Ku Lavisisa Vanghana Va Ntiyiso

JAHA a ri vaviseke ngopfu ekhombyeni ra xikuta. Hi mavhiki yo hlayanyana a a ri eka xiyimo lexi chavisaka ivi endzhaku a sungula ku hlakarhela hakantsongo-ntsongo. U te: “Loko a ndzo va na vanghana vo tala lavanene tanihi leswi ndzi nga na lava hi tolovelaneke a ndzi ta hlakarhela hi mpimo lowu hatlisaka.” ‘Vo tala va vanghana lava a ndzi ri na vona emahlweni ka khombo va ndzi siyile. Kambe vanghana lavanene va nga va lava hanyisaka.’

Xiyimo lexi xi fanisela misava ya namuntlha leyi nga riki na vunghana. Lava tivulaka vanghana va nga tala loko hinkwaswo swi famba kahle. Kambe loko khombo ri ta, va nyamalala. Hakanyingi vanghana va ntiyiso swa nonon’hwa ku va kuma.

Kambe, ku va na munghana un’we kumbe vambirhi va ntiyiso, lava kufumelaka swi endla ku hambana lokukulu evuton’wini. Vatshila emhakeni leyi va ri: “Ku navela swiboho leswikulu swa munhu hi xiyexe i mhaka-nkulu ya minkarhi ya hina.” Naswona hi laha xiga xa khale xi swi vekaka ha kona xi ri: ‘Vanghana va ntiyiso va tikombisa hi minkarhi ya khombo.’

Khale, vanhu a va khathalela ngopfu van’wana naswona a va swi lava ku pfuna vanghana kumbe vaakelani va vona. Kambe nkarhi lowu tsemaka nguva wa Nyimpi yo Sungula ya Misava wu tise ku nyanya loku tolovelekeke ka vuxaka bya vanhu. Langutelo ra ku pfumala ku nkhensa, ra mona, ra mina ku sungula sweswi ri tolovelekile.

Xiyimo lexi xi khomisaka gome xa timhaka xi vhumbiwile malembe xidzana ya 19 lama hundzeke hi marito lawa: “Twisisa leswi, leswaku emasikwini ya makumu, ku ta fika minkarhi yo nonon’hwa. Hikuva vanhu va ta va lava tirhandzaka, va ta va lava rhandzaka mali ngopfu, ni ku tikurisa, ni ku titiva, ni ku rhukana; va ta va lava nga yingisiki vatswari va vona, lava nga riki na ku nkhensa, lava nga khongeriki; va ta va vanhu va tihanyi, lava nga riki na ku tsetselela, valumbeti, lava nga tikotiki, lavo leva, lava vengaka leswo lulama; va ta va timbabva, vanhu va futa, lava nga ni manyunyu, lava rhandzaka ku tiphina ku tlula ku rhandza Xikwembu.”—2 Timotiya 3:1-4.

Vona xifaniso lexi nga tshembisiki kambe xi ri lexi kongomeke xa misava namuntlha! Naswona kahle-kahle xi hi nyika ntshembo wuntsongo wo kuma vanghana va ntiyiso. Hambi swi ri tano, hambi ku ri sweswi swa koteka ku kuma vanghana va ntiyiso. Naswona va vangama swonghasi! Minkarhi hinkwayo u nga hundzukela eka vona leswaku u kuma mpfuno, xitsundzuxo, ku chaveleriwa ni vunakulobye lebyi kufumelaka. Kambe i swa nkoka ku hambanisa exikarhi ka vanghana va ntiyiso ni lavo hemba.

A Hi “Vanghana” Hinkwavo Lava Nga Vanghana Va Ntiyiso

Jaha leri vavisekeke ekhombyeni leri boxiweke eku sunguleni a ri ri xirho xa ntlawa wa bolo ya milenge naswona a ri ri na “vanghana” vo tala. Swirho swa titlaba kumbe mintlawa leyintsongo hakanyingi swi vumba vunghana lebyi tsakisaka. Kambe “vunghana” byo tano byi nga ha va lebyi nga tiyangiki. Naswona ku va ni “vanghana” vo tala ivi va ku lahlekela hinkwavo swi heta matimba, hi laha jaha ri swi tshubuleke ha kona. Ku kuma vanghana swa olova; ku endla vanghana va ntiyiso a swi olovi.

Vanhu lava fumeke kumbe lava nga eka xiyimo xa le henhla va nga kuma “vanghana” vo tala hi ku olova. Hi laha Bibele yi vulaka ha kona yi ri: “Vanakulobye v̌a mufuwi v̌a tele.” “La’v̌o tala v̌a sasela munhu lonkulu; naŝona uṅwana ni uṅwana i nakulobye wa l’a hananaka.” (Swivuriso 14:20; 19:6) Kambe i vangani lava nga ni minsusumeto leyinene? Naswona loko vanhu lava rhandziwaka hi vanghana va lahlekeriwa hi rifuwo kumbe swiyimo, hi ku hatlisa va nga ha pfumala vanghana hi laha ku heleleke.

Vanhu vo saseka emirini na vona hakanyingi va ni “vanghana” vo tala—vo tala va vona va kuceteriwa hi swivumbeko swa nyama. Kambe “vunghana” byo tano byi nga va lebyi vavisaka ngopfu naswona byi nga nyamalala exikarhi ka khombo tanihi nkungwa loko ku hisa. Kutani ku ni xilaveko xa xiviri xo . . .

Hlawula

Ina, ku na vutlhari eka ku va la hlawulaka ehenhleni ka vanghana. Vanghana vo hemba hakanyingi i vahlohloteri lavakulu lava lavaka ku tsakeriwa hi nsusumeto wa vunene. “Munhu la hlohlotelaka wa rikwav̌o o riya ntlhamu e milengeni ya yena.”—Swivuriso 29:5.

Hikwalaho ke, ehleketa swinene hi xirhendzevutana xa vanghana va wena va sweswi. Xana va ku kucetelela leswinene kumbe leswo biha? Xana va titshemba, va titiva, kumbe va tikurisa? Xana va endla hi matlotlo ni ku tsakela ku wela swilo ehenhla? Xana langutelo ra vona eka va rimbewu leri hambaneke hi rihi ke? Xana va xixima ni ku hlonipha kumbe va tolovela ngopfu, kumbe kahle-kahle va na mahanyelo yo biha? Xana vanghana va wena va nkarhi na nkarhi va tikombise va nga tshembekanga, vanhu lava u nga titshegiki ha vona ke? Xana i vatirhisi va swidzidzirisi? I swilovekelo ke? Loko swi ri tano, u le khombyeni. U nga ha va u tshembekile, u basile, ni ku titsongahata, kambe tsundzuka: “Vanghana lavo biha, va borisa mikhuva leyinene.”—1 Vakorinto 15:33.

Khombo lerikulu eka ku va ni vanghana lavo biha hi leswaku u ta va tekelela. Hakantsongo-ntsongo, kumbexana hi ku nonoka, tindlela ni malangutelo ya vona swi ta salela eka wena. Hi laha Bibele yi vulaka ha kona: “L’a fambaka ni tintlhari o ta tlhariha. Kambe l’a tolov̌elaka ŝihunguki o ta onhaka.”—Swivuriso 13:20.

Swa olova ku teka goza ro hoxa loko u lava vanghana. Kambe u nga heli matimba. Ka ha ri na timiliyoni ta vanhu lavanene, lava nga ni xinghana emisaveni. Kutani xana u nga va kuma njhani vanghana vo tano va ntiyiso?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 4]

Vanghana va wena va nga ku kucetela hi matimba