‘Ku Hanya Ndzi Ri Karhi Ndzi Tsundzuka Siku Ra Yehova’

HI KU VULA KA LYLE REUSCH

KU SUKELA eku tsundzukeni ka mina ka le mahlweni, ndyangu wa ka hina a wu titshege hi ntshembo lowu tiyeke wa misava leyintshwa leyi taka ya vululami. Manana na tatana a va hlayela hina vana eBibeleni hi ta ‘matilo lamantshwa ni misava leyintshwa’ na hi ta ‘homu na bere swi dya swin’we, nghala yi dya byanyi tanihi homu, kutani swi risiwa hi wandzisanyana.’ A va swi endla swa xiviri swinene, a ndzi tivona ndzi ri wandzisanyana yoloye.—2 Petro 3:11-13; Esaya 11:6-9.

Hi va 1890 kokwana wa mina, August Reusch, u dyondze mintiyiso ya xisekelo ya Bibele hi ku tsalelana na Charles T. Russell. A a dyondzisa hi laha ku engeteleke endzeni ni le handle ka muti wa yena eXiphen’wini xa le N’walungu Vupela-dyambu bya Canada, leri sweswi ku nga Yorkton, Saskatchewan. Hi ku phindha-phindha a a laya vana va yena a ku: “Vafana, tilanguteleni 1914!” Ku khorwiseka ka leswaku siku ra Yehova a a ri tshinele swi endle tatana a gingiriteka nkarhi na nkarhi evuton’wini bya yena naswona sweswo ku ve ndlela ya vutomi eka mina.

Manana na Tatana a va ri swimunhuhato swa malwandla. Ntlawa wa dyondzo ya Bibele wa le Saskatoon, Saskatchewan, Nhlengeletano ya Swichudeni swa Bibele nkarhi hinkwawo a yi khomeriwa ekaya ka hina. Vatirheli lava famba-fambaka (lava a va vitaniwa tipiligiremu) hakanyingi a a va tshama ekaya ka hina. Mina, Verne makwerhu wa mina wa xinuna, na Vera makwerhu wa mina wa xisati, hi pfunekile emoyeni. Nkarhi hinkwawo a a ku ri ni mianakanyo ya xiviri hi rungula ra Mfumo ni xilaveko xa xihatla xo byela van’wana hi rona. (Matewu 24:14) Ndzi swi xiyilenyana leswaku malembe lama taka a ndzi ta tirhisa xiphemu lexikulu xa vutomi bya mina ku yisa ntirho wa tipiligiremu leti emahlweni hi ku tirha tanihi mulanguteri la famba-fambaka wa Timbhoni ta Yehova.

Hi 1927, Tatana u rhurhisele ndyangu eBerkeley, California. Kutani hi nkarhi wa ntshikilelo wa swa timali hi 1933, Ndzi thwasile exikolweni xa le henhla. Mina na buti wa mina, Verne, hi tivone hi ri lava katekeke hi ku kuma ntirho efektri ya Khampani ya Ford Motor eRichmond, California. Hambi swi ri tano, siku rin’wana hi ximun’wana xa 1935, ndzi anakanyisisile hi vukheta: ‘Loko ndzi fanele ku tirha hi matimba, ndzi nga ha tirhela leswi nga swa nkoka hi matimba hi laha ku fanaka.’ Hi siku rolero ndzi tshike ntirho, naswona siku leri landzeleke ndzi tsale xikombelo xo tirha eBethele, yindlu-nkulu ya misava hinkwayo ya Timbhoni ta Yehova, eBrooklyn, le New York. Endzhaku ko va kona entsombanweni lowu nyanyulaka eWashington, D.C., hi June 1935, ndzi amukeriwile ku ya tirha eBethele.

Ntirho Wa Le Bethele

Nathan Knorr, mufambisi wa fektri, u ndzi avele ntirho wo hlayisa muako wu ri eka xiyimo lexinene. A ndzi ri mufambisi hi ku helela. Tanihi jaha ra malembe ya 20 hi vukhale, a ndzi titwa ndzi ri wa nkoka swinene. A ndzi kota ku famba-famba hi ku ntshunxeka exiphen’wini xihi na xihi xa fektri, naswona ku ri hava loyi a ndzi vutisaka leswaku ndzi endla yini. Makwerhu Knorr a a tsakela ndlela leyi a a ndzi endla ntirho wa mina ha yona, kambe u xiye leswaku a ndzi ri na xiphiqo xa langutelo. A a tshamela ku ndzi pfuna leswaku ndzi titsongahata.

Hambi swi ri tano, ndzi swi xiye endzhaku ka nkarhi wo lehanyana leswaku Makwerhu Knorr entiyisweni a a ringeta ku ndzi pfuna. Kutani ndzi tisorile hikwalaho ka langutelo ra mina kutani ndzi kombise ku tiyimisela ku ri antswisa. Wolawo a ma ri masungulo ya vuxaka byo leha byo kufumela na Makwerhu Knorr, loyi hi January 1942 a nga va muungameri wa vunharhu wa Sosayiti ya Watch Tower.

Handle ka ku endla ntirho wo hlayisa muako wu ri lowu langutekaka, ndzi dyondze ku tirhisa michini yo tala laha tibuku ti bohiwaka kona kumbe ku pfuneta eka yona. Hi ku famba ka nkarhi ndzi endle ntirho wa le hofisini, ndzi tsala ni ku rhumela tioda ta ntirho hi fektri. Ximun’wana ni ximumu xa 1943 ngopfu-ngopfu a a ku ri minkarhi yo gingiriteka ni leyi nyanyulaka. Misava a yi ri exikarhi ka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava, naswona Timbhoni ta Yehova ti tiyisele ku pfilunganyiwa, ku khomiwa, ni swigwevo swa khotso hi swihehlo hinkwaswo swo homboloka. Hi 1940 Khoto-nkulu ya U.S. a a yi nyikele nawu wa leswaku swikolo swi nga langutela swichudeni leswaku swi losa mujeko. Leswi swi pfuxe gandlati ra mpfilumpfilu eka matiko ya 44 eka ya 48 enkarhini wolowo. Vana va Timbhoni va hlongoriwile eswikolweni, vatswari va khomiwa naswona mintlawa ya vahlaseri yi hlongorisa Timbhoni yi ti humesa edorobeni. Vanhu van’wana va baleseriwile, van’wana va totiwa xikontiri ivi va tlhomiwa tinsiva.

Loko Timbhoni ta Yehova ti lwa hi matimba etikhoto, mapapila yo tala yo huma ekhoto, yo huma eka ma magqwetha, ni matsalwa lama nga humesiwa hi vatirhi va le nawini va Sosayiti a ma ta edesikeni ra mina leswaku ma ta gandlisiwa. Hinkwerhu ka hina hi tirhe tiawara to tala ku tlula nkarhi lowu vekiweke leswaku hi nga saleli ndzhaku hi ntirho. Vuyelo bya milawu ya Khoto-nkulu hi May na June 1943—loko milandzu ya 12 eka ya 13 yi winiwe hi Timbhoni ta Yehova—byi hundzuke xiphemu xa rhekhodo ya swiendlakalo swa matimu swa le nawini. Ndza tlangela ku va ndzi yi vone hi xiviri ndlela leyi Yehova a pfuleke ndlela ha yona eku lweleni ni le ku simekeni ka mahungu lamanene hi nawu.—Vafilipiya 1:7.

Xikolo Xa Vutirheli Bya Le Tilweni

Hi tindlela tin’wana a hi hlomiseriwe switsongo hi masiku wolawo leswaku hi hetisisa ntirho lowukulu lowu vhumbiweke eka Matewu 24:14, ku nga ‘ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo emisaveni hinkwayo ku nga si fika makumu.’ Makwerhu Knorr, tanihi muungameri wa Sosayiti, u vone xilaveko xa xiyimiso xa dyondzo. Ndzi amukele xirhambo xo tsarisa, swin’we ni swirho swin’wana swa xinuna swa ndyangu wa Bethele, eka “Dyondzo Leyi Antswisiweke Evutirhelini Bya Le Tilweni.” Lexi eku heteleleni xi hundzukeke Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, lexi nga fambisiwa emabandlheni ya Timbhoni ta Yehova ku sukela hi 1943.

Hi hlanganile ekamareni ro hlanganyela eka rona ra ndyangu wa Bethele ni madyambu hi Musumbhunuku, hi February 16, 1942, kutani Makwerhu Knorr u nyikele nkulumo yo sungula ya ndzayo. Nhloko-mhaka ya yena a yi ku: “Matsalwa ya Bibele.” Makwerhu T. J. Sullivan a a ri mulanguteri wa xikolo kutani u hi nyike switsundzuxo leswaku swi hi pfuna ku antswisa. Hi ku famba ka nkarhi ndzi nyikiwe xiavelo lexi xa ku va mulanguteri wa xikolo xa le Bethele, lexi ndzi nga xi languta tanihi lunghelo lerikulu. Kambe, lowu na wona a a ku ri nkarhi wa ndzayo.

A ndzi xopaxopa ngopfu ni ku pfumala xichavo lexinene loko ndzi laya makwerhu la kuleke, kutani Makwerhu Knorr u ndzi byele hi ku kongoma a ku: “Ku hava na un’we la swi tsakelaka loko u tirhisa vurhangeri hi ndlela leyi nga tsakisiki.” Loko a hlamusele mhaka leyi hi ndlela leyi twalaka naswona ndzi khomiwe hi tingana, mahlo ya Makwerhu Knorr yo tshwukanyana ma kombise musa. Hi rito ra tintswalo, u hlaye Psalma 141:5: “La lulameke a ndzi be; swi ta va tintswalo: naswona a ndzi tshinye; ku ta va mafurha lamanene, lawa ma nga taka ma nga yi fayi nhloko ya mina.” (King James Version) Ndzi tirhise tsalwa rolero minkarhi yo tala loko ku ri vutihlamuleri bya mina ku nyikela xitsundzuxo xa ndzulamiso eka van’wana.

Emahlweni ka ku sungula ka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, a hi vangani eka hina lava veke ni nkarhi wo endla vuvulavuri bya le rivaleni. Loko Makwerhu Rutherford a lovile, Makwerhu Knorr u tirhe hi matimba leswaku a antswisa vuswikoti bya yena byo vulavula. Kamara ra mina ra le Bethele a ri ri ehansi ri kongomane na ra yena, naswona a ndzi kota ku n’wi twa a ri karhi a lunghiselela nkulumo ya yena. Minkarhi yo tala hi ku kongoma, a hlayela ehenhla nkulumo ya le rivaleni leyi nge “Ku Rhula—Xana Ku Nga Tiyisela?” a nga si yi nyikela entsombanweni wa le Cleveland hi 1942.

Endleleni

Endzhaku ka loko ndzi tirhe malembe ya 13 eBethele, Makwerhu Knorr u ndzi avele ku tirha ensin’wini tanihi mulanguteri wa muganga. Loko a ndzi letela hi ta xiavelo xa mina lexintshwa, u te: “Lyle, kutani sweswi u ni nkarhi wo vona hi xiviri ndlela leyi Yehova a tirhisanaka ni vanhu va yena ha yona.” Ndzi ri na leswi emianakanyweni ni tibege timbirhi ta swiambalo evokweni ra mina, ndzi sungule ntirho-vutomi wa mina tanihi mulanguteri la famba-fambaka hi May 15, 1948. Loko ndzi nga si sungula ntirho wa muganga, ndzi tirhe tanihi mulanguteri wa xifundza tinhweti ti nga ri tingani.

Xinakulobye xo sungula, kumbe bandlha, leri a ndzi tirha eka rona a a ku ri ritsongo etiko-xikaya ra Waseca, Minnesota. Ndzi sungule ndzi tsalela Dick Cain ka ha ri emahlweni, nandza wa nhlangano (hi laha mulanguteri la ungamelaka a a vitaniwa ha kona hi nkarhi wolowo) leswaku a ndzi hlanganisa exitimeleni. A a ri phayona ro hlawuleka, naswona ku hunguta tihakelo, a a rhurhile ekamareni ya yena leyi a yi hakelela ya xixika kutani a ya endlwini ya ximumu, tende. Hambi swi ri tano, kahle-kahle eMinnesota hi May a ku si va ximumu! Vusiku byebyo, a ndzi rhurhumela etendeni, a ndzi tivutisa loko hakunene yi ndzi fanela ndlela leyi ya vutomi. Ndzi khomiwe hi mukhuhlwana lowu nga heta mavhiki, kambe ndzi ponile.

Hi malembe wolawo yo sungula loko ndzi endzela mabandlha yo hambana-hambana ni swifundza, ndzi tshame emakaya ya vamakwerhu, ndzi hanya hi tipusumendhe. Ndzi tokote mixaka hinkwayo ya vutshamo, ku katsa ku etlela efilorweni ya le khixini, eswitulwini swa le tikamareni to wisela, tikamara ta le kusuhi ni lwangu to hisa leti pfumalaka moya. Minkarhi yin’wana ndzi tshame emakaya lawa xirho xa ndyangu a xi lwisana ni mintshembo ya hina. Le Wisconsin wanuna la nga pfumelangiki a a ndzi honolela hi ku hlundzuka vhiki hinkwaro loko ndzi famba na loko ndzi vuya. Vusiku byin’wana loko a ri karhi a vuya ekaya a dakwile ndzi n’wi twe a tshembisa ku “balesela swimani-mani,” kutani ndzi hetelela hi leswaku a a ku ri nkarhi wo khoma ndlela. Kambe mintokoto ya ku kanetiwa a yi nga talanga naswona a yo lunga exiavelweni xa mina. A ku ri swilo swo hleka ha swona endzhaku.

Ndzi Kume Munghana

Ndzi swi tsundzuka kahle. Enhlengeletan’wini ya xifundza eTiffin, Ohio, ndzi hlangane ni wanhwana, wo saseka wa mahlo yo tshwukanyana, Leona Ehrman, wo huma eFort Wayne, Indiana. Na yena a a kurisiwe eripfumelweni ra Vukriste naswona u ve phayona ro tshembeka hi malembe yo tala. Ku famba-famba nkarhi hinkwawo a ku nga nyiketi nkarhi wa ku gangisana, kambe a hi tshama hi ri karhi hi tsalelana mapapila. Kutani hi 1952, ndzi vutisile, “Xana u nga tekana na mina?” kutani a ku, “Ina, hi nga tekana!” ivi hi tekana. Hakanyingi hi vutisiwe leswaku hikwalaho ka yini hi nga vi ni muti ni ndyangu ivi hi tshamiseka, kambe hi vula leswaku hi na wona ndyangu—vamakwerhu, vatatana na vamanana ematikweni ya 44 lawa hi nga tirha eka wona.—Marka 10:29, 30.

Van’wana va vutisile, ‘Xana a mi si tshama mi karhala ivi mi twa onge mi nga tshika?’ Ina, ko tala. Kambe exikarhi ka hina vambirhi, loko un’wana a tsana, loyi un’wana wa tiyisa. Nkarhi wun’wana ndzi tshame ndzi tsalela makwerhu wa mina wa xinuna Verne, ndzi vutisa loko swi nga koteka ku tirha na yena ebindzwini ra yena ro penda. U hlamurile leswaku i khale a swi languterile hikuva a hi twana ngopfu loko ha ha kula. Hambi swi ri tano, u ndzi tsundzuxe leswaku ndzi kambisisa mianakanyo ya mina hi vukheta. Kutani ndzi tsundzuka marito ya Makwerhu Knorr lawa hakanyingi a ma phinda-phindha eka swirho swa ndyangu wa Bethele: “A swi lavi matshalatshala yo tala ku tshika; swi lava matimba ni vutshembeki leswaku u khomelela exiavelweni xa wena.” Xexo na xona a ku ri xitsundzuxo lexinene.

Ku hava mulanguteri la famba-fambaka la nga khomelelaka nkarhi wo leha exiavelweni xa yena handle ka nsati loyi a tshembekaka ni loyi a seketelaka, hi laha Leona a tikombiseke a ri ha kona eka mina. Vumunhu bya yena byo kufumela, bya rirhandzu ni ku languteka a tsakile nkarhi hinkwawo swi n’wi endle a rhandziwa hi magidi emabandlheni. A ndzi karhali ku n’wi byela ndlela leyi ndzi n’wi rhandzaka ha yona. Ndza tshemba, sweswo, nakambe swi n’wi pfuna ku khomelela entirhweni.

Ku Tokota Mikateko Ya Yehova

Ntirho-nkulu wa mulanguteri wa muganga wu le ka nhlangano wa xifundza, laha a tirhaka vhiki na vhiki tanihi mutshami wa xitulu, xivulavuri xa le rivaleni, ni mulanguteri wa xikolo. Mikateko ya Yehova elunghiselelweni leri yi le rivaleni hikuva madzana ya minhlangano ya swifundza leyi ndzi veke ni vulanguteri eka yona, ku hava na wun’we lowu nga tsandzeka ku khomiwa. I ntiyiso, yin’wana a yi kavanyetiwa, kambe ku hava lowu nga yimisiwa.

Le Wooster, Ohio, hi ximun’wana xa 1950, loko ndza ha tivisa risimu ro pfala xiphemu xa ni madyambu hi Muqgivela, ntshungu wa vakaneti vo tlula gidi va yime ehandle ka holo ya mintlango laha nhlengeletano a yi khomeriwe kona. Ntshungu a wu te ni mabokisi ya mandza yo bola leswaku va ta hi ba hi wona loko hi famba. Kutani hi vone xiyimo kutani hi yisa xiyimiso emahlweni hi tinsimu, mintokoto ni tinkulumo ta Bibele to ka ti nga lunghiseleriwanga. Timbhoni ta 800 ti tshame ti rhurile ni ku leha mbilu.

Hi 2:00 wa mahlamba-ndlopfu, xirhami a xi vuyisa n’wana evukatini. Hi ku endla onge va tilunghiselela ku famba, valanguteri va tise tiphayiphi ta ndzilo ivi va sungula ku hlantswa mandza lama weleke endleleni. Ntshungu wu hlengeletanile nakambe, wu huma enkufumelweni wa ndhawu ya mabazi leyi nga ekusuhi. Kambe endlelo ra valanguteri a ri hambanile, kutani hi hangalase vayingiseri hi ku rhula hi nyangwa ya le ndzhaku. Hinkwavo va kote ku fika etimovheni ta vona va hlayisekile. Ku kavanyetiwa kun’wana hi ntshungu ku humelele etinhlengeletanweni tin’wana ta le Ohio, eCanton, Defiance na Chillicothe. Kambe mpfilumpilu wa mintshungu a wu sungula ku hela, loko swiboho swa Khoto-nkulu ya U.S. swo hi yimelela swi sungula ku va ni mimbuyelo ehenhla ka lavo homboloka.

Hi ku famba ka nkarhi swiphiqo swa rihanyo swi endle ku cinca ku faneleka. Kutani exikarhi ka va 1970, Sosayiti hi tintswalo yi ndzi avele ku ya tirha tanihi mulanguteri wa xifundza endhawini ya le dzongeni wa California laha mabandlha ma akelaneke naswona tindhawu ta vutshunguri ti kumeka hi ku olova. Loko mintirho ya mulanguteri wa muganga yi katsa ku famba ngopfu ni ku khathalela ni ku tiva swifundza swo tala, mintirho ya mulanguteri wa xifundza yi katsa ku lunghiselela minhlangano ya swifundza, ku avela ni ku pfuxeta swiphemu swa xiyimiso. Ku engetela kwalaho, Swikolo swa Ntirho swa Vuphayona swi lava ku lulamisiwa ni ku nyikeriwa. Kutani ntirho wa mulanguteri la famba-fambaka, hambi ku ri wa muganga kumbe wa xifundza, i ndlela ya vutomi ya nkarhi hinkwawo, leyi vuyerisaka.

Ndza Ha Langutele Siku Ra Yehova

Ku sukela ndzi kuma ku rhula ka mianakanyo le ndzhaku ku tlula malembe ya 70 lama hundzeke, minkarhi hinkwayo a ndzi vona nkarhi wu ri wuntsongo. Minkarhi hinkwayo a ndzi ehleketa hi Armagedoni leswaku a yi tshinele. (Nhlavutelo 16:14, 16) Tanihi tata wa mina ni tata wa yena emahlweni ka yena, ndzi hanye vutomi bya mina hi laha muapostola a khutazeke ha kona, “mi ri karhi mi langutela siku ra [Yehova].” A ndzi ri karhi ndzi languta misava leyintshwa tanihi ya ‘xiviri hambi leswi yi nga voniwiki.’—2 Petro 3:11, 12; Vaheveru 11:1.

Ku langutela loku nghenisiweke eka mina ku sukela evutsongwaneni ku nga ri khale ku ta hetiseka. “Ntŝele ya homu ni ya bere ŝi ta dya ŝinwe,” “nghala yi ta dya byanyi tani hi homu,” “ŝi byisiwa hi wanḍisanyana.” (Esaya 11:6-9) Switshembiso swo tano leswi kufumetaka mbilu swi tiyisekisiwa hi marito ya Yesu lama yaka eka Yohane eka Nhlavutelo 21:5: “Kutani loyi a tshameke exiluvelweni a ku: ‘Vonani, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.’ Nakambe, u ri: ‘Tsala, hikuva marito lawa ma tshembekile, ma ni ntiyiso.’”