Xana Ku Titsongahata eVukatini Swi Vula Yini?
LOKO wansati wa Mukriste a tekiwa, u boheka ku cinca swilo swo tala. Kumbexana lexikulu eka swona xi khumba ntshunxeko wa yena. Loko a nga si nghenela vukati a a ntshunxekile ku endla swiboho swa yena swo tala a nga vutisi munhu. Kambe leswi sweswi a nga ni nuna, u boheka ku n’wi vutisa ni ku kombela mpfumelelo eka yena wo endla swilo swo tala leswi a a tolovele ku tihlawulela hi yexe. Ha yini swi ri tano?
Hikuva loko Muvumbi wa vanhu a endle leswaku wansati wo sungula a tekana ni wanuna wo sungula, U veke wanuna leswaku a va nhloko ya nsati wakwe ni vana lava a a va ta va na vona. Leswi a a swi twala. Eka ntlawa wun’wana ni wun’wana lowu hlelekeke wa vanhu, ku fanele ku va ni loyi a rhangelaka ni ku endla swiboho. Emhakeni ya vukati, Muvumbi u te “nuna i nhloko ya nsati wa yena.”—Vaefesa 5:23.
Ku seketela mhaka leyi, xiletelo xa Xikwembu xi ri: “N’wina vavasati, titsongahateni eka vanuna va n’wina.” (Vaefesa 5:22) Ndlela leyi wansati a khumbekaka ha yona hi lunghiselelo leri yi titshege hi swilo swimbirhi: Xo sungula, u swi rhandzisa ku yini ku titsongahatela lunghiselelo leri? Xa vumbirhi, xana nuna wa yena u ta ma tirhisa njhani matimba ya yena? Entiyisweni, loko vatekani vo languta lunghiselelo leri hi laha ku faneleke, va ta ri kuma ri ri nkateko eka wansati, wanuna ni vana va vona.
A Nga Vi Munhu Wa Tihanyi
Wanuna u fanela a ma tirhisa njhani matimba ya yena? Hi ku landzelela xikombiso lexinene xa n’wana wa Xikwembu. Bibele yi ri: “Hikuva nuna i nhloko ya nsati wa yena, kukota leswi Kriste na yena a nga nhloko ya [bandlha, NW], naswona Kriste i muponisi wa [bandlha, NW], miri wa yena; N’wina vavanuna, rhandzani vasati va n’wina kukota leswi Kriste na yena anga rhandza [bandlha, NW], kutani ú nyiketile vutomi bya yena hikwalaho ka [r]ona.” (Vaefesa 5:23, 25) Vunhloko bya Yesu Kriste byi ve nkateko ebandlheni. A a nga ri munhu wa tihanyi. A nga endlanga leswaku vadyondzisiwa va yena va titwa va bohiwile kumbe va tshikileriwile. Ematshan’wini ya sweswo, hinkwavo va n’wi xiximile hikwalaho ka rirhandzu ra yena ni ntwela-vusiwana lowu a va kombiseke wona. Mawaku xikombiso lexinene swonghasi lexi vavanuna va faneleke va xi landzela eku khomeni ka vavasati va vona!
Hambi swi ri tano, va kona vavanuna, lava nga xi landzeriki xikombiso lexi lexinene. Va tirhisa vunhloko bya vona lebyi va nga nyikiwa hi Xikwembu hi vutianakanyi, ematshan’wini yo endlela vavasati va vona leswinene. Va fuma vavasati va vona hi ndlela ya tihanyi, va lava ku titsongahata lokukulu naswona hakanyingi a va va pfumeleli leswaku va tiendlela xiboho xihi na xihi. Hi laha ku twisisekaka, vavasati va vavanuna vo tano hakanyingi va tshama va nga tsakanga evuton’wini bya vona. Naswona wanuna wo tano wa karhateka hikuva a nga xi kumi xichavo xa rirhandzu eka nsati wa yena.
I ntiyiso, Xikwembu xi lava leswaku wansati a xixima xikhundla lexi nuna wa yena a nga na xona tanihi nhloko ya ndyangu. Kambe loko wanuna a navela ku kuma xichavo xa nsati wa yena lexi enteke tanihi munhu, u fanele a xi tirhela, naswona ndlela leyinene yo endla sweswo i ku va ni vutihlamuleri ni ku hlakulela timfanelo letinene, ta ku chava Xikwembu tanihi nhloko ya ndyangu.
Ku Titsongahata Ku Hikiwile
Vulawuri bya wanuna ehenhla ka nsati wa yena a byi helelanga. Hi tindlela tin’wana, ku titsongahata ka wansati ku nga fanisiwa ni ku titsongahata ka Mukriste eka vafumi va misava. Xikwembu xi lerisa leswaku Mukriste “a a tiveka ehansi ka tihosi.” (Varhoma 13:1) Kambe nkarhi hinkwawo ku titsongahata loku ku fanele ku lawuriwa hi leswi hi faneleke hi swi nyika Xikwembu. Yesu u te: “Nyikani Khezari leswi nga swa Khezari, ni Xikwembu leswi nga swa Xikwembu.” (Marka 12:17) Loko Khezari (mfumo wa tiko) a lava hi n’wi nyika leswi nga swa Xikwembu, hi tsundzuka leswi muapostola Petro a swi vuleke: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu ku tlula vanhu.”—Mintirho 5:29.
Hi ndlela leyi fanaka, loko wansati wa Mukriste a tekiwe hi wanuna loyi a nga twisisiki kumbe a tsandzekaka ku xixima minsinya ya milawu ya Vukriste, wa ha boheka ku titsongahata eka yena. Ematshan’wini yo xandzukela lunghiselelo leri ri simekiweke hi Xikwembu, u ta va a endla kahle hi ku n’wi kombisa rirhandzu ni nkhathalelo ivi xisweswo a ringeta ku endla leswaku a n’wi tshemba. Kumbexana mahanyelo yo tano lamanene ma nga endla nuna wa yena a cinca; ma nga ha n’wi kokela entiyisweni. (1 Petro 3:1, 2) Loko nuna wakwe a n’wi lerisa ku endla swin’wana leswi yirisiwaka hi Xikwembu, u fanela a tsundzuka leswaku Xikwembu i Mufumi wa yena lonkulu. Hi xikombiso, loko a lava leswaku nsati wa yena a nghenela ku tikhoma loko biha ka rimbewu, tanihi ku cinca vavasati, a nga boheki ku n’wi yingisa. (1 Vakorinto 6:9, 10) Ku titsongahata eka nuna wa yena ku lawuriwa hi ripfalo ra yena ni ku titsongahata ka yena lokukulu eka Xikwembu.
Enkarhini wa Hosi Davhida, Abigayele a a ri nsati wa Nabala, wanuna loyi a a nga yi xiximi misinya ya milawu ya Xikwembu naswona u khome Davhida ni vanhu va Davhida hi tihanyi na hi nsele. Vona va sirhelete magidi ya tinyimpfu ni timbuti ta Nabala, kambe loko Davhida a kombele swakudya, Nabala u arile ku n’wi nyika.
Loko a vona leswaku ku tsonana ka nuna wa yena a ku ta tisa khombo endyangwini, Abigayele u kunguhate hi yexe ku teka swakudya a ya nyika Davhida. “Abigail a hatlisa a teka madzana mambiri ya ŝinkwa, ni tingoṭa timbiri ta vinyo, ni tinyimpfu ta ntlhanu le’ti ŝekiweke, ni ŝirunḍu ŝa ntlhanu ŝa mav̌ele la’ma ošiweke, ni dzana ra mabuwu ya mihanḍu ya vinya le’yi omeke, ni madzana mambiri ya mabuwu ya makuwa, a ŝi bohela timbongolweni. Kutani a ku ka malanḍa ya yena: Nḍi rangeleni nḍi ta mi lanḍa. Kambe a nga ṅwi byelanga ntšhumu Nabal, nuna wa yena.”—1 Samuel 25:18, 19.
Xana Abigayele a a hoxisile hi ku endla leswi hambaneke ni ku rhandza ka nuna wa yena? Ku nga ri emhakeni leyi. Ku titsongahata ka Abigayele a ku nga n’wi endli leswaku a nga vi na rirhandzu tanihi nuna wa yena, ngopfu-ngopfu leswi goza ra Nabala ra vuphukuphuku ri ngheniseke ndyangu wa yena hinkwawo ekhombyeni. Hikwalaho, Davida u te ka yena: “A ku katekisiwe Yehova, Šikwembu ša Israel, loyi a ku rumeke namuntlha ku ta hlangana na mina. Kambe a ku katekisiwe ku twisisa ka wena.” (1 Samuel 25:32, 33) Hi ku fanana, vavasati va Vakriste namuntlha a va fanelanga va tlhontlha ni ku xandzukela vunhloko bya vavanuna va vona, kambe loko va teka goza leri nga riki ra Vukriste, vavasati a va fanelanga va va landzela.
I ntiyiso, Pawulo epapileni ra yena leri yaka eka Vaefesa u ri: “Tanihi leswi [bandlha ri, NW] titsongahataka eka Kriste, vavasati na vona a va titsongahate eka vanuna va vona, etimhakeni hinkwato.” (Vaefesa 5:24) Loko muapostola a tirhisa rito leri “etimhakeni hinkwato” laha a nga vuli swona leswaku a ku na mimpimo ya ku titsongahata ka wansati. Marito ya Pawulo lama nge, “tanihi leswi [bandlha ri, NW] titsongahataka eka Kriste,” ma kombisa leswi a a ri na swona emiehleketweni. Hinkwaswo leswi Kriste a swi lavaka ebandlheni ra yena i vululami, lebyi pfumelelanaka ni ku rhandza ka Xikwembu. Hikokwalaho, bandlha ri nga titsongahata eka yena hi ku olova na hi ntsako eka swilo hinkwaswo. Hi laha ku fanaka, nsati wa wanuna wa Mukriste loyi a ringetaka hi matimba ku landzela xikombiso xa Yesu u ta swi tsakela ku n’wi yingisa eka swilo hinkwaswo. Wa swi tiva leswaku nuna wa yena u swi khathalela ngopfu swilaveko swakwe, ni leswaku a nge n’wi kombeli hi vomu leswaku a endla nchumu lowu lwisanaka ni ku rhandza ka Xikwembu.
Wanuna u ta hlayisa rirhandzu ni xichavo xa nsati wa yena loko a kombisa timfanelo ta ku chava Xikwembu ta nhloko ya yena, Yesu Kriste, loyi a nga lerisa valandzeri va yena leswaku va rhandzana. (Yohane 13:34) Hambi loko wanuna a endla swihoxo naswona a nga hetisekanga, loko a tirhisa vulawuri bya yena hi ku pfumelelana ni vunhloko lebyikulu bya Kriste, u endla leswaku swi olovela nsati wa yena ku tsakela leswaku a va nhloko ya yena. (1 Vakorinto 11:3) Loko wansati a hlakulela timfanelo ta Vukriste ta ku titsongahata ni musa, a swi n’wi nonon’hweli ku yingisa nuna wa yena.
Ku Titsongahata Ni Ku Twisisa
Vavanuna ni vavasati ebandlheni i vamakwerhu va xisati ni va xinuna va moya lava nga ni xiyimo lexi fanaka emahlweni ka Yehova. (Ringanisa Vagalatiya 3:28.) Hambi swi ri tano, vavanuna va averiwe hi Xikwembu ku langutela bandlha. Hi ntsako leswi swi karhi swa amukeriwa hi vavasati va timbilu letinene, hi ku titsongahata hinkwako. Naswona ndzhwalo lowu rhwexiwaka vavanuna, leswaku va nga tikiseli ntlhambi, vavanuna lava vupfeke ebandlheni va karhi va wu amukela hi ku titsongahata.—1 Petro 5:2, 3.
Loko vuxaka exikarhi ka wanuna ni wansati ebandlheni byi ri tano, xana wanuna wa Mukriste a nga swi kotisa ku yini ku khoma nsati wa yena hi tihanyi, makwavo wa yena wa xisati wa moya? Naswona wansati a nga swi kotisa ku yini ku phikizana ni nuna wakwe hikwalaho ka vunhloko? Ematshan’wini ya sweswo, va fanele va khomana hi laha Petro a khutazaka ha kona swirho hinkwaswo swa bandlha a ku: “N’wina hinkwenu mi fanele ku va ni moya wun’we, mi twelana vusiwana, mi va ni rirhandzu eka vamakwenu, mi va ni mbilu ya vumunhu ni miehleketo ya ku titsongahata.” (1 Petro 3:8) Pawulo na yena u tsundzuxile a ku: “Ambalani moya wa tintswalo, ni vunene, ni ku titsongahata, ni ku rhula, ni ku leha mbilu. Amukelanani, kutani loko un’wana a vilela hi un’wana, a va rivalelane. Kukota leswi [Yehova a, NW] mi rivaleleke, na n’wina rivalelanani.”—Vakolosa 3:12, 13.
Malangutelo yo tano ma fanele ma hlakuleriwa ebandlheni. Naswona ngopfu-ngopfu ma fanele ma hlakuleriwa exikarhi ka wansati ni wanuna eka kaya ra Vukriste. Wanuna a nga kombisa rirhandzu ni musa wa yena hi ku yingisela switsundzuxo swa nsati wa yena. U fanele a xiya langutelo ra nsati wa yena a nga si endla xiboho lexi khumbaka ndyangu. Vavasati va Vakriste va na vutivi. Hakanyingi va nga nyika vavanuna va vona switsundzuxo swa nkoka, hi laha Sara a endleke ha kona eka nuna wa yena, Abrahama. (Genesa 21:12) Hi tlhelo rin’wana, wansati wa Mukriste a nga lavi swo tlula mpimo eka nuna wa yena. U ta kombisa vunene ni ku titsongahata ka yena hi ku landzela vunhloko bya yena ni ku seketela swiboho swa yena, hambi loko minkarhi yin’wana swi ta hambana ni leswi yena a swi tsakelaka.
Wanuna la twisisaka, tanihi hi nkulu la twisisaka, wa tshineleleka naswona u ni vunene. Wansati wa rirhandzu u va ni ntwela-vusiwana ni ku lehisa mbilu, hi ku xiya matshalatshala lawa a ma endlaka yo hetisisa vutihlamuleri bya yena ku nga khathariseki ku nga hetiseki ni mintshikilelo ya vutomi. Loko malangutelo yo tano ma hlakuleriwa hi wanuna ni wansati, ku titsongahata evukatini a ku nge vi xiphiqo. Ematshan’wini ya sweswo, i xihlovo xa ntsako, nsirhelelo ni ku aneriseka loku nga heriki.