Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Eka Varhoma 8:27, New World Translation yi hundzuluxela phroʹne·ma ra Xigriki tanihi “tiva,” kambe eka tindzimana 6 na 7, ku hundzuluxela i “ku anakanya.” Ha yini rito leri fanaka ra Xigriki ri hundzuluxeriwa hi ku hambana?

Mongo wu lava ku hundzuluxela kumbirhi loku hlawuriweke.

Rito ro rhanga ra New World Translation of the Christian Greek Scriptures (1950) ri te: “Eka rito rin’wana ni rin’wana lerikulu hi hlawule nhlamuselo yin’we naswona hi namarhele nhlamuselo yoleyo loko mongo wu pfumela.” Van’wana a va nga ta teka phroʹne·ma ri ri rito lerikulu, hikwalaho ka leswi ri humelelaka hi makhamba ya mune ntsena. I rito-nkulu, hambi leswi ri yelanaka ni marito lama tirhisiwaka ngopfu. Rin’wana i phro·neʹo, ri vulaka “ku anakanya, ni ku ehleketa hi ndlela yo karhi.” (Matewu 16:23; Marka 8:33; Varhoma 8:5; 12:3; 15:5) Man’wana marito ya Xigriki lama yelanaka ma humesa miehleketo ya ku tirhisa vutlhari ni ku twisisa loku tirhaka.—Luka 1:17; 12:42; 16:8; Varhoma 11:25; Vaefesa 1:8.

The Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures yi komba leswaku phroʹne·ma ri humelela hi makhamba ya mune eka Varhoma 8:6, 7, 27 ni leswaku nhlamuselo ya rona ya xiviri i “ku anakanya” ntsena. Vadyondzi va Magriki Bauer, na Arndt, na Gingrich va hlamusela phroʹne·ma tanihi: ‘ndlela ya ku anakanya, mboyamelo wa miehleketo, xikongomelo, ku navela ni ku tiyimisela.’—A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature.

Eka Varhoma ndzima 8, muapostola Pawulo u tsundzuxa Vakriste leswaku va nga fambi hi ku ya hi nyama ya munhu leyi nga hetisekangiki. Leswaku va hlula eka leswi, va fanele ku tihlayisa ehenhleni ka mimboyamelo kumbe minsusumeto ya nyama, ku hlanganisa ni mianakanyo ya mbilu leyi nga hetisekangiki. ‘Ku veka mianakanyo ya vona’ eka swilo leswi pfumelelanaka ni moya lowo kwetsima wa Xikwembu ku ta pfuna eka leswi—Varhoma 8:1-5.

Pawulo u nyikela ku hambana loku: “Ku anakanya swa ntumbuluko wa laha misaveni i rifu, kambe ku anakanya swa Moya i vutomi ni ku rhula. Hikokwalaho, mianakanyo leyi fumiwaka hi ntumbuluko wa laha misaveni yi lwa ni Xikwembu, hikuva a yi yingisi Nawu wa Xikwembu.” (Varhoma 8:6, 7) Vanhu hi vona ku vulavuriwaka ha vona eka tindzimana leti timbirhi. Vanhu, ngopfu-ngopfu Vakriste, a va fanelanga va ehleketa kumbe “ku anakanya” hi swilo swa nyama leyi dyoheke. Ku ri na sweswo, va fanela ku tsundzuka, kumbe “ku anakanya” swilo leswi pfumelelanaka ni moya ni leswi susumetiwaka hi moya.

Hi ku hambana, ndzimana 27 yi vulavula hi Xikwembu hi xoxe. Ha hlaya: “Kutani [Yehova loyi a] kambaka swa timbilu, [u] tiva leswi Moya wu swi anakanyaka, . . . wu khongelela vahlawuriwa va xona hi ku ya hi ku rhandza ka xona.” Ina, “loyi” laha i Yehova, Mutwi wa swikhongelo.

Rito phroʹne·ma a ri fanele ri hundzuluxiwe eka ndzimana 27 tanihi “ku anakanya” kambe moya lowo kwetsima a hi munhu loyi kahle-kahle a ehleketaka kumbe lowu nga ni ku ehleketa ka wona n’wini. Moya i matimba lama tirhaka ya Xikwembu, lexi tivaka ndlela leyi moya lowo kwetsima wa xona wu tirhaka eku hetisisa ku rhandza ka xona ha yona. Nakambe, mongo wa tindzimana leti wa hambana ni wa Varhoma 8:6, 7. Tindzimana letiya to sungula ti kandziyise xilaveko lexi vanhu va nga na xona xo lawula ku anakanya ka vona ni swiendlo swa vona. Kambe Yehova a nga boheki ku tirha, kumbe ku lwa leswaku a tilawula hi yexe. U tiva leswi tsariweke eBibeleni ehansi ka ku huhutela, tanihi swiga swa Bibele leswi kombisaka ku rhandza kakwe eka malandza ya yena ya laha misaveni. Dr. Heinrich Meyer u hlamusela Varhoma 8:27 a ku: “Eka mhaka yin’wana ni yin’wana Xikwembu xi tiva xikongomelo xa Moya.”

Hikwalaho, ku hundzuluxela loku nge “tiva” ka pfumelelana ni mongo kumbe xikongomelo xa Varhoma 8:27, naswona ya pfumeleriwa hi Xigriki. The Translator’s New Testament yi ri hundzuluxela hi ndlela leyi: “Loyi a kambaka timbilu u tiva leswi Moya wu vulaka swona.”

◼ Ha yini New World Translation minkarhi yin’wana yi hlamusela rito ra Xigriki pi·steuʹo tanihi “ku pfumela” (ku fana ni ku hundzuluxela ko tala) naswona minkarhi yin’wana tanihi “ku va ni [kumbe ku veka] ripfumelo eka”?

Leswi swi endleriwa ku kombisa swiringanyeto swo hambana swa tinhlamuselo leswi humesiwaka hi rito ra Xigriki pi·steuʹo.

Hi xikombiso, A Grammar of New Testament Greek, hi James Moulton, yi xiya leswaku Vakriste vo sungula va wu xiye kahle “nkoka wa ku hambana exikarhi ka ku pfumela ntsena . . . ni ntshembo wa munhu hi xiyexe.” Mianakanyo leyi havumbirhi ka yona yi nga kombisiwa hi ku tirhisa rito ra Xigriki pi·steuʹo.

Hakanyingi, swiringanyeto swo hambana swa nhlamuselo ya pi·steuʹo swi fanele ku twisisiwa eka mongo. Hambi swi ri tano, minkarhi yin’wana mavekelo ya ririmi yo hambana ma hi pfuna ku vona leswi mutsari a nga na swona emianakanyweni. Hi xikombiso, loko pi·steuʹo ri landzeriwa hi riviti ra xivumbeko xo gega, New World Translation hi ntolovelo yi ri hlamusela hi ku olova tanihi “ku pfumela”—handle ka loko ndzimana yi kombisa swin’wana leswi hambaneke. (Matewu 21:25, 32; nakambe vona Varhoma 4:3) Loko pi·steuʹo ri landzeriwa hi rito e·piʹ, “eka,” hi ntolovelo ri hlamuseriwa tanihi “pfumela eka.” (Matewu 27:42; Mintirho 16:31) Loko ri landzeriwa hi eis, “eka,” hi ntolovelo ri hundzuluxeriwa ri ku “ku va ni ripfumelo eka.”—Yohane 12:36; 14:1.

Nhlamuselo leyi ya le ndzhaku (leyi hi tsundzuxaka leswaku pi·steuʹo ri yelana ni rito ra Xigriki piʹstis, “ripfumelo”) yi pfumelelana ni nhlamuselo leyi nga eka An Introductory Grammar of New Testament Greek, hi Paul Kaufman. Buku leyi yi ri: “Mavekelo man’wana lama tolovelekeke eka Testamente Leyintshwa (ngopfu-ngopfu eka Evhangeli ya Yohane) i pi·steuʹo kun’we na εἰς [eis] ni xivumbeko xo kongoma . . . Mavekelo hinkwawo ya εἰς kun’we ni xivumbeko xo kongoma swi fanele ku hundzuluxeriwa handle ko ringeta ku hundzuluxela rihlanganisi εἰς tanihi rito leri nga roxe. Ripfumelo ri ehleketeriwa tanihi ntirho, tanihi nchumu lowu munhu a wu endlaka, hi leswaku, ku veka ripfumelo eka un’wana.”