Ku Namarhela Swinene Nhlengeletano Ya Xikwembu

HI KU VULA KA ROY A. RYAN

Sandhill, Missouri, xi thyiwe kahle, tanihi leswi a xi nga ri ntsena xintshabyana lexikulu xa sava etiko-xikaya leri pfulekeke ra swintshabyana. Ximutana lexi xa magondzo lama tsemakanyanaka a xi ri eka tikhilomitara ta ntlhanu evupela-dyambu bya Rutledge naswona a ko va ni tiyindlu ta nhungu kumbe kaye ntsena, kereke ya Methodist na xitolo lexitsongo xa tinsimbi. Hi kona laha ndzi nga velekiwa kona hi October 25, 1900.

TATA wa mina a a ri mufuri wa le ximutanini lexi. Hambi leswi vatswari va mina a va nga yi minkarhi hinkwayo ekerekeni, Manana u sungule ku ndzi yisa exikolweni xa Sonto eKerekeni ya Methodist. A a ndzi nga ri rhandzi vito ra Methodist, ndzi tshemba leswaku munhu u fanele a vitaniwa Mukriste; kambe ndzi ve ni torha ra ntiyiso wa Bibele ni ku tsakela vutomi lebyi nga heriki.

Loko ndzi ri ni malembe ya 16 hi vukhale, ndzi tirhe exiporweni xa Santa Fe. Un’wana wa Swichudeni swa Bibele swa Matiko Hinkwawo (hi laha Timbhoni ta Yehova a ti vitaniwa ha kona enkarhini wolowo) loyi vito ra yena ku nga Jim u tile ku ta tirha ni ntlawa wa hina wa le xiporweni naswona mina na yena a hi tirha swin’we nkarhi na nkarhi. Jim u vulavurile naswona ndzi yingisele leswi a a swi vula hi Bibele. Swi twale swi ri swinene eka mina, kutani ndzi vutisile loko a nga ndzi lomba yin’wana ya tibuku ta yena.

Jim u ndzi lombile vholumo yo sungula ya Studies in the Scriptures, leyi humesiweke hi C. T. Russell wa Nhlangano wa Swichudeni swa Bibele swa Matiko Hinkwawo. Loko ndzi yi tlherisa, ndzi n’wi kombele leswaku a ndzi kumela tivholumo leti engetelekeke. Endzhakunyana ka sweswo, Jim u tshike ntirho wa le xiporweni naswona nkarhi lowu landzeleke lowu ndzi n’wi voneke ha wona a a ri exitarateni xa eRutledge, a teka tiodara ta buku ya swifaniso leyi nge Scenario of the Photo-Drama of Creation. Endzhakunyana u ndzi rhambele eka minhlangano ya ntlawa leyi a yi khomeriwa ekaya ka yena. Sonto yin’wana ni yin’wana, a a ndzi famba tikhilomitara ta ntlhanu ndzi ya enhlanganweni le Rutledge.

Loko magazini wa Golden Age (lowu sweswi ku nga Awake!) wu humesiwile hi 1919, ndzi lave ku sungula ntirho wa nsimu. Mina na Xichudeni xin’wana lexintshwa xa Bibele a hi tiyimisele ku hangalasa magazini lowu lowuntshwa hi yindlu na yindlu. Hi titwe hi chava ku endzela vanhu lava nga endhawini ya ka hina, kutani hi khandziye xitimela hi ya emutini lowu nga kusuhi. Loko hi fika nimpundzu, un’wana ni un’wana u teke tlhelo ra yena kutani hi endzela miti ku kondza ku va ndzhenga, hambi leswi a hi nga leteriwanga entirhweni lowu. Ndzi teke tiodara ta swikhokhelo swimbirhi, xin’wana eka wanuna loyi a ndzi tirha na yena exiporweni.

Hi October 10, 1920, ndzi khuvuriwile edan’wini ra le kusuhi na Rutledge. Vatswari va mina a va kaneta hi ku va ndzi tikatse ni Swichudeni swa Bibele swa Matiko Hinkwawo. Leswi a swi ri hikwalaho ka nkaneto lowu a wu kuceteriwa hi vafundhisi lowu Swichudeni swa Bibele swi wu tokoteke hi nkarhi wa malembe ya nyimpi ya 1914-18. Hambi swi ri tano, endzhaku tata wa mina u sungule ku va kona eminhlanganweni yin’wana ya Swichudeni swa Bibele naswona a a hlaya The Golden Age. A nga si fa, manana u sungule ku tsakela ntiyiso wa Bibele. Hambi swi ri tano, ku hava na un’we wa ndyangu wa ka hina la endleke ntiyiso lowu wu va wa yena.

Nkarhi Wa Ku Ringiwa

Emasikwini wolawo yo sungula, a ko va na vanharhu ntsena handle ka mina, lava a va va kona nkarhi na nkarhi eminhlanganweni ya dyondzo ya Bibele eRutledge. Lava vanharhu eku heteleleni va sukele nhlengeletano. Un’wana a ku ri xivulavuri lexinene, lexi a xi nyikela tinkulumo ta le rivaleni ta Bibele endhawini leyi. Hambi swi ri tano, u sungule ku tikurisa hi vutlhari bya yena kutani a vona swi n’wi yisa ehansi ku hlanganyela eku chumayeleni hi yindlu na yindlu hi laha Vakriste vo sungula va endleke ha kona.—Mintirho 5:42; 20:20.

Loko volavo vanharhu va tshike ku hlanganyela ni Swichudeni swa Bibele swa Matiko Hinkwawo, ndzi tsundzuka ndzi titwa tanihi muapostola Petro hi nkarhi lowu Yesu a vulavuleke ni vanhu hi ku ‘dya nyama ya Yesu ni ku nwa ngati ya yena.’ Hi ku hlundzukisiwa hi dyondzo ya yena, vo tala eka xiendlakalo xexo va n’wi sukerile. Hikwalaho ka sweswo, Yesu u vutise vaapostola a ku: “Xana na n’wina mi lava ku famba xana?” Petro u hlamurile a ku: “Hosi, hi nga ya ka mani xana? U ni marito ya vutomi lebyi nga heriki.”—Yohane 6:67, 68.

Hambi leswi Petro a a nga swi twisisi swinene leswi Yesu a a swi vula hi ku ‘dya nyama ya Yesu ni ku nwa ngati ya yena,’ u xiye leswaku Yesu a a ri ni marito ya vutomi. Hi leswi ndzi titwiseke xiswona hi nhlengeletano. Yi na ntiyiso hambi leswi minkarhi yo tala a ndzi nga swi twisisi hi xitalo leswi a ndzi swi hlaya etibukwini. Hambi swi ri tano, hambi loko swilo swo karhi swi vuriwile leswi ndzi nga swi twisisiki, a ndzi swi kanetanga. Hi ku famba ka nkarhi, mhaka kumbe langutelo, nkarhi wun’wana swi lunghisiwile. Minkarhi hinkwayo a ndzi tsaka leswi hi ku leha mbilu ndzi yimeleke nhlamuselo leyi twisisekaka.—Swiv. 4:18.

Ku Lunghiselela Ku Phayona

Hi July 1924, ndzi ve kona entsombanweni wa matiko hinkwawo eColumbus, Ohio. The Golden Age yi wu hlamusele tanihi “ntsombano lowukulu wa Swichudeni swa Bibele eka leyi khomiweke makume ya malembe lama hundzeke.” Kwalaho xiboho lexi nyanyulaka xo “Avanyisa” xi amukeriwile. Rungula leri amukeriweke ni moya lowu kombisiweke entsombanweni wolowo wu ndzi khutazile leswaku ndzi va mutirheli wa nkarhi hinkwawo kumbe phayona.

Loko ndzi vuya entsombanweni, ndzi tshike ntirho wa mina wa le xiporweni naswona mina na Xichudeni-kulorhi xa Bibele hi sungule ku tirha swin’we tanihi maphayona. Hambi swi ri tano, endzhaku ka kwalomu ka lembe, rihanyo ra vatswari va mina ri bihile ku fikela laha va laveke ndzi va pfuna. Ndzi tshike ku phayona kutani ndzi kuma ntirho ekhamphanini ya tiphayiphi, kambe tanihi leswi vanhu lava a va tirha kwalaho a va nga ri vanene, ndzi tshike ntirho wolowo kutani ndzi ya ebindzwini ra ku fuwa tinyoxi ni ku xavisa vulombe.

Eku heleni ka 1933, vatswari va mina hinkwavo a va file, va ndzi rhula mindzhwalo. Kutani hi ximun’wana xa 1934, ndzi nyikete un’wana tinyoxi ta mina leswaku a ti khathalela, ndzi aka golonyi yitsongo yo tshama eka yona, kutani ndzi tlhela ndzi sungula ntirho wa mina tanihi phayona ra nkarhi hinkwawo. Eku sunguleni ndzi tirhe ni Mbhoni leyi dyuhaleke endhawini ya Quincy, Illinois. Eku heteleleni ndzi rhurhele eMissouri, laha ndzi joyineke ntlawa wa maphayona.

Hi 1935, a ku ri ni dyandza lerikulu eMidwest, naswona tanihi leswi a hi tirha endhawini yo nonon’hwa leyi nga rimekiki, a ku ri ntirho wo nononhwa. A ku ri hava loyi a nga ni mali, kambe vanhu lava tsakelaka hakanyingi a va hi nyika swakudya kumbe swilo swo karhi loko hi va siyela tibuku.

Ku Phayona eDzongeni

Hi xixika xexo hi rhurhele eArkansas ku balekela maxelo yo titimela. A hi swi kota ku hangalasa tibuku to tala endhawini yoleyo kutani hi kuma swilo hinkwaswo leswi pfaleriweke exikoteleni leswi a hi ta swi tirhisa. Hakanyingi hi amukele swilo swin’wana leswi a hi swi xavisa, ku katsa ni swilo leswi endliweke hi aluminiyamu, buraso ya khale kumbe koporo, ti-radiator ni tibetiri ta khale ta movha. Leswi swi hi nyike mali ya petirolo ya movha wa mina wa Ford wa Muxaka wa A, lowu a hi wu tirhisa ensin’wini.

Hi tirhe etindhawini ta Newton, Searcy ni le Carroll etintshaveni ta Ozark Plateau. Mintokoto leyi hi yi kumeke loko hi chumayela exikarhi ka ntshava eka vanhu va le Arkansas yi nga tata buku. Tanihi leswi mapato a ku ri ya xikhale, kumbe a ma nga fambeki emasikwini wolawo, hi endle ntirho wa hina wo tala hi milenge. Maphayona man’wana entlaweni wa hina ma tirhise tihanci ku fikelela vanhu lava a va ri etindhawini ta le henhla ta tintshava.

Siku rin’wana hi twe hi ta wanuna la tsakelaka la vitaniwaka Sam, loyi eku heteleleni hi n’wi kumeke enhlohlorhini ya ntshava. U hi amukele hi mandla mambirhi naswona a a tsakile leswi hi etleleke kwalaho. Hambi leswi nsati wa Sam a a nga ri tsakeli rungula ra hina, n’wana wa yena Rex, wa malembe ya 16 hi vukhale a a ri tsakela. Loko hi suka, Sam u hi rhambe leswaku hi tlhela hi vuya. Kutani endzhaku ka mavhiki mambirhi, hi tshame na vona nakambe.

Loko hi suka ra vumbirhi, a a ku ri nsati wa Sam loyi a hi rhambeke leswaku hi tlhela hi vuya. U vule leswaku a hi ri nkucetelo lowunene eka Rex. U hlamuserile: “U ni nhlamba, kambe a nga ha rhukani ngopfu ku sukela loko n’wina vafana mi tile laha.” Malembe, endzhakunyana, ndzi tlhele ndzi hlangana na Rex loko a tile eka xikolo xa vurhumiwa xa Gilead eDzongeni wa Lansing, eNew York. Mintokoto yo fana ni lowu yi ndzi nyike ku aneriseka lokukulu hi malembe yo tala.

Ntirho Wa Bethele

Loko ndzi endla xikombelo xo va phayona, nakambe ndzi endle xo tirha eyindlu-nkulu ya Timbhoni ta Yehova eNew York, leyi vuriwaka Bethele. Hi ximun’wana xa 1935, ndzi tivisiwile leswaku xikombelo xa mina xi amukeriwile ni leswaku a a ndzi fanele ku vika eka Purasi ra Mfumo ra Sosayiti ya Watchower eDzongeni wa Lansing, New York, leswaku ndzi ta sungula ntirho wa mina wa Bethele. Hi ku hatlisa ndzi endle malunghiselelo ya leswaku Mbhoni-kulorhi yi tirhisa golonyi ya mina yo phayona ha yona.

Ndzi ye eNew York hi Ford ya mina ya Muxaka wa A, naswona ndzi fikile kwalomu ka hafu ku bile awara ya khume ni mixo hi May 3, 1935. Kwalomu ka awara ya n’we ehenhla ka nhloko ndzhenga wolowo, ndzi nghenisiwe entirhweni wo pandzela tihunyi. Siku leri landzeleke ndzi byeriwe ku ya vika eka ndhawu ya masi leswaku ndzi ta pfuneta ku senga tihomu. Ndzi tirhe emasini malembe yo talanyana, minkarhi yin’wana hi senga nimpundzu ni nimadyambu kutani ndzi tirha ni ntlawa wa le xirhapeni wo byala mihandzu ninhlikanhi. Nakambe a ndzi khathalela tinyoxi ni ku hakuta vulombe bya ndyangu wa Bethele. Hi 1953, ndzi hundziseriwe eka ndzawulo yo endla chizi.

Un’wana wa lava khumbeke vutomi bya mina hikwalaho ka xikombiso xa yena lexi nyanyulaka xa ku titsongahata, ku tshembeka ni ku yingisa Yehova a a ku ri Walter John “Pappy” Thorn. A a ri un’wana wa Swichudeni swa Bibele swa 21 leswi hlawuriweke hi 1894 ku va vaphfumba vo sungula—vavanuna lava endlaka ntirho lowu fanaka ni wa valanguteri va swifundza va namuntlha—va endzela nhlayo ya mabandlha ku ya ma khutaza. Endzhaku ka malembe yo tala ya ntirho wo famba-famba, Makwerhu Thorn u te ePurasini ra Mfumo kutani a tirha endlwini ya tihuku. Minkarhi yo tala ndzi n’wi twe a ku: “Loko ndzi sungula ku tivona ngopfu, ndzi ya ekhonweni, kutani ndzi ku: ‘Wena ntshurinyana wa misava. Xana u na yini xo tinyungubyisa ha xona ke?’”

Wanuna un’wana la veke xikombiso eka mina a a ku ri John Booth, loyi sweswi ku nga xirho xa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehova. U tshahiwe malembe yo tala a ri karhi a ku: “Leswaku u tirha kwihi a hi swa nkoka kambe lexi nga xa nkoka hi leswaku u tirhela mani.” I mhaka yo olova kambe vona ntiyiso lowu yi nga wona! Ku tirhela Yehova i lunghelo lerikulu eka hinkwawo!

Xin’wana lexi ndzi tsakiseke entirhweni wa mina wa Bethele i ku pfula ka xikolo xa varhumiwa xa Gilead ePurasini ra Mfumo hi 1943. Ku hlangana ni maphayona yo huma eswiphen’wini swo tala swa misava a swi tsakisa hakunene. Emasikwini wolawo a ku ri ni swichudeni swa kwalomu ka dzana entlaweni wun’wana ni wun’wana, kutani eka tin’hweti tin’wana ni tin’wana ta tsevu lavantshwa a va ta ePurasini ra Mfumo. Ku thwasa a swi kokela magidi ya vanhu eka muako lowu wa dyondzo eka tindhawu ta purasi leri nga edzongeni wa New York.

Ku Cinca Ntirho

Loko xikolo xa Gilead xi rhurhele eBrooklyn ni loko tiyindlu to tshama ni tiyindlu to dyondzela eka tona eDzongeni wa Lansing swi xavisiwile, ndhawu ya masi yi rhurhiseriwe eMapurasini ya Watchtower eWallkill, eNew York. Kutani hi xixikana xa 1969, ndzi yisiwe epurasini ra Wallkill kutani ndzi ya emahlweni ni ku endla chizi ku fikela hi 1983. Endzhaku ndzi cinciwile entirhweni, kutani ndzi sungula ku tirha emasin’wini.

Loko ndzi vulavurisiwa enkarhini lowu hundzeke, ndzi vutisiwe ndlela leyi a ndzi tirha ha yona hi ku cinciwa entirhweni endzhaku ka malembe ya 30 ya ku endla chizi. Ndzi hlamurile ndzi ku: “A swi na mhaka, hikuva a ndzi nga swi lavi ku endla chizi.” Yinhla a yi ri ya leswaku hi nga tsaka hi ku tirhela Yehova eka xiavelo xin’wana ni xin’wana loko hi hlayisa langutelo lerinene ni ku titsongahatela nkongomiso wa le tilweni. Kutani hambi leswi a ndzi nga swi lavi hakunene ku endla chizi, ndzi tsakele xiavelo xa mina hikuva xi pfune ndyangu wa Bethele. Loko hi tirhela Xikwembu xa hina lexinene, Yehova, hi ku tshembeka naswona hi nga n’unun’uti, hi ta tsaka ku nga khathariseki leswaku xiavelo hi xihi.

Eka malembe ya mina ya rihanyo leri tsaneke, a ndzi ehleketi leswaku ndzi nga va eka xiyimo xo antswa ku tlula ku tirha eBethele. Ndzi hlayisiwe kahle naswona ndzi hambete ndzi kota ku endla swiavelo swa ntirho wa mina hambi leswi ndzi nga na malembe ya 90 hi vukhale. Ku ringana malembe yo tala sweswi, ndzi ve ni lunghelo ro langutela eka nongonoko wa vugandzeri bya ni mixo endyangwini wa Bethele laha Mapurasini ya Watchtower. Tanihi leswi ndzi nga ni nkarhi, ndzi khutaza vantshwa eBethele ku tirhisa malunghelo hinkwawo ya ntirho lawa va nyikiwaka wona ni ku dyondza ku anerisiwa ni ku tsakisiwa hi wona.

Hi malembe yo tala, ndzi swi kotile minkarhi yo talanyana ku endzela tindhawu timbe—India, Nepal, Far East na Yuropa. Xitsundzuxo lexi landzelaka xi nga ha pfuna eka lava va nga emabandlheni lama xiximekaka ya vanhu va Yehova emisaveni hinkwayo: Tsakani ni ku aneriseka eka swiyimo swa n’wina swa sweswi, mi kula hi tlhelo ra moya emisaveni leyi mi byariweke eka yona.

Ndzi hlawule ku titshamela ndzexe, tanihi leswi swi ndzi pfuneke ku hambeta handle ko siveriwa entirhweni wa Xikwembu. Tanihi hakelo ya ku tshembeka, Xikwembu xa hina lexikulu xi nyikele ntshembo wa vutomi lebyi nga heriki. Eka vo tala, sweswo swi ta vula vutomi lebyi nga heriki ekaya ra paradeyisi laha misaveni. Van’wana va hina va langutela vutomi lebyi nga heriki etilweni, va khathalela xiavelo xin’wana ni xin’wana lexi hi nyikiwaka xona.

Van’wana va nga ha anakanya leswaku malembe ya mina ya 90 ya ve vutomi byo leha, lebyi fuweke. Vutomi bya mina a byi fuwile kambe ku nga ri hi laha ku eneleke. Hi ku namarhela swinene nhlengeletano ya Xikwembu ni marito ya xona ya ntiyiso, hi nga lehisa vutomi bya hina hi laha ku nga heriki.a

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Makwerhu Ryan emalembeni ya yena yo sungula a ri eka Ford ya Muxaka wa T