Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Xana hi kwihi ku hambana exikarhi ka ku nga fi ni vutomi lebyi nga heriki?

Vutomi lebyi nga heriki byi ta tsakeriwa hi lava totiweke lava kumaka vutomi bya moya etilweni ni vanhu lava Xikwembu xi va vulaka lavo lulama leswaku va kuma vutomi emisaveni ya Paradeyisi. Kutani loko u anakanya hi vuyelo, ku nga fi etilweni ni vutomi lebyi nga heriki emisaveni entiyisweni swi humesa nchumu wun’we—ku hanya hi masiku. Kambe ke, ku ni tinhlamuselo tin’wana leti ti nga endliwaka ehenhleni ka ku nga fi.

Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “ku nga fi” (athanasia) ri vumbiwe ri huma eka nandzulo a ni le ka thanatos, leswi vulaka “rifu.” Xisweswo ku nga fi ku na mhaka ya xisekelo ya ‘ku pfumala ku fa,’ kumbe ku nga fi. Hi laha ku twisisekaka, Yehova i xihlovo lexi hetisekeke xa vutomi hinkwabyo naswona a nga fi. (Psalma 36:9; 90:1, 2) Leswi swi tiyisisiwa hi ntiyiso wa leswaku N’wana wa yena la kwetsimisiweke, loyi sweswi a nga “yena loyi ku kwetsima ka Xikwembu ku tikombaka eka yena, [ni muyimeri la kongomeke wa] leswi Xikwembu xi nga swona hi xiviri xa xona,” u hlamuseriwa tanihi “Loyi a nga ni matimba a ri swakwe, Hosi ya tihosi ni Mufumi wa vafumi.” (Vaheveru 1:3; 1 Timotiya 6:15, 16) A ku na xivumbiwa lexi nga tekaka vutomi bya Yesu tanihi lebyi nga fiki, leswi swi n’wi endlaka a hambana ni vanhu kumbe mimoya leyi nga faka. Nakambe, ha hlaya: “Hi tiva leswaku, leswi Kriste a pfukeke exikarhi ka vafi, a nga ka a nga ha fi kambe, ni rifu a ra ha ri na matimba henhla ka yena.”—Varhoma 6:9.

Hambi leswi ku nga fi kahle-kahle ku nga vutomi lebyi nga heriki, ku nga fi entiyisweni swi vula swo tala ku tlula leswaku loyi a nga na kona u ta hanya hi masiku. Swi vonaka swi kombisa mfanelo yo karhi ya vutomi, naswona swi hlanganisiwa ni ku pfumala ku onhaka. Ehenhleni ka Vakriste lava totiweke hi moya lava kumaka hakelo ya le tilweni Bibele yi ri: “Leswi onhakaka [emirini wa swona wa nyama] swi fanele ku funengela leswi nga onhakiki, ni leswi faka swi fanele ku funengela leswi nga fiki. Kutani loko leswi onhakaka swi ta va swi funengele leswi nga onhakiki, ni loko leswi faka swi ta va swi funengele leswi nga fiki, hi kona rito leri tsariweke ri nga ta hetiseka, leri nga te: ‘Rifu ri mitiwile, ri hluriwele makumu.’”—1 Vakorinto 15:53, 54.

Hambi swi ri tano, Bibele a yi nyiki vuxokoxoko byo tala ehenhleni ka nkoka wa vutomi lebyi vuriwaka lebyi nga fiki. Ha swi tiva leswaku vanhu lava faka—hambi ku ri vanhu lava hetisekeke lava va nga ni langutelo ra vutomi lebyi nga heriki emisaveni—va fanele va dya ni ku nwa leswaku va hlayisa vutomi, hikuva handle ka sweswo va ta fa kutani mimiri ya vona yi tokota ku bola. (Genesa 2:9, 15, 16) A swi kanakanisi leswaku ku nga fi swi katsa nkoka wa vutomi lebyi byi nga laviki ku seketeriwa hi ndlela yoleyo. Xisweswo ku nga vuriwa leswaku hinkwavo lava hundzukaka lava nga fiki a va fumiwi hi rifu kumbe leswaku ‘rifu a ra ha ri na matimba ehenhla ka vona.’ Sweswo swi ta tlhela swi twanana ni ku kuma ka vona ku pfumala ku bola, leswi kombaka leswaku mimiri ya vona ya moya kumbe xivumbiwa xi kume ku pfumala ku bola, ku lova kumbe ku onhaka hi ndzhaka. (Ringanisa 2 Vakorinto 5:1; Nhlavutelo 20:6.) Hi tindlela leti ku hambana ku nga ha voniwa exikarhi ka ku nga fi na vutomi lebyi nga heriki bya vanhu.

Yehova Xikwembu i Muavanyisi la hetisekeke la hakelaka lava totiweke hi ku nga fi. Loko hi vutlhari ni ku twisisa ka yena lokukulu a lava leswaku vanhu vo tano va ringiwa hi laha ku heleleke kutani handle ko kanakana va fanelekela ku va lava nga fiki, hi nga tshemba leswaku va ta tshembeka hi masiku. Hinkwavo lava Yehova a va vonaka va faneriwa hi vutomi lebyi nga heriki, hambi va ri tanihi mimoya leyi nga fiki kumbe tanihi vanhu lava hetisekeke, va ta swi kota ku n’wi gandzela hi laha ku nga heriki. Xisweswo, eka nkambisiso wo hetelela, vutomi lebyi nga heriki bya vanhu ni ku nga fi etilweni swi humesa vutomi lebyi nga heriki.—Yohane 17:3.

◼ Xana hi swona ku heta hi leswaku eka Yohane 20:25 Yesu u beleriwe hi swipikiri leswi hambaneke eka voko rin’wana ni rin’wana?

Cyclopaedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, hi M’Clintock na Strong, yi ri:

‘Nkarhi ni matshalatshala yo tala swi onhiwile hi ku kanetana hi loko ku tirhisiwe swipikiri swinharhu kumbe mune eku beleleni ka Hosi. Nonnus u tiyisisa leswaku ku tirhisiwe swinharhu ntsena, leswi eka swona a landzeriwaka hi Gregory Nazianzen. Dyondzo leyi tivekaka yi nyika mune wa swipikiri, langutelo leri sekeriwaka swinene naswona hi minjhekanjhekisano yo lava ku tiva ya Curtius. Van’wana va kandziyise nhlayo ya swipikiri ku fika eka khume-mune.’—Vholumo II, tluka 580.

Matewu 27:35 yi vula leswi ntsena: “Loko va n’wi vambile, va avelana tinguvu ta yena, hi ku hoxa madayisi.” Ku nyikeriwa vuxokoxoko byintsongo, tanihi le ka Marka, Luka na Yohane. Endzhaku ka ku pfuka ka Yesu, Tomasi u te: “Loko ndzi nga voni timbanga ta [swipikiri] eswandleni swa yena, ni loko ndzi nga nghenisi ritiho ra mina etimbangeni ta timhingu, ndzi nghenisa ni voko etsheveni ra yena, ndzi nga ka ndzi nga pfumeri.” (Yohane 20:25) Kutani hambi leswi minkarhi yin’wana swigevenga a swi boheleriwa emhandzini hi tingoti, Yesu u beleriwile. Van’wana hi ku tirhisa Yohane 20:25 va vule leswaku swipikiri swimbirhi swi tirhisiwile, xin’we eka voko rin’wana ni rin’wana. Kambe xana ku tirhisa ka Tomasi vunyingi (swipikiri) ku fanele ku twisisiwa tanihi nhlamuselo leyi kongomeke leyi kombaka leswaku rin’wana ni rin’wana ra mavoko ya Yesu ri beleriwe hi xipikiri lexi hambaneke?

Eka Luka 24:39 Yesu la pfuxiweke u te: “Vonani swandla swa mina ni milenge ya mina! Hi mina hi xiviri xa mina.” Leswi swi ringanyeta leswaku milenge ya Kriste na yona a yi beleriwile. Leswi Tomasi a nga vulavulangiki hi timbanga ta swipikiri emilengeni ya Yesu, ku tirhisa ka yena vunyingi bya ‘swipikiri’ ku nga va ku ve nhlamuselo leyi tolovelekeke ya swipikiri swo tala leswi tirhisiweke eku vambeni ka Yesu.

Xisweswo, a swi koteki emhakeni leyi ku vula hi ku tiyiseka leswaku i swipikiri swingani leswi tirhisiweke. Swifaniso swin’wana ni swin’wana swa Yesu emhandzini swi fanele ku twisisiwa tanihi ntirho wa vatsari lowu nyikaka ntsena xifaniso lexi sekeriweke eka tinhla leti hikiweke leti hi nga na tona. Njhekanjhekisano ehenhleni ka vuxokoxoko byo tano lebyi nga riki bya nkoka a wu fanelanga wu pfumeleriwa ku pfala nkoka hinkwawo wa ntiyiso wa leswaku “hi endliwile lava vuyelelaneke na [Xikwembu] hi ku fa ka N’wana wa xona.”—Varhoma 5:10.

◼ Xana mhaka leyi vulavulaka hi ku amukeriwa hi Xikwembu yi vula leswaku Vakriste va nga ha vulavula ni munhu loyi a tshameke a xiyiwa a ri “nakulorhi la amukelekaka” kambe endzhakunyana, hikwalaho ka xidyoho, a a fanele ku papalatiwa?

Ina, yi vula swona. Xihondzo xo Rindza xa November 15, 1988, xi kombe xivangelo lexi ha xona swi pfumelelanaka ni Matsalwa ku lulamisa langutelo ra hina hi munhu la nga khuvuriwangiki loyi a hlanganyelaka evutirhelini bya le rivaleni ni Timbhoni ta Yehova. Eku sunguleni, munhu wo tano a a vuriwa “nakulorhi la amukelekaka.” Loko endzhakunyana a tlule milawu ya Xikwembu handle ko hundzuka, bandlha a ri tivisiwa, kutani a ri ta papalata ku hlanganyela ni ku vulavurisana na yena.

Hi laha mhaka ya sweswinyana yi kombeke ha kona, Bibele yi lava leswaku xiendlo xo tano xo tshinya xi tekiwa eka vanhu lava khuvuriweke lava va nga vadyohi lava va nga hundzukiki. (1 Vakorinto 5:11-13; 2 Yohane 9-11) Kambe ke, vutihlamuleri bya munhu loyi a nga khuvuriwangiki loyi a phikelelaka xidyoho a byi fani ni bya loyi a khuvuriweke. (Luka 12:48) A nga khuvuriwanga kutani xisweswo a nga amukeriwanga emahlweni ya Xikwembu, kutani ku susa a ku fanelanga emhakeni leyi. Kahle-kahle, se i munhu wa misava naswona a nga khomiwa hi laha ku faneleke.

Manuku ke, xana ku vuriwa yini hi munhu loyi eku sunguleni a a vitaniwa “nakulorhi la amukelekaka” kambe loyi a nga ha fanelekeriki vutirheli bya le rivaleni hikwalaho ka xidyoho xa yena? Tanihi leswi a nga susiwangiki, u fanele ku khomiwa tanihi munhu wa misava loyi a nga yena.a Kavula, Xihondzo xo Rindza xa November 15 xi tsundzuxile eka tluka 19 leswaku vukheta lebyi faneleke byi fanele ku kombisiwa hi Vakriste lava tshembekaka. Lava va swi xiya leswaku munhu la nga khuvuriwangiki a nga ha va a hlanganyerile exidyohweni ku nga khathariseki ku tiva ka yena swilaveko swa Xikwembu. Vakriste lava vupfeke va fanele ku tivonela ehenhleni ka ku hlanganyela ni munhu wo tano. Loko ku vutisiwa swivutiso malunghana ni mpimo wa ku hlangana loku nga ha vaka kona na yena, swo tala swa swona swi nga hlamuriwa hi ku landzela vutlhari bya Xikwembu. Hi nga tsundzuka ndzayo leyi kumekaka eka 1 Vakorinto 15:33 na Swivuriso 13:20 ivi hi tivutisa hi ku: ‘I xinakulobye xihi lexi ndzi nga vaka na xona kahle ni munhu wa misava loyi a nga hanyiki hi mimpimanyeto ya Vukriste?’ Loko vakulu va vona leswaku munhu wo tano wa misava u nghenisa nxungeto wo karhi, va nga nyikela ndzayo leyi tsundzuxaka exihundleni eka lava va vonakaka va ri ekhombyeni.

Hi nkarhi lowu faneleke, munhu la nga khuvuriwangiki loyi a a ri “nakulorhi la amukelekaka” a nga ha nyikela xikombiso lexinene xa ku hundzuka, naswona a nga ha navela ku va ni dyondzo ya Bibele nakambe. (Mintirho 26:20) A nga ha vulavula ni vakulu va bandlha va laha a hlanganyelaka kona sweswi, lava, loko va vona swi fanela, va nga ta n’wi lunghiselela leswaku a va ni dyondzo ya Bibele. Leswi swi ta tlhela swi tirha loko enkarhini lowu taka un’wana a nga ha faneleki tanihi muhuweleri la nga khuvuriwangiki ivi endzhakunyana a kombisa ku hundzuka. Hi ntolovelo, u fanele ku vulavula ni vakulu vambirhi lava va kambisiseke xidyoho xa yena kumbe van’wana vambirhi lava huvo ya vakulu yi va hlawuleke ku pfuxeta mhaka loko a komberile sweswo.

Hi laha ku faneleke, Xihondzo xo Rindza xi hlamusele leswaku swa hambananyana emhakeni ya vatswari lava wundlaka vana lavantsongo ekaya—vana valavo lava hlayisiwaka hi ku ya hi nawu lava va nga ni vutihlamuleri bya ku lunghiselela ku wundla ka nyama. (Vaefesa 6:1-4) Matsalwa ma rhwexe vatswari ndzhwalo wo dyondzisa ni ku kongomisa vana va vona. Kutani vatswari (kumbe mutswari la pfumelaka) va nga ha hlawula ku fambisa dyondzo ya Bibele ya le tlhelo ni n’wana la dyohaka kumbe ku n’wi katsa enongonokweni wa ndyangu wa dyondzo ni ku vulavurisana hi Bibele.

Hambi leswi mhaka leyi nga eka Xihondzo xo Rindza xa sweswinyana yi lavaka ku lulamisa emianakanyweni ni le ka swiendlo swa hina, swi endliwa hi ku fambisana ni matsalwa lama pfunaka ku “tolovetisa leswo lulama.”—2 Timotiya 3:16, 17.

◼ Hi ku ya hi Tito 1:6, xana vana va munhu va fanele va va lava khuvuriweke hinkwavo loko a ta fanelekela ku va nkulu ebandlheni?

Eka ndzima yo sungula ya Tito, muapostola Pawulo u xaxamete timfanelo ta vavanuna lava tirhaka tanihi vakulu va bandlha. Yin’wana a ku ri leswaku makwerhu a va “la nga riki na xisandzu, . . . vana va yena va fanele ku va vapfumeri.”

Leswi a swi nga ta vula swona leswaku vana va nkulu hinkwavo va fanele va va lava khuvuriweke, hikuva van’wana va nga ha va va ri tincece. Kutani hi laha ku twalaka Tito 1:6 yi fanele yi vula leswaku vana lavantsongo va munhu loyi va fanele va va lava khuvuriweke kumbe va fanele va ri lava dyondzaka ntiyiso wa Bibele, va yi amukela ni ku yi tirhisa naswona yi va susumetela eka nkhuvulo, loko va ha ri ehansi ka nkongomiso wa le ndyangwini. (1 Vakorinto 7:14) Nkulu u fanele ku tiyimisela ku endla vana va yena vadyondzisiwa, lava nga “soriwiki hikwalaho ka mahanyelo ya vona ya vusopfa ni ku tiarisa.”b

Hi nga twisisa leswi ku antswa hi ku xiya ndlela leyi Bibele yi tirhisaka xiga “mupfumeri” ha yona. Kavula, munhu a nga ha va na rona ripfumelo kumbe a kholwa, eka swilo swo tala. (Mintirho 26:27, 28; 2 Vatesalonika 2:3, 11 ; Yakobo 2:19) Kambe hi kuma ku “pfumela” hi ntolovelo ku fambisana ni ku amukela Vukriste ni ku khuvuriwa. (Mintirho 8:13; 18:8; ringanisa 19:1-5.) Nkhuvulo ngopfu-ngopfu wu kombisa leswaku munhu i mupfumeri.—Mintirho 2:41, 44; 4:4, 32.

Vana van’wana lavantsongo va nkulu va nga ha va va nga si lunghela nkhuvulo hi xiyimo xa miri, mintlhaveko kumbe hi swa moya. Hambi swi ri tano, Tito 1:6 yi va hlamusela tanihi ‘vana lava pfumelaka’ loko va endla nhluvuko lowu yisaka eku khuvuriweni hi ku fambisana ni malembe ni xiyimo xa vona.

[Tinhlamuselo ta le hansi]