Makumu Lama Tshinelaka Ya “[Buku] Ya Mivango Ya Yehova”
“Ku v̌uriwile bukwini ya Miv̌ango ya Yehova.”—TINHLAYO 21:14.
1, 2. Hi le ka xiendlakalo xihi xa khale laha Yehova a kombiseke eka Vaegipta leswaku a a ri Xikwembu lexi nga nhenha, naswona u swi endlise ku yini?
SWI twisisiwa swintsongo hi vanhu va namuntlha leswaku Xikwembu xa Bibele, Yehova, i nhenha, nghwazi ya nyimpi. Mhaka leyi yi kombisiwe loko a kutsule vanhu va yena va minkarhi ya khale eku xanisiweni aEgipta. Faro a a kuceteriwe hi nala la nga vonakiki wa vanhu volavo, Sathana Diyavulosi, ku ringeta ku va tirhisa hi laha a nga kotaka ha kona. Kutani, loko a vone leswi a a lahlekeriwa hi swona hi ku tshika Vaisrayele va famba, Faro ni mavuthu ya yena ya nyimpi u va hlongorisile.
2 Hambi swi ri tano, Faro a nga swi xiyanga leswaku Xikwembu xa Vaisrayele xi nga va Xikwembu lexi nga nhenha leswaku xi ponisa vanhu va xona. Loko mavandla wolawo ya Vaegipta ma nghena endhawini leyi omeke ya Lwandle ro Tshwuka hi ku hlongorisa ko lava ku tirihisela, Xikwembu xa Vaisrayele lava nga ekhombyeni xi teke goza kutani xi nwerisa vakhandziyi va makalichi ni vagadi va tihachi, xi pfumelela mati lama a ma endle marhangu ma wela ehenhla ka phacisi ro baleka ha rona leri hi singita ri pfuleriweke Vaisrayele.—Eksoda 14:14, 24-28.
3. Eka risimu ra vona ro hlula, Vaisrayele va kombise Yehova tanihi Xikwembu xa njhani, kambe i mhaka yihi leyi matiko ya namuntlha ya yi honisaka?
3 Loko va ponile eribuweni ra le vuxeni bya Lwandle ro Tshwuka, Vaisrayele lava tsakeke va yimbelele risimu ro hlula, va dzunisa Mukutsuri wa vona wa le tilweni: “Nḍi ta yimbelela Yehova, hikuv̌a o titlakusile ngopfu; o wisile lwandle e hantši ni mukhanḍiyi wa yona. Yehova i matimba ya mina, ni risimu ra mina; hi yena Mukuṭuri wa mina. Hi šona Šikwembu ša nga; nḍi ta ši ḍunisa; i Šikwembu ša tatana, nḍi ta ši twarisa. Yehova i nhenha ya matimba, e v̌ito ra yena i Yehova. O wisile lwandle e makaletši ya Faro, ni nyimpi ya yena; e tinhenha ta yena leti hlawuriweke ti dyiwe hi Lwandle le’ro-Tŝhuka.” (Eksoda 15:1-4) Kona eLwandle ro Tshwuka, Yehova u tikombise tanihi nhenha leyi nga ni vuswikoti bya swiendlo leswikulu. Mhaka leyi yi honisiwile hi matiko ya misava.
4, 5. Tinyimba ta 12 leti tsakeke ta Israyele ti hume eka kokwana wihi un’we, naswona u ve munghana wa mani hikwalaho ka mfanelo yihi?
4 Muprofeta Muxe, la kongomiseke eku yimbeleleni ka risimu rero leri huhuteriweke, u vulavule hi Yehova tanihi “Šikwembu ša tatana.” Abrahama wa Muheveru a a ri kokwana la xiyekaka wa rixaka ra Israyele. Eka yena, ha Isaka na Yakobo na vana va 12 va Yakobo, ku hume tinyimba ta 12 ta Israyele. Abrahama u tikombise a ri mugandzeri wa xikombiso wa Yehova Xikwembu. A a ri wanuna wa ripfumelo leri tiyeke swinene lerova loko Yehova a n’wi byele ku siya kaya ra yena eUri wa Kaldiya, handle ko kanakana u teke riendzo a ya etikweni leri Yehova a a ta n’wi komba rona, hi ku tshemba leswaku Xikwembu a xi ta hetisisa xitshembiso xa xona xo n’wi nyika rona ni vana va yena.
5 Hikwalaho ka ripfumelo lerikulu ra Abrahama, Yehova u tshembise ku nyika Abrahama “rišaka,” kumbe vana, leri mindyangu hinkwayo ya misava, ku katsa ni mindyangu ya namuntlha, a yi ta tikatekisa ha rona. (Genesa 12:2, 3; 22:17, 18) Abrahama a a vekiwe eka vuxaka byo tano lebyikulu ni Xikwembu xa yena lerova a a tiviwa tanihi ‘nakulobye wa Yehova,’ Xikwembu hi xoxe xi vitana mupatriarka wo tshembeka ‘nakulorhi.’—Yakobo 2:23; Esaya 41:8.
6. Hambi loko a ri mutsendzeleki wo rhula eTikweni leri Tshembisiweke, Abrahama u tikombise ku yini a ri mulwi la tshembaka Yehova?
6 Hambi leswi a a famba tanihi muluveri eTikweni leri Tshembisiweke, Abrahama u kombise leswaku a nga ha tirha tanihi mulwi, nhenha. Eka xiendlakalo xin’wana tihosi ta mune to huma ehandle ti hlasele Tiko leri Tshembisiweke kutani ti teka Lota ntukulu wa Abrahama ni ndyangu wa Lota. Abrahama, hi ku susumetiwa hi vuxaka lebyikulu bya ndyangu, a hlomise 318 wa malandza ya yena ya xinuna, ni vaseketeri vo huma eka vanghana va yena vanharhu va vakwalaho, Anere, Exikolo na Mamre, kutani a hlongorisa vaphangi. Hi ku endla ku hlasela loku hlamarisaka ehenhla ka vona ni vusiku, Abrahama ni ntlawa wa yena u hlule vahlaseri, hambi leswi a va ri vandla lerikulu swinene. Ku ‘dlayiwa ka tihosi’ ku humelerile. (Vaheveru 7:1; Genesa 14:13-17) Abrahama u ponise Lota ni ndyangu wa yena kutani a tlhela a kuma hinkwaswo leswi a swi yiviwile.
7-9. (a) I muprista wihi loyi Abrahama a n’wi endzeleke, naswona i nkateko wihi lowu a wu kumeke? (b) Abrahama u swi kombisise ku yini leswaku a a lava ku endliwa la fumeke hi Xikwembu xa le Henhla-henhla ntsena? (c) Hi laha Melkisedeke a swi tiyiseke ha kona, i mani la nyikeke Abrahama ku hlula enyimpini?
7 Abrahama u xiye leswaku ku lwa ka vuthu ra yena ku ve loku humelelaka ntsena hikwalaho ka mpfuno wa Yehova Xikwembu, naswona eka riendzo ra yena ro hlula ro tlhelela ekaya, u swi kotile ku endla ku pfumela ka le rivaleni ka mhaka yoleyo. U swi tivile leswaku muprista la amukeriweke wa Xikwembu xa yena a a ta kumeka etikweni ra Salema. Kutani u mache a ya etikweni rolero. Xiphemu xo hetelela xa Genesa ndzima 14 xi hi byela hi leswi swi humeleleke hi nkarhi wolowo:
8 “Kutani Melkitsedek, hosi ya Salem, a ta ni v̌uŝa ni vinyo; a a ri muprista wa Šikwembu-ša-le-Henhla-Henhla. Kutani a katekisa Abram, a ku: A ku katekisiwe Abram i Šikwembu-ša-le-Henhla-Henhla, ṅwini wa tilo ni misav̌a; a ku katekisiwe Šikwembu-ša-le-Henhla-Henhla le’ši nyiketeke v̌alala v̌a wena e v̌okweni ra wena. Kutani Abram a ṅwi pambulela ku av̌anyisa ka khume ka hikwaŝo. Kutani hosi ya Sodoma yi byela Abram, yi ku: Nḍi nyike tinhloko, wena u teka v̌ukosi. Kambe Abram a hlamula hosi ya Sodoma, a ku: Nḍi tlakuse v̌oko e ka Yehova, Šikwembu-ša-le-Henhla-Henhla, ṅwini wa tilo ni misav̌a, nḍi ri: Hambi ma ri marinya e ku fika ka ringole ra ntangu, nḍi nga ka nḍi nga teki ntšhumu ša le’ŝi nga ŝa wena! U nga ti v̌ula, u ku: Mina, nḍi fuwisile Abram! A nḍi tilav̌eli ntšhumu, loko ti nga ri timbuv̌a ta madžaha, ni ŝo pambulela la’v̌a nga famba na mina, v̌a nga Aner, na Eškol, na Mamre; v̌ona v̌a ta teka ku pambuleriwa ka v̌ona.”—Genesa 14:18-24.
9 Hi laha tindzimana leti ti kombaka ha kona, Melkisedeke, muprista wa vukosi wa tiko ra Salema, u tiyise ntshembo wa Abrahama wa leswaku a ku ri Xikwembu xa le Henhla-henhla lexi lweleke yena ni mavuthu ya yena ya nyimpi ni ku n’wi nyika ku hlula. Hosi ni Muprista Melkisedeke a nga solanga nchumu etlhelweni ra Yehova emhakeni leyi.
Buku Ya Mivango Ya Yehova
10. Hi kwihi ku boxiwa ko sungula ka nyimpi eBibeleni, naswona ha yini a ku ri masungulo ntsena ya tinyimpi ta ku hlula ka Yehova?
10 Ku hlamuseriwa loku nga eka Genesa 14 ka ku hlaseriwa ka Tiko leri Tshembisiweke na ku hlula ka Abrahama ka vahlaseri lava hlomeke i nyimpi yo sungula ku vuriwa eMatsalweni layo Kwetsima. Xisweswo, ku tlula malembe xidzana ya mune emahlweni ka xiendlo xa yena eLwandle ro Tshwuka, Yehova u tikombise a ri nhenha, ‘nghwazi ya nyimpi.’ Kambe, sweswo a ko va masungulo ntsena. Ku hlula lokukulu ni loku twaleke swinene a ku ta landzela, ku katsa ni loku ko hetelela eku ‘heleni loku ka mafambiselo ya swilo.’—Matewu 24:3.
11. I yini “[buku] ya Miv̌ango ya Yehova,” kambe hi kwihi nakambe laha ku nga na timhaka to tala ta swiendlo swa yena swa nyimpi?
11 Hi ku ya hi leswi swi vuriwaka eka Tinhlayo 21:14, “[buku] ya Miv̌ango ya Yehova” yi tsariwile. Rhekhodo leyi ya ntiyiso, kumbe matimu ya tinyimpi ta Xikwembu hikwalaho ka vanhu va xona, kumbexana yi ve ni masungulo ya yona eka nyimpi ya hikwalaho ka Abrahama la tshembekaka. Muxe a a tiva hi ta buku leyi kambe a nga hi nyiki vuxokoxoko byin’wana hi yona. Hikwalaho, a hi byeriwi tindlela hinkwato leti ha tona Yehova a tikombiseke a ri nhenha enkarhini lowu wu hlanganisiweke hi buku yoleyo ya Mivango ya Yehova. Hambi swi ri tano, ku sukela eku boxiweni ka buku yoleyo, xiyenge lexikulu xa Bibele leyo Kwetsima xi tsariwile, naswona leswi swi hi nyika timhaka to tala ta swiendlo swa Yehova swa tinyimpi.
Melkisedeke Lonkulu—Nhenha
12. Melkisedeke u fanekisele Muhlawuriwa wihi Lonkulu wa Xikwembu xa le Henhla-henhla, naswona i Pisalema yihi leyi qambiweke hi Davhida leyi kongomisiwaka eka munhu loyi tanihi muprista ni nhenha?
12 Endzhaku ka loko Abrahama a hlule Kedoro-Lawomere ni tihosi ta yena leti a a hlangane na tona, Melkisedeke u n’wi katekisile. Hosi ni Muprista Melkisedeke hi vuprofeta a a fanekisela Loyi a a ta va Muprista Lonkulu wa Xikwembu xa le Henhla-henhla ni nhenha ya matimba leyi seketeriweke hi Xikwembu lexi Tlakukeke. Psalma 110, leyi vumbiweke ehansi ka ku huhuteriwa hi hosi ya nhenha Davhida, yi kombetela eka Loyi a tlakukeke ku tlula Melkisedeke wa Salema loko yi ku: “Yehova o ta ṭhambuluta hi le Sion e nhonga ya matimba ya wena: Tlhoma ku fuma ka wena e šikari ka v̌alala v̌a wena! Yehova o hlambanyile a nga ka a nga hunḍuki, o te: “U muprista hi laha ku nga heriki, hi mukhuv̌a wa Melkisedek.” Hosi le’yi nge v̌okweni ra wena ra šinene, yi hete tihosi hi siku ra v̌ukari bya yona.”—Psalma 110:2, 4, 5.
13. Eka Vaheveru ndzima 7 na 8, Loyi a tlakukeke ku tlula Melkisedeke wa khale u kombisiwa tanihi mani, naswona hi le ka xivandla xihi lexi tlakukeke laha Loyi a ngheneke eka xona ni muxaka wihi wa gandzelo?
13 Mutsari la huhuteriweke wa buku ya Vaheveru u paluxe nhlamuselo ya Loyi marito wolawo entiyisweni a ya kongomisiwe eka yena loko a te: “Yesu ú nghenile kona ku va murhangeri hikwalaho ka hina, yena la vekiweke Muprista Lonkulu hilaha ku nga heriki, hileswi a nga wa rixaka rin’we na Melkisedeke.” (Vaheveru 6:20) Eka ndzima leyi landzelaka ya Vaheveru, vukulu bya Melkisedeke wa khale bya hlamuseriwa. Hambi swi ri tano, vukulu bya vuprista bya yena byi hundziwa hi bya Loyi a n’wi fanekiseleke, Yesu Kriste, la pfuxiweke, la kwetsimisiweke loyi a ngheneke eka vukona lebyi kwetsimaka bya Yehova Xikwembu hi yexe ni nkoka wa gandzelo lerinene swinene ku tlula xin’wana ni xin’wana lexi Hosi ni Muprista Melkisedeke wa Salema a nga ha vaka a swi nyikerile.—Vaheveru 7:1–8:2.
14. Xana Melkisedeke Lonkulu u pfumelele vafundhisi va Vujagana ku hlanganyela emakhombyeni ya nyimpi leyi vuriwaka ya matiko ya Vukriste?
14 Muprista wa vuhosi Melkisedeke u katekise nhenha, muhluri Abrahama. Kambe ku vuriwa yini hi Melkisedeke Lonkulu, Musunguri wa Vukriste bya ntiyiso? Vafundhisi va Vujagana va tivula lava yimelaka Yesu Kriste hi ku katekisa mavuthu lama vuriwaka ya matiko ya Vukriste ni ku ma khongelela. Xana Muprista Lonkulu wa Yehova la nga tilweni u seketele vafundhisi va Vujagana eka leswi? Xana xisweswo u amukele vutihlamuleri bya ku halatiwa hinkwako ka ngati loku yeke emahlweni ku sukela eka leswi vuriwaka Nguva ya Vukriste, ku katsa ni ngati leyi halatiweke enkarhini wa Nyimpi yo Sungula ni ya Vumbirhi ya Misava? Doo! A nga kalanga a pfumelela vadyondzisiwa va yena va ntiyiso ku tiendla xiphemu xa misava leyi ni ku hlanganyela eka nyimpi ya yona ya ku halata ngati.
Xikwembu Lexi Nga Nhenha Xi Tiendlela Vito Ro Saseka
15, 16. I yini lexi Yehova a tiendleke xona loko a lwele vanhu va yena ku va kutsula aEgipta?
15 Nehemia 9:10 yi kombetela eka ku kutsula ka Yehova ka tinyimba ta 12 ta Israyele aEgipta, yi ku: “U endle ŝikombiso ni masingita henhla ka Faro, ne henhla ka malanḍa ya yena hikwawo, ne henhla ka tiko hikwaro ra misav̌a ya yena, hikuv̌a a u tiv̌a hi laha v̌a v̌a šaniseke ha kona [Vaisrayele], kutani u tiendlele ku twala hi laha ku nga kona namuntlha.”—Ringanisa Eksoda 14:18.
16 Muprofeta Esaya u kombetela eka nkoka wa vito leri loko a vulavula hi Yehova tanihi “l’a nga fambisa v̌oko ra šinene ra Moše hi v̌oko ra yena le’ro kwetsima; l’a nga av̌anyisa mati e mahlweni ka v̌ona, e ku tiendlela v̌ito le’ri nga heriki.” Nakambe loko a vulavula na Yehova, u ri: “Hi mukhuv̌a wolowo u fambisile tiko ra wena, e ku tiendlela v̌ito le’ri twalaka.” (Esaya 63:12-14) Loko a kombela Yehova ku tlhela a teka goza hikwalaho ka vanhu va yena, Daniyele u vulavule na yena tanihi “wena l’a humeseke tiko ra wena ra Israel e tikweni ra Egipta hi v̌oko ra wena ra matimba, wena l’a tiendleleke v̌ito le’ri twakalaka ni ŝeŝi.”—Daniel 9:15; Yeremia 32:20.
17. I mani loyi Yehova a nga ta n’wi rhuma ku ta lwela vito ra yena, naswona xisweswo i yini leswi a nga ta komba matiko hinkwawo namuntlha?
17 Hi nkarhi lowu fanelaka, Yehova Xikwembu u ta rhumela Yesu Kriste, Melkisedeke Lonkulu, tanihi nhenha ya matimba. Ha yena, Yehova u ta tiendlela vito leri tlulaka xin’wana ni xin’wana lexi hundzeke hi laha swi hlamuseriweke ha kona ebukwini ya Mivango ya Yehova kumbe eMatsalweni ya Xiheveru ya Bibele leyi Kwetsimaka. Eka ndzima yo hetelela ya buku ya vumbirhi ku ya eka yo hetelela ya Matsalwa ya Xiheveru, ku hlaseriwa ka Yerusalema hi matiko hinkwawo ka vhumbiwa. Kutani, hi ku ya hi Zakaria 14:3, “Yehova o ta humelela, a lwa ni matiko wolawo, kukota siku a lwaka esikwini ra ku dlaya.” Hi ndlela leyi Xikwembu xa Bibele xi ta komba matiko hinkwawo ya manguva lawa leswaku xa ha ri Xikwembu lexi nga nhenha hi laha a xi ri ha kona emasikwini ya Israyele wa khale.
18, 19. Hi wihi Yerusalema loyi a nga ta va muhlaseriwa wa nhlaselo lowu heleleke wa matiko?
18 Lowu i ntshembo lowu hi langutaneke na wona. Kambe i Yerusalema wihi la nga ta tokota nhlaselo wo tano lowu heleleke? Vuprofeta lebyi a byi hetisekanga ehenhla ka Yerusalema wa siku ra Zakariya. Muti wolowo wu lovisiwe hi mavuthu ya Rhoma hi 70 C.E. Hambi swi ri tano, Yerusalema ri akiwile nakambe, naswona namuntlha ri langutiwa tanihi leri kwetsimaka hi Vujagana kun’we ni rixaka ra Israyele wa nyama. Eka nyimpi ya masiku ya tsevu ya 1967, Israyele wa nyama u fume Yerusalema hinkwaro ra la misaveni leri akiweke nakambe. Hambi swi ri tano, a ku na xiphemu na xintsanana xa vumbhoni bya leswaku Yehova Xikwembu u teke xiphemu xo karhi eku lweni hi nkarhi wolowo. Hosi ya yena leyi vekiweke exiluvelweni, Yesu Kriste, a nga fumi eYerusalema wa la misaveni, naswona a wa ha ri “muti wa Hosi leyikulu,” loyi a nga Yehova.—Matewu 5:35.
19 Doo, ntsindza lowu wa ximfumo wa xirho xa Vayuda xa Nhlangano wa Matiko a hi Yerusalema la vuriweke eka vuprofeta bya Zakariya. Ematshan’weni ya sweswo, Zakariya u kombetela eka Yerusalema leyi hi hlayaka hi yona eka buku ya Vaheveru. Kwalaho, Pawulo u vulavula ni Vakriste lava totiweke kutani a ku: “Mi tshinelele ntshava ya Siyoni ni muti wa Xikwembu lexi hanyaka, Yerusalema wa le tilweni, ni le ka tintsumi leti nga hlayekiki hi ku tala.” (Vaheveru 12:22) Yerusalema loyi wa le tilweni a ku na wun’wana handle ka Mfumo wa Xikwembu wa Vumesiya, lowu yimeriweke emisaveni namuntlha hi ntlawa wuntsongo wa Vakriste lava totiweke lava tsakelaka ntshembo wa ku va vafumi-kulobye na Yesu Kriste emfunweni wolowo. Lava va ta va xikongomelo xa ku hlasela loku profetiweke.
20. I marito wahi lawa hosi Ezekiyasi a ma vuleke eka vanhu va yena lava xungetiweke ku va tiyisa, naswona i marito wahi ya Hosi leyi nga yikulu eka Ezekiyasi lawa Timbhoni ta Yehova namuntlha ti titiyisaka ha wona?
20 Hambi swi ri tano, lava kumbe ntshungu lowukulu wa Vakriste lava nga ni ntshembo wa laha misaveni lava humaka eka matiko hinkwawo ku hlangana na vona eka vugandzeri lebyi tengeke a va fanelanga ku chava vuyelo bya nhlaselo lowu. Loko mavuthu lama tisaka nchavo ya Sankerib, hosi ya Asiriya, ma te ma ta lwisana na Yerusalema enkarhini wa ku fuma ka hosi Ezekiyasi, Vaisrayele lava nga ekhombyeni va nyikiwe xivono lexi chavelelaka xa xiyimo loko hosi Ezekiyasi a te eka vona: “V̌oko ra nyama ri na yena, kambe Yehova, Šikwembu ša hina, o na hina ku hi pfuna ni ku lwa nyimpi ya hina.” Vuyelo byi ve leswaku “tiko ri tiyisiwa hi marito ya Ezekias, hosi ya Yuda.” (2 Tikronika 32:8) Timbhoni ta Yehova ta namuntlha, loko ti xungetiwa hi mavuthu ya matiko ya misava ya mafambiselo lawa ya misava, va nga ha titiyisa hi marito lama fanaka yo huma eka hosi leyikulu ku tlula Ezekiyasi, Yesu Kriste.
21. (a) Ha yini marito ya Yahaziele ya ta tsundzukiwa hi nkarhi wa nhlaselo lowu taka wa Yerusalema wa le tilweni? (b) Byi ta va byihi vuyelo bya nyimpi leyi nga ta lwiwa?
21 Enkarhini wolowo, marito lama nyikaka ripfumelo ya Yahaziele Mulevhi ya ta tsundzukiwa: “A hi ṅwina lav̌a mi nga ta lwa e mhakeni leyi; humani, mi v̌a kona, kutani mi ta v̌ona ku pon[isa] ka Yehova, l’a nga na ṅwina. N’wina, va-Yuda ni va-Yerusalem, mi nga tšhav̌eni, mi nga heli timbilu! Munḍuku, humani, mi ya hlangana na v̌ona, Yehova o ta v̌a na ṅwina.” (2 Tikronika 20:17) Ina, enkarhini wolowo hinkwawo wa khombo, Yehova u ta va ni vanhu va yena. Ku hlayiseka ni nsirhelelo wa vona swi ta tiseketela hi ku va lwela ka yena. Naswona u ta lwa, hi ku tirhisa Hosi ya yena leyi nga nhenha, Yesu Kriste! Vuyelo? Ku lovisiwa loku heleleke ka nhlengeletano ya Diyavulosi leyi vonekaka emisaveni.—Nhlavutelo 19:11-21.
22. (a) Ku ta va ku hetelela kwihi loku hlulaka ka buku ya Mivango ya Yehova, naswona hikwalaho i yini lexi Yehova a nga ta tiendlela xona? (b) I yini lexi varhandzi va vito ra Yehova va nga ta susumeteleka ku xi endla hi ku hlula ka yena?
22 Mawaku vito ro saseka swonghasi leri Xikwembu xi nga ta tiendlela rona hi ku hlula ka xona loku chavisaka eka “siku le’rikulu ra Šikwembu ša matimba hikwawo” eHar–Magedoni! (Nhlavutelo 16:14, 16, BX) Kavula, ndzima leyintshwa, yi ta engeteriwa eka buku ya Mivango ya Yehova. Yi ta va mahetelelo lama hlulaka, mahetelelo lamanene malunghana ni mafambiselo lawa ya swilo. Buku hinkwayo yi ta kombisa leswaku Xikwembu xa Matimba Hinkwawo a xi si tshama xi hluriwa. Vonani ntsako lowu varhandzi va vito ra Yehova va nga ta n’wi dzunisa ha wona endzhaku ka kwalaho! Kutani entiyisweni, ndzimana yo hetelela ya buku ya Tipisalema yi ta hetisisiwa hi laha ku hlamarisaka: “Le’ŝi hefemulaka hikwaŝo a ŝi ḍunise Yehova. Ḓunisani Yehova!”—Psalma 150:6.
Swivutiso Swa Mpfuxeto
◻ I yini lexi vanhu va namuntlha va nga xi twisisiki ngopfu hi Xikwembu xa Bibele, Yehova?
◻ I nyimpi yihi leyi Abrahama a yi lweke, naswona i mani la n’wi nyikeke ku hlula?
◻ I yini “[buku] ya Miv̌ango ya Yehova”?
◻ Ya ta va wahi makumu lama taka ya “[buku] ya Miv̌ango ya Yehova,” naswona vuyelo byi ta va byihi?