Tidyondzo Leti Humaka eMatsalweni: Swirilo Swa Yeremia 1:1–5:22

Yehova U Nyika Ntshembo eXikarhi Ka Nhlomulo

YEHOVA i “Xikwembu lexi ku langutela ku humaka eka xona,” hambi ku ri exikarhi ka nhlomulo. (Varhoma 15:13) Leyi i yinhla leyi hlamuseriweke ebukwini ya Swirilo Swa Yeremia, leyi hetiweke hi Yeremiya muprofeta ni mbhoni ya Yehova hi 607 B.C.E. Kambe a hi kombiseni tin’wana ta tidyondzo leti yi nga na tona.

Khombo Ra Yerusalema

Xidyoho a xi tisi ntsako. Vonani! Yerusalema la dyohaka, loyi a tshameke a va ntsindza lowukulu wa Yuda, u tshama a ri rhumbi. Yuda hi roxe ri fana ni hosana ya xisati leyi rilaka, leyi nga noni hikuva ri lovisiwile. ‘Varhandzi’ vo tano vo fana na Egipta a va ri ponisanga eku hluleni ka Babilona hi 607 B.C.E. Vanhu a va ha khitikaneli kona eSiyoni ku ya eminkhubyeni. Vana va vona i mahlonga, naswona valala va hleka ku wa ka rona. Vamatiko lava thyakeke va thyakise tempele, naswona vanhu va rona va boheke ku nyikela hi swilo swa nkoka leswaku va kuma swakudya. Hinkwaswo leswi swi vangiwe hi xidyoho!—1:1-11.

Yehova u lulamile hi ku xupula vadyohi. Leswi swa amukeriwa loko Yerusalema hi byakwe a vulavula. U vutisa loko ku ri ni gome ro karhi leri fanaka ni ku vaviseka loku Xikwembu xi n’wi vangeleke kona. Xi rhumele ndzilo lowu loviseke tempele. Swidyoho swa muti swi fane ni joko, naswona ngati yi khuluke ku fana ni ntsutsu loko Xikwembu xi kandziyela ‘xikamelo xakwe xa vhinyo.’ Siyoni u tshambulute mavoko hi ku vaviseka ni ku kombela kambe a nga kumanga la n’wi chavelelaka, naswona Yehova a a lulamile hi ku xupula Yerusalema la xandzukaka. Onge a nga endla hi laha ku vavisaka eka valala vakwe lava tsakaka.—1:12-22.

“V̌ukari Bya Yehova”

Vanhu lava tihlamulelaka va rhwala nandzu loko va nga soli xidyoho. Xikwembu xi cukumeta Yerusalema ‘a suka etilweni a ta emisaveni,’ xi pfumelela ku lovisiwa ka yena ni lokuya ka ‘vunavelo bya xona,’ ku nga tempele. (Psalma 132:7) Xisweswo u ‘sandzile mfumo’ wa Yuda. Tanihi ntsonga ntsena, tempele yi lovisiwile hi valala lava ku huwelela ka ku hlula ka vona a ku fana ni ku huwelela ka nkhuvo. Vana lava faka va kombele vamana wa vona swakudya. Kambe i mani loyi ngopfu-ngopfu a nga ni nandzu? Vaprofeta va mavunwa lava endleke switiviso leswi kanganyisaka ematshan’wini yo sola xidyoho xa Yerusalema. (Yeremia 14:13) Xikhongelo xa fanela, hikuva vo tala va file ‘esikwini leri ra vukarhi bya Yehova’!—2:1-22.

Musa Wa Yehova Wa Tiyisela

Hi fanele ku tshemba Yehova hi nga heli mbilu. Yeremiya u hlamusela yinhla leyi loko a vulavula hi ku yimela vanhu lava nga ekhombyeni. Xikwembu xi kavanyeta xikhongelo xakwe, naswona u ve nhloko-mhaka ya risimu leri pfilunganyaka ra valala vakwe. Ntshembo wakwe, kumbe ‘ku langutela Yehova,’ swi vonaka swi herile. Kambe u ta “ṅwi ṭhemba” hikuva “Yehova o ni tintŝalo e ka la’v̌a ṅwi ṭhembaka.”—3:1-27.

Ku hundzuka ka ntiyiso ku tisa musa wa Xikwembu. A khorwisekile hi leswi, Yeremiya wa khutaza a ku: “Hi tlhelela e ka Yehova.” Tanihi papa lerikulu ra vukarhi, Xikwembu xi pfale ku tshinelela hi xikhongelo hikwalaho ka swidyoho swa vanhu. Kambe Yeremiya wa khongela a ku: “Nḍi v̌itanile v̌ito ra wena, oho! Yehova, . . . U nga ṭhuki u siv̌a tindlev̌e ta wena.” Kavula, valala lava nga hundzukiki va ta lovisiwa.—3:28-66.

‘Hi Vuyisi’

Hi nga tisa ndzoviso ehenhla ka hina vini hi xidyoho xo tirhandzela. Hikwalaho ka xidyoho xa Yuda, ‘vana lavanene va Siyoni’ a va langutiwa tanihi timbita leti nga pfuneki nchumu leti fayekeke. Loko va rhendzeriwile, lava dlayiweke hi tlhari a va antswa ku tlula van’wana lava faka hakantsongo-ntsongo hi ndlala. Hakunene, Xikwembu a xi “halatile v̌ukari lebyi pfuraka bya [xona].” Vaprofeta ni vaprista lava thyakisiweke a va tsendzeleka va nga voni, naswona Hosi Sedekiyasi—“muhlawuriwa wa Yehova”—a a khomiwile. Sweswi Xikwembu a xi ta yisa mianakanyo ya xona eka Edom la dyohaka.—4:1-22.

Yehova hi yena a ri yexe a nyikaka ntshembo wa ntiyiso exikarhi ka nhlomulo. Yeremiya u swi xiyile leswi, hikuva u komberile a ku: “Ṭundzuka, wena Yehova, leŝi hi humeleriweke hi ŝona.” ‘Vamatiko va tshama etindlwini ta hina. Hi rhwala vuyelo bya xihoxo xa vatata wa hina, naswona swifanyetana swi rhwala tihunyi ta ndzilo swi tirha hi ku sindzisiwa.’ Kambe ke, Yeremiya u langutela musa, a khongela a ku: “U hi hunḍulušela ka wena, Yehova, hi ta tlhela hi v̌uya.”—5:1-22.

Manuku ke, ehleketa hi tidyondzo leti dyondzisiweke eka Swirilo Swa Yeremia: Xidyoho a xi tisi ntsako, Xikwembu xi lulamile hi ku xupula vadyohi, naswona vanhu lava tihlamulelaka va ni nandzu loko va nga soli xidyoho. Hi fanele ku tshemba Yehova hi nga heli mbilu, hi tiyiseka leswaku musa wa Xikwembu wu ta hikwalaho ka ku hundzuka ka ntiyiso, kasi hi nga tisa ndzoviso ehenhla ka hina hi xidyoho xo tirhandzela. Buku leyi huhuteriweke nakambe yi hi khorwisa leswaku Yehova hi yena ntsena a nyikaka ntshembo wa ntiyiso exikarhi ka nhlomulo.

[Bokisi leri nga eka tluka 27]

MATSALWA YA BIBELE YA KAMBISISIWILE

◻ 1:15—‘Yehova u kandziyele xikamelo xa vhinyo xa nhwanyana wa Yuda’ hikuva u lerisile ni ku amukela leswi humeleleke. ‘Nhwanyana wa Yuda’ a ku ri Yerusalema, loyi a ehleketeriweke a fana ni wansati la nga onhiwiki. Loko Vababilona va lovise ntsindza wolowo wa Yuda hi 607 B.C.E., a ku ri ni ku halatiwa lokukulu ka ngati, loku fanaka ni ku kamiwa ka ntsutsu wu huma emadiriveni ya xikamelo xa vhinyo. Yehova u ta vona leswaku Vujagana, Yerusalema wo fanekisela, byi lovisiwa hi laha ku fanaka.

◻ 2:6—“Rirhangu” ra Xikwembu a ku ri tempele leyi nga eYerusalema. Loko vuhlawulekisiso byebyo byi lovisiwile hi Vababilona, a a byi pfumelela ku ‘khomiwa hi tihanyi,’ ku fana ni yindlu ntsena entangeni. Yindlu yo tano ya nkarhinyana edyambyini leri hisaka ya mbundzumuxiwa.

◻ 3:16—Khombo rin’wana leri Yehova a ri pfumeleleke ku ta ehenhla ka Yerusalema la nga tshembekiki hikwalaho ka ku wela ka muti eka Vababilona ri hlamuseriwe hi marito lawa, “U fayile meno ya mina hi maribye.” Entiyisweni, loko Vaisrayele va ri endleleni ya vona yo ya evuhlongeni, a va fanele ku sweka vuswa emiceleni leyi ceriweke ehansi ka misava. Hikwalaho ke, vuswa a byi ri ni swiribya-ribyana, naswona munhu la dyaka vuswa byo tano a a ta tshoveka swiyenge swa meno yakwe.

◻ 4:3—Tihanyi ta vamanana eka vana va vona laha ti hambanisiwa ni nkhathalelo wa vutswari lowu nyikeriwaka hi timhungubye. Hambi leswi timhungubye ti nga ha xiyiwaka ti ri swihari leswi nga nyawuriki, hambi ti ri tona ‘ti nyikela vele ivi ti mamisa vana va tona.’ Hikwalaho ka ku pfumaleka lokukulu ka swakudya eYerusalema la rhendzeriweke, vavasati lava sikaka va Vayuda va sungule ku va ni tihanyi hi mhaka ya leswi a va ri hava meleka wo nyika vana va vona ivi entiyisweni va dya vana va vona vini leswaku va hambeta va hanya. (Swirilo Swa Yeremia 2:20) Xisweswo, vavasati na vona va ve lava fanaka ni tinca leti tshikelaka mandza ya tona ivi ti ma cukumeta.

◻ 5:7—Vayuda va le sikwini ra Yeremiya a va fanele ku rhwala swihoxo swa vatata wa vona, kambe leswi a swi vuli swona leswaku Yehova u xupula vana hi ku kongoma hikwalaho ka swidyoho swa vatswari va vona. Kahle-kahle, vuyelo lebyo biha bya xidyoho byi twiwa hi tinxaka ta le ndzhaku. (Yeremia 31:29, 30) Hikwalaho hi endla kahle ku tsundzuka leswaku hi fanele ku tihlamulela hi hexe eka Xikwembu.—Varhoma 14:12.