Rixaka Ra 1914—Ha Yini Ri Xiyeka Swonghasi?

“Vahlayi va hina va swi tiva leswaku hi malembe yo hlayanyana a hi langutele Nguva leyi leswaku yi hela hi nkarhi lowu chavisaka wa mahlomulo, naswona hi langutele leswaku wu humelela hi xihatla ni hi matimba ku nga ri khale endzhaku ka October, 1914.”—Yi huma eka The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence, May 15, 1911.

KU SUKELA hi 1879 magazini lowu hi nkarhi wolowo a wu tiviwa tanihi The Watch Tower and Herald of Christ’s Presence (lowu sweswi wu tiviwaka tanihi Xihondzo xo Rindza Xi Huwelela Mfumo Wa Yehova) nkarhi na nkarhi wu kombetele eka 1914 tanihi lembe leri funghiweke evuprofeteni bya Bibele. Loko lembe ri ri karhi ri tshinela, vahlayi a va tsundzuxiwa leswaku “nkarhi lowu chavisaka wa khombo” wu nga languteriwa.

Rungula leri ri twarisiwe hinkwako hi Vakriste lava ri sekeleke eku twisiseni ka vona ka “mikari ya ntlhanu na mimbiri” ni “nkari wa v̌amatiko” lowu kombisiweke eBibeleni.a Va twisise nkarhi lowu wu ri malembe ya 2 520—ku sukela eku wisiweni ka mfumo wa yindlu ya Davhida eYerusalema ku ta fikela hi October 1914.b—Daniel 4:16, 17; Luka 21:24, BX.

Hi October 2, 1914, Charles Taze Russell, loyi hi nkarhi wolowo a a ri muungameri wa Watch Tower Bible and Tract Society, u twarise hi xivindzi a ku: “Minkarhi ya Vamatiko yi herile; tihosi ta wona ti heleriwe hi nkarhi.” Vona ndlela leyi marito yakwe ma veke ntiyiso ha yona! Hi October 1914, ku humelele xiendlakalo lexi khumbeke misava hinkwayo etilweni, lexi nga voniwangiki hi vanhu. Yesu Kriste, Mudyandzhaka wa hi laha ku nga heriki wa “xiluvelo xa Davhida,” u sungule ku fuma ka yena tanihi Hosi evanhwini hinkwavo.—Luka 1:32, 33; Nhlavutelo 11:15.

U nga ha vutisa, ‘kambe loko Kriste a sungule ku fuma hi 1914, hikwalaho ka yini swiyimo swa misava swi ya swi biha?’ Hikuva nala wa vanhu la nga vonakiki a nga Sathana wa ha ri kona. Ku fikela hi 1914, Sathana a a tshunxekile ku tshama etilweni. Xiyimo xexo xi cince loko ku tlhomiwa Mfumo wa Xikwembu hi 1914. “Kutani ku pfuka nyimpi etilweni.” (Nhlavutelo 12:7) Sathana ni mademona ya yena va hluriwile kutani va cukumeteriwa ehansi emisaveni, ku va ni vuyelo lebyi tsemaka nhlana evanhwini. Bibele yi vhumbile: “Mi ni khombo, n’wina misava ni lwandle, hikuva Diyavulosi ú xikele ka n’wina; u karihile ngopfu hi ku tiva leswaku nkarhi wa yena wu komile.”—Nhlavutelo 12:12.

Eka lembe xidzana ro sungula C. E., Yesu u vule leswaku vukona bya yena lebyi nga vonakiki tanihi Hosi ya misava leyintshwa a byi ta funghiwa hi swikombiso leswi vonakaka. U vutisiwile: “Xana xikombiso xa [vukona bya, NW] wena ni xa ku hela ka [mafambiselo lawa ya swilo, NW] xi ta va xihi ke?” Nhlamulo ya yena hi yihi? “Tiko rin’wana ri ta pfukela tiko rin’wanyana, mfumo wun’wana wu ta lwa ni mfumo wun’wanyana; ku ta va ni tindlala, ni ku tsekatseka ka misava ematlhelweni layo tala. Swilo leswi hinkwaswo i ku sungula ka mahlomulo.”—Matewu 24:3, 7, 8.

Hi laha swi faneleke, nyimpi leyi tlhekekeke hi 1914 yi landzeriwe hi ku kayivela lokukulu ka swakudya, tanihi leswi mphamelo lowunene wa swakudya wu kavanyetekeke ku tlula malembe ya mune. Ku vuriwa yini hi “ku tsekatseka ka misava ematlhelweni layo tala”? Emalembeni ya khume lama landzeleke 1914, ku tsekatseka ka misava loku chavisaka loku tlulaka khume ku dlaye vanhu lava tlulaka 350 000. (Vona bokisi.) Entiyisweni, rixaka ra 1914 ri vone “ku sungula ka mahlomulo.” Naswona ku sukela kwalaho, nhlomulo wu ye emahlweni wu hlasela hi ndlela ya timhangu ta ntumbuluko, ndlala ni tinyimpi to tala.

Hambi swi ri tano, mahungu ya ku tlhomiwa ka Mfumo wa Xikwembu hi 1914 i mahungu lamanene hikuva Mfumo wolowo wu ta ponisa ku herisiwa ka misava leyi. Njhani? Wu ta herisa vukhongeri bya mavunwa bya vukanganyisi, tihulumendhe leti hombolokeke ni nkucetelo lowo biha wa Sathana. (Daniel 2:44; Varhoma 16:20; Nhlavutelo 11:18; 18:4-8, 24) Ku tlula kwalaho, wu ta hi nghenisa emisaveni leyintshwa laha “ku nga ta va ni ku lulama.”—2 Petro 3:13.

Hi ku hatlisa endzhaku ka Nyimpi yo Sungula ya Misava, Swichudeni leswi tshembekeke swa Bibele, hi laha Timbhoni ta Yehova a ti tiveka ha kona hi nkarhi wolowo, swi sungule ku xiya lunghelo ra swona malunghana ni xivumbeko xin’wana xa xikombiso xa vukona bya Yesu tanihi Hosi. Yesu Kriste u vhumbile: “Kutani Evhangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.”—Matewu 24:14.

Ku sukela emasungulweni lamatsongo hi 1919, Timbhoni ta Yehova ti hambetile handle ko karhala ti hangalasa “Evhangeli leyi ya Mfumo.” Hikwalaho ka sweswo, timiliyoni leti humaka ematikweni lama tlulaka 200 sweswi ta hlengeletiwa tanihi vafumiwa va Mfumo wa Xikwembu. Naswona vona mikateko leyi yimeleke vafumiwa lava! Mfumo wu ta herisa nyimpi, ndlala, vugevenga ni ku tshikileriwa. Nakambe wu ta herisa vuvabyi ni rifu!—Psalma 46:9; 72:7, 12-14, 16; Swivuriso 2:21, 22; Nhlavutelo 21:3, 4.

Ku nga si hundza rixaka ra 1914 ntirho wa ku chumayela hi ta Mfumo wu ta va wu hetisise xikongomelo xa wona. Yesu u vhumbile a ku: “Hikuva nhlomulo wu ta va lowukulu enkarhini wolowo; nhlomulo lowo tano a wu si va kona hi mpfhuka misava yi tumbulukile ku fikela namuntlha, naswona a wu nga ha vi kona ni siku ni rin’we. Loko masiku walawo a ma nga hungutiwanga, a ku nga ta pona munhu, kambe hikwalaho ka vahlawuriwa va Xikwembu, masiku ya kona ma ta hungutiwa.”—Matewu 24:21, 22.

U nga endli xihoxo lexi rixaka ra le mahlweni ka 1914 ri xi endleke. Swilo a swi nge hambeti swi va hi laha swi nga ha kona sweswi. Ku cinca lokukulu ka ta. Kambe eka lava endlaka hi vutlhari, ku ni mintshembo leyi vangamaka.

Kutani ke, yingisela marito ya muprofeta wa khale: “Lav̌ani Yehova, ṅwina, v̌atiṭongahati hikwav̌o v̌a tiko . . . lav̌ani ku lulama, mi lav̌a ku tiṭongahata; kumbe mi ta tifihla e sikwini ra v̌ukari bya Yehova.” (Sofonia 2:3) Hi nga xi tirhisisa ku yini xitsundzuxo lexi? Swihloko leswi landzelaka swi ta hi pfuna ku hlamula xivutiso xexo.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Chati leyi nga eka tluka 7]

Ku Tsekatseka Ka Misava Emalembeni Lama Landzeleke 1914

Siku: Ndhawu: Lava feke:

January 13, 1915 Avezzano, Italy 32 600

January 21, 1917 Bali, Indonesia 15 000

February 13, 1918 Kwangtung Province, China 10 000

October 11, 1918 Puerto Rico (vupela-dyambu) 116

January 3, 1920 Veracruz, Mexico 648

September 7, 1920 Reggio di Calabria, Italy 1 400

December 16, 1920 Ningsia Province, China 200 000

March 24, 1923 Szechwan Province, China 5 000

May 26, 1923 Iran (n’walungu-vuxa) 2 200

September 1, 1923 Tokyo-Yokohama, Japan 99 300

Swi huma eka nxaxamelo lowu nge “Significant Earthquakes of the World” eka buku leyi nge Terra Non Firma, hi James M. Gere na Haresh C. Shah.