Malandza Ya Vantshwa Ya Minkarhi Ya Bibele

BIBELE yi vulavula hi vantshwa vo tala lavanene lava a va tirhela Xikwembu hi ku tinyiketela naswona va katekisiweke hi laha ku fuweke hi ku endla tano. Hambi hi vantsongo, kumbe hi vakulu ni loko hi dyuharile, swikombiso leswi leswinene swa Bibele swi nga nyikela xikhutazo lexikulu.

Yosefa a a ri na malembe ya 17 hi vukhale loko a xavisiwa evuhlongeni le Egipta. Kwale, ekule na ndyangu wa ka vona na le vanhwini lava va n’wi tivaka, Yosefa u kombise vutshembeki bya yena. Loko nsati wa Potifaro a ringeta ku hambukisa Yosefa, u te: “Nḍi nga endlisa ku yini ŝo biha le’ŝikulu ŝonghasi, nḍi dyohela Šikwembu šana?” Hambi na le mahlweni ka Faro, hosi ya matimba ngopfu esikwini rakwe, Yosefa u tirhise nkarhi ku nyika ku dzuneka eka Xikwembu hikwalaho ka nhlamuselo ya milorho ya Faro. U katekisiwe hi laha ku fuweke. Xikwembu xi n’wi tirhise ku ponisa ha vumbirhi Vaegipta na ndyangu wa ka vona eku dlayiweni hi ndlala ni ku tisa tata wa yena, Yakobo, ni ndyangu wa yena le Egipta.—Genesa 37:2; 39:7-9; 41:15, 16, 32.

Muxe Na Van’wana A A Va Tshembekile Evuntshweni

N’wana wa Faro wa wanhwana u teke Muxe tanihi n’wana wa yena, kambe mana wa Muxe na tata wa yena a a va swi kota ku n’wi dyondzisa hi ta Xikwembu xa ntiyiso. Bibele yi ri loko Muxe a kurile, “ú arile ku vuriwa n’wana wa N’wa-Faro, . . . ú tihlawulele ku xaniseka swin’we ni vanhu va Xikwembu, ku ri na ku titsakisa nkarhinyana hi ku hanya eku dyoheni.” Xikwembu xi tirhise Muxe ku humesa vanhu va xona aEgipta, ku ya kuma Nawu eSinayi, ni ku tsala xiphemu lexikulu xa Bibele. Ku nga khathariseki malembe ya wena, xana u le ku kuriseni ka ku tiyimisela ku tirhela Xikwembu tanihi laha Muxe a endleke ha kona?—Vaheveru 11:23-29; Eksoda 2:1-10.

Matsalwa ma hi byela hi “vana” lava a va yingiserile kun’we ni tiko hinkwaro loko Nawu wa Xikwembu wu hlayeriwa Israyele. (Deuteronoma 31:10-13) “Hinkwav̌o lav̌a ngi v̌a kotaka ku twisisa” va yimile “[ku sukela] ni mišo ku ko ku fika nhlekanhi” leswaku va twa Nawu emasikwini ya Nehemiya. (Nehemia 8:1-8) Hambi loko vana a va nga twisisi nchumu, a va ta xiya leswaku va fanele ku rhandza, vagandzela ni ku yingisela Yehova Xikwembu. Ku nga khathariseki malembe ya wena, xana u tshame u yingisela ku hlamuseriwa ka Rito ra Xikwembu emintsombanweni na le tinhlengeletanweni? Xana u dyondzile hi nkoka wa ku xi yingisela, tanihi laha vantshwa va Vaisrayele va endleke ha kona?

Davhida, Yosiyasi Na Yeremiya

Xikwembu xi hlawule Davhida, lontsongo eka vamakwavo va nhungu, ku endla ntirho lowu hlawulekeke, kutani ha yena xi te: “Ndzi kumile leswaku Davhida n’wana Yese, i munhu loyi a nga wa mbilu ya mina, hikuva ú ta endla hinkwaswo leswi ndzi swi rhandzaka.” Xikwembu xi n’wi hlawule leswaku “a ta v̌a murisi” wa vanhu va xona, kutani Davhida u endle ntirho wolowo, a ri karhi a kombisa rirhandzu ra yena ha Yehova hi malembe yo tala. U tsale ku tlula 70 wa Tipisalema kutani a va kokwa wa Yesu Kriste. Hambi u ntsongo kumbe u nkulu, xana wa ti xiya tindlela ta Xikwembu na ku endla swilo leswi xi swi rhandzaka, tanihi laha Davhida a endleke ha kona?—Mintirho 13:22; Psalma 78:70, 71; 1 Samuel 16:10, 11; Luka 3:23, 31.

Yosiyasi u ve hosi loko a ri na malembe ya nhungu ntsena hi vukhale. Loko a ri na kwalomu ka 15 wa malembe, “a ha ri lo’ntŝha, [ú] sungul[e] ku lav̌a Šikwembu ša Davhida, Tata wa yena.” A nga si va na malembe ya 20, Yosiyasi u sungule tsima ro lwisana na vugandzeri bya mavunwa. Endzhaku u lerise leswaku tempele yi pfuxetiwa, kutani a kondletela vugandzeri byo tenga etikweni. Ha hlaya: “Hi masiku hikwawo ya yena, a v̌a fularhelanga Yehova, Šikwembu ša v̌atata wa v̌ona.” A hi wun’wana na wun’wana loyi a nga vaka hosi tanihi Yosiyasi, kambe hi nga xi tirhela Xikwembu ni ku yima hi tiyile leswaku hi lwisana na vugandzeri bya mavunwa, ku nga khathariseki malembe ya hina.—2 Tikronika 34:3, 8, 33.

Xikwembu xa matimba hinkwawo xi byele Yeremiya xi ku: “Nḍi ku tiv̌ile nḍi nga si ku v̌umba ekhurini ra mana wa wena, kambe u nga si huma nyimbeni, nḍi ku hlawurile, kutani nḍi ku v̌ekile muprofeta wa matiko.” Yeremiya u vule leswaku a a ri ntsongo ngopfu ku va muprofeta: “Oho! Hosi Yehova! V̌ona, a nḍi tiv̌i ku vulavula, hikuv̌a nḍa ha ri šihlangi.” Yehova a hlamula a ku: “U nga ṭhuki u ku: Nḍi šihlangi! hikuv̌a u ta famba e ka hikwav̌o lav̌a nḍi nga ta ku ruma ka v̌ona, kambe u v̌ulav̌ula hikwaŝo leŝi nḍi nga ta ku lerisa ŝona.” Yeremiya u endle sweswo ku tlula malembe ya 40, hambi loko a lave ku tshika, kambe a nga swi koti ku tshika. Rito ra Xikwembu ri “fan[e] ni nḍilo lo’wu hisaka e mbilwini ya [ye]na.” A a boheka ku vulavula! Ku nga khathariseki malembe ya wena, xana u vumba ripfumelo ra muxaka lowu Yeremiya a a ri na rona, ro ya mahlweni u tirhela Xikwembu hi ndlela leyi a endleke ha yona?—Yeremia 1:4-8; 20:9.

Daniyele, Yesu Na Timotiya

Xana a wu twangi hi ta Daniyele? A nga ha va a a ri hansi ka malembe ya 20 loko a tekiwa ni “v̌ana” van’wana tanihi vakhotsiwa ku ya ehubyeni ya Nebukadnetsar, hosi ya matimba ya Babilona. Hambi leswi Daniyele a ri muntshwa, kambe a a tiyimiserile ku yingisa Xikwembu. Daniyele kun’we ni vanghana va yena va arile ku tithyakisa hi swakudya leswi nga ha vaka swi lwisane ni Nawu wa Xikwembu kumbe swi nyamisiwe hi mikhuva ya vahedeni. Ku tlula malembe ya 80 Daniyele a a nga chavi, u hlayise vutshembeki bya yena ku fikela laha a nga ala ku tshika ku khongela Xikwembu, hambi loko leswi a swi ta endla leswaku a hetelela a hoxiwe ekheleni ra tinghala. Xana u teka ntirho wa wena eka Xikwembu na swikhongelo swa wena swi ri swa nkoka hi ndlela yo tano? U fanele u swi teka tano.—Daniel 1:3, 4, 8; 6:10, 16, 22.

Loko a ri na malembe ya 12, Yesu u kumiwe a tshamile exikarhi ka vadyondzisi va vugandzeri etempeleni ya le Yerusalema, “a va yingisela, ni ku va vutisa swivutiso; kutani hinkwavo lava twaka [Yesu lontsongo] va hlamala ku tlhariha ka yena ni ku hlamula ka yena.” Xana ku vulavurisana hi Matsalwa ni vavanuna etempeleni a swi ta ku tsakisa hi laha Yesu swi n’wi tsakiseke ha kona? Xana van’wana a va ta va va hlamarile hi vutlhari bya wena ni tinhlamulo ta wena? Namuntlha, Timbhoni to tala letintsongo, leti hlayaka, ti yingisela hi vukheta, na ku hlanganyela eminhlanganweni ya Vukriste, ti na vutivi bya Matsalwa lebyi hlamarisaka lavakulu.—Luka 2:42, 46, 47.

Xana u fana na Timotiya, loyi loko a ha ri n’wana a dyondzisiweke “Matsalwa layo Hlawuleka”? Loko a ri jaha, Timotiya “a a khenseka eka vamakwavo” emabandleni yo ringana mambirhi. Muapostola Pawulo u hlawule Timotiya ku famba na yena, ku nga ri tanihi xitirhi ntsena, kambe leswaku a ta pfuna Pawulo ku dyondzisa van’wana. Xana a wu ta hlawuleriwa malunghelo yo tano? Xana ku gingiriteka ka wena ka “khenseka,” ku nga ri ebandlheni ra ka n’wina ntsena kambe ni le ka man’wana ke?—2 Timotiya 3:15; Mintirho 16:1-4.

Xana U Lava Vumundzuku Bya Njhani?

Xana swa koteka eka vantshwa namuntlha ku va lava tshembekeke tanihi Yosefa, Muxe, Davhida, ni lava van’wana? Ee, swa koteka. I ntiyiso, vantshwa vo tala va tsakela ku va na nkarhi lowunene ntsena. Kambe van’wana va tirhisa nkarhi wa vona hi vutlhari, va dyondza ku tiva Xikwembu ni ku rhandza ka xona ha vona. Leswi swi hetisisa vuprofeta bya Bibele: “Tiko ra wena ri tava le’ra mapfunḍa siku u hlengeletaka nyimpi ya wena . . . la’v̌antšhwa v̌a ta huma ka wena, kukotisa mbera.”—Psalma 110:3.

Vana lavo tano lavanene va kombisa vutlhari lebyi tlulaka malembe ya vona, tanihi leswi Xikwembu xi nga va pfuna ku endla vutomi bya vona bya sweswi byi va lebyi humelelaka na ku tlhela xi va nyika vumundzuku lebyi vangamaka emisaveni leyintshwa leyi taka. (1 Timotiya 4:8) Hambi swi ri tano, xana vantshwa va manguva lawa va nga ri aka njhani ripfumelo tanihi vantshwa lava ku vulavulariwaka hi vona eBibeleni? Loko u ta swi tsakela ku tiva, hi ku rhamba leswaku u hlaya nhloko-mhaka ya “Vantshwa Lava Tsakeke Entirhweni Wa Yehova,” leyi sungulaka eka tlula 10 ra magazini lowu.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 5]

Muxe lontsongo a nga hambukisiwanga hi rifuwo ra le Egipta

Davhida lontsongo a a amukeleka embilwini ya Yehova

[Swifaniso leswi nga eka tluka 6]

Hambi leswi Yeremiya a titweke a “ha ri šihlangi” u tiyisiwile hi xivindzi a chumayela rungula leri nga tolovelekangiki

Loko a ri na malembe ya 12 hi vukhale, Yesu u hlamarise vakulu va yena hi ku twisisa ka yena Rito ra Xikwembu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Hambi vana lavantsongo a a va yingisa loko Nawu wa Xikwembu wu hlayiwa eIsrayele. Xana wa yingisa?