Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Tintsumi i mimoya, leyi nga riki na mimiri ya xiviri, kutani hikwalaho ka yini mi ti kombisa ti ri leti nga ni timpapa? Xana leswi ko va ndhavuko wa vukhongeri?

Hi tala ku kombisa tintsumi ti ri ni timpapa hikwalaho ka nhlamuselo yo fanekisela leyi kumekaka eBibeleni.

Wa vurisa loko u ku swivumbiwa swa moya a swi na yona mimiri ya xiviri leyi nga ni timpapa tinene—a swi na swikandza, mavoko, milenge, kumbe swirho swin’wana swa miri. Kambe, nkarhi wun’wana, loko tintsumi ti humelela eka malandza ya Xikwembu, ti fanele ti languteke ku fana ni vanhu lava tolovelekeke, hikuva a a ti tekiwa tanihi hi vona.—Genesa 18:2, 22; 19:1; Vaavanyisi 6:11-22.

Hambi swi ri tano, minkarhi yin’wana, vanhu va kume swivono swa tintsumi ivi va swi hlamusela. Muprofeta Ezekiyele u vone “ŝiv̌umbiwa ŝa mune,” naswona exivonweni xa le ndzhaku, u ti hlamusela tanihi tintsumi ta xikhundlha lexi tiviwaka tanihi tikerubimi. (Ezekiel 1:5; 9:3; 10:3) Yin’wana ni yin’wana ya tintsumi leti yi na timpapa ta mune, leswi kombaka vuswikoti bya tona byo ya hi ku hatlisa eka tlhelo rihi na rihi laha Xikwembu xi ti lerisaka kona. “A ŝi nga renḍeleki loko ŝi famba, kambe šiv̌umbiwa šiṅwana ni šiṅwana ši famba emahlweni hi ku lulama . . . laha moya wu ŝi fambisaka kona ŝi famba; a ŝi nga renḍeleki loko ŝi famba.”—Ezekiel 1:6, 9, 12.

Kambe tintsumi leti voniweke exivonweni a a ti nga languteki ti fana minkarhi hinkwayo. Swivumbiwa swa tintsumi leswi vuriwaka tiserafimi leswi Esaya a swi voneke a a swi ri na timpapa ta tsevu. (Esaya 6:1, 2) A ku ri ni ku hambana exikarhi ka swivono swa Ezekiel. Eku sunguleni, tintsumi a ti ri ni milenge, mavoko ehansi ka rin’wana ni rin’wana ra timpapa ta mune ni swikandza swa mune (tanihi xikandza xa munhu, nghala, nkunzi ni gama) Exivonweni xakwe lexi landzelaka, xin’wana xa swikandza a a xi fana ni lexiya xa kerubimi ematshan’weni ya nkunzi, kumbexana ku kombisa matimba lamakulu ya tikerubimi. Kambe exivonweni xa le ndzhaku xa swisasekiso swa tempele yo fanekisela, Ezekiyele u vone tikerubimi leti a ti ri ni swikandza swimbirhi, xin’we xa munhu ni xin’wana xa nghala. (Ezekiel 1:5-11; 10:7-17; 41:18, 19) Evukwetsimiselweni bya tabernakele, kun’we ni tempele leyi akiweke hi Solomoni eYesusalema, a a ku ri ni tikerubimi leti nga ni timpapa timbirhi. A ti ri exifunengetweni xa nsuku xa bokisi leri a ri vuriwa areka ya ntwanano. Tikerubimi leti timbirhi ta nsuku a ti langutanile, naswona ha timbirhi ka tona a ti ri ni timpapa leti a ti lehe ku tlula Areka. (Eksoda 25:10-22; 37:6-9) Ehenhla ka Areka (ni xifunengeto xa yona) etempeleni ya Solomoni a ku yime tikerubimi timbirhi letikulu leti funengetiweke hi nsuku, yin’wana ni yin’wana yi ri ni timpapa leti phurumukeke.—1 Tihosi 8:6-8; 1 Tikronika 28:18; 2 Tikronika 5:7, 8.

Josephus u tsarile a ku: “Malunghana ni tikerubimi [toleto] hi toxe, a nga kona loyi a nga vulaka kumbe ku ehleketa leswi ti langutekisaka xiswona.” Xisweswo, vadyondzi van’wana ni vativi va vuxongi va sekela ku kombisa ka vona tintsumi (ngopfu-ngopfu tikerubimi) eka leswi le Near Eastern swi vuriwaka swikombiso swa khale swa swikwembu hi xivumbeko xa swiharhi leswi hahaka. Kambe ndzetelo lowu tshembekaka i nhlamuselo ya Ezekiyele ya leswaku leti a ti voneke a a “[ti] ri ni šiyimo ša v̌anhu.” (Ezekiel 1:5) Kutani ke loko tintsumi ta le matilweni ti kombisiwa etibukwini ta hina, hi ntolovelo hi tikombisiwa tanihi vanhu va xiviri hi xivumbeko. Hi tikombisa ti ri ni timpapa hikwalaho ka tinhlamuselo to tala ta Bibele ta tintsumi to hambana-hambana tanihi leti nga ni timpapa ni hikwalaho ka tinhlamuselo mayelana ni ku “haha” ka tintsumi.—Nhlavutelo 14:6; Psalma 18:10.

Xo hetelela, tluka 288 ra Nhlavutelo—Ku Chaputa Ka Yona Loku Hlamarisaka Ku Tshinele! yi kombisa xivumbiwa xa le tilweni lexi nga ni timpapa, xi ri ni harhi enhlokweni ya xona ni xilotlelo evokweni ra xona. Lexi i xifaniso lexi dirohiweke xa Nhlavutelo 20:1: “Kutani ndzi vona ntsumi leyi xikaka hi le tilweni, yi tamele xilotlelo xa khele lero enta ku ya ni ku ya, yi tamele ni nketani leyikulu.” Hi twisisa ntsumi leyi nga ni xilotlelo ku ri Yesu Kriste la kwetsimisiwaka. Xikombiso lexi xi n’wi kombisa a ri ni timpapa ku pfumelelana ni mhaka ya leswaku minkarhi yo tala tintsumi leti voniweke exivonweni hakanyingi a ti ri ni timpapa.