yi Ri Kwihi?

A ku na vhidiyo.

Hi khomele, ku ve ni xiphiqo loko hi tlanga vhidiyo leyi.

  • Milenge Yakwe A Yi Ri Kwihi?
  • Xihondzo xo Rindza Xi Huwelela Mfumo Wa Yehovha—1987
  • Swihloko
  • Tinhlokomhaka Tin'wana Leti Yelana Na Yona
  • Xipikiri eSwirhendzeni
  • Ku Kambisisa Swirhendze Nakambe
  • Ku Vuriwa Yini Hi Yesu?
  • Min’wala Ya Wena—Xana Wa Yi Khathalela?
    Xalamuka!—1998
  • Xana A Wu Swi Tiva?
    Xihondzo xo Rindza Xi Huwelela Mfumo Wa Yehovha (Lexi Dyondziwaka eVandlheni)—2022
  • Leswintshwa Eka Mihlangano Ya Le Xikarhi Ka Vhiki
    Mahanyelo Ni Ntirho Wa Hina Wo Chumayela—Xiyimiso Xa Minhlangano—2017
  • Rhambu—Nchumu Lowu Tiyeke Wo Hlamarisa
    Xalamuka!—2010
Vona Swo Tala
Xihondzo xo Rindza Xi Huwelela Mfumo Wa Yehovha—1987
w87 8/15 matl. 28-29

Milenge Yakwe A Yi Ri Kwihi?

“MUHLASERIWA La Vambiweke eXihambanweni, Bayiskopo Ya Masalela Ya Leswi Swi Nga Tshuburiwangiki.” Xana u yi vonile nhloko-mhaka yo tano eka January 1971? Kumbexana, hikuva a ku ri na swihloko swo tala swa tinyuziphepha ehenhleni ka “vumbhoni” lebyintshwa bya rifu ra le xihambanweni.

Endzhaku ka nhloko-mhaka leyi yi nga laha henhla, xihloko xi sungurile xi ku: “Yerusalema, Jan. 3 (Reuter)—vativi va swa khale va Israyele, loko yi tshubule vumbhoni byo sungula lebyi vonekaka bya ku vambiwa exihambanweni, yi vule leswaku namuntlha swi nga komba leswaku Yesu Kriste a nga ha va a vambiwile exihambanweni eka xiyimo lexi hambaneke na lexiya xi kombisiweke eka xihambano lexi tolovelekeke.”

Xana vumbhoni lebyi byintshwa entiyisweni byi hlavutele ndlela leyi Vayuda enkarhini wa Yesu a va dlayiwa ha yona exihambanweni kumbe emhandzini? Vativi va swa khale va tiyisa yini malunghana ni xiyimo xa miri xa loyi a hlaseriwaka? Xana leswi swi endlekile eku dlayiweni ka Yesu? U nga ha vutisa u ku, vumbhoni lebyi a byi tiye ku fikela kwihi?

Xipikiri eSwirhendzeni

Le ndzhaku hi 1968 timhakwa tin’wana to lahla eka tona ti tshuburiwile hi xiwelo ekusuhi na Yerusalema. Endzeni, exikarhi ka marhambu lama tlheleke ma lahliwa, a ku ri na leswi a swi vonaka swi ri leswi kumiweke leswo hlawuleka—marhambu ya swirhendze lama beleriweke hi swipikiri swo rhosa. Dr. Nico Haas, mutivi wa swirho ni mutivi wa ndhavuko wa le Hebrew University-Hadassah Medical School, u rhangele nkambisiso wa marhambu lawa. Israel Exploration Journal (1970, Vholumo 20, matluka 38-59) leyi xiximekaka yi humese makumu yakwe, lama yiseke eku tsariweni kun’wana ka swihloko swa tinyuziphepha. Makumu wolawo a ya ri wahi?

U vike leswaku leswi swi tshuburiweke a ku nga ri swin’wana handle ka masalela ya munhu la dlayiweke exihambanweni eka lembe xidzana ro sungula. Entiyisweni, swi vonake onge swirhendze swimbirhi swa muhlaseriwa a swi beleriwe kun’we hi xipikiri emhandzeni leyi ololokeke, kambe xipikiri xi petsekile eyinhleni ya xona loko xi belela emhandzeni. Endzhaku ka loko muhlaseriwa wa Muyuda a file, maxaka ya ve ni xihinga xo hlomula xipikiri hi ku ntshunxeka, kutani xi tshikiwe eswirhendzeni swakwe loko a lahliwa. Tanihi leswi xipikiri xin’we xi beleleke marhambu ya swirhendze haswimbirhi naswona tanihi leswi swi vonakeke leswaku marhambu ya milenge a ya tsemiwile hi le tlhelo, Dr. Haas u vike leswaku muhlaseriwa hi ku fanana u dlayiwe a ri exiyin’weni lexi kombisiweke laha hansi. (Dr. Haas nakambe u vule leswaku ku n’wayiwa erhambyini ra voko ku kombe leswaku mavoko ya munhu wa kona a ya beleriwile exihambanweni xa ntsandze.) U nga ha va u vone xifere xo tano eka nyuziphepha kumbe xihloko xa magazini. Vo tala a va nyanyulekile ehenhleni ka swiringanyeto swa ndlela leyi Yesu a feke ha yona.

Nakambe, hambi swi ri tano, u endla kahle ku vutisa u ku: Xana vumbhoni bya kona a byi tshembeka, naswona xana hakunene byi hlamusela mukhuva wa rifu ra Yesu?

Ku Kambisisa Swirhendze Nakambe

Eka malembe ma nga ri mangani lama landzelaka, vadyondzi van’wana lava tivekaka, ku fana na Profesa Yigal Yadin, va sungule ku kanakana makumu lawa Haas a ma fikeleleke. Eku heteleleni, Israel Exploration Journal (1985, Vholumo 35, matluka 22-7) yi humese “Ku kambisisa nakambe,” ka mutivi wa swa ndhavuko Joseph Zias (Israel Department of Antiquities and Museums) na Eliezer Sekeles (Hebrew University-Hadassah Medical School). Va dyondze vumbhoni byo sungula, swifaniso, minxaxamelo ni swifaniso swa X-ray swa marhambu. U nga ha hlamarisiwa hi yin’wana ya mintshubulo ya vona:

Xipikiri a xi kome ku tlula leswi Haas a swi vikeke naswona xisweswo a xi nga ta va lexi leheke hi laha ku ringaneke ku belela marhambu ya swirhendze swimbirhi ni mhandzi. Swiphemu swa rhambu a swi tiviwanga. A ku nga ri na rhambu eka xirhendze xa vumbirhi; xipikiri xi beleriwe eka xirhendze xin’we ntsena. Swiphemu swin’wana swa marhambu a swi huma eka munhu un’wana hi laha ku heleleke. Rhambu ra voko leri n’wayiweke a ku nga ri ‘vumbhoni lebyi khorwisaka’ bya ku beleriwa ka xipikiri emhandzeni ya xihambano; ‘entiyisweni, mimfungho mimbirhi leyi fanaka yi xiyiwile eka rhambu ra nenge; naswona a ri hlanganisiwanga ni ku vambiwa exihambanweni.’

I makumu wahi lawa nkambisiso lowu wuntshwa wu fikeke eka wona? “Ku kambisisa nakambe ko sungula ni ko hetelela ka ku vambiwa exihambanweni [ka Haas] a ku koteki hi tlhelo ra vuthekiniki ni vutivi bya swirho loko munhu a xiya vumbhoni lebyintshwa. . . . A hi kumi vumbhoni bya rhambu ra xirhendze ra ximatsi ni lebyi hlanganisiweke bya leswaku xipikiri a xi ringene ku belela rhambu rin’we ntsena ra xirhendze . . . Ku kayivela ka ku vaviseka ka xilondza evokweni ni le ka marhambu ya xandla swi vonaka swi kombisa leswaku mavoko ya loyi a vavisiweke a ya bohiwe kunene ematshan’wini yo beleriwa hi swipikiri.” Wa swi vona eka tluka leri ndlela leyi Zias na Sekeles va anakanyaka leswaku wanuna loyi a a yimisiwe ha yona leswaku a dlayiwa.

Ku Vuriwa Yini Hi Yesu?

Kutani ke, leswi swi komba yini ehenhleni ka ndlela leyi Yesu a dlayiweke ha yona? Hakunene, a swi kombi swo tala! Hi xikombiso, hi laha hi hlamuseleke ha kona eka tluka 23, Yesu hi ku fanana u dlayiwile emhandzeni leyi ololokeke leyi nga hava mhandzi ya xihambano. Ku hava munhu namuntlha loyi a nga tivaka hi ku tiyiseka leswaku i swipikiri swingani leswi tirhisiweke emhakeni ya Yesu. The International Standard Bible Encyclopedia (1979, Vholumo 1, tluka 826) yi ri: “Nhlayo leyi kongomeke ya swipikiri leswi kongomeke leswi tirhisiweke . . . yi ve mhaka ya nkambisiso lowu xiyekaka. Eka ku vhumba ko sungula ka ku vambiwa exihambanweni milenge ya Yesu yi kombiwa yi beleriwe yi hambanile, kambe eka loku ka le ndzhakunyana yi khatakanisiwile ivi yi beleriwa yi ololokile hi xipikiri xin’we.”

Ha swi tiva leswaku swandla kumbe mavoko Yakwe a swi nga bohiwanga kunene ntsena, hikuva Tomasi endzhakunyana u te: “Loko ndzi nga voni timbanga ta timhingu eswandleni swa yena.” (Yohane 20:25) Sweswo swi nga ha va swi vule xipikiri eka xandla xin’wana ni xin’wana, kumbe “timhingu” to tala ti nga ha va ti kombetele eka swivati swa swipikiri ‘eswandleni swakwe ni le milengeni yakwe.’ (Vona Luka 24:39.) Hi nga ka hi nga ku tivi laha kahle-kahle swipikiri swi n’wi beleleke kona, hambi leswi entiyisweni a ku ri endhawini ya swandla swakwe. Mhaka ya Matsalwa hi ku olova a yi nyiki vuxokoxoko lebyi kongomeke, naswona a yi kali yi lava ku byi nyika. Naswona loko vadyondzi lava kambeleke marhambu lama kumekeke kusuhi na Yerusalema hi 1968 hi ku kongoma va nga tiyiseki na hi ndlela leyi ntsumbu wolowo a wu yime ha yona, entiyisweni a swi kombi ndlela leyi Yesu a a yime ha yona.

Xisweswo ha swi vona leswaku ku vhumba ka rifu ra Yesu etibukwini ta hina, ku fana ni loku u ku voneke eka tluka 24, i ku swi veka loku twalaka ka vutshila ntsena ka xivono, hayi tinhlamuselo ta vutivi bya swirho hi laha ku heleleke. Ku vhumba ko tano a ku fanelanga ku kombisa ku cinca ni mianakanyo leyi himpfilitanaka ya vadyondzi, naswona swifaniso swi papalata swikombiso swa vukhongeri leswi humaka eka vuhedeni bya khale hi laha ku heleleke.

    Minkandziyiso Ya Xitsonga (1987-2025)
    Huma
    Nghena
    • Xitsonga
    • Rhumela
    • Leswi u swi tsakelaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Swipimelo Swo Tirhisa Website Leyi
    • Milawu Yo Sirhelela Rungula Ra Xihundla
    • Seta Swa Xihundla
    • JW.ORG
    • Nghena
    Rhumela