Swivono Leswi Nyanyulaka Leswi Tiyisaka Ripfumelo
Tinhla-nkulu To Huma Eka Nhlavutelo
YOHANE, nandza wa Yehova u le xihlaleni lexintsongo xa Patmosi, le ribuweni ra le vupela-dyambu bya Asia Minor. Kwalaho, muapostola loyi a kuleke u vona swilo leswi hlamarisaka—swo fanekisela, leswi hakanyingi swi, tsemaka nhlana ni leswi xiyekaka hakunene! U tikuma a ri esikwini ra Hosi, leri sukelaka eku vekiweni ka Yesu exiluvelweni hi 1914 ri ya fika eku heleni ka ku Fuma ka yena ka Gidi ra Malembe. Hambi leswi Yohane a vonaka swiendlakalo leswi nga ta humelela hi nkarhi wa nguva ya vanhu ya munyama lowukulu, vona ndlela leyi xivono xa yena xa ku Fuma ka Kriste ka Gidi ra Malembe xi vangamaka ha yona! Mawaku mikateko yonghasi leyi vanhu lava yingisaka va nga ta yi tsakela!
Yohane u tsale swivono leswi ebukwini ya Nhlavutelo. Yi tsariwe kwalomu ka 96 C.E., yi nga tiyisa ripfumelo ra hina eka vuprofeta bya Xikwembu, Yehova, ni le ka N’wana wa xona, Yesu Kriste.—Leswaku u kuma vuxokoxoko, vona buku leyi nge Nhlavutelo—Ku Chaputa Ka Yona Loku Hlamarisaka Ku Tshinele!, leyi humesiweke hi Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Kriste U Nyikela Ndzayo Ya Rirhandzu
Eku sunguleni ka nhlavutelo yo huma eka Xikwembu yi ya eka Kriste ku na mapapila lama yaka emabandlheni ya nkombo ya vadyandzhaka-kulobye va Mfumo va Yesu. (1:1–3:22) Hi ku komisa, mapapila lawa ma bumabumela, ma kombisa swiphiqo, ma nyikela ndzayo ni/kumbe xikhutazo, ma tlhela ma kombisa mikateko leyi tisiwaka hi ku yingisa hi ku tshembeka. Hambi loko Vaefesa va tiyiserile, va lahle rirhandzu leri a a va ri na rona eku sunguleni. Bandlha ra Smirna leri a a ri fuwile hi tlhelo ra moya ri khutaziwa ku tshama ri tshembekile ku nga khathariseki mahlomulo. Nxaniso a wu ri hlulanga bandlha ra Pergamo, kambe ri pfumelele vupambuki. Ku nga khathariseki ntirho lowu engetelekeke lowu endliwaka hi Vakriste eTiyatira, kwalaho ku na nkucetelo wa Yezabele. Bandlha ra Sarda ri fanele ri pfuka hi tlhelo ra moya, leri nga le Filadelfiya ri khutaziwa ku namarhela leswi ri nga na swona, Lawodikiya leri holeke ri lava vutshunguri hi tlhelo ra moya.
Vona marito lamanene swonghasi ya ku letela tihosi ta le tilweni ta nkarhi lowu taka—kahle-kahle, ni le ka Vakriste hinkwavo! Hi xikombiso, xana u kona la holeke eka hina? Teka goza! Vana la phyuphyisaka ku fana ni xinwelo xa mati yo titimela hi siku ro hisa kambe tlhela u sungula ku kombisa ku hisekela Yehova ni ntirho wa yena.—Ringanisa Matewu 11:28, 29; Yohane 2:17.
Xinyimpfana Xi Pfula Buku-nsongwa
Sweswi Yehova u voniwa a ri exiluvelweni xa yena, wa vangama. (4:1–5:14) U rhendzeriwe hi vakulu va 24 ni swivumbiwa swa mune leswi hanyaka. Buku-nsongwa leyi lemiweke hi swilemo swa nkombo yi le vokweni rakwe. I mani la nga pfulaka buku-nsongwa leyi? Xinyimpfana, Yesu Kriste, hi xona xi fanelekaka ku endla tano!
Swiendlakalo leswi xiyekaka swa humelela loko Xinyimpfana xi pfula swilemo swa tsevu. (6:1–7:17) Loko xilemo xo sungula xi pfuriwa, Kriste wa humelela a gade hanci yo basa, u amukela xidlodlo (hi 1914), naswona u ya emahlweni a hlula. Loko swilemo swin’wana swinharhu swi pfuriwa, vagadi van’wana va tihanci va tisa nyimpi, ndlala ni rifu evanhwini. Loko ku pfuriwa xilemo xa vuntlhanu, lava va dlayiweke hikwalaho ka Kriste va rilela ku rihiseriwa ka ngati ya vona, naswona un’wana ni un’wana u nyikiwa ‘nguvu yo basa,’ leyi fanekiselaka xiyimo lexinene malunghana ni ku pfuxiwa ka vona va va swivumbiwa swa moya leswi nga fiki leswi nga ni malunghelo ya vuhosi. (Ringanisa Nhlavutelo 3:5; 4:4.) Loko xilemo xa vutsevu xi pfuriwa, siku ra vukari bya Xikwembu ni bya Xinyimpfana ri sunguriwa hi ku tsekatseka ka misava. Kambe “timheho ta mune ta misava,” leti fanekiselaka ku avanyisa loku lovisaka, ti khomiwa ku kondza malandza ya Xikwembu ya 144 000 ma funghiwa. Loko va totiwa hi moya wa Xikwembu, ni ku amukeriwa tanihi vana va xona va moya, va kuma xikombiso—mfungho kumbe xitshembiso—xa ndzhaka ya vona ya le tilweni. Mfungho wu va wa hi laha ku nga heriki ntsena endzhaku ka ku ringiwa. (Varhoma 8:15-17; 2 Vakorinto 1:21, 22) Yohane u fanele a hlamarile swinene ku vona “ntshungu lowukulu” wo huma eka matiko hinkwawo—ntshungu lowu nga ni ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki eparadeyisini ya laha misaveni! Wu huma ‘enhlomulweni lowukulu,’ nkarhi wa mahlomulo lama nga si tshamaka ma va kona ehenhla ka vanhu.
Vona swiendlakalo leswi nyanyulaka swonghasi leswi humelelaka loko xilemo xa vunkombo xi pfuriwa! (8:1–11:14) Ku miyela ka hafu ya awara, loku pfumelelaka swikhongelo swa vakwetsimi leswaku swi twiwa, ku landzeriwa hi ku halatiwa ka ndzilo emisaveni wu huma ealtarini. Kutani tintsumi ta nkombo ti lunghiselela ku ba tinanga ti twarisa makhombo ya Xikwembu ehenhla ka Vujagana. Tinanga ti biwa nkarhi hinkwawo wa makumu ku kondza ku fika nhlomulo lowukulu. Tinanga ta mune ti tivisa makhombo ehenhla ka misava, lwandle, swihlovo swa mati yo tenga ni dyambu, n’weti ni tinyeleti. Ku biwa ka ya vuntlhanu ku vitana tinjiya leti fanekiselaka Vakriste lava totiweke lava hlengeletanaka ku ya lwa ku sukela hi 1919 ku ya emahlweni. Hi ku ba ka nanga ya vutsevu, nhlaselo wa vagadi va tihanci wa humelela. Eku hetisekeni ka leswi, vatotiwa, lava tiyisiweke hi “ntshungu lowukulu” ku sukela hi 1935, va twarisa marungula lama vavaka ya ku avanyisa ehenhla ka varhangeri va vukhongeri bya Vujagana.
Endzhaku Yohane u dya buku-nsongwa leyintsongo, ku kombisa leswaku vatotiwa va amukela xiavelo xa vona naswona va wundliwa hi Rito ra Xikwembu leri tameleke ku avanyisa ka Xikwembu loku va ku twarisaka ehenhla ka Vujagana. Muapostola u byeriwa ku pima xikwetsimisiso xa tempele, leswi kombisaka ku tiya ka ku hetiseka ka xikongomelo xa Yehova malunghana ni lunghiselelo ra tempele ni leswaku mimpimanyeto ya Xikwembu yi fikeleriwa hi lava va hlanganeke na rona. Kutani vatotiwa va Xikwembu, “timbhoni leti timbirhi” leti profetaka ti ambale tinguvu to khwaxa, ta dlayiwa, kambe ta pfuxiwa. Leswi swi kombetela eka 1918-19, loko ntirho wa vona wu vonake wu herisiwile hi valala, kambe malandza ya Yehova ma pfuxetiwe hi singita ma tlhelela evutirhelini bya wona.
Mfumo Wa Tswariwa!
Ku twakala ka nanga ya vunkombo ku tivisa ku tswariwa ka Mfumo. (11:15–12:17) Ematilweni wansati wo fanekisela (nhlengeletano ya Yehova Xikwembu ya le tilweni) u veleka jaha (Mfumo wa Xikwembu na Kriste tanihi Hosi), kambe dragona (Sathana) yi ringeta ku n’wi herisa kambe ya tsandzeka. Ku chaputa nyimpi ya le tilweni endzhaku ka ku tswariwa ka Mfumo hi 1914, Mikayele (Yesu Kriste) la hlulaka u lahlela dragona ni tintsumi ta yona ehansi emisaveni. Kwalaho dragona yi ya emahlweni yi lwisana ni masalela lama totiweke ya mbewu ya wansati wa le tilweni.
Yohane u tlhela a vona xivandzana lexi endleriweke xifaniso lexi nyenyetsaka. (13:1-18) Xivandzana lexi xa tinhloko ta nkombo, xa politiki, xa timhondzo ta khume xi huma hi le “lwandle,” mintshungu ya vanhu leyi pfilunganekeke leyi ku humaka tihulumendhe ta vanhu eka yona. (Ringanisa Daniel 7:2-8; 8:3-8, 20-25.) Xana hi xihi xihlovo xa matimba xa xivumbiwa lexi xo fanekisela? A ku na xin’wana handle ka Sathana, dragona! Anakanya! Xivandzana xa timhondzo timbirhi (Mfumo wa Misava wa Anglo-Amerika) wu voniwa wu endlela xivandzana lexi xa politiki “xifaniso,” lexi sweswi xi tiviwaka tanihi Nhlangano wa Matiko. Vo tala va sindzisiwa ku gandzela xivandzana lexi ni ku amukela “mfungo” wa xona hi ku endla swilo hi ndlela ya xona ni ku xi pfumelela xi fuma vutomi bya vona. Kambe Timbhoni ta Yehova ti wu ala swinene mfungho lowu wa vudemona wa xivandzana!
Malandza Ya Yehova Ma Teka Goza
Malandza yo hambana-hambana ya Xikwembu ma vonaka ma gingiriteka loko minkambana ya nkombo ya vukari bya xona yi chuluriwa. (14:1–16:21) Yingisa! Entshaveni ya Siyoni ya le tilweni, Yohane wa swi kota ku twa lava va 144 000 va ri karhi va yimbelela risimu leri onge i rintshwa. Ntsumi leyi hahaka ehenhla yi na mahungu lamanene lama nga heriki yo ma twarisa eka vaaki va le misaveni. Xana leswi swi kombisa yini? Leswaku Timbhoni ta Yehova ti na nseketelo wa tintsumi eku twariseni ka rungula ra Mfumo.
Yohane u fanele a hlamarisiwile ku vona vhinya ya misava yi tshoveriwa ni matiko hinkwawo ma pyanyeteriwa exikamelweni xa vhinya xa vukari bya Xikwembu. (Ringanisa Esaya 63:3-6; Yoel 3:12-14.) Hi ku lerisa ka Yehova, tintsumi ta nkombo ti chulula minkambana ya nkombo ya vukari bya Xikwembu. Misava, lwandle ni swihlovo swa mati yo tenga, swin’we ni dyambu, xiluvelo xa xivandzana ni Nambu wa Yufrata, swa khumbeka hi ku halatiwa ka minkambana yo sungula ya tsevu. Anakanya ku nyanyuka ka Yohane loko a xiya leswaku nkucetelo wa mademona wu hlengeletela tihosi ta vanhu enyimpini ya Xikwembu ya Har–Magedoni. Naswona vuyelo byi ni khombo swinene loko nkambana wa vunkombo wu chuluriwa emoyeni.
Vavasati Vambirhi Vo Fanekisela
Hakunene, Yohane wa nyanyuriwa hi ku vona makumu ya Babilona Lonkulu, mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa, ni ku xiya swiendlakalo leswi tsakisaka leswi landzelaka ku lovisiwa ka yena. (17:1–19:10) U pyopyiwile hi ngati ya vakwetsimi, u vonaka a gade xivandza xo tshwuka xa tinhloko ta nkombo ni timhondzo ta khume (Ntwanano wa Matiko ni mutlhandlami wa wona, Nhlangano wa Matiko). Kambe vona ndzoviso lowu a wu tokotaka loko timhondzo ti n’wi hundzukela!
Marito ya le tilweni ma twakala ma dzunisa Jah hi ku lovisiwa ka Babilona Lonkulu. Naswona vona ku dzunisa lokukulu loku vangiwaka hi vukati bya Xinyimpfana ni mutekiwa wa xona, vatotiwa lava pfuxiweke!
Kriste Wa Hlula Ni Ku Fuma
Yohane u tlhela a vona Hosi ya tihosi loko yi ri karhi yi rhangela mavuthu ya le tilweni eku loviseni ka mafambiselo ya swilo ya Sathana. (19:11-21) Ina, Yesu, “Rito ra Xikwembu,” u lwa ni matiko. Muapostola u vona xivandzana (nhlengeletano ya Sathana ya politiki) ni muprofeta wa mavunwa (Mfumo wa Misava wa Anglo-America) swi hoxiwa “etiveni ra ndzilo,” leswi fanekiselaka ndzoviso lowu heleleke.
Ku landzela yini? Phela, Yahane u vona ku pfaleriwa ka Sathana ekheleni. Kutani ku landzela xivono xa ku Fuma ka Kriste ka Gidi ra Malembe, lawa ha wona Yesu ni vafumi-kulobye lava pfuxiweke va avanyisaka vanhu, va endla vanhu lava yingisaka va hetiseka! (20:1-10) Sweswi i nkarhi wa ndzingo wo hetelela. Loko a ntshunxiwile ekheleni, Sathana u ta tiyimisela ku hambukisa vanhu lava hetisekeke, kambe ndzoviso wu ta herisa ntirho wa mademona ni wa vanhu hinkwavo lava xandzukelaka Xikwembu.
Hi ku tlhentlhisa nkarhi, vona ndlela leyi Yohane a a tsake ha yona ku vona hinkwavo lava feke, eHades (sirha ra munhu leri tolovelekeke), ni le lwandle va pfuxiwa kutani va avanyisiwa emahlweni ka Xikwembu, lexi tshameke ehenhla ka xiluvelo lexikulu xo basa! (20:11-15) Naswona vona ntshunxeko lowu valulami va nga ta wu tsakela loko rifu ni Hades swi hoxiwa etiveni ra ndzilo, laha swi nga ta ka swi nga ha koxi vutomi!
Loko xivono xa Yohane xi ya emakumu, u vona Yerusalema Lontshwa. (21:1–22:21) Muti wa hulumendhe yoleyo wa ehla hi le tilweni naswona wu tisa ku vonakala eka matiko. Lexi khulukaka exikarhi ka Yerusalema Lontshwa i “nambu wa mati ya vutomi,” lowu fanekiselaka ntiyiso wa Matsalwa ni lunghiselelo rihi na rihi leri humaka eka Xikwembu leri sekeriweke egandzelweni ra Yesu leswaku xi kondletela vanhu lava yingisaka exidyohweni ni rifu ivi xi va nyika vutomi lebyi nga heriki. (Yohane 1:29; 17:3; 1 Yohane 2:1, 2) Ematlhelweni hinkwawo ya nambu, Yohane u vona mirhi leyi nga ni matluka lama hanyisaka, lama fanekiselaka xiphemu xa lunghiselelo ra Yehova ro nyika vutomi lebyi nga heriki eka vanhu lava yingisaka. Marungula yo gimeta lama humaka eka Xikwembu ni le ka Kriste ma landzeriwa hi xirhambo. Vona ndlela leyi swi tsakisaka ha yona ku twa moya ni mutekiwa va rhamba un’wana ni un’wana la nga ni torha ku ‘ta, a ta teka mati ya vutomi mahala’! Loko hi hlaya marito yo gimeta ya Nhlavutelo, handle ko kanakana hi titwa hi ndlela leyi Yohane a titweke ha yona loko a te: “Amen, tana Hosi Yesu!”
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Tshama U Xalamukile: Exikarhi ka marito ya vuprofeta ehenhleni ka nyimpi ya Xikwembu ya Har–Magedoni (Armagedoni), ku vuriwe leswi: “Languta, [mina Yesu Kriste] ndza ta ku fana ni khamba. Ku katekile loyi a hitekaka, la hlayisaka tinguvu ta yena, leswaku a ta ka a nga fambisi miri ntsena erivaleni, vanhu va n’wi vona!” (Nhlavutelo 16:15) Leswi hi ku gega swi nga va swi kombetela eka mintirho ya mulanguteri, kumbe mufambisi, wa xivandla xa tempele eYerusalema. Loko a ri karhi a langutela, a a nghena etempeleni ku vona loko varindzi va yona va Valevhi va xalamukile kumbe va etlele entirhweni wa vona. Murindzi wihi na wihi la kumiwaka a etlele a a biwa hi nhonga, naswona swiambalo swa yena swi nga ha hisiwa tanihi nxupulo lowu khomisaka tingana. Leswi Armagedoni yi tshineleke swonghasi, masalela lama totiweke ya “vaprista va Hosi,” kumbe ‘yindlu ya moya,’ va tiyimisele ku tshama va xalamukile hi tlhelo ra moya. Swi tano hi vanghana va vona, “ntshungu lowukulu,” lava nga ni ntshembo wa laha misaveni, hikuva na vona va nyikela ntirho wo kwetsima eka Xikwembu etempeleni. (1 Petro 2:5, 9; Nhlavutelo 7:9-17) Valanguteri va Vakriste hi ku hlawuleka va fanele va tshama va xalamukile ehenhleni ka ku humelela ka swiyimo swo biha ebandlheni. Hikwalaho ka leswi va tshamaka va xalamukile, vagandzeri hinkwavo lava tshembekaka va le tempeleni ya moya ya Xikwembu va hlayisa “tinguvu [ta vona ta le handle]” leti yimelaka ntirho wa vona lowu xiximekaka tanihi Timbhoni ta Yehova.