Xixima Vanhu Va Tinxaka Hinkwato
“Xiximani vanhu hinkwavo . . . chavani Xikwembu. Xiximani hosi.”—1 PETRO 2:17.
1. (a) I vamani lava xiximiwaka hi laha ku faneleke handle ka Xikwembu na Yesu? (b) Hi le ka swivandla swihi laha vanhu va faneleke ku kombiwa xichavo hi ku ya hi 1 Petro 2:17?
HI SWI vonile leswaku hi fanele ku xixima Yehova Xikwembu na Yesu Kriste. Wolowo i nchumu lowunene, wa vutlhari, ni lowu rhandzekaka wo wu endla. Nakambe Rito ra Xikwembu ri tlhela ri komba leswaku hi fanele ku xixima vanhu-kulorhi. Hi byeriwa leswaku hi ‘xixima vanhu hinkwavo.’ (1 Petro 2:17) Tanihi leswi ndzimana leyi yi gimetaka hi xileriso lexi nge, “xiximani hosi,” leswi vuriwaka hi leswaku xichavo xi fanele ku nyikiwa lava xi va fanelaka hikwalaho ka xiyimo xa vona. Kutani ke, i vamani lava hi fanelaka ku va xixima kahle? Nhlayo leyi fanelaka ku xiximiwa yi nga ha katsa vo tala swinene ku tlula lava van’wana va nga ha va ehleketaka. Hi nga ha vula leswaku ku ni swivandla swa mune leswi eka swona hi fanelaka ku kombisa xichavo eka vanhu van’wana.
Xixima Valawuri Va Politiki
2. Xana hi swi tivisa ku yini leswaku “hosi” leyi vuriweke eka 1 Petro 2:17 ku kombeteriwa eka hosi yihi na yihi ya munhu kumbe mulawuri wa politiki?
2 Xo sungula xa swivandla leswi xi khumbana ni tihulumendhe ta kwalaho. Hi fanele ku xixima valawuri va tipolitiki. Loko Petro a tsundzuxa a ku: “Xiximani hosi,” hikwalaho ka yini hi ku Petro a a ehleketa hi valawuri va tipolitiki? Hikuva u vulavula hi xiyimo lexi nge handle ka bandlha ra Vukriste. Wa ha ku heta ku vula leswaku: “Tivekeni ehansi ka lava fambisaka tihuvo ta tiko . . . hambi ti ri tindhuna leti rhumiweke hi yona.” Nakambe xiya leswaku, Petro u pimanisa Xikwembu ni “hosi,” a ku: “Chavani Xikwembu. Xiximani hosi.” (1 Petro 2:13, 14) Kutani “hosi” leyi Petro a hi khongotelaka leswaku hi yi xixima i tihosi ta vanhu kumbe valawuri va politiki.
3. I vamani ‘valawuri lava tlakukeke,’ naswona va faneriwa ha yini?
3 Hi ku fanana muapostola Pawulo wa laya a ku: ‘Tivekeni ehansi ka valawuri lava tlakukeke.’ ‘Valawuri lava va tlakukeke,’ a hi Yehova Xikwembu kumbe Yesu Kriste, kambe i valawuri va tipolitiki, ni vatirhi va hulumendhe. Hi ku ehleketa vona, Pawulo u ya emahlweni a ku: “Humeselani hinkwavo tifanelo ta vona . . . loyi a fanelaka ku xiximiwa, n’wi xiximeni.” Ina, lavo tano lava pfumeleriweke hi Xikwembu ku va ni vulawuri bya politiki va fanele ku xiximiwa.—Varhoma 13:1, 7.
4. (a) Xana xichavo xi nga ha kombisiwa njhani eka valawuri va tipolitiki? (b) I xikombiso xihi lexi muapostola Pawulo a xi vekeke hi ku kombisa xichavo eka vafumi?
4 Xana hi va xiximisa ku yini valawuri va tipolitiki? Ndlela yin’wana i ku komba xichavo lexi enteke. (Ringanisa 1 Petro 3:15.) Naswona hikwalaho ka xikhundlha xa vona, xichavo xo tano xa va fanela hambi leswi va nga ha vaka va ri vanhu vo homboloka. Tacitus n’wamatimu wa Murhoma u hlamusele Mufumi Felikisi tanihi wanuna loyi a a “ehleketa leswaku a nga endla xiendlo xihi na xihi xo biha hi ku ntshunxeka.” Kambe Pawulo u andlale ku ti yimelela ka yena hi ndlela ya xichavo emahlweni ka Felikisi. Hi ku fanana, Pawulo hi xichavo u byele Hosi Heroda Agripa wa vumbirhi, “Ndzi titwa ndzi katekile loko ndzi pfumeleriwa ku tihlamulela emahlweni ka wena,” hambi leswi Pawulo a a swi tiva leswaku Agripa a a hanya hi vuoswi. Hi ku fanana, Pawulo u kombise xichavo eka Mufumi Festo, a n’wi vula ‘Muchaviseki,’ hambi leswi Festo a a ri mugandzeri wa swifaniso.—Mintirho 24:10; 26:2, 3, 24, 25.
5. I ndlela yihi nakambe leyi xichavo xi kombisiwaka ha yona eka valawuri va hulumendhe, naswona Timbhoni ta Yehova ti xi veka njhani xikombiso lexinene eku endleni ka leswi ke?
5 Ndlela yin’wana leyi hi kombisaka xichavo eka vatirhi va hulumendhe ha yona yi kombise hi muapostola Pawulo loko a tsala mayelana ni ku luva valawuri va hulumendhe. U vule leswaku hi ‘humesa xibalo eka loyi a faneriwaka hi ku amukela xibalo, ni ku luva loyi a fanelaka ku luviwa.’ (Varhoma 13:7) Timbhoni ta Yehova ti hakela timali to tano ku nga khathariseki tiko leri ti tshamaka eka rona emisaveni leyi. Le Italy magazini wa La Stampa wu xiyile wu ku: “I vaaki vo tshembeka ngopfu lava wihi na wihi a nga va tsakelaka: a va swi balekeli swibalo kumbe ku lava ku balekela milawu yo tika leswaku va vuyeriwa.” Naswona The Post ya Palm Beach, eFlorida, le U.S.A., yi tivise leswi malunghana ni Timbhoni ta Yehova: “Swibalo swa vona va swi hakela. Hi van’wana va vaaki vo tshembeka eTikweni.”
Kombisa Xichavo Eka Vathori
6. Hi le ka vamani nakambe laha muapostola Pawulo na muapostola Petro va nge xichavo xi fanele xi nyikiwa vona?
6 Ndhawu ya vumbirhi leyi xichavo xi lavekaka eka yona, hi le ka swivandla swa hina swa mintirho. Vaapostola vambirhi, Pawulo na Petro va tshikelele nkoka wa leswaku Vakriste va xixima lava va vekiweke ehenhla ka vona entirhweni. Pawulo u tsarile a ku: “Lava rhwexiweke joko ra vuhlonga, a va teke vini va vona va ri lava fanelaka ku xiximiwa, leswaku vito ra Xikwembu ni leswi hi swi dyondzisaka, swi nga tshuki swi soriwa. Lava nga ni vini va vapfumeri, va nga va deleli hi ku vona leswaku i vamakwavo; kambe va fanele ku va tirhela hi malwandla.” Naswona Petro u te: “N’wina malandza, titsongahateni eka vini va n’wina hi xichavo lexi lavekaka, ku nga ri ntsena eka lava nga ni tintswalo ni musa, kambe ni lava vo karhata.”—1 Timotiya 6:1, 2; 1 Petro 2:18; Vaefesa 6:5; Vakolosa 3:22, 23.
7. (a) Xana xitsundzuxo xa Bibele xa “mahlonga” leswaku ma kombisa xichavo eka “vini” va wona, namuntlha xi tirha kahle hi ndlela yihi? (b) Hi swihi leswi vathoriwa va Vakriste lava nga ni vathori va Vakriste va fanelaka ku swi xiya hi vukheta?
7 Kavula, vuhlonga a byi hangalakanga namuntlha. Kambe misinya ya milawu leyi fumeke Vakriste eka xinakulobye xa n’wini ni hlonga ya tirha eka xinakulobye xa mutirhi ni muthori. Xisweswo, vathoriwa va Vakriste va na vutihlamuleri byo kombisa xichavo ni le ka vathori lava karhataka. Naswona ku vuriwa yini loko swi endleka leswaku muthori nakambe a ri mupfumeri-kulorhi? Ematshan’wini yo langutela hakelo kumbe ntirho wo hlawuleka hikwalaho ka xinakulobye xexo, muthoriwa u fanele ku tirhela muthori wakwe wa Mukriste swinene, a nga n’wi tirheli hi ndlela yihi na yihi yo lava mimpfuno yo karhi.
Xichavo Endyangwini
8, 9. (a) Vana va fanele va xixima vamani? (b) Ha yini vana va fanele ku kombisa xichavo lexi naswona va nga xi kombisa njhani?
8 Ndhawu ya vunharhu leyi ku lavekaka xichavo eka yona hi le ndyangwini. Hi xikombiso, vana va ni ndzhwalo wo xixima vatswari va vona. Leswi a ku nga ri xilaveko ntsena xa Nawu lowu nyikiweke Muxe kambe nakambe a ku ri xileriso xa Vakriste. Muapostola Pawulo u tsarile: “Vana, yingisani vatswari va n’wina, hikuva hi swona leswi lulameke emahlweni ka Hosi. Matsalwa ma ri. ‘U va ni xichavo eka tata wa wena ni mana wa wena.’”—Vaefesa 6:1, 2; Eksoda 20:12.
9 Ha yini vana va fanele ku xixima vatswari va vona? Va fanele ku va xixima hikwalaho ka matimba lawa vatswari va vona va ma nyikiweke hi Xikwembu na hi leswi vatswari va vona va swi endleke, hi ku va tswala ni ku va dyondzisa, kun’we ni ku va kurisa ku suka evuhlangini ku ya emahlweni. Xana vana va nga va xiximisa ku yini vatswari va vona? Leswi ngopfu-ngopfu va fanele ku swi endla hi ku titsongahata eka vona ni ku va yingisela. (Swivuriso 23:22, 25, 26; Vakolosa 3:20) Ku nyikela xichavo xo tano swi nga ha lava leswaku vana lava kuleke va nyika nseketelo lowu engetelekeke hi tlhelo ra nyama kun’we ni ra moya eka vatswari va vona lava kuleke. kumbe vakokwana. Leswi swi fanele ku pimiwa hi vutlhari kun’we ni vutihlamuleri byin’wana, ku fana ni ku khathalela vana va un’wana ni ku hlanganyela hi xitalo eminhlanganweni ni ntirho wa nsimu wa Vukriste.—Vaefesa 5:15-17; 1 Timotiya 5:8; 1 Yohane 3:17.
10. Xana hi le ka vamani laha vavasati va nga ni mfanelo yo kombisa xichavo, naswona hi tihi tindlela leti va nga kombisaka leswi ha tona?
10 Kambe, vana a hi vona ntsena endyangwini lava va fanelaka ku kombisa xichavo eka van’wana. Vavasati va fanele ku xixima vanuna va vona. Muapostola Pawulo u tlhele a vula leswaku “wansati a a ve ni xichavo eka nuna wa yena.” (Vaefesa 5:33; 1 Petro 3:1, 2) Ku kombisa “xichavo” eka vavanuna entiyisweni swi katsa ku va xixima. Sara u xixime nuna wakwe Abrahama, loko a n’wi vitana tanihi “Hosi.” (1 Petro 3:6) Kutani vavasati, tekelelani Sara. Nyikani vanuna va n’wina xichavo hi ku amukela swiboho swa vona ivi mi swi endla swi humelela. Hi ku endla hinkwaswo leswi mi nga swi kotaka ku pfuna vanuna va n’wina ku rhwala mindzwalo ya vona, ematshan’wini yo yi engetela, mi va kombisa xichavo.
11. Malunghana ni ku kombisa xichavo, hi wihi ndzhwalo lowu vavanuna va nga na wona, naswona hikokwalaho ka yini?
11 Ku vuriwa yini hi vavanuna ke? Va leteriwa hi Rito ra Xikwembu: “N’wina vavanuna, hanyisanani ni vasati va n’wina hi ku twelana, hikuva va fana ni swibya leswi nga tiyangiki, naswona mi va xixima, hikuva va ta dya ndzhaka ya tintswalo ni vutomi swin’we na n’wina. Va xiximeni leswaku swikhongelo swa n’wina swi ta kala swi nga siveriwi.” (1 Petro 3:7) Sweswo entiyisweni swi ta fanela ku endla nuna un’wana ni un’wana a ehleketa. Swi fana ni loko nsati a byarhe mfungho “Risima. Xa rivovo. Khoma hi vukheta! Nyika xichavo!” Vavanuna a va tshundzuke leswaku loko va nga xiximi vasati va vona hi ku va ehleketelela, va ta onha vuxaka bya vona na Yehova Xikwembu, hikuva swikhongelo swa vona hinkwaswo swi ta siveriwa. Entiyisweni, swirho swa ndyangu hinkwaswo swa pfuneka loko swi kombisana xichavo.
Ebandlheni
12. (a) I vamani lava nga ni vutihlamuleri byo kombisa xichavo ebandlheni? (b) Xana Yesu u swi kombise njhani leswaku i swinene ku amukela xichavo?
12 Ka ha ri ni vutihlamuleri bya un’wana ni un’wana byo kombisa xichavo ebandlheni ra Vukriste. Ha tsundzuxiwa: “Mi tlula van’wana hi ku kombana xichavo.” (Varhoma 12:10) Yesu u swi kombise eka xin’wana xa swifaniso swakwe leswaku i swinene ku amukela xichavo. U vule leswaku loko hi rhambiwe enkhubyeni, hi fanele ku lava ndhawu ya le ndzhaku, kutani ke, lava hi va endzeleke va ta hi kombela ku tshama eswitshan’weni swa le henhla, naswona hi ta dzunisiwa emahlweni ka vaendzi-kulorhi. (Luka 14:10) Kutani ke, leswi hinkwerhu hi tlangelaka ku kombisiwa xichavo, xana a hi fanelanga hi kombisa ntwela-vusiwana naswona hi xiximana? Xana leswi hi nga swi endlisa ku yini?
13. Hi tihi tindlela tin’wana leti hi nga kombisaka xichavo eka van’wana ebandlheni ha tona?
13 Marito ya ku tlangela ntirho lowu endliweke khwatsi ma fana ni ku kombisa ku xixima. Hikwalaho hi nga xiximana hi ku bumabumelana, kumbexana hi nkulumo kumbe nhlamulo leyi un’wana a yi nyikeleke ebandlheni. Nakambe, hi nga kombisana xichavo hi ku tiambexa ku titsongahata eka vamakwerhu va Vakriste, hi ku va kombisa xichavo lexi enteke. (1 Petro 5:5) Xisweswo hi kombisa leswaku hi va teka va ri malandza-kulorhi lama chavisekaka ya Yehova Xikwembu.
14. (a) Xana vamakwerhu va xinuna ebandlheni va nga kombisa vamakwerhu va xisati xichavo lexi xi va fanelaka hi ndlela yihi? (b) I yini lexi kombisaka leswaku ku endla tinyiko i ndlela yin’wana yo kombisa xichavo?
14 Muapostola Pawulo u tsundzuxe Timotiya ku khoma vamakwerhu lavakulu va xisati va Vukriste tanihi vamanana, ni lavantsongo tanihi vamakwavo va nyama, ‘hi ku tenga hinkwako.’ Ina, loko vamakwerhu va xinuna va xalamukela ku nga tlangi hi vamakwavo va xisati va Vukriste, tanihi ku kombisa vuxaka lebyi nga fanelangiki, va va kombisa xichavo. Pawulo u ye mahlweni a tsala leswaku: “Xixima tinoni leti nga ta xiviri.” Ndlela yin’wana leyi noni leyi sweleke yi nga xiximiwaka ha yona i nseketelo wa swilo leswi vonekaka. Kambe leswaku a fanelekela leswi, u fanele a “va ni vumbhoni lebyi twalaka hi tlhelo ra mintirho leyinene ya yena.” (1 Timotiya 5:2-10) Malunghana ni tinyiko ta swilo swa nyama, Luka u tsarile malunghana ni vanhu va le xihlaleni xa Melita: “Va hi fundzha hi ku humesa tinyiko to tala; kutani siku hi sukaka, va hi longela na leswi hi nga ta swi lava eriendzweni.” (Mintirho 28:10) Xisweswo xichavo xi nga kombisiwa munhu hi ku n’wi nyika tinyiko ta swilo leswi vonekaka.
15. (a) Xana hi le ka vamani laha hi nga ni ndzhwalo wo hlawuleka wo kombisa xichavo? (b) Hi yihi ndlela yin’wana leyi hi nga kombisaka xichavo ha yona eka lava va rhangelaka?
15 Loko a hambeta ni papila rakwe ro ya eka Timotiya, Pawulo wa tsala: “Endla leswaku vakulukumba lava tirhaka swinene ntirho wa vurisi va kombisiwa xichavo lexikulu, ngopfu-ngopfu lava tikarhataka ku twarisa Rito ni ku dyondzisa.” (1 Timotiya 5:17) Xana hi nga xixima vakulu kumbe valanguteri hi tindlela tihi ke? Pawulo u te: “Tekelelani mina, kukotisa leswi na mina ndzi tekelelaka Kriste.” (1 Vakorinto 11:1) Loko hi yingisa marito ya Pawulo yo va vatekeleri vakwe, hi n’wi kombisa xichavo. Leswi swa tirha eka lava hi rhangelaka namuntlha. Hi mpimo lowu hi va tekelelaka ha wona, hi ku landzela xikombiso xa vona, hi ta va hi va xixima.
16. Hi tihi tindlela leti engetelekeke leti xichavo xi nga kombisiwaka ha tona eka lava va rhangelaka?
16 Ndlela yin’wana yo kombisa xichavo eka valanguteri i ku yingisa nkhongotelo lowu nge: “Yingisani vafambisi va n’wina, mi titsongahata eka vona, hikuva va hitekela mimoya ya n’wina, tanihi lava nga ta vutisiwa ehenhla ka yona.” (Vaheveru 13:17) Hi ndlela leyi fanaka leyi vana va xiximaka ha yona vatswari va vona hi ku va yingisa, na hina hi xixima lava hi rhangelaka hi ku va yingisa ni ku titsongahata eka vona. Naswona, hi laha Pawulo ni vanakulobye a va fundziwa hi tinyiko ta leswi vonekaka hi vaaki lava va musa va le Melita, vo tala va vayimeri lava famba-fambaka va Sosayiti hi ku fanana va xiximiwile nkarhi na nkarhi. Kavula, kambe a va fanelanga ku va kombela tinyiko kumbe va vula leswaku va fanele va tlangeriwa kumbe leswaku va laviwa.
17. Hi wihi ndzhwalo lowu lava va nga ni malunghelo ya vulanguteri va nga na wona mayelana ni ku kombisa xichavo?
17 Hi hala tlhelo, hinkwavo lava nga le swikhundlheni swa vulanguteri enhlengeletanweni ya le tilweni—hambi hi le bandlheni ra kwalaho, hambi hi le xifundzeni kumbe hi le mugangeni tanihi mulanguteri la famba-fambaka eka rin’wana ra marhavi ya Sosayiti ya Watch Tower, kumbe endyangwini—va ni mfanelo yo kombisa xichavo eka lava va va langutelaka. Leswi swi lava leswaku va va ni ku twisisa, kun’we ni ntwela-vusiwana. Va fanele va tshineleleka minkarhi hinkwayo, va va ni mbilu yo rhula ni tintswalo, va va ni ku twisisa, hi laha Yesu Kriste a vuleke leswaku a ri ha kona.—Matewu 11:29, 30.
Tiyimiseleni Ku Xiximana
18. (a) Xana hi swihi leswi nga hi sivelaka ku kombisa xichavo eka lava xi va fanelaka? (b) Ha yini ku nga ri na xivangelo lexi amukelekaka xa xivumbeko lexi hoxeke ni xa vuxopaxopi xa mianakanyo?
18 Hinkwerhu hi boheka ku tirha hi matimba leswaku hi xiximana, hikuva ku na xihinga xa matimba eku endleni ka hina tano. Xihinga xexo, i mbilu ya hina leyi nga hetisekangiki. Bibele yi ri: “Makungu ya timbilu ta v̌anhu ma bihile ku suka v̌uhlangini bya v̌ona.” (Genesa 8:21) Wun’wana wa mimboyamelo ya munhu leyi nga ha kavanyetaka ku kombisa ka hina xichavo lexi fanelaka eka van’wana i ku va ni miehleketo leyi hoxeke ya vuxopaxopi. Hinkwerhu hi tsanile, hi vanhu lava nga hetisekangiki, hi pfumala musa ni tintswalo ta Yehova. (Varhoma 3:23, 24) Hi ku twisisa leswi, a hi xiyisiseni leswaku hi nga xopaxopi ku tsana ka vamakwerhu kumbe hi va ni minsusumeto leyi solekaka eka vamakwerhu.
19. I yini lexi nga hi pfunaka ku lwisana ni langutelo leri hoxeke?
19 Lexi xi nga sivelaka mboyamelo wihi na wihi lowu hoxeke i rirhandzu ni ku tikhoma. Hi fanele hi va ni ntwela-vusiwana, hi tshembeka, hi va ni langutelo lerinene eka vamakwerhu, hi xiya timfanelo ta vona letinene. Loko ku ri ni nchumu lowu hi nga wu twisisiki, nkarhi hinkwawo a hi tiyimiseleni ku tivisa vamakwerhu ivi hi yingisa xitsundzuxo xa Petro: “Ku tlula leswi hinkwaswo, tiyani eku rhandzaneni, hikuva rirhandzu ri funengeta swidyoho leswo tala.” (1 Petro 4:8) Hi fanele hi va ni muxaka wolowo wa rirhandzu loko hi ta kombisa vamakwerhu xichavo lexi va fanelaka.
20, 21. (a) Xana i mboyamelo wihi wun’wana lowu kumbexana wu nga kavanyetaka ku kombisana ka hina xichavo? (b) Xana i yini lexi nga hi pfunaka ku lwisana ni mboyamelo lowu?
20 Mukhuva wun’wana lowu kumbexana wu kavanyetaka ku kombisa ka hina xichavo eka van’wana i mboyamelo wa ku va ni ximbilwa-mbilwana kumbe ku hatla u khunguvanyeka. Vukheta byi ni ndhawu ya byona. Vatshila va fanela ku va ni vukheta eka mimpfumawulo kumbe mivala tanihi xiphemu xa vutshila bya vona. Kambe ku va ni ximbilwa-mbilwana kumbe ku hatla u khunguvanyeka, eka xinakulobye xa hina ni van’wana i ndlela ya vutianakanyi leyi yi nga hi tekelaka ku rhula, yi hi sivela ku kombisa xichavo eka van’wana.
21 Lama hi nyikaka xitsundzuxo lexinene eka mhaka leyi i marito lama kumekaka eka Eklesiasta 7:9: “U nga ṭhuki u hatlisa ku kariha e mbilwini ya wena, hikuv̌a v̌ukari byi salela e šifuv̌eni ša šihunguki.” Hikwalaho swi kombisa ku pfumala vutlhari ni mianakanyo leyinene ni ku pfumala rirhandzu, ku hatla u khunguvanyeka kumbe ku hatla u hlundzuka. Hi fanele hi tivonela leswaku mboyamelo wa hina lowu hoxeke, wa langutelo leri hoxeke, ku xopaxopa swinene kumbe ku hatla hi khunguvanyeka, swi nga hi siveli ku kombisa xichavo eka hinkwavo lava xi va fanelaka.
22. Xana ndzhwalo wa hina wo kombisa xichavo wu nga ha katsakanyiwa njhani?
22 Entiyisweni, hi ni swivangelo swo tala swo kombisa xichavo eka van’wana. Naswona, hi laha hi voneke ha kona, ku na tindlela to tala swinene leti hi nga kombisaka xichavo xexo ha tona. Minkarhi hinkwayo hi fanele ku tivonela leswaku langutelo rihi na rihi ra vutianakanyi ni leri hoxeke ri nga kavanyeti ku kombisa ka hina xichavo. Ngopfu-ngopfu hi fanele hi khathalela ku kombisa xichavo eka lava nge ndyangwini werhu, vavanuna ni vavasati eka un’wana ni un’wana, ni vana eka vatswari va vona. Naswona ebandlheni, hi ni ndzhwalo wo kombisa xichavo eka vagandzeri-kulorhi naswona, ngopfu-ngopfu eka lava tirhaka hi matimba exikarhi ka hina eswikhundlheni swa vulanguteri. Eka swivandla leswi hinkwaswo, swi pfuna hina ku nyikela xichavo lexinene eka lava vuriweke laha henhla, hi laha Yesu a vuleke ha kona a ku: “Ku nyika i nkateko lowu tlulaka ku nyikiwa.”—Mintirho 20:35.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
◻ Hikwalaho ka yini, naswona hi fanele ku va xiximisa ku yini valawuri va hulumendhe?
◻ I xitsundzuxo xihi xa Bibele lexi hi nga xi tirhisaka eka xinakulobye xa mutirhi ni muthori?
◻ Xana xichavo xi nga kombisiwa njhani endyangwini?
◻ Hi xihi xichavo xo hlawuleka lexi xi nga ha kombisiwaka ebandlheni, naswona hikwalaho ka yini?
◻ Xana ku tsana ka vumunhu ko tsandzeka ku xixima van’wana ku nga ha hluriwa njhani?