Yehova U Hi Tiva Kahle!
YEHOVA wa hi tiva hakunene, ngopfu-ngopfu loko hi ri malandza ya yena yo tshembeka. Vanghana va le kusuhi, maxaka, hambi ku ri vatswari, a va hi tivi kahle tanihi leswi yena a hi tivisaka xiswona. Phela Xikwembu xi hi tiva ku antswa ku tlula leswi hi titivisaka xiswona!
Vutivi bya Yehova lebyi hetisekeke hi malandza ya yena byi kombisiwe kahle eka Psalma 139. Xana Davhida u te yini eka pisalema yoleyo? Naswona xana vutivi bya Xikwembu hi hina byi fanele byi ya khumbisa ku yini marito ni swiendlo swa hina?
Ndlela Leyi Yehova A Hi Tivaka Ha Yona!
Leswi Xikwembu xi nga Muvumbi wa hina, hi fanele hi xi langutela ku va na vutivi lebyi taleke hi hina. (Mintirho 17:24-28) Hikwalaho, Davhida u swi kotile ku vula a ku: “Yehova! u nḍi kambile, wa nḍi tiv̌a.” (Psalma 139:1) Vutivi bya Xikwembu hi Davhida a byi fana ni lebyiya byi kumiweke hi ku tirhisa nkambisiso lowu heleleke. A tsakele ku va na Yehova leswaku a n’wi kamba, mupisalema u kombele hi xitalo vulawuri ni vukongomisi bya Xikwembu. Hi ku fanana, Timbhoni ta Yehova hi swikhongelo ti ‘tshikela Yehova ndlela ya tona, ti n’wi tshemba,’ ti tiyiseka leswaku u ta endla leswinene minkarhi hinkwayo. (Psalma 37:5) Ku na ku twala ka ku hlayiseka ka moya etimbilwini ta hina hikuva hi lava ku kongomisiwa hi vutlhari bya Xikwembu, naswona hi ku swi rhandza hi titsongahatela nkongomiso wa Xikwembu. (Swivuriso 3:19-26) Ku fana na Davhida, hi nga kuma nchavelelo eka vutivi bya leswaku Xikwembu xa hi xiya, xi twisisa swiphiqo swa hina naswona minkarhi hinkwayo xi lunghele ku hi pfuna.
“U tiv̌a loko nḍi ṭhama, ni loko nḍi pfuka,” ku xiya mupisalema. (Psalma 139:2a) Xikwembu a xi tiva hinkwaswo mayelana ni swiendlo swa Davhida, swo tanihi ku tshama ka yena ehasi eku heleni ka siku ro tirha ni ku pfuka ka yena endzhaku ka vurhongo bya vusiku. Loko hi ri Timbhoni ta Yehova, a hi tiyisekeni leswaku Xikwembu xi hi tiva kahle na hina.
Davhida u pfumerile a ku: “U tiv̌a meehleketo ya mina u ri kule.” (Psalma 139:2b) Hambi leswi Xikwembu xi tshamaka ematilweni ekule swinene ni xivono xa misava, a xi swi tiva leswi Davhida a a swi ehleketa. (1 Tihosi 8:43) Vutivi byo tano a byi fanelanga byi hi hlamarisa, hikuva Yehova “o languta mbilu.” (1 Samuel 16:7; Swivuriso 21:2) Mhaka ya leswaku Xikwembu xi xiya mianakanyo ya hina yi fanele ku hi susumetela ku anakanya hi swilo leswinene, swo tenga, leswi dzunekaka. Naswona vona ndlela leyi swi fanelaka ha yona swonghasi leswaku nkarhi na nkarhi hi phofula mianakanyo ya hina hi xikhongelo lexi humaka embilwini leswaku hi ta kuma nkongomiso wa Xikwembu ni “ku rhula ka Xikwembu”!—Vafilipiya 4:6-9.
Mupisalema u engetele a ku: “Wa nḍi kamba loko nḍi famba, ni loko nḍi etlela, kutani u tiv̌a tindlela ta mina hikwato.” (Psalma 139:3) Ku pima ku famba ka Davhida ku suka eka ndhawu yin’wana ku ya eka yin’wana ni ku etlela loko a wisa entiyisweni swi vula leswaku Yehova a a kambisisa xin’wana ni xin’wana lexi mupisalema a a xi endla. La Tlakukeke Swinene a a pima swiendlo swa Davhida hinkwaswo leswaku a kuma muxaka lowu kongomeke wa mahanyelo ya yena. Xikwembu a xi ri na vutivi lebyi taleke bya tindlela ta Davhida, tindlela leti a a ti landzela evuton’wini. Loko Tata wa hina wa le matilweni a hi kambisisa hi laha ku fanaka, onge a nga kuma leswaku hi n’wi tirhela hi ku tshembeka naswona hi tshama “e ndleleni ya ku lulama” leyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.—Swivuriso 12:28.
Leswi ku nga hava lexi a a ta vula leswaku xi nga fihleriwa Xikwembu, Davhida u te: “Hikuv̌a rito loko ri nga si fika ririṅwini ra mina, u ri tiv̌ile hikwaro, oho Yehova!” (Psalma 139:4) Loko hi tshikilelekile swinene lerova hi nga tivi lexi hi nga xi vulaka exikhongelweni, moya wa Yehova ‘wa hi kombelela hi ku konya wu nga humesi marito.’ (Varhoma 8:26) Eku vulavuleni ka hina, Xikwembu xi twisisa swilo leswi nga eririmini kambe leswi hi nga swi siya hi nga swi vuli, hikuva xi tiva mintlhaveko ya hina ya ntiyiso. Kambe loko hi ri na rirhandzu leri humaka “eripfumelweni ra xiviri,” a hi nge ringeti ku xisa van’wana hi ku “nandzihisa marito.”—1 Timotiya 1:5; Varhoma 16:17, 18.
Davhida u engetele a ku: “U nḍi renḍele mahlweni ni le nḍaku, u v̌eke šandla ša wena henhla ka mina.” (Psalma 139:5) Entiyisweni, Yehova u rhendzele Davhida tanihi muti lowu sirheleriweke hi vuthu leri hlomeke enyimpini. Swi le rivaleni leswaku mupisalema a a swi tiva leswaku a ku ri na mindzilakana eka leswi a nga swi endlaka evuton’wini bya yena. Nakambe a a swi tiva leswaku a swi nga ta koteka ku balekela tihlo leri xalamukeke ni voko, kumbe ku lawula ka Xikwembu. Kavula, Davhida a nga ringetanga ku endla ku baleka ko tano, naswona na hina a hi ringeti. Kambe minkarhi hinkwayo a hi hanyeni hi ku tiva leswaku voko ra Yehova ri le henhla ka hina tanihi Timbhoni ta yena.
Vutivi bya Xikwembu eka Davhida byi n’wi tate hi nchavo. Xisweswo, u huwelerile a ku: “Ku tiv̌a loko, i mahlori e ka mina, ku tlakukile ngopfu ku tlurisa, nḍi ṭanḍeka ku ku fikela.” (Psalma 139:6) Vutivi bya Xikwembu hi hina tanihi vanhu byi hetisekile swinene lerova hi nge byi twisisi, ku nga khathariseki ntokoto kumbe vuleteri lebyi hi nga vaka hi ri na byona. Leswi byi tlulaka ku twisisa ka munhu, hi nga tiyiseka leswaku Yehova u tiva leswi swi nga swinene eka hina. Hikwalaho, loko hi khongelela xanchumu kutani nhlamulo ya yena yi va e-e, a hi titsongahateleni ku rhandza ka Xikwembu. Tanihi laha muapostola Yahane a tsaleke ha kona: “Loko hi kombela xilo xihi na xihi hi ku ya hi ku rhandza ka xona, xa hi twa.”—1 Yohane 5:14, NW.
A Ku Na Ku Wu Balekela Moya Wa Xikwembu
Yehova a ngo hlamula ntsena swikhongelo swa malandza ya yena yo tshembeka kambe moya wa yena nakambe wa tirha ehenhla ka wona ni ku ma pfuna ku endla ku rhandza ka yena. Kahle-kahle, Davhida u vutisile a ku: “Šana nḍi nga ya kwihi nḍi v̌a kule ni moya wa wena? Kumbe nḍi nga balekela kwihi, nḍi v̌a kule ni mombo wa wena?” (Psalma 139:7) Mupisalema u swi tivile leswaku a a nga ta wu balekela moya wa Yehova, kumbe matimba lama tirhaka, lowu nga fikelelaka hambi ku ri swiphemu swa le kule swa vuako. Naswona a ku na munhu la nga balekaka emahlweni ka Xikwembu, ku nga ku baleka ku xiya ka yena. I ntiyiso, “Yonas [u sukile], a balekela Taršiš, kule ni mombo wa Yehova,” kambe muprofeta yoleyo a a nga ta balekela hambi ku ri nhlampfi leyikulu leyi Xikwembu xi yi hlawuleke leswaku yi n’wi mita kumbe vutihlamuleri bya xiavelo xa yena xa Xikwembu. (Yonas 1:3; 2:1, 11–3:4) Kutani a hi titshegeni hi moya wa Yehova leswaku wu hi pfuna ku hetisisa swiavelo leswi hi nyikiweke hi Xikwembu.—Zakaria 4:6.
Leswi Davhida a a swi tiva leswaku a swi nga ta koteka ku balekela Xikwembu, u te: “Loko nḍi tlhandlukela e matilweni, u kona; ni loko nḍi ya etlela e šiv̌andleni ša v̌afi, ni kwalaho u kona.” (Psalma 139:8) Esikwini ra mupisalema, ‘ku tlhandlukela etilweni’ a swi vula ku ya ehenhla etintshaveni to leha, leti tinhlohlorhi ta tona hakanyingi ti funengetiweke hi mapapa. Kambe, loko a hi ri enhlohlorhini ya le henhla ya ntshava, a hi nga ta va lava hi nga fikeleriwiki hi moya wa Xikwembu. Ku tlula kwalaho, a hi nge balekeli ku xiya ka yena loko hi nghena eSheol, leswi hi ku fanekisela swi vulaka swiphemu swa le hansi swinene swa misava.—Ringanisa Deuteronoma 30:11-14; Amos 9:2, 3.
Davhida u te: “Ni loko nḍi khanḍiya timpapeni ta v̌uronga, nḍi ya aka e makumo ka lwandle, na kona v̌oko ra wena ri ta nḍi fambisa, ni v̌oko ra wena ra šinene ri ta nḍi khoma.” (Psalma 139:9, 10) Xana swi vula yini ‘timpapa ta vurhonga’? Marito lawa hi ndlela yo phata ma hlamusela ndlela leyi ku vonakala ka vurhonga onge hi loko ku ri na timpapa, ku hangalakaka hi ku hatlisa ku suka evuxeni ku ya evupela-dyambu ha yona. Kambe xana a ku ta humelela yini loko Davhida a lo khandziya timpapa ta vurhonga kutani a fikelela mpfhuka wa lwandle kumbe wa swihlala leswi nga kule evupela-dyambu? A ha ta va mufumiwa evokweni ra Xikwembu, kumbe ku lawula ni ku kongomisiwa. Hi ku tirhisa moya wa Yena, Yehova a a ta va a ri kwalaho leswaku a kongomisa mupisalema hi ntwela-vusiwana.—Psalma 51:11.
Munyama A Hi Xiphiqo Eka Xikwembu
A ku na mpfhuka hambi munyama leswi nga vekaka munhu laha Xikwembu xi nga ta ka xi nga fiki kona. Kutani Davhida u engetela a ku: “Loko nḍi ku: A nḍi fihliwe hi munyama,—v̌usiku byi ta ša e mahlweni ka mina. Eka wena, munyama wu nga ka wu nga endli ntima, v̌usiku byi ša kukotisa nhlekanhi, munyama wu nga kota ku v̌onakala.” (Psalma 139:11, 12) Munhu a nga fihleka emunyameni lowukulu, onge hi loko wu n’wi funengetile. Kambe eka Yehova u ta vonaka onge hi loko a yime eku vonakaleni ka siku leri vangamaka. A ku na munhu la nga fihlelaka Xikwembu swidyoho swihi na swihi leswi endliwaka emunyameni.—Esaya 29:15, 16.
Ku tumbela a swi siveli ku xiyiwa hi Muvumbi wa hina. Emhakeni leyi Davhida u te: “Kunene hi wena l’a v̌umbeke šisuti ša mina, u nḍi v̌umbile khurini ra manana. Nḍa ku nkhensa hikwalaho ka mahlori ya šiv̌umbeko ša mina. Mitiro ya wena ya hlamarisa, moya wa mina wa ŝi tiv̌a ŝinene ngopfu. Mmiri wa mina a wu fihliwanga ka wena, loko nḍi ri kari nḍi v̌umbiwa e šihundleni, nḍi lukeriwa ŝiro e ku enteni ka misav̌a. Mahlo ya wena ma v̌onile ku v̌umbiwa ka ŝona [swirho swa miri], kutani masiku ya mina ma ṭariwile hikwawo e bukwini ya wena; ma hlayiwile ma nga si v̌a kona [xiphemu xa miri lexi vonakaka].”—Psalma 139:13-16.
Yehova Xikwembu, la tivaka mintlhaveko ya hina leyi enteke, u vumbe tinso ta Davhida. Ti ri ndzeni swinene emirini, tinso ti le xikarhi ka swirho leswi tumbeleke ni leswi nga kotekiki ku swi kuma, kambe Xikwembu xa ti vona. Xi vona hambi ku ri ekhwirini kumbe embelekweni wa manana. Phela Yehova a nga vona xitumbulukwa lexi sungulaka! Ku ehleketa ntsena hi ndlela leyi hlamarisaka leyi a vumbiweke hi yona embelekweni swi susumetele Davhida ku dzunisa Muvumbi wa yena. Mupisalema entiyisweni u hlamusele mbeleko wa manana tanihi ‘ku enta ka misava.’ Kwalaho, laha ku fihlekeke emahlweni ka munhu kambe ku vonakaka eka Xikwembu, marhambu ya n’wana, misiha, tinyama, tinsinga ni swindledyana swa ngati swi rhungiwile kun’we.
Loko swirho swa Davhida swa miri swi nga si vonaka embelekweni wa mana wa yena, xivumbeko xa yena a xi tiveka eka Xikwembu. Ha yini ke? Hikuva ku vumbeka ka xitumbulukwa ku landzelele ntila wo karhi onge hi loko xi yingisela swiletelo leswi rhekhodiweke ebukwini. Mawaku ndlela leyi leswi swi kombisaka vutlhari ni vuswikoti bya Yehova byo vona hambi ku ri swilo leswi fihlekeke ha yona! Swi fanele na hina swi hi endla hi twisisa leswaku Xikwembu xi vumbe rixaka ra vanhu naswona xi ni vutihlamuleri bya endlelo ra ku veleka ro hlamarisa leri vangeleke ku va kona ka hina tanihi vanhu.
Mawaku Ku Vangama Ka Mianakanyo Ya Xikwembu!
Ku anakanya hi ku vumbeka ka n’wana embelekweni swi endle Davhida a vona vutlhari bya Xikwembu. Xisweswo, mupisalema u hlamarile a ku: “Oho Šikwembu, meehleketo ya wena yi nḍi ṭanḍisa ku yini! Nṭengo wa yona yi tarisile ŝonghasi!” (Psalma 139:17) Davhida u tlangele mianakanyo ya Yehova Xikwembu, naswona yi tele swinene lerova u nyanyuriwe hi ‘ntsengo wa yona lowu taleke swonghasi.’ Loko mianakanyo ya Xikwembu yi vangama eka hina, hi ta va swichudeni leswi gingiritekaka swa Matsalwa. (1 Timotiya 4:15, 16) Mianakanyo ya yena leyi rhekhodiweke yi “pfuna ku dyondzisa, ni ku laya, ni ku ololoxa, ni ku tolovetisa leswo lulama, leswaku mutirheli wa Xikwembu a va la hetisekeke, a tilulamisela ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.”—2 Timotiya 3:16, 17.
Malunghana ni mianakanyo ya Yehova Davhida u te: “Loko nḍi ranḍa ku yi hlaya, yi tlula sav̌a hi ku tala. Loko nḍi khindlimuka nḍa ha ri na wena.” (Psalma 139:18) Leswi mianakanyo ya Xikwembu yi taleke ngopfu ku tlula ni swiribyana swa sava, loko Davhida a lo sungula ku yi hlaya eku sunguleni ka siku, a a ta va a nga si yi heta hi nkarhi wo etlela. Loko a pfuka ni mixo, a a ta va a ha ri na Yehova. Hi leswaku, a a ta va a ha hlayela mianakanyo ya Xikwembu. Entiyisweni, leswi hi lavaka nkongomiso wa Yehova, ku anakanyisisa hi xikhongelo ehenhleni ka mianakanyo ni swikongomelo swa yena swi nga va leswi tataka mianakanyo ya hina swi va swo hetelela ni vusiku ni swo sungula ni mixo.—Psalma 25:8-10.
Ku Biwa Ka Lavo Biha
Leswi Xikwembu xi nyikaka ndzetelo wa vutlhari, xana Davhida u titwise ku yini hi lava va alaka vukongomisi bya Xikwembu? U khongerile a ku: “Oho Šikwembu, ingi loko u lov̌isa lo’wo biha! Nwina, v̌anhu v̌a ngati, ṭhinelani kule na mina! La’v̌a nga v̌alala e ka wena, v̌a ku v̌ula hi ku biha, v̌a kari v̌a tlanga hi v̌ito ra wena!” (Psalma 139:19, 20) Davhida a nga ringetanga ku dlaya lavo biha kambe u khongelele leswaku va tokota ku biwa hi voko ra Yehova. Hi fanele hi va ni langutelo leri fanaka. Hi xikombiso, hi nga khongelela xivindzi xo vula rito ra Xikwembu loko valala va hi xanisa. (Mintirho 4:18-31) Kambe a hi lavi ku lovisa valala va hina, hikuva ha swi tiva leswaku Yehova u te: “Ku rihisa i ka mina, hi mina ndzi nga ta ba vadyohi.”—Vaheveru 10:30; Deuteronoma 32:35.
Loko Xikwembu a xi lo dlaya vabihi, vanhu vo tano lava nga ni nandzu wa ngati a va ta sukela Davhida. Va ni rhekhodo ya nandzu wa ku halata ngati nakambe va vule swilo ehenhleni ka Yehova hi ku ya hi mianakanyo ya vona, leswi nga twananiki ni mianakanyo ya yena. Ku tlula kwalaho, va faneriwa hi rifu hikwalaho ko tisa ndzhukano eka vito ra Xikwembu hi ku ri teka hi ndlela leyi nga pfuniki nchumu, kumbexana hi ku ri tirhisa loko va kurisa mano ya vona yo biha. (Eksoda 20:7) Hi nga vi ni nandzu wa swidyoho leswi fanaka!
Hikwalaho ka leswi lavo biha a va ri ni nandzu wa ku halata ngati ni wa ku tisa ndzhukano eka vito ra Xikwembu, Davhida u te: “Yehova, a nḍi v̌a v̌enganga la’v̌a ku v̌engaka šana? A nḍi karihelanga la’v̌a ku pfukelaka šana? Nḍi v̌a v̌engile ha kunene; ka mina i valala.” (Psalma 139:21, 22) Davhida u venge vanhu lava hikuva a va venga Yehova swinene naswona a va N’wi pfukela. A va ri valala va mupisalema hikuva a a nyenya vuhomboloki bya vona, ku delela Xikwembu ni ku pfukela La Tlakukeke Swinene.
Pfumelela Xikwembu Xi Ku Kamba
Davhida a a nga swi lavi ku fana ni vanhu lavo homboloka, kambe u swi tivile leswaku a nga fanelanga a va ni vulala eka vona. Kutani u komberile a ku: “Šikwembu, nḍi kambe, u tiv̌a mbilu ya nga! Nḍi ringe, u tiv̌a ku anakanya ka mina! Languta loko nḍi famba hi ndlela ya ku homboloka, kutani u nḍi fambisa e ndleleni ya v̌utomi le’byi nga heriki.” (Psalma 139:23, 24) Ku fana na mupisalema, hi fanele hi lava leswaku Xikwembu xi kambisisa timbilu ta hina ni ku twisisa loko hi ri na minsusumeto leyi nga fanelangiki. (1 Tikronika 28:9) Hi fanele hi kombela Yehova leswaku a hi kambela, a tiva mianakanyo ya hina leyi hoxeke, kutani a vona loko ku ri na ndlela leyi vavisaka eka hina. Loko hi kavanyetiwa hi ku karhateka hi swihoxo swa hina kumbe ku ri na xanchumu lexi vavisaka eka hina kumbe lexi hoxeke hi minsusumeto ya hina, a hi khongeleni hi ku titsongahata ivi hi titsongahatela nkongomiso wa moya wa Xikwembu hi xitalo ni ndzayo ya Rito ra xona. (Psalma 40:11-13) Hi matshalatshala yo tano, Munghana wa hina lonkulu, Yehova, a nga hi yisa endleleni leyi nga heriki, a hi pfuna ku landzelela ndlela yo lulama leyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.
Xisweswo Psalma 139 yi nyikela xikhutazo xa ntiyiso. Yi kombisa leswaku, leswi ku nga hava lexi balekelaka ku xiya ka Tata wa hina wa le tilweni, a nga hi pfuna hi nkarhi wun’wana ni wun’wana wa ku pfumala. (Vaheveru 4:16) Ku tlula kwalaho, hi ku va Yehova a hi tiva ku antswa ku tlula leswi hina hi titivisaka xiswona, hi sirhelelekile eka nkhathalelo wa yena wa rirhandzu. (Deuteronoma 33:27) Loko hi n’wi kombela hi ku titsongahata leswaku a hi kambisisa kutani a tisa ku tsana ka munhu hi xiyexe enyingisweni wa hina, hi nga lunghisa timhaka hi mpfuno wa yena. Kutani ke, entiyisweni, vutivi bya Xikwembu hi hina tanihi vanhu byi fanele byi khumba vutomi bya hina hi ndlela leyinene. Byi fanele byi hi susumetela ku va vayimeri vo tshembeka va vugandzeri bya ntiyiso ni ku famba hi ku titsongahata emahlweni ka Yehova, loyi a hi tivaka kahle swinene.