Xiximani Vanhu Van’wana
“Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.”—VARHOMA 12:10.
1, 2. (a) Hi fanele hi titoloveta yini leswaku hi kombisa mianakanyo yo titsongahata? (b) Hakanyingi Bibele yi ri tirhisa njhani rito leri nge “xixima,” naswona i vamani lava swi va olovelaka ku xixima van’wana?
XIHLOKO xa hina xo sungula xi kandziyise xitsundzuxo xa Rito ra Xikwembu lexi nge: “Hinkwenu tikhameni hi mianakanyo yo titsongahata un’wana eka un’wana, hikuva Xikwembu xi lwisana ni lava titlakusaka, kambe lava titsongahataka xi va nyika musa lowu nga faneriwiki.” (1 Petro 5:5) Ndlela yin’wana ya ku tikhama hi mianakanyo yo titsongahata i ku titoloveta ku xixima van’wana.
2 Rito leri nge “xixima” eBibeleni hakanyingi ri tirhiseriwa ku kombisa xichavo ni ku anakanyela loku hi faneleke hi va na kona eka van’wana. Hi xixima van’wana hi ku va ni musa eka vona, hi kombisa xichavo eka xindzhuti xa vona, hi yingisela vonelo ra vona, hi lunghekela ku endla swikombelo swa vona leswi faneleke. Lava va nga ni mianakanyo yo titsongahata hakanyingi a swi va tikeli ku endla tano. Hambiswiritano, lava nga ni timbilu leti tikukumuxaka swi nga va tikela ku kombisa xichavo xa ntiyiso, kutani lexi va nga xi endlaka i ku ringeta ku tsakeriwa ni ku pfuneka hi ku tlhoma van’wana tinsiva.
Yehovha Wa Va Xixima Vanhu
3, 4. Yehovha u n’wi xixime njhani Abrahama, naswona ha yini?
3 Yehovha u veka xikombiso eku xiximeni ka van’wana. U vumbe vanhu va ri ni lunghelo ra ku tihlawulela, kutani a nga va teki va fana na tirhoboto. (1 Petro 2:16) Hi xikombiso, loko a byele Abrahama leswaku muti wa Sodoma a wu ta lovisiwa hikwalaho ka vuhomboloki bya wona lebyikulu, Abrahama u vutisile a ku: “Šana kunene u ta lov̌isa l’a lulameke ŝiṅwe ni l’a hombolokeke? Kumbe šana v̌a kona la’v̌a lulameke v̌a ntlhanu wa makume e mutini? Šana u nga wu lov̌isa kunene, u nga ka u nga wu riv̌aleri hikwalaho ka la’v̌a ntlhanu wa makume la’v̌a nga kumeka e ka wona šana?” Yehovha u vule leswaku u ta tsetselela muti lowu loko ku ri ni vanhu va 50 lava lulameke. Kutani Abrahama u ye emahlweni a endla xikombelo hi ku titsongahata. Ku vuriwa yini loko ku ri na 45? 40? 30? 20? 10 ntsena? Yehovha u tiyisekise Abrahama leswaku a nge wu lovisi muti wa Sodoma loko ku kumeka vanhu va khume ntsena lava lulameke.—Genesa 18:20-33.
4 Yehovha a a swi tiva leswaku vanhu lava lulameke eSodoma a va nga fiki ni le ka khume, kambe u xixime Abrahama hi ku yingisela vonelo rakwe naswona u n’wi khome hi ndlela leyi nga ni xindzhuti. Ha yini? Hikuva Abrahama a a “pfumela e ka Yehova, Yehova a ṅwi hlayela kona e ku lulama.” Abrahama u vuriwe “nakulobye wa Yehovha.” (Genesa 15:6; Yakobo 2:23) Ku tlula kwalaho, Yehovha u swi vonile leswaku Abrahama u xixima van’wana. Loko varisi va mintlhambi ya yena ni va mintlhambi ya n’wana wa makwavo wakwe Lota va holovela madyelo, Abrahama u xixime Lota hi ku n’wi byela leswaku a rhanga a hlawula ndhawu leyi a yi lavaka. Lota u hlawule ndhawu leyi a yi vonaka yi ri yinene ngopfu, kutani Abrahama a hlawula yin’wanyana.—Genesa 13:5-11.
5. Yehovha u n’wi xixime njhani Lota?
5 Nakambe Yehovha u xixime Lota la lulameke. Loko muti wa Sodoma wu nga si lovisiwa, u byele Lota leswaku a balekela endhawini ya tintshava. Kambe Lota u vule leswaku a nga swi tsakeli ku ya kona; a a tsakela ku ya eSowara laha a ku ri ekusuhi, hambileswi muti wolowo a wu ri exivandleni lexi a xi ta lovisiwa. Yehovha u byele Lota a ku: “V̌ona, nḍa ku ṭeṭelela ne mhakeni yeleyo, nḍi nga mbunḍuši muti lowu u wu v̌ulaka.” Yehovha u xixime Lota la tshembekaka hi ku endla leswi a swi kombeleke.—Genesa 19:15-22; 2 Petro 2:6-9.
6. Yehovha u n’wi xixime njhani Muxe?
6 Loko Yehovha a tlherisela Muxe aEgipta leswaku a ya humesa vanhu va Yena evuhlongeni ni ku byela Faro leswaku a tshika vanhu va Yena va famba, Muxe u hlamule a ku: “Yo! Wena Hosi, a nḍi munhu l’a tiv̌aka ku v̌ulav̌ula ŝinene.” Yehovha u tiyisekise Muxe a ku: “Nḍi ta v̌a ni nomu wa wena, nḍi ku dyonḍisa leŝi u nga ta ŝi v̌ulav̌ula.” Kambe ni sweswi Muxe a a ha kanakana. Hiloko Yehovha a tiyisekisa Muxe, a lunghiselela ku n’wi rhuma ni makwavo Aroni, a ya va muvulavuleri wa yena.—Eksoda 4:10-16.
7. Ha yini Yehovha a a rhandza ku xixima van’wana?
7 Etimhakeni teto hinkwato, Yehovha u kombise ku swi rhandza ka yena ku xixima van’wana, ngopfu-ngopfu lava a va n’wi tirhela. Hambiloko leswi va swi kombeleke swi nga ha va swi hambane ni leswi Yehovha a a lava swona eku sunguleni, u yingise swikombelo swa vona kutani a pfumelelana na swona, ntsena loko swi nga lwisani ni xikongomelo xa yena.
Yesu A A Xixima Van’wana
8. Yesu u n’wi xixime njhani wansati loyi a a vabya swinene?
8 Yesu u tekelele Yehovha emhakeni ya ku xixima van’wana. Siku rin’wana a ku ri ni wansati exikarhi ka ntshungu, loyi a a khomiwe hi vuvabyi byo khuluka ngati malembe ya 12. Tin’anga a ti hlulekile ku n’wi hanyisa. Hi ku ya hi Nawu wa Muxe, a a langutiwa a ri munhu la nga tengangiki naswona a a nga fanelanga ku va kwalaho. U ye endzhaku ka Yesu, a khumba nguvu yakwe, kutani a hola. Yesu a nga namarhelanga matirhelo lama rharhanganeke ya Nawu, a n’wi holovela hi leswi a swi endleke. Ku ri na sweswo, hi ku tiva swiyimo swakwe, u n’wi xiximile, a ku: “N’wananga, ripfumelo ra wena ri ku hanyisile. Famba hi ku rhula, naswona u hanya swinene evuvabyini bya wena bya khombo.”—Marka 5:25-34; Levhitika 15:25-27.
9. Yesu u n’wi xixime njhani wansati wa Matiko?
9 Siku rin’wanyana, wansati wa Mufenikiya u byele Yesu a ku: “Vana ni tintswalo eka mina, Hosi, N’wana wa Davhida. N’wana wa mina wa xisati u ngheniwe ngopfu hi madimona.” Hi ku tiva leswaku u rhumiwe etikweni ra Israyele hayi eka Vamatiko, Yesu u te: “A swi lulamanga ku teka xinkwa xa vana [va Israyele] u xi hoxela swimbyanyana [Vamatiko].” Wansati loyi u hlamule a ku: “Kambe entiyisweni swimbyanyana swi dya mahlanhla lawa ma waka etafuleni ra vini va swona.” Hiloko Yesu a ku: “Wee wansati, ripfumelo ra wena i rikulu; a swi endleke hilaha u navelaka hakona.” N’wana wakwe wa xisati u hanyisiwile. Yesu u xixime wansati loyi wa Matiko hikwalaho ka ripfumelo ra yena. Ni matirhiselo yakwe ya rito “swimbyanyana,” ematshan’weni ya timbyana ta nhova, swi vevukise mhaka leyi ni ku kombisa ntwela-vusiwana wakwe.—Matewu 15:21-28.
10. I dyondzo yihi ya matimba leyi Yesu a yi dyondziseke vadyondzisiwa vakwe, naswona ha yini a yi laveka?
10 Yesu u hambete a dyondzisa vadyondzisiwa vakwe malunghana ni xilaveko xa ku va ni mianakanyo yo titsongahata ni ku xixima van’wana, tanihi leswi a va ha ri na xiphiqo xa vutianakanyi. Siku rin’wana, loko va ha ku heta ku phikizana, Yesu u va vutisile a ku: “I yini lexi a mi phikizana ha xona?” A va hlamulanga, hikuva “a va phikizana hi leswaku i mani lonkulu.” (Marka 9:33, 34) Ni le vusikwini bya le mahlweni ka ku fa ka Yesu, “ku [tlhele] ku pfuka ku kanetana lokukulu exikarhi ka vona malunghana ni loyi a vonakaka a ri lonkulu eka hinkwavo.” (Luka 22:24) Kutani hi nkarhi wa swakudya swa Paseka, Yesu u “[chele] mati exibyeni kutani a sungula ku hlambisa milenge ya vadyondzisiwa.” Vona dyondzo ya matimba swonghasi! Yesu a a ri N’wana wa Xikwembu, loyi xikhundlha xakwe a xi tluriwa hi xa Yehovha ntsena evuakweni hinkwabyo. Kambe u dyondzise vadyondzisiwa vakwe dyondzo leyikulu hi ku va hlambisa milenge. U va byele a ku: “Ndzi mi vekele ntila, leswaku, hilaha ndzi endleke hakona eka n’wina, na n’wina mi endla hakona.”—Yohane 13:5-15.
Pawulo U Xixime Van’wana
11, 12. Loko Pawulo a ve Mukreste, xana u dyondze yini, naswona dyondzo ya kona u yi tirhise njhani eka Filemoni?
11 Tanihi mutekeleri wa Kreste, muapostola Pawulo a a xixima van’wana. (1 Vakorinto 11:1) U te: “A hi ku lavanga ku dzunisiwa loku humaka eka vanhu . . . Ku hambana ni sweswo, hi ve ni ku olova eka n’wina, hi ndlela leyi manana la wundlaka a khathalelaka vana vakwe ha yona.” (1 Vatesalonika 2:6, 7) Manana la wundlaka u khathalela vana vakwe. Loko Pawulo a ve Mukreste, u dyondze ku va ni mianakanyo yo titsongahata naswona u xixime Vakreste-kulobye hi ku hanyisana na vona hi musa. Hi ku endla tano, u tlhele a xixima lunghelo ra vona ra ku tihlawulela, hilaha swi kombisiweke hakona hi leswi swi endlekeke loko a ri mukhotsiwa eRhoma.
12 Hlonga leri balekeke leri vuriwaka Onesima ri yingisele Pawulo loko a dyondzisa. Ri ve Mukreste tlhelo nakulobye wa Pawulo. N’wini wa hlonga leri a a ri Filemoni, loyi na yena a a ri Mukreste wa le Asia Minor. Eka papila leri a ri tsaleleke Filemoni, Pawulo u hlamusele ndlela leyi Onesima a a n’wi pfuna ha yona, a ku: “A ndzi rhandza ku tshama na yena.” Kambe Pawulo u tlherisele Onesima eka Filemoni, hikuva u tsale a ku: “A ndzi lavi ku endla nchumu u nga ndzi pfumelelanga, leswaku xiendlo xa wena lexinene xi nga vi xa ku sindzisiwa, kambe xi va xa ku tirhandzela.” Pawulo a nga xi tirhisanga hi ndlela yo biha xiyimo xa yena xa ku va muapostola, kambe u xixime Filemoni hi ku ka a nga kombelanga ku tshama na Onesima eRhoma. Ku tlula kwalaho, Pawulo u khutaze Filemoni leswaku a xixima Onesima, a n’wi khoma ‘tanihi loyi a tlulaka hlonga, tanihi makwerhu la rhandzekaka.’—Filemoni 13-16.
Ku Xixima Van’wana eNkarhini Wa Hina
13. Varhoma 12:10 yi hi byela leswaku hi endla yini?
13 Rito ra Xikwembu ra hi tsundzuxa: “Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.” (Varhoma 12:10) Leswi swi vula leswaku a hi fanelanga hi yimela van’wana leswaku va hi komba xichavo ku sungula, kambe hi fanele hi va vo rhanga. “Un’wana ni un’wana a a hambete a lava leswaku ku pfuneka un’wana, hayi yena n’wini.” (1 Vakorinto 10:24; 1 Petro 3:8, 9) Xisweswo, malandza ya Yehovha ma lavisisa tindlela to kombisa xichavo eka swirho swa ndyangu, Vakreste-kulobye evandlheni ni le ka lava nga riki swirho swa vandlha.
14. Xichavo xi kombisiwa njhani exikarhi ka nuna na nsati?
14 Bibele yi ri: “Nhloko ya wanuna un’wana ni un’wana i Kreste; kasi nhloko ya wansati i wanuna.” (1 Vakorinto 11:3) Yehovha u lava leswaku wanuna a khoma nsati wa yena hilaha Kreste a ri khomeke hakona vandlha. Eka 1 Petro 3:7, wanuna u lerisiwa ku ‘xixima nsati wakwe tanihi xibya xo tsana, xa xisati.’ A nga endla tano hi ku yingisela nsati wakwe hi mbilu hinkwayo ni hi ku anakanyisisa hi swiringanyeto swa yena. (Genesa 21:12) A nga pfumelelana ni leswi laviwaka hi nsati wakwe loko swi ri leswinene, naswona a n’wi pfuna ni ku hanyisana na yena hi musa. Hi hala tlhelo, “wansati u fanele ku va ni xichavo xo enta eka nuna wakwe.” (Vaefesa 5:33) Wansati u yingisa nuna wa yena, a nga lweli leswaku ku endliwa ku rhandza ka yena minkarhi hinkwayo, a nga n’wi tekeli ehansi kumbe ku n’wi karhata. U kombisa mianakanyo yo titsongahata hi ku ka a nga ringeti ku lawula nuna wa yena, hambiloko a ri ni vuswikoti byo tlula bya nuna wakwe eka swin’wana.
15. I xichavo xihi lexi kombiwaka lava dyuhaleke, naswona vona va fanele va angurisa ku yini?
15 Evandlheni ra Vukreste, ku ni vanhu lava faneleke va xiximiwa swinene, vo tanihi vadyuhari. “U ta yima e mahlweni ka misisi le’ya timpfu, u šišima [munhu] nkulukumba.” (Levhitika 19:32) Leswi swi fanele swi va tano ngopfu-ngopfu eka lava va tirheleke Yehovha malembe yo tala hi ku tshembeka, hikuva “misisi ya timpfu i hari ya šitšhav̌o, yi kumeka e ndleleni ya ku lulama.” (Swivuriso 16:31) Valanguteri va fanele va veka xikombiso hi ku kombisa xichavo lexi faneleke eka Vakreste-kulobye lavakulu eka vona. Kunene, ni lava dyuhaleke va fanele va kombisa xichavo eka lavatsongo eka vona, ngopfu-ngopfu lava va nga ni vutihlamuleri bya ku risa ntlhambi.—1 Petro 5:2, 3.
16. Vatswari ni vana va xiximana njhani?
16 Vana va fanele va xixima vatswari va vona: “Vana, yingisani vatswari va n’wina evun’weni ni Hosi, hikuva leswi swi lulamile: ‘Xixima tata wa wena ni mana wa wena’; ku nga xileriso xo sungula lexi nga ni xitshembiso: ‘Leswaku swi ta ku fambela kahle ni leswaku u tshama nkarhi wo leha emisaveni.’” Hi hala tlhelo, vatswari va xixima vana va vona, hikuva va byeriwa leswaku ‘va nga karhati vana va vona, kambe va hambeta va va kurisa hi ku va tshinya ni hi nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha.’—Vaefesa 6:1-4; Eksoda 20:12.
17. I vamani lava faneriwaka hi “ku xiximiwa loku andzisiweke kambirhi”?
17 Van’wana lava faneleke va xiximiwa hi lava va tirhaka hi matimba evandlheni: “Vavanuna lava kuleke lava ungamelaka hi ndlela leyinene a va tekiwe va ri lava faneriwaka hi ku xiximiwa loku andzisiweke kambirhi, ngopfu-ngopfu lava tirhaka hi matimba eku vulavuleni ni le ku dyondziseni.” (1 Timotiya 5:17) Ndlela yin’wana leyi hi nga va kombisaka xichavo lexi ha yona i ku endla leswi Vaheveru 13:17 yi swi vulaka: “Yingisani lava rhangelaka exikarhi ka n’wina naswona mi titsongahata.”
18. Hi fanele hi endla yini eka lava nga riki swirho swa vandlha?
18 Xana hi fanele hi va xixima lava nga riki swirho swa vandlha? Ina. Hi xikombiso, hi lerisiwa leswi: “Moya-xiviri wun’wana ni wun’wana a wu tiveke ehansi ka valawuri lava tlakukeke.” (Varhoma 13:1) Lava i vafumi va tiko lava Yehovha a va pfumelelaka ku fuma ku fikela loko Mfumo wa yena wu fuma ematshan’weni ya vona. (Daniyele 2:44) Kutani hi ‘nyika hinkwavo timfanelo ta vona, loyi a lavaka xibalo hi n’wi nyika xibalo; loyi a lavaka ndzuvo hi n’wi nyika ndzuvo; loyi a lavaka ku kombiwa xichavo hi n’wi komba xichavo xo tano; loyi a lavaka ku xiximiwa ha n’wi xixima.’ (Varhoma 13:7) Hi fanele hi “[xixima] vanhu va mixaka hinkwayo.”—1 Petro 2:17.
19. Hi nga ‘endlela van’wana leswinene’ ni ku va xixima hi ndlela yihi?
19 Hambileswi hi faneleke hi xixima ni lava va nga riki swirho swa vandlha, xiya leswi Rito ra Xikwembu ri swi kandziyisaka: “Loko ntsena hi ri ni nkarhi lowunene wa swona, a hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Vagalatiya 6:10) Kunene, ndlela leyinene leyi hi nga ‘endlaka leswinene’ eka van’wana ha yona i ku hlakulela ni ku enerisa swilaveko swa vona swa moya. (Matewu 5:3) Leswi hi nga swi endla hi ku yingisa xitsundzuxo xa muapostola Pawulo lexi nge: “Endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku u tivonakarisa u amukeleka eka Xikwembu, u ri mutirhi la nga riki na nchumu wo khomiwa hi tingana ha wona, u ri tamela khwatsi rito ra ntiyiso.” Loko hi tirhisa nkarhi wun’wana ni wun’wana hi vutlhari leswaku hi nyikela vumbhoni, ‘hi hetisisa vutirheli bya hina hi xitalo,’ hi ta va hi nga endli leswinene ntsena eka vanhu hinkwavo, kambe hi hala tlhelo hi ta va hi va xixima.—2 Timotiya 2:15; 4:5.
Ku Xixima Yehovha
20. Ku endleke yini hi Faro ni mavuthu yakwe, naswona ha yini?
20 Yehovha u xixima swivumbiwa swakwe. Kutani swa fanela leswaku na hina hi n’wi xixima. (Swivuriso 3:9; Nhlavutelo 4:11) Nakambe Rito ra Yehovha ri ri: ‘Ndzi ta xixima lava ndzi xiximaka, ndzi sandza lava ndzi sandzaka.’ (1 Samuwele 2:30) Loko Faro wa le Egipta a byeriwe leswaku a tshika vanhu va Xikwembu va famba, u hlamule hi ku tikukumuxa a ku: “Yehova i mani leŝaku nḍi yingisa rito ra yena?” (Eksoda 5:2) Loko Faro a rhumele mavuthu yakwe ma ya lovisa Vaisrayele, Yehovha u hambanise mati ya Lwandle ro Tshwuka leswaku Vaisrayele va hundza. Kambe loko Vaegipta va va landzela, Yehovha u endle leswaku mati ma tlhela ma hlangana. “[Yehovha] o wisile lwandle e makaletši ya Faro, ni nyimpi ya yena.” (Eksoda 14:26-28; 15:4) Kutani ku ala ka Faro hi ku tikukumuxa leswaku a xixima Yehovha swi endle leswaku a fa hi ndlela yo vava.—Pisalema 136:15.
21. Ha yini Yehovha a lwisane na Belxatsara, naswona vuyelo byi ve byihi?
21 Hosi Belxatsara wa le Babilona u ale ku xixima Yehovha. Loko ku ri karhi ku kukutleriwa byalwa enkhubyeni, u vungunye Yehovha hi ku nwa vhinyo hi swibye swo kwetsima swa nsuku ni silivhere leswi tekiweke etempeleni ya le Yerusalema. Naswona a a endla sweswo a ri karhi a dzunisa swikwembu swakwe swa vuhedeni. Kambe Daniyele nandza wa Yehovha u n’wi byerile a ku: “A ku ṭongahatanga mbilu ya wena . . . Kambe u tikurisile mahlweni ka Hosi ya matilo.” Hi vusiku byebyo Belxatsara u dlayiwile, a tekeriwa mfumo.—Daniyele 5:22-31.
22. (a) Ha yini vukarhi bya Yehovha byi wele varhangeri va Israyele ni vanhu va kona? (b) I vamani lava Yehovha a va kombiseke musa, naswona vuyelo byi ve byihi?
22 Hi lembe-xidzana ro sungula C.E., Hosi Heroda a a vulavula emahlweni ka tiko, kutani rona ri huwelela ri ku: “I rito ra xikwembu, a hi ra munhu!” Hosi leyi tikurisaka a yi alanga ku vuriwa xikwembu, kambe yi lave ku dzunisiwa. Hiloko “ntsumi ya Yehovha yi n’wi ba, hikuva a nga xi dzunisanga Xikwembu.” (Mintirho 12:21-23) Heroda a a tixixima, a a nga xiximi Yehovha, kutani u dlayiwile. Varhangeri va vukhongeri va nkarhi wolowo va delele Xikwembu hi ku endla xikungu xa ku dlaya N’wana wa xona Yesu. Vafumi van’wana a va swi tiva leswaku Yesu a a dyondzisa ntiyiso, kambe a va n’wi landzelanga, “hikuva [a] va rhandza ku vangama ka vanhu ku tlula ku vangama ka Xikwembu.” (Yohane 11:47-53; 12:42, 43) Tiko hinkwaro a ri n’wi xiximanga Yehovha hambi ku ri Muyimeri loyi a n’wi vekeke, ku nga Yesu. Hikwalaho, Yehovha a nga ha yanga emahlweni a va xixima, u va tshike va lovisiwa swin’we ni tempele ya vona. Kambe lava va xiximeke yena ni N’wana wa yena u va ponisile.—Matewu 23:38; Luka 21:20-22.
23. Hi fanele hi endla yini leswaku hi hanya emisaveni leyintshwa ya Xikwembu? (Pisalema 37:9-11; Matewu 5:5)
23 Hinkwavo lava va lavaka ku hanya emisaveni leyintshwa ya Xikwembu endzhaku ka ku lovisiwa ka mafambiselo lawa ya namuntlha, va fanele va xixima ni ku yingisa Xikwembu ni N’wana wa xona, Kreste Yesu. (Yohane 5:22, 23; Vafilipiya 2:9-11) Lava nga xi kombisiki xichavo xo tano “v̌a ta susiwa la misav̌eni.” Hi hala tlhelo, lavo lulama lava xiximaka ni ku yingisa Xikwembu na Kreste “v̌a ta aka misav̌eni.”—Swivuriso 2:21, 22.
Mpfuxeto
◻ Swi vula yini ku xixima van’wana, naswona Yehovha u swi endle njhani sweswo?
◻ Yesu na Pawulo va va xixime njhani van’wana?
◻ I vamani lava faneriwaka hi ku xiximiwa enkarhini wa hina?
◻ Ha yini hi fanele hi xixima Yehovha na Yesu?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
Yehovha u xixime Abrahama hi ku yingisela xikombelo xakwe
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Eka vukati lebyi humelelaka, nuna ni nsati va xiximana