Nawu-nsinya—Ha Yini Wa Ha Tiyile?

NSUKU lowu tengeke a wu khuhleki, hikwalaho swin’wetsin’wetsi leswi endliweke hi nsuku swa rhandziwa naswona swi tekiwa swi ri ni risima. Ematshan’wini yo lahla swingolongondzwana swa nsuku leswi onhakeke, vaendli va swin’wetsin’wetsi swa nsuku va tlhela va tirhisa metali ya nxavo lowukulu ku vumba ntirho lowuntshwa wa ntivo-vuxongi hikuva nsuku wa wu hlayisa nkoka wa wona.

Hi ku fanana, hambi loko Yesu a vulavule hi Nawu-nsinya kwalomu ka magidi-mbirhi wa malembe lama hundzeke, nkoka wa wona a wu hungutekangi. Hi ku kambisisa, kumbe ku tiva swivangelo swa ku tiya ka wona, hi nga tlangela nkoka wa wona ku antswa namuntlha.

Loko Yesu a hi nyika Nawu-nsinya lowu nge, “hikwalaho hinkwaswo leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina,” u engeterile a ku: “Hikuva hi swona leswi dyondzisiwaka hi Nawu ni Vaprofeta.” (Matewu 7:12) Vadyondzisiwa va Yesu ni van’wana lava a va n’wi yingiserile va swi twisise njhani leswi?

“Leswi Dyondzisiwaka Hi Nawu Ni Vaprofeta”

“Nawu” wu yelana ni matsalwa yo sungula lama vumbaka tibuku to sungula ta ntlhanu ta Bibele, Genesa ku ya ka Deuteronoma. Leswi swi hlavutela xikongomelo xa Yehova xo humesa mbewu leyi nga ta herisa vubihi. (Genesa 3:15) Ku engetela eka tibuku teto ta Bibele ta le ku sunguleni a ku ri ni Nawu, kumbe ntlawa wa swileriso leswi Yehova a swi nyikeke rixaka ra Israyele hi ku tirhisa Muxe tanihi muhlanganisi eNtshaveni ya Sinayi hi 1513 B.C.E.

Nawu wa Xikwembu wu hambanise Israyele eka matiko ya Vahedeni lawa a ya va rhendzerile, naswona Vaisrayele a va nga ta endla nchumu lexi a xi ta nghenisa xiyimo xa vona lexinene eka Yehova ekhombyeni. A va ri vanhu va yena lava hlawulekeke naswona a va fanele ku tshamisa sweswo leswaku va kuma mikateko ya yena. (Eksoda 19:5; Deuteronoma 10:12, 13) Kambe ku engetela eka mindzhwalo ya vona eka Xikwembu, Nawu wa Muxe wu andlale vutihlamuleri bya Vaisrayele byo khoma valuveri eIsrayele kahle. Hi xikombiso, wu te: “E muluv̌eri, l’a luv̌elaka e šikari ka ṅwina o ta v̌a ka ṅwina kukotisa uṅwana wa ṅwina; u ta ṅwi ranḍa kukotisa loko u tiranḍa; hikuv̌a a mi ri v̌aluv̌eri e tikweni ra Egipta; hi mina Yehova, Šikwembu ša ṅwina.” (Levitika 19:34) Hi nkarhi wa tihosi eIsrayele, valuveri va tiphine hi malunghelo yo tala, yo fana ni ku hlanganyela eku akeni ka tempele ya Xikwembu eYerusalema.—1 Tikronika 22:2.

Nawu lowu nyikiweke Israyele wu sivele vuoswi, ku dlaya, vukhamba na makwanga. Milawu leyi, swin’we ni “milawu yin’wana hinkwayo,” yi nga katsakanyiwa eka nsinya wa nawu lowu nge, “Rhandza munhukuloni kukota loko u tirhandza.” Muapostola Pawulo wa engetela: “Rirhandzu a ri endleli munhukulobye swo biha. Hikwalaho, rirhandzu ri hetisisa Nawu.”—Varhoma 13:9, 10.

Loko Nawu wu andlale xisekelo xa Nawu-nsinya, ku vuriwa yini hi “Vaprofeta”?

Tibuku ta vuprofeta ta Matsalwa ya Xiheveru hi ku fanana ti tiyisa nkoka wa Nawu-nsinya. Ti kombisa Yehova tanihi Xikwembu lexi hi ku tshembeka xi hetisisaka xikongomelo xa xona. U katekisa malandza ya yena lama tshembekaka lama, hambi ma nga hetisekanga, ma ringetaka ku endla ku rhandza ka yena ni ku kombisa ku tisola ka ntiyiso etindleleni ta wona ta ku hambuka. “Hlambani, mi tibasisa; susani mahlweni ka mina e mitiro le’yo biha ya ṅwina; ṭhikani ku endla ŝo biha. Dyonḍani ku endla le’ŝinene, lav̌ani le’ŝi lulameke, lamulani l’a šanisiwaka; av̌anyiselani šisiwana, lwelani noni.”—Esaya 1:16, 17.

Loko vanhu va Xikwembu va endle leswi nga swinene eka vanhu ni Xikwembu, Yehova u tiyisise nseketelo wa yena. “Yehova o v̌urisa ŝeŝo, a ku: Hlayisani le’ŝinene, mi endla le’ŝo lulama. . . . Ku katekile munhu loyi a endlaka ŝeŝo, ni ṅwana wa munhu l’a tiyiselaka ka ŝona.”—Esaya 56:1, 2.

Kriste U Kongomisa Bandlha Ra Yena

Kriste u tele ku hetisisa Nawu ni Vaprofeta, naswona ku sukela enkarhini wa yena, xikongomelo xa Yehova lexi nga heriki xi hambete xi ya emahlweni. (Matewu 5:17; Vaefesa 3:10, 11, 17-19) Nawu wa khale wa Muxe wu siviwe hi ntwanano lowuntshwa, lowu katsaka Vakriste lava totiweke va Vayuda ni Vamatiko. (Yeremia 31:31-34) Hambi swi ri tano, bandlha ra Vukriste ra siku ra hina ra ha landzela Nawu-nsinya. Naswona hi lexi xivangelo xin’wana xo amukela ku tiya ka nawu lowu: Kriste i Nhloko leyi gingiritekaka ya bandlha ra Vukriste ra manguva lawa. A nga swi cincanga swiletelo swa yena. Xitsundzuxo xa yena lexi huhuteriweke xa ha ri ni leswinene.

Loko a nga si suka laha misaveni, Yesu u lerise valandzeri va yena ku hundzula vanhu va matiko hinkwawo leswaku va va vadyondziswa ni ku va dyondzisa ku “hlayisa hinkwaswo leswi ndzi mi leriseke swona.” Xiletelo xexo xi katse Nawu-nsinya. Yesu u tiyise vadyondzisiwa va yena: “Vonani, ndzi na n’wina masiku hinkwawo, ku ko ku hela misava.”—Matewu 28:19, 20.

Tanihi laha swi rhekhodiweke ha kona eka Luka 6:31, Yesu u lerisile: “Leswi mi lavaka leswaku vanhu va mi endla swona, va endleni swona na n’wina.” I xikombiso muni lexinene swonghasi lexi Yesu a xi vekeke xo va wo sungula ku endla leswinene eka van’wana!

Hi nkarhi wa vutirheli bya yena bya laha misaveni, Yesu hi vukheta u xiyisise maxangu lawa vanhu a va fanele ku ma tiyiselela, kutani a va twela ku vava. Eka rin’wana ra maendzo ya yena yo chumayela, u vone mintshungu kutani a yi twela vusiwana. Kambe ku tlula kwalaho, u endle malunghiselelo yo va pfuna. Hi ndlela yihi? Hi ku lunghiselela tsima ra matimba ro chumayela leri ngheniseke vadyondzisiwa va yena emitini ya vanhu hinkwavo. Hi laha a kongomiseke ha kona: “Loko mi nghena emutini wihi ni wihi, kumbe eximutaneni xihi ni xihi, lavani loyi a fanelaka ku mi amukela, kutani mi tshama eka yena ku kondza loko mi suka.” Leswaku ntirho lowu a wu seketeriwa hi yena ni ku katekisiwa hi Tata wa yena swi vonaka kahle eka marito ya Yesu lama yaka emahlweni lama nge: “Loyi a mi rhurhelaka, wa ndzi rhurhela; ni loyi a ndzi rhurhelaka, ú rhurhela La ndzi rhumeke. . . . Un’wana ni un’wana la nyikaka hambi wu ri ndzheko wa mati yo titimela eka un’wana wa lavantsongo lava, hi ku tiva leswaku i mudyondziswa wa mina, a nga ka a nga pfumari hakelo ya yena.”—Matewu 9:36–10:42.

Leswaku Nawu-nsinya wu vula xiendlo lexinene eka van’wana swi kombisiwe hi nhlamuselo ya Yesu eka nkarhi wun’wana: “Hikuva loko mi rhandza lava mi rhandzaka ntsena, mi nga nkhensiwa hikwalaho ka yini xana? Hikuva vadyohi na vona va rhandza lava va va rhandzaka. Kutani loko mi endla leswinene ntsena eka lava va mi endlaka leswinene, mi nga khensiwa hikwalaho ka yini xana? Vadyohi na vona va endlisa sweswo. Kambe n’wina, rhandzani valala va n’wina, mi endla vanhu leswinene . . . kutani hakelo ya n’wina yi ta va leyikulu.” (Luka 6:32, 33, 35) Hikwalaho, ku hlayisa Nawu-nsinya lowu wa ha tiyeke swi ta hi susumetela ku va vo sungula ku endla leswinene hambi eka vanhu lava hi nga va tiviki hi xiviri.

Wa Ha Tiyile, Wa Ha Tirha

Kumbexana xikombiso lexi twisisekaka kahle leswaku Nawu-nsinya wa ha tiyile xi huma eka mintokoto ya xiviri ya lava hanyaka hi wona. Vakriste lava siku na siku va fambaka hi ku twanana ni nawu wa Xikwembu va kuma ntsako lowukulu naswona, hakanyingi ku va mikateko leyi nga languteriwangiki. Hi ku komba xichavo ni tintswalo eka vatirhi va kliniki ya vutshunguri leyi a a yi tirhisa, wansati un’wana wa Mukriste u kume leswaku u pfunekile hi ndlela leyi vaongori ni madokodela va endleke matshalatshala lama engetelekeke ha yona ku n’wi khathalela.

Timbhoni ta Yehova leti katsekeke eka miako ya Tiholo ta Mfumo leti akiwaka hi xihatla na tona ti nga tiyisa nkoka ka Nawu-nsinya lowu. Maendzo ya musa eka vanhu lava tshamaka ekusuhi ni ndhawu ya muako ku va tivisa hi leswi kunguhatiweke hakanyingi ma va ni nhlamulo leyinene. Vanhu lava eku sunguleni va kaneteke Timbhoni xisweswo va swi xiya leswaku va endla leswinene eka vaakelani va vona, naswona xo sungula va vona ndlela leyi vanhu va Xikwembu va tirhisanaka ha yona entirhweni wa vona. Hikwalaho, van’wana va tinyikele ku pfuna eku akeni, hi ku kongoma kumbe hi ku nyikela nhundzu leyi va nga na yona.—Ringanisa Zakaria 8:23.

Loko Mbhoni ya Muiran leyi tshamaka eLondon, Nghilandi, yi xave swakudya evhengeleni, n’wini wa vhengele u n’wi sandzile hikuva a a ri muendzi. Hi ku tiyiseka, Mbhoni hi tintswalo ni vukheta yi hlamusele leswaku yona, tanihi un’wana wa Timbhoni ta Yehova, a yi na langutelo ro biha eka vanhu va matiko man’wana. Ematshan’wini ya sweswo, a a endzela hinkwavo lava nga kusuhi ni rungula ra Bibele. Vuyelo? N’wini wa vhengele u engetele swakudya swin’wana swo nandziha eka oda ya swakudya swa Mbhoni leyi.

Kavula, Nawu-nsinya a wu hikeriwangi eka swiendlo swo tano swa vunene leswintsongo. Entiyisweni, xikombiso lexikulu xa byona i swilo leswinene leswi Timbhoni ta Yehova ti swi endlaka emisaveni hinkwayo hi ku endzela makaya ya vaakelani va tona nkarhi hinkwawo ni rungula ra mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.

Ku Hanya Hi Nawu-nsinya

Ku tirhisa Nawu-nsinya swi vula ku yisa nyingiso wa wena eka van’wana. I nkongomiso lowunene. U ta fanela ku lava nkarhi wo endla leswinene eka lava va ku rhendzeleke. Endla matshalatshala naswona u tikarhata, u va tsakela hi xiviri! (Vafilipiya 2:4) Hi ku endla leswi, u ta tshovela mikateko leyi fuweke. U ta va u landzela xitsundzuxo xa Yesu lexi nge: “Ku vonakala ka n’wina a ku voninge vanhu hi mukhuva wolowo, leswaku va ta vona mintirho ya n’wina leyo saseka, va dzunisa Tata wa n’wina la nge matilweni.” (Matewu 5:16) Xisweswo, Yehova u ta va Muhakeri wa wena loko hi ku hiseka u n’wi lava naswona u hanya hi Nawu-nsinya siku rin’wana ni rin’wana.—Vaheveru 11:6.