Ndlela Yo Langutana Ni Mphikamakaneta Yo Pfumala
N’ANGA yin’wana ya Muntima yi vule leswaku, “vanhu va pfumala hikuva va loloha. Muti wu tele hi vanhu lava yingayingaka. Loko hakunene a va lava ntirho, a va ta wu kuma. A ku na xivangelo xa wihi na wihi leswaku a va evuswetini namuntlha.”
A swi kanakanisi leswaku vanhu van’wana va loloha ni leswaku vulolo byi nga vanga vusweti. Bibele yi ri: “V̌urongwanyana, ni ku khuḍehelanyana, ni ku khondla mav̌oko e ku tilata, v̌usiwana byi ta ta byi ku ṭhukisa kukota muenḍi, ni ndlala kukota munhu l’a hlomeke.” (Swivuriso 24:33, 34) Hambi swi ri tano, vanhu vo tala lava pfumalaka a va lolohi. Hi xikombiso, anakanya hi wanuna la tsaleke a ku: “Ku fikela sweswi hi twa ndlala ni torha, hi swerile, ha bukuteriwa, a hi na kaya.” (1 Vakorinto 4:11) Xana i lolo leri nga pfunekiki? Doo. Marito lawa ma tsariwe hi muapostola Pawulo. U hlawule ku hanya vutomi bya ku pfumala leswaku a ta landzelela vutirheli bya Vukriste hi ndlela yo antswa. Ku pfumala ka yena kun’wana a ku ri hikwalaho ka swiyimo leswi a a nga ta swi lawula, tanihi nxaniso wa vukhongeri.
Namuntlha, vunyingi bya swisiwana swa misava i vahlaseriwa va swiyimo leswi va nga taka va nga swi lawuri—kumbe ku pfumala dyondzo, ku wa ka ikhonomi ya kwalaho kumbe minkwetlembatano ya tipolitiki. Vo tala va tirha ku sukela hi mahlamba-ndlopfu ku fikela ni vusiku swinene naswona a va kumi mali leyi eneleke. Mikarhi yo kuma xuma hi tindlela ta ku kanganyisa yi nga ha vonaka yi koka mahlo, kumbe yi ri leyi faneleke. Phela, van’wana va nga ha ehleketa leswaku Bibele yi pfumelela ku wela eku tikhomeni loko biha hi minkarhi yin’wana! Phela, ya vula yi ku: “A v̌a nyenyi muyiv̌i loko a yiv̌a [leswaku a] tišurisa loko a ri ni ndlala.” Naswona wanuna wa vutlhari u khongerile a ku: ‘Onge ndzi nga ka ndzi nga vi evuswetini ivi ndzi yiva.’—Swivuriso 6:30; 30:8, 9.
Ku Tshembeka—Xiyimo Xa Bibele
Xana hakunene matsalwa lawa ya Bibele ma wu nyika mpfumelelo wa vuxisi lowu nga vuriwangiki? A hi ma kambisiseni eka mongo wa wona. Endzhaku ko pfumela leswaku vanhu a va ri soli khamba leri yivelaka ku tixurhisa, Swivuriso 6:31 yi ya emahlweni yi ku: “Kambe siku a khomiwaka u fanela ku riha eka ntlanu na kambiri; a ta humesa šuma hikwašo ša yindlu ya yena.” Hi marito man’wana, loko muyivi a khomiwile, u langutana ni xigwevo lexi heleleke xa nawu. U riha vugevenga byakwe! Hikwalaho, ematshan’wini ya ku khutaza vukhamba, marito lawa ma tsundzuxa vanhu lava pfumalaka leswaku vukhamba byi nga vanga ku lahlekeriwa loku engetelekeke ka mali, nhlomulo eka vona vini ni mindyangu ya vona, ni ku lahlekeriwa hi ku tixixima.
Kambe ku vuriwa yini hi xikhongelo xa wanuna wo tlhariha? U kombela leswaku a nga tshuki a va evuswetini ni ku “yiv̌a [kutani a] tlanga hi v̌ito ra Šikwembu ša [yena].” (Swivuriso 30:9) Ee, ku nga tshembeki eka munhu la tivulaka leswaku u tirhela Yehova ku nga tisa xisolo evitweni ra Xikwembu ni le bandlheni ra vanhu va xona. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Wena la vulaka leswaku ku nga tshuki ku yiviwa, a wu yivi ke?” Loko van’wana lava tivulaka Vakriste va yiva, leswi swi ta tisa ‘ndzhukano evitweni ra Xikwembu exikarhi ka matiko.’—Varhoma 2:21, 24.
Kutani, hikwalaho ka xivangelo lexinene, Bibele yi ri: “Šisiwana le’ši fambaka hi ku lulama ka šona, ši tlula wa tindlela to homboloka hambi a fuwile.” (Swivuriso 28:6) Hambi leswi yena hi xiviri a a pfumala swakudya nkarhi na nkarhi, muapostola Pawulo a nga byi seketelanga kumbe ku titshega hi vuxisi. Ematshan’wini ya sweswo, u tsarile a ku: “Loyi a a toloverile ku yiva, a nga ha engeti a yiva; kambe a a tikarhate a tirha hi mavoko ya yena, a tirhela swo tipfuna ha swona, leswaku a ta kuma swo pambulela loyi a pfumalaka.”—Vaefesa 4:28.
Ntlhantlho: I Ku Tshembela Eka Xikwembu
Ku vuriwa yini hi lava va tirhaka hi matimba kambe va nga holiki mali yo ringana ku hlayisa mindyangu ya vona vini? Xana vuxisi kumbe hambi vukhamba bya pfumeleriwa eka vona, ngopfu-ngopfu loko vuvabyi byi hlasela xirho xa ndyangu kumbe loko ku humelela timhangu tin’wana? Vanhu van’wana va ehleketa tano. Muaki un’wana wa tiko ra le Afrika u te: “Etikweni ra ka hina, loko u tshembekile, a wu nge hanyi. Loko u lava ku hanya, u fanele u va ni vutlhari byo xisa eka mahanyelo ya wena.”
Kambe, hinkwako eAfrika munhu u tala ku vona marito lama nge “Tshemba Xikwembu” ma tsariwe etilorini letikulu, ni ku kombisiwa hi ku namaketa emakhumbini, ni ku tsariwa emaphepheni lama namarhetiwaka emimovheni. Bibele hi yoxe yi ri: “Ṭhemba Yehova hi mbilu ya wena hinkwayo.” (Swivuriso 3:5) Ku nga tshembeki a ku nge pfumelelani ni ku khongotela koloko ka Bibele. Kambe, xana ku tshemba Xikwembu i nhlamulo leyi tirhaka hakunene eka mphikamakaneta ya mahanyelo yo pfumala?
Tanihi nandza wa Xikwembu, muapostola Pawulo u tokote maxangu yo tanihi ‘ndlala ni torha, ku pfumala swakudya ni ku khomiwa hi xirhami ni ku pfumala swiambalo.’ (2 Vakorinto 11:27) Entiyisweni, Pawulo u fanele a hlamarile leswaku a a ta hanyisa ku yini! Kambe endzhaku ka malembenyana ya 25 ya ntokoto wa Vukriste, u swi kotile ku tsala a ku: “Ndzi tiva vusweti, ndzi tiva ni ku taleriwa. Hinkwako, eminkarhini hinkwayo, ndzi dyondzile xihundla xa ku amukela ku taleriwa ni ndlala, ndzalo ni vusiwana, ndzi nga vileli. Ndzi nga endla hinkwaswo hi matimba ya Loyi a ndzi tiyisaka.” (Vafilipiya 4:12, 13) Ina, Pawulo a a tshembe Xikwembu.
Pawulo u swi xiyile leswaku misinya ya milawu ya Matsalwa a hi marito ya filosofi lama nga pfuniki nchumu. I swiletelo leswi humaka eka Xikwembu lexi hanyaka lexi hisekelaka ku pfuna ni ku seketela lava lavaka ku swi tirhisa. Muprofeta wa khale u te: “Hikuv̌a mahlo ya Yehova ma famba-famba e misav̌eni hinkwayo e ku tiyisa la’v̌a nga v̌a yena hi timbilu hikwato ta v̌ona.”—2 Tikronika 16:9.
Ku Katekisiwa Hikwalaho Ko Tshemba Xikwembu
Ha yini ku tshemba Xikwembu ku nonon’hwa eka vanhu vo tala? Handle ko kanakana, hi leswi vukhongeri bya vona byi tsandzekeke ku va nyika swivangelo leswi enerisaka swa ku endla tano. Tikereke ti endle Xikwembu xi vonaka xi nga ri na vito, lexi ngo ehleketiwa, lexi xi nga hanyiki naswona xi tlulaka ku twisisa ka munhu. Kambe hi ku dyondza Bibele, Timbhoni ta Yehova ti kote ku tiva Xikwembu, ku nga ri tanihi matimba yo ma ehleketa, kambe tanihi Munhu loyi a nga ni vito. (Psalma 83:18; Vaheveru 9:24) Ti dyondze leswaku xi ni timfanelo leti xi endlaka xi lulamela hi ku tshembiwa hi hina. Hi xikombiso, hi ku ya hi Eksoda 34:6, Yehova i “Šikwembu ša tintŝalo ni v̌unene, le’ši hlwelaka ku kariha, le’ši teleke tintŝalo ni ku ṭhembeka.” Timbhoni ti tshemba Xikwembu naswona ta swi xiya leswaku xi ‘tele ntiyiso.’ Xisweswo, ti ni ntshembo lowu teleke eka xitshembiso xa xona xa ku nghena emisaveni leyintshwa handle ko tshikileriwa hi vusweti lebyi sweswi byi karhataka tinxaka to tala ta vanhu.—2 Petro 3:13.
Xisweswo, timiliyoni ta Timbhoni ta Yehova ti kombise leswaku swa koteka ku tshemba Xikwembu. Hi xikombiso, Rosaline, Mbhoni ya le Sierra Leone, u tirha hi matimba ku sukela ni mixo hi awara ya ntlhanu ku fikela ni vusiku swinene leswaku a kuma swiambalo ni swakudya swakwe ni swa vana va yena va tsevu. U ri: “Vanhu vo tala va ri a swi koteki ku hanya vutomi byo tshembeka, kambe ndza swi tiva leswaku leswi a hi ntiyiso. Minkarhi yin’wana ndzi va ni swiphiqo naswona ndzi nga tivi leswaku swi ta tlhantlhiwa njhani. Kambe ndza swi tiva leswaku loko ndzi hanya vutomi byo tshembeka, hinkwaswo swi ta va swi lunghile eka mina. Hikwalaho ndzi ringeta hi ntamu leswaku ndzi tsakisa Yehova.”
Mutsari un’wana u te: “Munhu la pfumalaka, loyi a nga riki na nchumu ekhwirini u lava ntshembo . . . ku tlula xinkwa.” Ina, ku pfumala ntshembo, ku hela matimba ni ku tshamela ku nga tsaki i ku vava loku nga vavaka ku tlula ndlala. Kambe loyi a tivaka ni ku tshemba Xikwembu a nga fanelanga ku hela matimba. “Ndzi tirha hi matimba sweswi,” ku vula Rosaline, “kambe ndza tsaka hikuva ndza swi tiva leswaku nkarhi wa ta lowu ndzi nga taka ndzi nga karhateki hi ndlela leyi. Sweswi ndzi tirhela ku kuma swakudya swa mina ni ndyangu wa mina, kambe emisaveni leyintshwa ya Yehova, ku ta va ni ndzalo ya swakudya. Kutani sweswi ndzi ni ntshembo ni ntsako lowu ndzi nga si tshamaka ndzi va na wona loko ndzi nga si tiva Yehova.”—Ringanisa Esaya 25:6; Nhlavutelo 21:3, 4.
Hakunene, lava tshembaka Xikwembu va nga ha tokota ntshikilelo wa ikhonomi, hi laha swi veke ha kona eka muapostola Pawulo. Kambe a swi kali swi lava leswaku va tlula nawu wa Xikwembu leswaku va ta hlakarhela hi tlhelo ra timali. Mupisalema Davhida u te: “A nḍi ri lo’ntŝhwa, kutani nḍi dyuharile, kambe a nḍi v̌onanga l’a lulameke a ṭhikiwa, ni v̌ana v̌a yena v̌a kombela v̌uŝa bya v̌ona.” (Psalma 37:25) Ee, Xikwembu xi khathalela ni ku katekisa lava rhangisaka timhaka ta xona evuton’wini.—Matewu 6:25-33.
Kutani loko u pfumala, ‘u nga karhali ku endla leswinene.’ (2 Vatesalonika 3:13) U nga weli emahanyelweni yo biha. Aka xinakulobye ni Xikwembu kutani u titshega hi xona leswaku xi ku pfuna ku lwisana ni swiphiqo ni maxangu ya vutomi. Lava va tirhelaka Yehova ni ku n’wi tshemba hi ku helela va khongoteriwa: “Titsongahateni ehansi ka voko ra matimba ra Xikwembu, leswaku hi nkarhi wa kona xi ta mi tlakusa. Rhulani ku karhateka hinkwako ka n’wina eka xona, hikuva xi tikarhatela n’wina.”—1 Petro 5:6, 7.
[Marito lama tshahiweke exihlokweni lama nga eka tluka 6]
“Munhu la pfumalaka, loyi a nga riki na nchumu ekhwirini u lava ntshembo . . . ku tlula xinkwa”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
Timbhoni ta Yehova ti pfuna vanhu ku veka ntshembo wa vona eka Xikwembu