Timbhoni Leti Lwisanaka Ni Swikwembu Swa Mavunwa
“Mi timboni ta mina, ku v̌ula Yehova, ṅwina ni nanḍa wa mina loyi nḍi ṅwi hlawuleke.”—ESAYA 43:10.
1. I mani Xikwembu xa ntiyiso, naswona xi tlakukile ehenhla ka swikwembu swo tala leswi gandzeriwaka namuntlha hi tindlela tihi?
XIKWEMBU xa ntiyiso i mani? Namuntlha, xivutiso lexi xa nkoka xi langutane ni vanhu hinkwavo. Hambi leswi vanhu va gandzelaka swikwembu swo tala, i Xin’we ntsena lexi xi nga hi nyikaka vutomi ni ku hi nyika vumundzuku lebyi tsakisaka. I Xin’we ntsena lexi ku nga vuriwaka leswi ha xona: “Eka xona, ha hanya, ha tshuka-tshuka.” (Mintirho 17:28) Hakunene, ku ni Xikwembu xin’we ntsena lexi nga ni mfanelo ya ku gandzeriwa. Hi laha ntlawa wa le tilweni ebukwini ya Nhlavutelo wu vulaka ha kona: “We Hosi, Xikwembu xa hina, u lulameriwile hi ku amukela ku twala, ni ku dzunisiwa, ni matimba, hikuva hi wena Muendli wa swilo hinkwaswo, kutani hi ku rhandza ka wena swi tumbulukile, swi kuma ku hanya.”—Nhlavutelo 4:11.
2, 3. (a) Xana Sathana hi mavunwa u ku tlhontlhise ku yini ku faneleka ka Yehovha leswaku a gandzeriwa? (b) Xana vuyelo bya xidyoho xa Evha byi ve byihi eka Evha ni vana vakwe, naswona Sathana u kume vuyelo byihi?
2 Entangeni wa Edeni, Sathana u hembe mavunwa a tlhontlha mfanelo ya ku gandzeriwa ka Yehovha. Hi ku tirhisa nyoka, u byele Evha leswaku loko a xandzukela nawu wa Yehovha kutani a dya emurhini lowu Yehovha a wu yiriseke, a a ta fana ni Xikwembu. U vule marito lawa: “Šikwembu ši tiv̌a leŝaku siku mi nga ta dya, mahlo ya ṅwina ma ta pfuleka, mi ta kotisa Šikwembu, mi tiv̌a ŝo saseka ni ŝo biha.” (Genesa 3:5) Evha u pfumele leswi nyoka yi n’wi byeleke swona kutani a dya mbhandzu lowu yirisiweke.
3 Ina, Sathana u hembile. (Yohane 8:44) Ndlela leyi Evha a nga “kotisa Šikwembu” ha yona loko a dyoha hi leswaku u tiye nhlana wa ku tiendlela xiboho xa leswi lulameke ni leswi hoxeke, leswi a swi fanele ku endliwa hi Yehovha. Naswona ku nga khathariseki mavunwa ya Sathana, u hetelele a file. Kutani loyi a vuyeriweke exidyohweni xa Evha a ku ri Sathana. Hakunene, pakani ya Sathana leyi a nga yi boxangiki loko a kucetela Evha leswaku a dyoha a ku ri leswaku yena hi byakwe a va xikwembu. Loko Evha a dyoha, u hundzuke mulandzeri wakwe wo sungula wa munhu, naswona ku nga ri khale u joyiniwe hi Adamu. Vana va vona vo tala va tswariwile “e ku dyoheni” va tlhela va phasiwa hi nkucetelo wa Sathana, naswona hi nkarhinyana, misava hinkwayo yi hambukisiwe eka Xikwembu xa ntiyiso.—Genesa 6:5; Pisalema 51:5.
4. (a) Xana xikwembu xa misava leyi i mani? (b) Xana ku ni xilaveko xa yini xa xihatla?
4 Misava yoleyo yi lovisiwe hi Ndhambhi. (2 Petro 3:6) Endzhaku ka Ndhambhi ku tumbuluke misava yin’wana leyi hambukeke eka Yehovha, naswona ya ha ri kona. Bibele yi vula leswi malunghana na yona: “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya Lowo biha.” (1 Yohane 5:19) Hikwalaho ka leswi yi endlaka swilo hi laha ku hambaneke ni xikongomelo ni mongo wa nawu wa Yehovha, misava leyi yi hetisisa swikongomelo swa Sathana. Hi yena xikwembu xa yona. (2 Vakorinto 4:4) Kambe, kahle-kahle i xikwembu lexi nga pfuniki nchumu. A nga endli leswaku vanhu va tsaka kumbe a va nyika vutomi; i Yehovha ntsena loyi a nga endlaka sweswo. Hikwalaho, vanhu lava lavaka vutomi lebyi nga ni xikongomelo ni misava yo antswa va fanele va rhanga hi ku dyondza leswaku Yehovha i Xikwembu xa ntiyiso ivi va dyondza ku endla ku rhandza ka yena. (Pisalema 37:18, 27, 28; Eklesiasta 12:13) Xisweswo ku ni xilaveko xa xihatla xa leswaku vavanuna ni vavasati va ripfumelo va nyikela vumbhoni, kumbe va huwelela ntiyiso, malunghana na Yehovha.
5. Hi rihi ‘papa ra timbhoni’ leri Pawulo a ri boxeke? Vula vanhu van’wana lava a va xaxameteke.
5 Ku sukela eku sunguleni, vanhu vo tano lava tshembekaka a va ri kona emisaveni. Muapostola Pawulo, eka Vaheveru ndzima 11, u xaxamete vo tala va vona naswona u va vitana leswaku i “papa le’ro nghasi ra timboni.” (Vaheveru 12:1, BX) Avele, n’wana wa vumbirhi wa Adamu na Evha, i wo sungula eka nxaxamelo wa Pawulo. Enoko na Nowa na vona ku vulavuriwe ha vona ngopfu enkarhini wa le mahlweni ka Ndhambhi. (Vaheveru 11:4, 5, 7) Loyi a xiyekaka i Abrahama, kokwa wa rixaka ra Vayuda. Abrahama, loyi a vitaniwaka “nakulobye wa Xikwembu,” u ve kokwana wa Yesu, “mbhoni leyi tshembekeke ya ntiyiso.”—Yakobo 2:23; Nhlavutelo 3:14.
Vumbhoni Bya Ntiyiso Bya Abrahama
6, 7. Xana vutomi ni swiendlo swa Abrahama swi ve vumbhoni bya leswaku Yehovha i Xikwembu xa ntiyiso hi tindlela tihi?
6 Xana Abrahama u ve mbhoni hi ndlela yihi? Hi ripfumelo rakwe leri tiyeke ni ku yingisela Yehovha hi ku tshembeka. Loko a lerisiwe leswaku a suka mutini wa Uri kutani a ya hanya vutomi byakwe hinkwabyo etikweni ra le kule, Abrahama u yingisile. (Genesa 15:7; Mintirho 7:2-4) Hakanyingi vanhu va rixaka ro karhi va nga tshika ku tshamela ku pepetseka kutani va hlawula ku tshamiseka edorobeni. Hikwalaho, loko Abrahama a suka emutini a ya tshama ematendeni, u nyike vumbhoni lebyi tiyeke bya leswaku u tshembela eka Yehovha Xikwembu. Ku yingisa kakwe ku nyike vumbhoni eka lava a va langutile. Yehovha u katekise Abrahama hi laha ku fuweke hi ripfumelo rakwe. Hambi leswi a a tshama ematendeni, Abrahama a ri na swona swilo leswi vonakaka. Loko Lota ni ndyangu wakwe va khomiwile, Yehovha u pfune Abrahama leswaku a humelela loko a n’wi landza, kutani u kote ku va kutsula. Nsati wa Abrahama u tswale n’wana eku dyuhaleni kakwe, xisweswo xitshembiso xa Yehovha xa leswaku Abrahama a a ta tswala mbewu xi tiyisekisiwile. Hikwalaho ka Abrahama, vanhu va vone leswaku Yehovha i Xikwembu lexi hanyaka lexi hetisisaka switshembiso swa xona.—Genesa 12:1-3; 14:14-16; 21:1-7.
7 Loko a vuya endzhaku ko kutsula Lota, Abrahama u hlanganisiwe hi Melkisedeke, hosi ya Salema (endzhaku yi vitaniwe Yerusalema), loyi a amukeleke Abrahama a ku: “A ku katekisiwe Abram i Šikwembu-ša-le-Henhla-Henhla.” Hosi ya Sodoma na yona yi n’wi hlanganisile naswona a yi lava ku n’wi nyika tinyiko. Abrahama u arile. Ha yini? A a nga lavi ku va ni ku kanakana malunghana ni xihlovo lexi mikateko yakwe a yi huma eka xona. U te: “Nḍi tlakuse v̌oko e ka Yehova, Šikwembu-ša-le-Henhla-Henhla, ṅwini wa tilo ni misav̌a, nḍi ri: Hambi ma ri marinya e ku fika ka ringole ra ntangu, nḍi nga ka nḍi nga teki ntšhumu ša le’ŝi nga ŝa wena! U nga ti v̌ula, u ku: Mina, nḍi fuwisile Abram!” (Genesa 14:17-24) Mawaku mbhoni leyinene leyi Abrahama a a ri yona!
Tiko Ra Timbhoni
8. Xana Muxe u ri kombise njhani ripfumelo lerikulu eka Yehovha?
8 Muxe, ntukulu wa Abrahama, na yena u kona enxaxamelweni wa Pawulo wa timbhoni. Muxe u fularhele rifuwo ra Egipta naswona endzhaku ka sweswo u langutane ni mufumi wa mfumo wolowo lowukulu wa matimba wa misava leswaku a ntshunxa vana va Israyele. Xana xivindzi a a xi kuma kwihi? Eripfumelweni rakwe. Pawulo u ri: “[Muxe] ú tiyiserile onge hi loko a ri karhi a vona loyi a nga voniwiki.” (Vaheveru 11:27) A swi koteka ku vona ni ku khumba swikwembu swa Egipta. Hambi ku ri namuntlha, swifaniso swa swona swa ha va tsakisa vanhu. Kambe Yehovha, hambi leswi a nga vonakiki, a a ri wa xiviri swinene eka Muxe ku tlula swikwembu sweswo hinkwaswo swa mavunwa. Muxe a a nga kanakani leswaku Yehovha u kona ni leswaku u ta vuyerisa vagandzeri va Yena. (Vaheveru 11:6) Muxe u ve mbhoni leyi xiyekaka.
9. Xana tiko ra Israyele a ri ta tirhela Yehovha hi ndlela yihi?
9 Endzhaku ko yisa Vaisrayele entshunxekweni, Muxe u ve muhlanganisi wa ntwanano exikarhi ka Yehovha ni vatukulu va Abrahama hi Yakobo. Hikwalaho ka sweswo, tiko ra Israyele ri ve rifuwo ro hlawuleka ra Yehovha. (Eksoda 19:5, 6) A ku ta va ro sungula, ku nyikeriwa vumbhoni bya tiko. Marito lawa Yehovha a ma vuleke hi ku tirhisa Esaya, emalembeni ya kwalomu ka 800 endzhakunyana, ma tirhe hi vuenti ku sukela eku sunguleni ka tiko leri: “Mi timboni ta mina, ku v̌ula Yehova, ṅwina ni nanḍa wa mina loyi nḍi ṅwi hlawuleke, hi leŝaku mi ta ŝi tiv̌a, mi nḍi pfumela, mi v̌a mi ŝi twa leŝaku hi mina.” (Esaya 43:10) Xana tiko leri lerintshwa a ri ta va timbhoni ta Yehovha hi ndlela yihi? Hi ripfumelo swin’we ni ku yingisa ka rona ni hi swilo leswi Yehovha a ta ri endlela swona.
10. Xana mintirho ya Yehovha ya matimba malunghana na Israyele yi nyikela vumbhoni hi ndlela yihi, naswona vuyelo byi va byihi?
10 Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 40 ri sungurile, tiko ra Israyele a ri ri kusuhi ni ku nghena eTikweni ra Xitshembiso. Tinhlori ti ye ti ya kambela muti wa Yeriko, kutani Rahava, loyi a a tshama eYeriko, u ti sirhelerile. Ha yini? U te: “Hi twile hi laha Yehova a omiseke mati ya Lwandle le’ro-Tŝhuka e mahlweni ka ṅwina, loko mi hume Egipta, ni laha mi endleke ha kona e ka tihosi timbiri ta v̌a-Amor e hase ka Yordan, a nga Sihon na Og, lav̌a mi nga v̌a yirisa. Hi ŝi yingisile, kutani timbilu ta hina ti ṅokile; a ku nga ha v̌i na ku tiya e ka hina e mahlweni ka ṅwina, hikuv̌a i Yehova, Šikwembu ša ṅwina, le’ši nga Šikwembu le henhla e matilweni, ni la hansi misav̌eni.” (Yoxuwa 2:10, 11) Xiviko xa mintirho ya matimba ya Yehovha xi susumetele Rahava ni ndyangu wa ka vona leswaku va siya Yeriko ni swikwembu swa rona swa mavunwa kutani va gandzela Yehovha swin’we na Israyele. Kunene, Yehovha u nyikele vumbhoni bya matimba hi Israyele.—Yoxuwa 6:25.
11. Xana vatswari hinkwavo va le Israyele a va ri ni vutihlamuleri byihi byo nyikela vumbhoni?
11 Loko Vaisrayele va ha ri aEgipta, Yehovha u rhume Muxe eka Faro kutani a ku: “Yana e ka Faro, hikuv̌a nḍi nonoṅhwisile mbilu ya yena ni timbilu ta malanḍa ya yena, nḍi ta endla e šikari ka v̌ona e ŝikombiso leŝi u nga ta ŝi v̌ona; kutani u ta byela v̌ana v̌a wena, ni v̌atukulu v̌a wena, e timhaka leti nḍi ti endleke ka v̌a-Egipta, ni masingita ya mina lawa nḍi ma endleke šikari ka v̌ona, mi ta nḍi tiv̌a leŝaku hi mina Yehova.” (Eksoda 10:1, 2) Vaisrayele lava yingisaka a va ta byela vana va vona hi swiendlo swa matimba swa Yehovha. Kasi vana va vona, a va ta swi byela vana va vona, swi fambisa sweswo, a swi ta endliwa ku suka eka rixaka rin’wana ku ya eka rin’wana. Xisweswo, swiendlo swa matimba swa Yehovha a swi ta tsundzukiwa. Hi laha ku fanaka namuntlha, vatswari va ni vutihlamuleri bya ku nyikela vumbhoni eka vana va vona.—Deteronoma 6:4-7; Swivuriso 22:6.
12. Xana mikateko ya Yehovha eka Solomoni na Israyele yi nyikele vumbhoni hi ndlela yihi?
12 Mikateko ya Yehovha leyi fuweke eka tiko ra Israyele loko ra ha tshembekile yi nyikele vumbhoni ematikweni lawa a ma ri rhendzerile. Hi laha Muxe a vuleke ha kona endzhaku ko rungula hi mikateko ya Yehovha leyi tshembisiweke: “Matiko hikwawo ya misav̌a ma ta v̌ona leŝaku v̌ito ra Yehova ri v̌uriwa e henhla ka wena, hi kona v̌a nga ta ku tšhav̌a.” (Deteronoma 28:10) Solomoni u nyikiwe vutlharhi ni rifuwo hikwalaho ka ripfumelo rakwe. Ehansi ka yena tiko ri humelerile naswona ri ve ni ku rhula ka nkarhi wo leha. Malunghana ni nkarhi wolowo hi hlaya leswi: “V̌anhu a v̌a ta hi le matikweni hikwawo e ku yingisa v̌utlhari bya Salomon, v̌a rumiwa hi tihosi hikwato ta misav̌a le’ti yingiseke ta v̌utlhari bya yena.” (1 Tihosi 4:25, 29, 30, 34) Loyi a a hlawulekile exikarhi ka vaendzi va Solomoni a ku ri nkosikazi ya le Xeba. Endzhaku ka ku tivonela hi mahlo yakwe mikateko leyi Yehovha a yi nyikeke tiko leri ni hosi ya rona, u te: “A ku nkhensiwe Yehova, Šikwembu ša wena, l’a tiṭakeleke ha wena ku ku v̌eka šiluv̌elweni ša wena e ku v̌a hosi hi v̌ito ra Yehova, Šikwembu ša wena! Hikuv̌a Šikwembu ši ranḍile Israel.”—2 Tikronika 9:8.
13. Xana ku nga va ku ri byihi vumbhoni lebyi humeleleke swinene bya Israyele, naswona hina hi vuyeriwa njhani eka byona?
13 Muapostola Pawulo u boxe leswi kumbexana a ku ri vumbhoni lebyi humeleleke swinene bya Israyele. Loko a bula hi Israyele wa nyama evandlheni ra Vukreste eRhoma, u te: ‘Va tamerisiwe marito yo kwetsima ya Xikwembu.’ (Varhoma 3:1, 2, ringanisa NW.) Ku sukela eka Muxe, Vaisrayele vo karhi vo tshembeka va huhuteriwe leswaku va tsala hi ta ndlela leyi Yehovha a tirhisanaka na Israyele ha yona, swin’we ni ndzayo yakwe, milawu yakwe ni vuprofeta byakwe. Hi ku tirhisa vutsari lebyi vatsari volavo va khale va nyikele vumbhoni eka tinxaka hinkwato leti a ti ta ta—ku katsa ni ra hina namuntlha—leswaku ku ni Xikwembu xin’we ntsena, naswona vito ra xona i Yehovha.—Daniyele 12:9; 1 Petro 1:10-12.
14. Ha yini van’wana lava nyikeleke vumbhoni hi Yehovha va xanisiwile?
14 Lexi nga tsakisiki hi leswaku tiko ra Israyele nkarhi na nkarhi a ri tsandzeka ku kombisa ripfumelo, kutani Yehovha u boheke ku rhumela timbhoni etikweni ra yena. Vo tala va tona va xanisiwile. Pawulo u vule leswaku van’wana “va xanisiwile hi ku hlekuriwa ni ku biwa, hambi ku ri ku bohiwa hi tinketani, va hoxiwa ekhotsweni.” (Vaheveru 11:36) A ti ri timbhoni to tshembeka hakunene! Vona ndlela leyi swi khomisaka gome ha yona leswi hakanyingi a va xanisiwa hi swirho-kulobye swa tiko leri hlawuriweke ra Yehovha! (Matewu 23:31, 37) Entiyisweni, xidyoho xa tiko a xi ri xikulu lerova hi 607 B.C.E., Yehovha u tise Vababilona leswaku va lovisa Yerusalema ni tempele ya rona kutani va yisa ntshungu wa Vaisrayele lava poneke evuhlongeni. (Yeremiya 20:4; 21:10) Xana wolawo a ku ri makumu ya vumbhoni bya tiko evitweni ra Yehovha? E-e.
Ndzingo Wa Swikwembu
15. Xana vumbhoni byi nyikeriwe hi ndlela yihi evuhlongeni bya Babilona?
15 Hambi ku ri evuhlongeni bya Babilona, swirho swo tshembeka swa tiko a swi kanakananga ku nyikela vumbhoni hi Vukwembu ni ntamu wa Yehovha. Hi xikombiso, Daniyele u hlamusele milorho ya Nebukadnetsara hi xivindzi, a hlamusela Belxatsara leswi a swi tsariwe ekhumbini, naswona u ale ku landzula xiyimo xakwe emahlweni ka Dariyosi emhakeni ya xikhongelo. Vaheveru vanharhu na vona, loko va ala ku nkhinsamela xifaniso, va nyikele vumbhoni lebyi hlamarisaka eka Nebukadnetsara.—Daniyele 3:13-18; 5:13-29; 6:4-27.
16. Xana Yehovha u ku vhumbhise ku yini ku vuyela ka Vaisrayele etikweni ra vona, naswona a xi ta va xihi xikongomelo xa ku tlhelela loku?
16 Hambi swi ri tano, Yehovha a ri ni xikongomelo xa leswaku ku nyikeriwa vumbhoni etikweni hinkwaro ra Israyele. Ezekiyele, loyi a profeteke exikarhi ka Vayuda lava a va ri evuhlongeni eBabilona, u tsale hi ku tiyimisela ka Yehovha malunghana ni tiko leri onhakeke: “Nḍi ta anḍisa v̌anhu e ka ṅwina, yi ri yindlu ya Israel hikwayo; miti yi ta tlhela yi v̌a ni v̌anhu, ku ta tlhela ku akiwa marumbi.” (Ezekiyele 36:10) Xana Yehovha a ta swi endlela yini leswi? Ngopfu-ngopfu leswaku a nyikela vumbhoni bya vito ra yena. Hi ku tirhisa Ezekiyele u te: “Nḍi endla leŝi, ku nga ri hikwalaho ka ṅwina, yindlu ya Israel, kambe hikwalaho ka v̌ito ra mina le’ro kwetsima, leri mi ri nyamiseke e matikweni lawa mi yeke ka wona.”—Ezekiyele 36:22; Yeremiya 50:28.
17. Xana hi wihi mongo wa marito ya Esaya 43:10?
17 Loko a profeta hi ku vuya ka Israyele evuhlongeni bya le Babilona muprofeta Esaya u huhuteriwe ku tsala marito lama nga eka Esaya 43:10, a vula leswaku Israyele a ri ri mbhoni ni nandza wa Yehovha. Eka Esaya 43 na 44, Yehovha u hlamuseriwa tanihi Muvumbi, Mutumbuluxi, Xikwembu, Mukwetsimi, Muponisi, Mukutsuri, Hosi ni Muendli wa Israyele. (Esaya 43:3, 14, 15; 44:2) Tiko ra Israyele ri tshikiwe ri ya evuhlongeni hikwalaho ka leswi ri hambeteke ri tsandzeka ku n’wi kwetsimisa hi ndlela yoleyo. Hambi swi ri tano, a va ha ri vanhu va yena. Yehovha u vule leswi eka vona: “U nga tšhav̌i ntšhumu hikuv̌a nḍa ku kuṭula, nḍa ku v̌itana hi v̌ito ra wena, u wa mina.” (Esaya 43:1) Vuhlonga bya Israyele eBabilona a byi ta hela.
18. Xana ku ntshunxiwa ka Israyele eBabilona ku kombisise ku yini leswaku Yehovha i Xikwembu xin’we xa ntiyiso?
18 Hakunene, Yehovha u endle leswaku ntshunxeko wa Israyele eBabilona wu hundzuka ndzingo wa swikwembu. U tlhontlhe swikwembu swa mavunwa swa matiko leswaku swi tisa timbhoni ta swona, naswona u vule leswaku Israyele i mbhoni ya yena. (Esaya 43:9, 12) Loko a tshova tingole ta vuhlonga bya Israyele, u kombise leswaku swikwembu swa Babilona a swi nga pfuni nchumu ni leswaku hi yena ntsena Xikwembu xa ntiyiso. (Esaya 43:14, 15) Loko, emalembeni ya kwalomu ka 200 emahlweni ka xiendlakalo lexi, a vule leswaku Korexe wa Muperesi i nandza wakwe wo ntshunxa Vayuda, u nyike vumbhoni byin’wana bya Vukwembu byakwe. (Esaya 44:28) Tiko ra Israyele a ri ta ntshunxiwa. Ha yini? Yehovha wa hlamusela: “Tiko [ra Israyele] . . . ri ta v̌ula ku ḍuneka ka mina.” (Esaya 43:21) A ri ta nyikela vumbhoni lebyi engetelekeke.
19. Hi byihi vumbhoni lebyi nyikeriweke loko Korexe a rhamba Vaisrayele leswaku va tlhelela eYerusalema ni hi swiendlo swa Vayuda vo tshembeka endzhaku ka ku vuya koloko?
19 Loko nkarhi wu fika, Korexe wa Muperesi u hlule Babilona hi laha ku profetiweke ha kona. Hambi leswi Korexe a ri muhedeni, u huwelele Vukwembu bya Yehovha loko a twarise marito lama landzelaka eka Vayuda eBabilona: “O kwihi e šikari ka ṅwina l’a nga wa tiko ra šona? Šikwembu ša yena a ši v̌e na yena, a ta tlhandlukela Yerusalem, e tikweni ra Yuda, a pfuša yindlu ya Yehova, Šikwembu ša Israel! Hi šona Šikwembu le’ši nge Yerusalem!” (Ezra 1:3) Vayuda vo tala va yingisile. Va khome ndlela va tlhelela eTikweni ra Xitshembiso kutani va aka altari laha khale a ku ri ni tempele. Ku nga khathariseki ku hetiwa mongo ni nkaneto wa matimba, eku heteleleni va swi kotile ku pfuxa tempele ni muti wa Yerusalema. Hinkwaswo leswi swi endleke hi laha Yehovha hi byakwe a vuleke ha kona, “ku nga [ri] hi nyimpi ni matimba, kambe hi Moya wa [yena].” (Zakariya 4:6) Swiendlo sweswo swi nyike vumbhoni lebyi engetelekeke bya leswaku Yehovha i Xikwembu xa ntiyiso.
20. Ku nga khathariseki ku tsana ka Israyele, xana ku nga vuriwa yini hi ku nyikela ka yena vumbhoni evitweni ra Yehovha emisaveni ya khale?
20 Xisweswo, Yehovha u hambete a tirhisa Israyele tanihi mbhoni yakwe, hambi leswi a ri ri tiko ra vanhu lava nga hetisekangiki ni lava a va pfa va xandzuka. Emisaveni ya le mahlweni ka Vukreste, tiko rero, ni tempele swin’we ni vuprista bya rona, a ri ri ntsindza wa misava wa vugandzeri bya ntiyiso. Un’wana ni un’wana la hlayaka Matsalwa ya Xiheveru hi ta swiendlo swa Yehovha malunghana na Israyele a nga ka a nga kanakani nikatsongo leswaku ku ni Xikwembu xin’we ntsena xa ntiyiso, naswona vito ra xona i Yehovha. (Deteronoma 6:4; Zakariya 14:9) Hambi swi ri tano, vumbhoni lebyikulu swinene a byi ta nyikeriwa evitweni ra Yehovha, kutani leswi hi ta bula ha swona eka xihloko lexi tlhandlamaka.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Xana Abrahama u byi nyikele njhani vumbhoni bya leswaku Yehovha i Xikwembu xa ntiyiso?
◻ Hi yihi mfanelo leyi xiyekaka ya Muxe leyi n’wi pfuneke leswaku a va mbhoni yo tshembeka?
◻ Xana tiko ra Israyele ri byi nyikele hi tindlela tihi vumbhoni etikweni malunghana na Yehovha?
◻ Xana ku ntshunxiwa ka Israyele eBabilona ku kombise njhani leswaku Yehovha i Xikwembu xin’we xa ntiyiso?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Hi ripfumelo ni ku yingisa kakwe, Abrahama u nyikele vumbhoni lebyi xiyekaka eka Vukwembu bya Yehovha