Yehova U Hi Hlayisile Loko Hi Yirisiwile—Xiyenge 2

HI NKARHI wa Nyimpi ya Vumbirhi ya misava, xipiningo xa bandi ra yunifomo ya mina ya vusocha ya Manazi a xi ri ni marito lama nge “Xikwembu Xi Na Hina.” Eka mina leswi a ku ri xikombiso xin’wana xa ku nghenelela ka tikereke enyimpini ni ku halatiwa ka ngati. A a xi ndzi siringa. Kutani nkarhi lowu Timbhoni timbirhi ta Yehova ti burisaneke na mina le Limbach-Oberfrohna, East Germany, a a ndzi byi venga swinene vukhongeri, naswona a ndzi hundzuke munhu la nga byi khorwiki vukona bya Xikwembu ni loyi a tshembelaka eka hundzuluko.

“Mi nga ehleketi leswaku ndzi ta va Mukriste,” ndzi byele Timbhoni leti teke. Kambe tinhlamuselo ta vona ti ndzi khorwisile leswaku ku ni Xikwembu. Hi ku lava ku tiva, ndzi xave Bibele naswona hi ku hatlisa ndzi sungule ku yi hlaya na vona. Kwalaho a ku ri ximun’wana xa 1953, laha ntirho wa Timbhoni le East Germany ana se a wu yirisiwile hi Vukhomunisi ku lava ku ringana malembe manharhu.

The Watchtower ya August 15, 1953, yi hlamusela xiyimo xa Timbhoni ta Yehova yi ku: “Ku nga khathariseki ku rindziwa ni ku chavisiwa ka nkarhi wo leha, hambi leswi a va nga swi koti ku endzelana va nga si xiya leswaku a ku na loyi a va landzelaka, hambi leswi ku kumiwa u ri na buku ya Watchtower a swi vula malembe mambirhi kumbe manharhu ekhotsweni, ku nga nandzu wa ‘ku hangalasa tibuku leti kucetelaka vanhu,’ naswona hambi leswi madzana ya vamakwerhu lava vupfeke, lava a va rhangela, ma nga ekhotsweni, kambe malandza ya Yehova le East Germany ma hambete ma chumayela.”

Hi 1955, mina ni nsati wa mina Regina hi ve kona eka ntsombano wa matiko hinkwawo wa Timbhoni ta Yehova eNuremberg, West Germany, naswona eka lembe leri landzeleke havumbirhi hi khuvuriwile eWest Berlin. Kavula, sweswo a swi ri emahlweni ka ku yimisiwa ka Khumbi ra Berlin hi 1961, ri avanyisa East Germany na West Berlin. Kambe hambi ku ri emahlweni ko khuvuriwa, vutshembeki bya mina eka Yehova Xikwembu byi ringiwile.

Ndzi Byarha Vutihlamuleri

Bandlha ra Timbhoni ta Yehova leri hi sunguleke ku ya eka rona eLimbach-Oberfrohna a a ri lava munhu loyi a a ta landza tibuku ta Bibele eWest Berlin. A hi ri ni xibindzwana ni vana vambirhi lavatsongo, kambe ku tirhela Yehova a swi nghene evuton’wini bya hina. Hi lunghise movha wa hina wa khale, ivi hi swi kota ku tumbeta tibuku ta 60. Ku va mutleketli a ku ri ntirho lowu nga ni khombo, kambe swi ndzi dyondzise ku tshemba Yehova.

Ku tsemakanya hi movha u suka le East Berlin u ya exiphen’wini xa le Vupela-dyambu a swi nga olovi, naswona hakanyingi a hi tivutisa leswaku hi swi kotise ku yini. Loko hi ri endhawini leyinene, hi teke tibuku kutani hi ti tumbeta emovheni hi nga si tsemakanya ndzilakana wo tlhelela le East Germany.

Eka khamba rin’wana, a ha ha ku heta ku tumbeta tibuku loko ku fika munhu wumbe la humaka eka yindlu yo hirhisa. U huwelerile a ku “Nwina kwalaho.” Ndzi tshukile. Xana a a hi langutile? “Swa antswa mi ya kun’wana nkarhi lowu taka. Movha wa maphorisa lowu nga ni xiya-ni-moya wa le East Germany, wu paka kun’wana kwalaho ekhonweni, naswona va nga ha mi khoma.” Hi loko ndzi koka moya. Hi tsemakanye kahle endzilakanini, naswona hi vumune bya hina hi yimbelerile emovheni hi tlhelela ekaya.

Hi Lunghiseleriwa Ku Tiyimela

Hi va-1950 vamakwerhu le East Germany a a va tshembe lava nga eVupela-dyambu leswaku va kuma tibuku ni swiletelo. Kambe hi 1960 ku endliwe malunghiselelo lama pfuneke Mbhoni yin’wana ni yin’wana le East Germany ku tihlanganisa swinene ni Timbhoni-kulobye endhawini leyi yi tshamaka eka yona. Kutani hi June 1961 ntlawa wo sungula wa Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo xa vakulu wu khomiwile eBerlin. Ndzi yile eka khoso leyi yo sungula ya mune wa mavhiki. Endzhakunyana ka mavhiki ya tsevu, hi hambanisiwe ni va le Vupela-dyambu hi xitshuketa loko ku akiwe Khumbi ra Berlin. Ntirho wa hina a wu nga endliwi hi ku tumbela ntsena kambe a a wu tlhele wu va woxe.

Van’wana va vone onge mintirho ya Timbhoni ta Yehova le East Germany yi ta yima hi ku helela. Hambi swi ri tano, malunghiselelo yo hlela lama endliweke ku nga si hela lembe ma hi pfunile ku tshama hi ri ni vun’we ni matimba emoyeni. Ku engetela kwalaho, ndzetelo lowu kumiweke hi vakulu lava hlanganyeleke eka ntlawa wo sungula wa Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo wu va hlomisele ku wu hundzisela eka vakulu van’wana. Kutani Yehova u hi lunghiselele ku tiyimela ka hina, hi laha a hi endleke hi lunghela ku yirisiwa loku veke kona hi 1950 hi mintsombano ya miganga ya 1949.

Leswi hi hambanisiweke ni va le Vupela-dyambu a swi ri erivaleni leswaku hi fanele hi teka goza ro endla leswaku nhlengeletano yi ya emahlweni. Hi tsalele vamakwerhu va hina va Vakriste le West Berlin kutani hi ringanyeta ku hlangana na vona egondzweni ra le henhla ra le Vuxeni leri a ri va pfumelela lava taka hi le Vupela-dyambu. Hi onhakele hi movha laha a hi ta hlangana kona. Endzhaku ka timinete ti nga ri tingani vamakwerhu va fikile, va hi nyika tibuku ta Bibele. Lexi tsakisaka va ndzi tisele buku-mpfuno ya mina ya Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo, tinotsi leti ndzi ti tsaleke ni Bibele leyi a ndzi yi siye le Berlin leswaku ndzi ta hlayiseka. Vona ntsako lowu ndzi veke na wona ku ti kuma nakambe! A ndzi yi tivanga ndlela leyi a ndzi ta ti lava swinene ha yona eka malembe ma nga ri mangani lama landzeleke.

Xikolo Xa Le Xihundleni

Masiku ma nga ri mangani endzhakunyana, hi byeriwe ku hlela mintlawa ya Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo eswiphen’wini hinkwaswo swa le East Germany. Valeteri va mune va hlawuriwile, ku katsa na mina. Kambe eka mina a wu vonaka wu ri ntirho wo nonon’hwa ku letela vakulu hinkwavo tanihi leswi ntirho a wu yirisiwile. Ku tumbeta leswi a hi swi endla, ndzi kunguhate ku hlela mintlawa onge i holideyi yo wisa.

Ntlawa wun’wana ni wun’wana a wu vumbiwa hi swichudeni swa mune na mina tanihi mudyondzisi, kun’we ni vamakwerhu va tsevu lava tirheke tanihi vasweki. Vavasati ni vana na vona a va ri kona. Kutani hinkwerhu a hi ri ntlawa wa vanhu vo sukela eka 15 ku ya eka 20. Ndhawu leyi tolovelekeke yo wisela eka yona yi vonake onge a yi nga ta tirha, kutani mina ni ndyangu wa mina hi sukile hi ya lava tindhawu letinene.

Eka xiendlakalo xin’wana, loko hi famba eximutanini, hi xiye xindledyana lexi a xi nghena entangeni wa mirhi lowu nga ekule swinene ni magondzo lamakulu. Wu vonake wu ri wunene, kutani ndzi tshinelele mulanguteri wa ndhawu. “Hi le ku laveni ka ndhawu laha hi nga tshamaka mavhiki yo hlayanyana ni mindyangu yin’wana yi nga ri yingani,” ndzi hlamuserile. “Hi lava ku va hexe leswaku vana va hina va ta kota ku tlanga. Xana hi nga ti tirhisa tihunyi letiya?” U pfumerile, kutani hi endle malunghiselelo.

Endhawini yoleyo, hi dzime matende ivi hi yimisa ni kharavhani ya mina leswaku swi ta endla xinhla-mune lexi tumbeleke loko u ri ehandle. Kharavhani yi tirhe tanihi kamara ra hina ro dyondzela. A hi hlangana eka yona leswaku hi va ni dyondzo ya tiawara ta 8 hi siku ku ringana masiku ya 14. Eka ndhawu leyi pfalekeke a ku ri ni switulu ni tafula, ku endlela loko ko tshuka ku va ni vaendzi lava nga rindzeriwangiki. Naswona hi ve na vona! Eminkarhini yo tano hi wu tlangele swinene nseketelo wa rirhandzu wa mindyangu ya hina.

Loko hi khoma tidyondzo, mindyangu ya hina a yi rindza. Hi nkarhi lowu, mulanguteri wa ndhawu, loyi nakambe a a ri matsalani wa Ntlawa wa Vukhomunisi, u voniwe a ha ta hi xindledyana a kongome entangeni wa hina. Murindzi be bele leyi a yi ri ekharavhanini hi ku tirhisa swichi leyi nga ni khebulo. Hi ku hatlisa hi humile ekharavhanini kutani hi tshama eka tindhawu leti a ti lunghisiwe khale etafuleni kutani hi sungula ku tlanga makarata. A ku ri ni bodlhele ra byala leri a ri endla xiyimo xi fanela. Mulanguteri u hungase na hina ku kondza a tlhelela ekaya a nga vonanga ni leswaku ku humelela yini.

Mintlawa ya Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo yi khomiwe etikweni hinkwaro ku sukela hi ximun’wana xa 1962 ku ya eku heleni ka 1965. Vuleteri lebyinene lebyi kumiweke kwalaho, lebyi katseke rungula ra ndlela leyi hi nga hlangavetanaka ha yona ni swiyimo swa hina le East Germany, byi endle vakulu va lunghela ku langutela ntirho wo chumayela. Leswaku va ya kona eka tidyondzo leti, vakulu a va nga tinyiketeli ku tirhisa masiku ya vona yo wisa ntsena, kambe a a va tiveka ni le khombyeni ro khotsiwa.

Mimpfuno Ya Xikolo

Vafumi a va ri karhi va kambisisa ntirho wa hina hi vukheta, naswona eku heleni ka 1965, endzhaku ka loko vo tala va vakulu va hetile xikolo xa vona, va ringete ku herisa ntirho wa nhlengeletano ya hina. Va khotse Timbhoni ta 15 leti vonakeke ti ri tona ti rhangelaka ntirho. A ku ri goza leri lunghiseleriweke kahle, leri endlekeke etikweni hinkwaro. Nakambe, vo tala va ehlekete leswaku Timbhoni ti ta tshika ku tirha. Kambe hi mpfuno wa Yehova hi titwananise ni xiyimo kutani hi ya emahlweni ni ntirho hi laha a hi endla ha kona.

Lexi ngopfu-ngopfu xi endleke leswaku leswi swi koteka i ndzetelo lowu vakulu va wu amukeleke eXikolweni xa Vutirheli bya Mfumo ni swiboho swa ku tshembeka leswi tiyisiweke hi vunakulobye lebyi va byi tsakeleke hi nkarhi wa tidyondzo leti. Xisweswo, nhlengeletano yi kombise ku tiya ka yona. Vona ndlela leyi a swi ri swa nkoka ha yona leswi hi ku yingisa hi landzeleke swinene swiletelo swa nhlengeletano!—Esaya 48:17.

Swi ve erivaleni eka tin’hweti leti landzeleke leswaku nsivelo lowukulu lowu a wu vekiwe hi vafumi a wu wu tsanisanga ntirho wa hina. Endzhaku ka xinkarhana, hi swi kotile ku tlhela hi va ni tidyondzo ta Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo. Loko vafumi va xiye vuswikoti bya hina byo tshama hi tiyile, va boheke ku cinca marhengu ya vona. Vona ndlela leyi Yehova a hluleke ha yona!

Ku Chivirika eVutirhelini

Enkarhini wolowo mintlawa ya hina ya Dyondzo ya Buku ya Bandlha a yi vumbiwa hi vanhu va ntlhanu. Un’wana ni un’wana wa hina a a kume tibuku ta Bibele hi ku tirhisa lunghiselelo leri ra dyondzo ya buku, naswona ntirho wa ku chumayela a wu lunghiseleriwa eka mintlawa leyi leyitsongo ya dyondzo. Ku sukela eku sunguleni Yehova u katekise mina na Regina hi vanhu vo tala lava navelaka ku dyondza Bibele.

Ntirho wa yindlu na yindlu a wu endliwa hi ndlela yin’wana yo hi sirhelela leswaku hi nga voniwi ivi hi khotsiwa. A hi nghena eka yindlu yin’we, kutani hi tlula makaya ma nga ri mangani hi nga si gongondza enyangweni wun’wana. Eka yindlu yin’wana wansati u rhambe mina na Regina leswaku hi nghena. A hi n’wi hlamusela nhloko-mhaka leyi sekeriweke eTsalweni loko n’wana wa yena wa xinuna a nghena ekamareni. A nga kanakanangi loko a vulavula.

“Xana mi tshama mi xi vona Xikwembu xa n’wina?” a vutisa. “Ku endlela leswaku mi swi tiva ntsena, mina ndzi tshemba lexi ndzi xi vonaka ntsena. Leswin’wana hinkwaswo i thyaka.”

“A ndzi swi pfumeli sweswo,” ndzi hlamurile. “Xana u tshama u byi vona byongo bya wena? Hinkwaswo leswi u swi endlaka swi kombisa leswaku u na byona.”

Mina na Regina hi nyikele swikombiso swa swilo swin’wana leswi hi swi pfumelaka hambi hi nga swi voni, swo tanihi gezi. Jaha ri yingisele hi vukheta naswona dyonzo ya le kaya ya Bibele yi sunguriwile na rona ni mana wa rona. Ha vambirhi ka vona va ve Timbhoni. Entiyisweni, vanhu va 14 lava mina ni sati wa mina hi dyondzeke na vona va ve Timbhoni. Hafu ya nhlayo yoleyo hi hlangane na yona hi nkarhi wa maendzo ya hina ya yindlu na yindlu, naswona hafu leyin’wana hi hlangane na yona hi ku nyikela vumbhoni hi xitshuketa.

Loko dyondzo ya Bibele yi fambisiwa nkarhi na nkarhi naswona hi vona leswaku munhu wa kona wa tshembeka, a a hi n’wi rhambela eka wun’wana wa minhlangano ya hina. Hambi swi ri tano, a hi xiya swinene loko xichudeni xi nga ha onha vuhlayiseki bya vanhu va Xikwembu. Xisweswo, minkarhi yin’wana a swi teka lembe kumbe ku tlula hi nga si rhamba xichudeni xa Bibele eminhlanganweni, naswona minkarhi yin’wana a swi tlula kwalaho swinene. Ndzi tsundzuka wanuna un’wana loyi a a ri ni xiyimo xo karhi; a a ri munghana lonkulu wa swirho-nkulu swa Vandla ra Vukhomunisi lerova a a va vitanana hi mavito yo hlawuleka. U ve ni dyondzo ya Bibele ku ringana malembe ya kaye a nga si pfumeleriwa ku ya eminhlanganweni! Namuntlha wanuna loyi i makwerhu wa hina wa Mukriste.

Vafumi Va Ha Hi Landzelela

Endzhaku ka 1965 a hi tokotanga ku khomiwa ko karhi, kambe a hi tshikiwanga hi ku rhula. Vafumi va ye emahlweni va hi xiyisisa. Enkarhini lowu a a ndzi katseka ngopfu entirhweni wa nhlengeletano ya hina, kutani vatirhela-mfumo a a va ndzi xiyisisa swinene. Minkarhi yo tala, va ndzi tekile va ya ndzi tengisa, va ndzi yisa exiticini xa maphorisa ni ku ndzi xanisa. A va hamba va ku, “u fanele u lela ntshunxeko wa wena sweswi. Sweswi u ya ekhotsweni.” Kambe minkarhi hinkwayo a va hetelela va ndzi tshika ndzi famba.

Hi 1972 vatirhela-mfumo vambirhi va ndzi endzerile naswona handle ko swi xiya va pfuna ni nhlengeletano ya hina. A va ri ku yingiseleni ka Dyondzo ya hina ya bandlha ya Xihondzo xo Rindza. Va te, “hi kume xihloko lexi xi ri lexi siringaka.” Handle ko kanakana a va karhateka hi leswi van’wana a va ta anakanya swona hi mianakanyo ya Vukhomunisi hi leswi va hlayeke xihloko lexi a xi hlayiwa. Va te, “phela, Xihondzo xo Rindza xi hangalasiwa hi timiliyoni ta ntlhanu kumbe tsevu naswona xa hlayiwa eka matiko lama hluvukaka. A ko va phepha-hungu leri nga ni nxavo wa le hansi ntsena.” Ndzi tibyele ndzi ku, ‘Mi be kona!’

Hi 1972 a hi ri na malembe ya 22 hi yirisiwile, naswona Yehova u hi kongomisile hi rirhandzu ni vutlhari. Hi landzele swiletelo swa yena hi vukheta, kambe a ka ha ta hundza malembe man’wana ya 18 Timbhoni ta le East Germany ti nga si amukeriwa ximfumo. Vona ntsako lowu hi nga na wona hi ntshunxeko wonghasi lowu sweswi hi wu tsakelaka wo gandzela Xikwembu xa hina, Yehova!—Hi ku vula ka Helmut Martin.