Ku Nga Ri Khale Vuvabyi Kumbe Rifu A Swi Nge He Vi Kona!

AKU na munhu la tsakelaka ku vabya, naswona vanhu a va swi lavi ku fa. Profesa wa ntivo swa mahanyelo ya vutshunguri u tiyisile a ku: “Ku lavisisa ka vutomi byo leha ku vonaka ku ri ka misava hinkwayo ematin’wini hinkwawo ni le ka mavandla yo tala. Ku ringanisiwa ni nsusumeto wa xisekelo xa ku hlayisa . . . Ponce de Leon i wanuna la dumeke swinene ntsena exikarhi ka vavanuna vo tala lava heteke vutomi bya vona va lava vutomi byo leha. Sayense yo tala ya mirhi yi nyikeriwile leswaku yi hlayisa vutomi byo leha hi ku lwisana ni vuvabyi ni rifu.”

Rifu ri hlasela swinene ntumbuluko wa hina wa le ndzeni lerova loko ri dlaye vanghana ni swirho swa ndyangu, hakanyingi hi ringeta ku hlula ntshikilelo wa rona. Buku leyi nge Funeral Customs the World Over ya xiya: “A ku na ntlawa, ku nga khathariseki leswaku i wa khale kumbe wu hluvuke ku fikela kwihi, lowu loko wu siyiwe wu ri woxe wu nga lahliki mintsumbu ya swirho swa wona hi nkhuvo. . . . Swi anerisa ku navela lokukulu ka misava hinkwayo. Ku swi hetisisa, swi vonaka swi ri ‘swinene,’ naswona ku nga swi hetisisi, ngopfu-ngopfu eka lava nga kusuhi swinene hi ndyangu, ntlhaveko, vutomi byo hanyisana, ntokoto lowu fanaka kumbe swiboho swin’wana, swi vonaka swi ‘hoxile,’ ku honisa loku nga riki ka ntumbuluko, mhaka leyi faneleke ku ariwa kumbe leyi khomisaka tingana. . . . [Munhu] i xivumbiwa lexi lahlaka mufi wa xona hi nkhuvo.”

Masungulo Ya Vuvabyi Ni Rifu

Mianakanyo ya leswaku vuvabyi ni rifu siku rin’wana swi ta hela ya tsakeriwa swinene, kambe xana xi kona xisekelo xa ripfumelo ro tano? Xi kona hakunene, naswona xa twala, xa tshembeka ni ku va ntiyiso. I Rito leri huhuteriweke ra Muvumbi wa hina—Bibele leyo Kwetsima.

Buku yoleyo yi ku hlamusela kahle ku sungula ka nhlomulo wa munhu. Yi hi byela leswaku munhu wo sungula, Adamu, u vumbiwe hi Xikwembu kutani xi n’wi veka ekaya ra ntanga wa paradeyisi leyi a yi ri kun’wana eMiddle East. Adamu u vumbiwe a hetisekile; ku vabya ni rifu a a nga swi tivi. Hi ku hatlisa u joyiniwe hi wansati wo hetiseka hi ndlela leyi fanaka, naswona havambirhi va tsakele ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni.—Genesa 2:15-17, 21-24.

Xiyimo lexi xo saseka a xi hetanga nkarhi wo leha. Hikwalaho ka yini? Hikuva Adamu hi vutianakanyi u hlawule ndlela ya vutomi byo ntshunxeka eka Xikwembu. Ku tirha hi matimba, switlhavi, vuvabyi ni rifu eku heteleleni swi humelerile. (Genesa 3:17-19) Vana va yena va kume muxaka wa vutomi lebyi nga tsakisiki hi ndzhaka lebyi Adamu a hlawuleke byona. Varhoma 5:12 ya hlamusela: “Kukotisa leswi ku dyoha ku ngheneke emisaveni hi munhu a ri un’we, kutani rifu ri ngheneke hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo, hikuva hinkwavo va dyohile.” Varhoma 8:22 ya engetela: “Hi tiva leswaku, ku fikela namuntlha, swivumbiwa hinkwaswo swa konya hi ku vaviseka loku fanaka ni ku vaviseka ka ku veleka.”

Emisaveni Kumbe eTilweni?

Hambi swi ri tano, Bibele ya hi tiyisekisa leswaku Xikwembu ku nga ri khale xi ta vuyetela vanhu lava yingisaka eka xiyimo xo tsakisa lexi Adamu na Evha va xi lahleke. Nhlavutelo 21:3, 4 yi ri: “Xikwembu hi xoxe xi ta va na vona, xi va Xikwembu xa vona. Xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.” Muprofeta wa khale hi laha ku fanaka u vone ka ha ri emahlweni nkarhi lowu ku “[nga riki na] munhu l’a nga ta ku: nḍa v̌abya!”—Esaya 33:24.

Xana wa yi ehleketa misava yo pfumala swibedlhele, timoxara ni masirha? Xana wa swi ehleketa u hanya hi laha ku nga heriki, u nga xungetiwi hi ku xaniseka ni rifu? Ina, xitshembiso xa Xikwembu xi khumba mintlhaveko hi vundzeni eka hinkwerhu. Hambi swi ri tano, xana hi nga tiyisekisisa ku yini leswaku ntshembo lowu wo hlamarisa i wa planete ya hina ya Misava—ku nga ri tilo? Xiya mongo wa tindzimana ta Matsalwa lama ku vulavuriweke ha wona laha henhla. Tindzimana to sungula ta Nhlavutelo ndzima 21 ti vulavula hi “tilo lerintshwa ni misava leyintshwa.” Nhlamuselo leyi nga erivaleni ya leswaku Xikwembu xi ta va ni vanhu naswona va ta va vanhu va xona ya endliwa. Xitshembiso lexi nga ebukwini ya Esaya xa leswaku a ku nga ha vi na munhu la nga ta vabya xi landzeriwa hi xikombiso xa leswaku “tiko le’ri akeke kona ri riv̌aleriwile ŝidyoho ŝa rona.”

Kutani switshembiso leswi swi khutazaka swi kombetela eka vutomi bya le misaveni! Naswona swi twanana ni xikhongelo xa Yesu loko a te, eka Tata wa yena: “Ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni.”—Matewu 6:10.

Ha Yini Ku Nga Ri Khale?

Timbhoni ta Yehova ti pfune timiliyoni ku xiya leswaku switshembiso leswi swi ta hetisisiwa ku nga ri khale. Kambe xana ti tshemba swilo leswi swinene eka xisekelo xihi? Eka xisekelo xa vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku hi hanya “emasikwini ya makumu” ya xiyimiso kumbe mafambiselo ya sweswi ya swilo ya misava. (2 Timotiya 3:1-5) Vadyondzisiwa va Yesu va kombele xikombiso xa ku fungha ku hela ka mafambiselo ya swilo. Loko a hlamula, Yesu u vhumbe swiendlakalo swa misava leswi swi humeleleke ku sukela eka Nyimpi yo Sungula ya Misava hi 1914.a Kutani u engeterile: “Loko mi vona swilo sweswo hinkwaswo, tivani leswaku nkarhi wu le kusuhi, wu le nyangweni. Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina: Rixaka leri ri nga ka ri nga hundzi, ku nga si humelela swilo leswi hinkwaswo.” Kutani van’wana va rixaka leri a ri ri kona hi 1914 va ta hanya va vona makumu ya mafambiselo ya namuntlha ya misava.—Matewu 24:33, 34.

Hi nkarhi wolowo Yehova Xikwembu u ta lerisa N’wana wa yena, Kriste Yesu, ku ya herisa swivangelo hinkwaswo swa ku xaniseka ni mahlomulo eka xivandla xa planete leyi yo saseka ya Misava. Bibele yi vulavula hi ku herisiwa ka vubihi hi ‘nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo’ eArmagedoni.—Nhlavutelo 16:14, 16.

Ntshungu lowukulu wa vanhu lava chavaka Xikwembu wu ta pona xiendlakalo lexi xi chavisaka kutani va hanyela ku vona ku fuma ko rhula ka Kriste Yesu loko ku sungula. (Nhlavutelo 7:9, 14; 20:4) Hambi leswi mfumo wa yena wu nga ta va wu huma etilweni, mimbuyelo ya wona leyinene yi ta tsakeriwa hi hinkwavo lava va hanyaka emisaveni—vaponi va nyimpi ya Armagedoni ni timiliyoni ta timiliyoni leti eku heteleleni ti nga ta pfuxiwa eku feni. Kutani xitshembiso lexi xi ta hetiseka: “[Kriste] ú fanele ku fuma, Xikwembu xi kondza xi veka valala hinkwavo ehansi ka minkondzo ya yena. Kutani nala lowo hetelela la nga ta herisiwa i rifu.”—1 Vakorinto 15:25, 26.

Xisweswo, hi nga vula hi tiyile hi ku: “Ku nga ri khale vuvabyi kumbe rifu a swi nge he vi kona!” Leswi a hi norho, kumbe mianakanyo leyi naveriwaka. I xitshembiso lexi tshembekaka xa Yehova Xikwembu, “lexi nga riki na ku hemba.” Xana u ta veka ntshembo wa wena eka xitshembiso lexi? Xi nga ku pfuna hi laha ku nga heriki!—Tito 1:2.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Vuvabyi ni rifu ku nga ri khale swi ta siviwa hi rihanyo lerinene ni vutomi lebyi nga heriki