Vupapa—Byi Sunguriwe Hi Kriste Ke?

“EXIKARHI ka Petro, Bixopo wo sungula wa Rhoma, na mupapa wa hina wa namuntlha John Paul II, ku na nxanxamelo wo leha wa vapapa—entiyisweni, vo tlula 260.” Ku vurisa sweswo Anthony Foy xirho xa Khatoliki, eka The Southern Cross, phepha-hungu ra vhiki na vhiki ra le dzongeni wa Afrika. U ya emahlweni: “Hi ku tiyiseka hi nga kombetela eka nxaxamelo lowu lowu hlanganeke wa vapapa, loko hi komberiwa ku kombisa leswaku Kereke ya Khatoliki yi sunguriwe hi Yesu Kriste.”

Xana swi nga vuriwa hi ku tiyiseka leswaku nxaxamelo lowu wo leha wa vapapa wu sunguriwe hi muapostola Petro? Hi ku ya hi ntivo-vukwembu wa Khatoliki, mune wa vapapa, Linus, Anacletus, Clement I na Evaristus, va vuriwa lava tlhandlameke Petro ku fikela eka lembe ra vu-100 C.E. Bibele yi boxa Mukriste loyi a vitaniwaka Linus loyi a a tshama le Rhoma. (2 Timotiya 4:21) Hambi swi ri tano, ku hava ku ringanyeta nikuntsongo ka leswaku Linus, kumbe un’wana, a a ri mutlhandlami wa Petro eka vupapa. Muapostola Yohane, loyi a tsaleke ntlhanu wa tibuku ta Bibele eka malembe ya khume yo hetelela eka lembe xidzana ro sungula, a nga hlamuseli nchumu hi leswi nga laha henhla leswi vuriwaka vatlhandlami va Petro. Entiyisweni, loko a ku ri na mutlhandlami wa Petro, xana a ku nga ta va ku hlawuriwe Yohane ke?

Mayelana ni mhaka ya leswaku Petro a a ri bixopo wo sungula wa Rhoma, ku hava vumbhoni bya leswaku u kale a endzela muti wolowo. Entiyisweni, Petro hi yexe u vula leswaku u tsale papila ra yena ro sungula a ri eBabilona. (1 Petro 5:13) Ku vula ka Khatoliki leswaku Petro u tirhisa “Babilona” leswaku a tumbeta Rhoma a ku na xisekelo. Babilona ya xiviri a yi ri kona hi nkarhi wa Petro. Ku tlula kwalaho, Babilona a ri ri na nhlayo yo vonakala ya Vayuda. Tanihi leswi Yesu a rhumeke Petro ku kongomisa ku chumayela ka yena ngopfu-ngopfu eka Vayuda lava yimbeke, swa twala hakunene ku pfumela leswaku Petro u endzele Babilona hikwalaho ka xivangelo lexi.—Vagalatiya 2:9.

Nakambe xiya leswaku Petro a nga kalanga a tivitana hi ndlela yin’wana handle ka ku va un’wana wa vaapostola va Kriste. (2 Petro 1:1) Ku hava eBibeleni laha a vitaniwaka tanihi “Tatana wo Kwetsima,” “Mupapa wa le Henhla,” kumbe “Mupapa” (Xilatini, papa, rito ra rirhandzu leri vulaka “Tatana”). Ku ri na sweswo, hi ku titsongahata u namarhele eka marito ya Yesu eka Matewu 23:9, 10: “Mi nga tshuki mi khongela munhu wa laha misaveni, mi ku, i Tata wa n’wina, hikuva Tata wa n’wina i un’we ntsena, loyi a nge tilweni. Naswona mi nga tshuki mi tsakela ku vuriwa ‘Varhangeri,’ hikuva Murhangeri wa n’wina i un’we ntsena, a nga yena Mesiya.” Petro a nga swi amukelanga ku gandzeriwa. Loko ndhuna ya dzana ya Murhoma Korneliyo “a tiwisela emilengeni ya yena a n’wi nkhinsamela. Kambe Petro a n’wi pfuxa, a ku: ‘Pfuka u yima, na mina ndzi munhu ntsena.’”—Mintirho 10:25, 26.

Loku ku ri eka vapapa lava va 260 lava vuriweke va ntiyiso, muprista Foy wa pfumela: “Vo tala a va nga faneriwi hi xikhundla xa vona xa le henhla.” Loko yi ringeta ku sasekisa leswi, New Catholic Encyclopedia yi ri: “Lexi a xi ri xa nkoka eka swikongomelo swa hulumendhe a ku ri ntirho, hayi xivumbeko xa vumunhu bya mupapa yoloye. A nga ha va a ri mukwetsimi, munhu la tolovelekeke, kumbe hambi ku ri mbabva.” Kambe xana wa pfumela leswaku Kriste a a ta tirhisa vanhu vo tano ku n’wi yimela?

Hi ndlela yihi na yihi, mhaka ya leswaku vupapa byi sunguriwe hi Yesu a yi sekeriwi eBibeleni. Mayelana ni Encyclopedia of Religion, hambi vadyondzi va Makhatoliki va namuntlha va pfumela leswaku “ku hava vumbhoni lebyi kongomeke bya Bibele bya leswaku Yesu u sungule vupapa tanihi ntirho wa nkarhi hinkwawo ekerekeni.”