Ndzi Khandziye Ntshava Leyinene Ku Tlula Hinkwato
NDZI velekiwe ni ku kuriseriwa edorobeni lerintsongo etintshaveni ta le Yuropa Vuxa. Vatswari va mina a va ri Marhoma Khatoliki, kambe a va ndzi nghenisanga kereke, naswona ekaya a hi nga khongeri kun’we kumbe ku vulavula hi vukhongeri. Kutani ku fana ni vantshwa van’wana vo tala, ndzi hete nkarhi wa mina ni matimba emintlangwini, dyondzo ni ku famba-famba.
Edorobeni ra ka hina, a ku ri ni ntlawa lowu gingiritekaka swinene wa vakhandziyi va tintshava lowu a wu rhangeriwe hi wanuna wa tintswalo, wa ntokoto loyi a a tiva swo tala ehenhleni ka tintshava. Hikwalaho ka yena, ndzi ve ni vutshila lebyikulu bya ku khandziya tintshava. A ndzi ri ni malembe ya 18 hi vukhale enkarhini wolowo, naswona hi ku hatlisa ndzi sungule ku rhandza malangutelo lamanene ndzi ri etinhlohlorhini letikulu, nyanyuko wo langutana ni ku pona swiyimo leswi nga ni khombo, ni vunghana ni van’wana lava hlanganyeleke eka makhombo yo tano.
Ndzi tsundzuka eka xiendlakalo xin’wana endzhaku ka loko ndzi ve entlaweni lowu hi malembe ya ntlhanu. A ndzi ri karhi ndzi khandziya ntshava leyi a yi gonyeka hi ku olova, naswona ndzi wisise mianakanyo ya mina enkarhini lowu ndzi fikelelaka nhlohlorhi. Loko ndzi tshinelela nhlohlorhi ya ribye lerikulu, ri sungule ku simuka. Leswi a ndzi fanele ku swi endla a ku ri ku tlulela etlhelo ivi ndzi huwelela xitsundzuxo eka mukhandziyi-kulorhi. Ribye leri waka ri tseme ntambu leyi a yi hi hlanganisile, kutani ndzi wile. Lexi tsakisaka, ndzi wele ehenhla ka rivala-ntshaveni ra byanyi lebyintsongo eka timitara ta 4 ntsena ehansinyana. Hambi swi ri tano, swilo a hi minkarhi hinkwayo swi vaka leswinene emhakeni leyi!
Loko ndzi ri ni malembe ya 24 hi vukhale, ndzi thwasile eyunivhesiti ivi ndzi byarha vurhangeri bya ntlawa lowuntsongo wa vakhandziyi va tintshava va le dorobeni ra ka hina. Endzhaku ka nkarhinyana, hi hlengelete mali yo karhi leswaku hi xava xibazana leswaku hi ta kota ku tihlomisela ku ya etintshaveni ta le kule swinene. Kambe xibazana a xi ri exiyin’weni lexo biha, naswona ndzi hete tin’hweti tinharhu, vusiku ni nhlekanhi, ndzi ri karhi ndzi xi lunghisa. Loko xi lunghile, hinkwerhu ka hina hi lave mintirho leyi nga ni khombo leyi hakelaka kahle, ku fana ni mintirho ya le henhla eku akeni, naswona hi ndlela leyi eku heteleleni hi hlengelete mali leyi ringaneke ku teka riendzo ro ya eIran. Kwalaho, hi 1974 hi khandziye volcano ya timitara ta 5 800 hi ku leha leyi vuriwaka Damavand. Hambi leswi ku khandziya ku sunguleke hi ku olova swinene, ekusuhi ni le maninginingini a hi boheka ku tiyisela gamboko leyikulu, ku kayivela ka ku hefemula hikwalaho ka mpfhuka wa le henhla ni musi lowu vavisaka lowu humaka emilon’weni ya volcano.
Loko hi ri karhi hi tlhelela ekaya hi ri exibazanini, hi kunguhate ku khandziya Ntshava ya Ararat kambe hi boheke ku swi tshika hikwalaho ka mintshikilelo ya politiki. Hi 1975 hi khandzile ti-Alp ta le Austria, naswona hi nkarhi lowu fanaka, hi simeke mphikizano wa ku teka swifaniso wa matiko hinkwawo lowu hi wu vuleke “Vanhu Ni Tintshava.” Mphikizano lowu na sweswi wa ha endliwa lembe rin’wana ni rin’wana. Hinkwerhu ka hina hi vone onge vutomi bya hina a byi hetisekile ni ku anerisa.
Ku Phirhweka
Hambi swi ri tano, loko ndzi va ni malembe ya kwalomu ka 30 hi vukhale, ndzi sungule ku phirhweka hi ku khandziya tintshava ivi ndzi tivutisa ku: ‘Xana hakunene ko va ni sweswi ntsena evuton’wini?’ Van’wana va ndzi byele ku nghenela vukati, kambe a ndzi ri ni vanghana lava a va tekile, naswona a va nga vonaki va tsakile swinene. Hambi ku ri mimpatswa leyi vunghana bya yona byi susumeteriweke ekhombyeni ni le ntsakweni wa ku khandziya tintshava yi tikombe yi lahlekeriwa hi ntsako wa yona eka vukona bya siku na siku bya vutomi. A ndzi nga xi tivi xivangelo xa leswi vukati bya vona a byi nga tsakanga ha xona, kambe lexi ngopfu-ngopfu xi endleke leswaku ndzi nga lavi ku teka hi ndzexe, a ndzi nga lavi ku va la nga tsakiki ku fana na vona.
Tlhandla-kambirhi, ndzi xiye ku hundzuka eka vantshwa lava a va khandziya tintshava. Emahlweni, nkarhi na nkarhi a ku ri ni moya wa ku tsundzuxana, ku tirhisana ni xinghana etikampeni ta tintshava ta ti-Alp. Sweswi, vafana lavantsongo ni lava nga riki na ntokoto a va nga ha tsundzuxeki naswona a va nga ha swi rhandzi ku endla nhluvuko hakantsongo-ntsongo. Va lave ku tsakisa vanhu ivi va khandziya tintshava leti a ti nonon’hwa swinene ni ku va ni khombo eka vona. Hi ku twa ku phirhweka loku engetelekaka emintlhavekweni, ndzi ve ni mabulo yo leha yo enta ni munghana wa mina Bonjo. Eku heteleleni u ringanyete leswaku ndzi vulavula ni mukhandziyi-kulorhi, Henry.
Henry u ndzi lombe buku leyi nge, Ntiyiso Lowu Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki, naswona loko ndzi yi hlayile, ndzi hlamarisiwe hi ku vona ndlela leyi yi hlamuseleke swivutiso leswi a ndzi tivutisa ha swona embilwini ya mina ha yona. Ndzi sungule ku tiva leswaku Henry a a dyondza Bibele na Timbhoni ta Yehova, kutani ndzi vutisile loko ndzi nga joyina. U pfumerile, naswona hi malembe mambirhi ndzi nghenele dyondzo ya ntikelo ya Bibele ni buku yihi ni yihi ya Bibele leyi ndzi nga yi kumaka.
Dyondzo Ya Bibele
Loko vutivi bya mina byi ri karhi byi enta, ndzi titwe ndzi ri na ntsako lowu engetelekaka. A ndzi tolovelanenyana ni vukhongeri bya Rhoma Khatoliki, kambe ndzi hlamarile ku vona leswaku Vukriste bya Bibele a byi nga titsheganga eka minkhuvo, mindhavuko ni minsusumeto leyi nga riki na mongo. Ku ri na sweswo, byi katsa misinya ya milawu leyi tlakukeke ya mahanyelo leyi khumbeke mhaka yin’wana ni yin’wana ya vutomi bya Mukriste. Tlhandla-kambirhi, ndzi hlamarile ku vona leswaku Bibele ya twisiseka swinene naswona a yi kanetani ni mianakanyo ya sayense leyi kambisisiweke swinene.
Mbhoni leyi kongomiseke ku vulavurisana na mina na Henry a yi hi sindzisanga ku hundzula mianakanyo ya hina ni mahanyelo ya hina. Leswi a swi endleke a ku ri ku hlamusela erivaleni leswi Bibele yi swi vulaka. Hikwalaho, ndzi ye emahlweni ni ku khandziya tintshava hi malembe wolawo yo sungula mambirhi yo dyondza. Kambe loko vutivi bya mina byi ri karhi byi enta, ndzi sungule ku xiya leswaku eka mina ku khandziya tintshava a ku ri engatini. Mhangu leyi humeleleke loko ribye ri wa nakambe yi ndzi tsundzuxe marito ya Yesu lama a ma byeleke Sathana loko Sathana a n’wi tlhontlhile leswaku a jitama exihlungwanini xa tempele: “U nga tshuki u ringa Hosi, Xikwembu xa wena.” (Matewu 4:5-7) Ndzi xiye leswaku ntirho lowu wu kombise ku nga xiximi ka vutomi lebyi Yehova a ndzi nyikeke byona.
Hikwalaho, ndzi tshike vutihlamuleri bya ntlawa wa hina wo khandziya tintshava ehenhla ka mukhandziyi un’wana loyi a nga ni ntokoto ivi ndzi kuma leswaku a swi nga nonon’hwi ku tsemakanya ku suka eku khandziyeni ka tintshava ku ya eVukristeni. Loko ndzi hanana kumbe ku xavisa switirho swa mina hinkwaswo—tintangu to famba ehenhla ka gamboko, tinsimbi to khandziya ha tona, switiyisi swa tintambu to khandziya ha tona, tihamele, swipikiri swo haka, ni xihloka xa ayisi—hi ku tshembeka ndzi nga vula, hi marito ya muapostola Pawulo, leswaku eka mina sweswo a swi ri “thyaka.” (Vafilipiya 3:8) Ntlhaveko wa ku aneriseka lokukulu wu te eka mina tanihi leswi ndzi swi koteke ku joyina entirhweni lowunene wo dzunisa vito ra Xikwembu eka vanhu. Hi 1977 mina na Henry hi kombise ku tinyiketela ka hina eka Yehova hi nkhuvulo wa mati.
Ku Nyikela Vumbhoni Eka Van’wana
Hi nkarhi wolowo, a ku ri ni kwalomu ka swirho swa 15 swa ntlawa lowu khandziyaka tintshava edorobeni ra ka hina, naswona hakantsongo-ntsongo mina na Henry hi nyikele vumbhoni eka vona hinkwavo. Mawaku ntsako lowu a ku ri wona loko buti wa mina, loyi na yena a a ri xirho, kun’we ni nsati wa yena, va sungula ku dyondza Bibele ni ku khuvuriwa hi 1981. Nkarhi wun’wana endzhakunyana, Bonjo u hi joyinile, kun’we ni un’wana, wa vuntlhanu eka ntlawa wo khandziya tintshava. A hi nga ha fanelanga ku khandziya tintshava leti tlakukeke nakambe. Ntsako wa hina lowukulu a ku ri ku endzela vanhu lava tlangeleke ntiyiso wa Bibele enkoveni. Ku hundzuka loku nakambe ku amukeriwile hi ku ntshunxeka lokukulu hi mana wa mina, loyi a a tsemeka nhlana swinene hikwalaho ka mintirho yo khandziya ya mina na buti wa mina. Eku heteleleni, na yena u hi joyinile evugandzerini lebyi tengeke bya Yehova.
Sweswi a ndzi nga ha naveli ku nghenela vukati hi xihatla. Hikwalaho ka Rito ra Xikwembu, ndzi tive misinya ya milawu leyi a yi ta ndzi pfuna ku endla ku humelela ka vukati, kambe sweswi a ndzi tsakile hi ku titshamela ndzexe ndzi tirhela Yehova ku nga ri na xihingakanyo. Solomoni u te: “Nsati wa ku anakanya i nyiko ya Yehova.” (Swivuriso 18:22; 19:14) Hikwalaho, ndzi fikelele makumu yo rindzela Yehova handle ko hela mbilu ku ndzi nyika nyiko leyi, hi nkarhi lowu fanaka ndzi hanya hi ndlela leyi a yi ta ndzi endla wanuna la fanelekaka loko swi humelela. A ku ri hi 1982 laha Yehova a ndzi nyikeke nkateko lowu hlamarisaka wa nsati lonene.
Mina na nsati wa mina ha ha tshama etintshaveni, naswona ha ha ti rhandza. Kambe nkhathalelo wa hina lowukulu sweswi i ku pfuna vanhu ku khandziya ntshava yin’wana. Hi yihi ntshava yoleyo ke? Hi leyi yi boxiweke eka vuprofeta bya Esaya lebyi nge: “E mikarini ya makumo, ku ta humelela leŝaku nṭhav̌a ya yindlu ya Israel yi ta v̌ekiwa e nhlohlorini ya tinṭhava, yi tlakusiwa henhla ka ŝiṭunga, kutani matiko hikwawo ma ta talela kona. Matiko la’yo tala ma ta ta kona, ma ku: Tanani, hi ta tlhandlukela nṭhav̌eni ya Yehova, e ndlwini ya Šikwembu ša Yakob; ši ta hi dyonḍisa tindlela ta šona, kutani hi ta famba e mitileni ya šona. Hikuva nawu wu ta huma e Sion, ni rito ra Yehova ri ta huma e Yerusalem.” (Esaya 2:2, 3) Mawaku ntsako lowonghasi ku va ndzi kote ku khandziya leyi, ntshava leyinene ku tlula hinkwato!—Yi Nyikeriwile.