Yehova U Hi Hlayisile Loko Hi Yirisiwile—Xiyenge 1

Hi makume ya malembe yo tala Timbhoni ta Yehova a ti tivutisa hi vamakwavo va le matikweni lawa ntirho wa vona wa Vukriste a a wu siveriwile. Hi tsakela ku humesa xihloko xo sungula xa swihloko swi nharhu leswi paluxaka swin’wana swa leswi endlekeke. Leti i timhaka ta munhu hi xiyexe ta Vakriste lava tshembekaka endhawini leyi a a yi tiviwa tanihi Jarimani Vuxa.

HI 1944, a a ndzi ri mubohiwa wa nyimpi wa le Jarimani, a ndzi tirha tanihi mupfuni wa le xibedlhele eKampeni ya le Cumnock, ekusuhi ni le Ayr, eScotland. A a ndzi pfumeleriwa ku ya ehandle ka kampa, hambi leswi ku hlangana ni vanhu va kwalaho a a swi siveriwile. Hi Sonto yin’wana loko ndzi ri karhi ndzi tifambela, ndzi hlangane ni wanuna loyi a nga endla matshalatshala lamanene yo ndzi hlamusela swilo leswi nga eBibeleni. Endzhaku ka sweswo a hi tala ku famba-famba kun’we.

Hi ku famba ka nkarhi u ndzi rhambele enhlengeletenweni endlwini yin’wana. Leri a a ri ri khombo eka yena, tanihi leswi a a ndzi ri xirho xa rixaka lexi nga nala. Enkarhini wolowo a ndzi swi xiyanga leswaku a a ri un’wana wa Timbhoni ta Yehova—Nhlangano wolowo handle ko kanakana a wu ri wun’wana wa mintlawa ya vona leyitsongo ya dyondzo ya Bibele. Hambi leswi a ndzi nga swi twisisi ngopfu, ndzi xi tsundzuka kahle xifaniso xa n’wana loyi a a ambale nguvu yo leha yo basa, kun’we ni nghala ni xinyimpfana. Xifaniso lexi xa misava leyintshwa, hi laha xi hlamuseriwaka ha kona ebukwini ya Bibele ya Esaya, xi ndzi tsakisile swinene.

Hi December 1947, ndzi ntshunxiwile ekampeni ya vabohiwa. Loko ndzi tlhelela ekaya eJarimani, ndzi teke Margit loyi ndzi n’wi tiveke nyimpi yi nga si sungula. Hi tshame eZittau, ekusuhi ni mindzilakana ya Poland na Czechoslovakia. Endzhaku ka masikunyana un’wana wa Timbhoni ta Yehova u gongondzile enyangweni wa hina. Ndzi byele nsati wa mina ndzi ku: “Loko lowu wu ri ntlawa wun’we ni lowu ndzi hlanganeke na wona eScotland, hi fanele hi wu joyina.” Vhiki rero, hi ve kona eka nhlangano wo sungula ni Timbhoni.

Hi ku hatlisa hi dyondze eBibeleni hi ta xilaveko xo va kona eminhlanganweni ya Vukriste minkarhi hinkwayo ni ku hlanganyela entirhweni wo chumayela. Entiyisweni, leswi Timbhoni ti hi dyondziseke swona eBibeleni, hi ku hatlisa swi ve swilo swa nkoka swinene evuton’wini bya hina. Hi ku famba ka nkarhi ndzi sungule ku fambisa dyondzo ya ntlawa ya Bibele. Kutani, hi February 1950, valanguteri vambirhi lava famba-fambaka va Vukriste va vutisile: “Xana a mi swi lavi ku nyuperisiwa?” Hi ndzhenga wolowo mina na Margit hi kombisile ku tinyikela ka hina eka Xikwembu hi nkhuvulo.

Ku Sungula Ka Maxangu

Zittau a a ri ri exiyengeni xa Jarimani lexi a xi lawuriwa hi Soviet, naswona matshalatshala yo xanisa Timbhoni ta Yehova ma sungule hi 1949. Endzhaku ka ku nonon’hweriwa lokukulu hi kona ku kumiweke swilo swo swi tirhisa enhlengeletanweni leyitsongo eBautzen. Kutani ke, hi ximumu, switimela swo hlawuleka leswi a swi fanele ku ya entsombanweni lowukulu wa muganga eBerlin, xikan’we-kan’we a swa ha pfumeleriwanga. Hambi swi ri tano, magidi-gidi ma ve kona.

Minhlangano ya bandlha na yona yi kavanyetiwile. Vakavanyeti a a va tela ku ta ba huwa ni ku ba makhwela. Eka nhlangano wun’wana hi lave ni ku yimisa nkulumo ya mulanguteri la famba-fambaka. Phepha-hungu rin’wana ri hi vitane leswaku hi vaprofeta va ku avanyisa. Swihloko swa phepha-hungu rin’wana swi vule leswaku hi vaprofeta va ku avanyisa hi hlengeletane etinhlohlorhini ta swintshabyana, hi rindzela ku tekiwa hi mapapa. Nakambe maphepha-hungu ma tshahe vanhwanyana van’wana lava vulaka leswaku Timbhoni ti ringete ku endla vuoswi na vona. Nhlamuselo leyi nge ‘lava tinyiketelaka eka Yehova va ta kuma vutomi lebyi nga heriki’ va yi hundzuluxile, kutani yi vula leswaku lava hlanganyelaka rimbewu ni Timbhoni va ta kuma vutomi lebyi nga heriki.

Nakambe endzhaku hi hehliwile hi leswaku hi vahlohleteri va nyimpi. Leswi hi swi vuleke hi nyimpi ya Xikwembu ya Armagedoni swi hlamuseriwe hi ndlela leyi hoxeke, va vula leswaku hi hlohletela mphikizano wa matlhari ni nyimpi. Vona vuphukuphuku bya kona! Hambi swi ri tano, hi August 1950, loko ndzi fika entirhweni wa vusiku laha a ndzi tirha tanihi mukandziyisi wa phepha-hungu endhawini yoleyo, ndzi yimisiwile egedeni. Murindzi loyi a a heleketiwa hi phorisa u te: “U hlongoriwile, n’wina vanhu mi rhandza nyimpi.”

Loko ndzi tlhelela ekaya, Margit u titwe a ntshunxekile. U te: “Ntirho wa vusiku wu herile.” Kambe a hi vilelanga. Hi ku hatlisa ndzi kume ntirho wun’wana. Hi tshembele eka Xikwembu leswaku xi hi pfuna naswona xi endle tano.

Ku Yirisiwa Ka Ntirho Wa Hina

Hi August 31, 1950, mintirho ya Timbhoni ta Yehova eRiphabliki ra Xidemokrati ra Jarimani wu yirisiwile. Endzhakunyana vo tala va pfaleriwile. Timbhoni ti xanisiwile, tin’wana ti gweviwa rifu. Vavanuna vambirhi lava humaka eZittau lava nga xanisiwa etikampeni ta nxaniso ehansi ka Manazi, va pfaleriwile hi Makhomunisi.

Mulanguteri wa bandlha ra hina u pfaleriwile kun’we ni nsati wa yena. Lava va va pfaleleke va siye vana va vona vambirhi lavatsongo va ri voxe endlwini leswaku va sala va tilangutela hi voxe. Vakokwana va vona va xisati va teke vana volavo naswona namuntlha vanhwanyana lavambirhi va chivirika hi ku byela van’wana hi ta Mfumo wa Xikwembu.

Varhumiwa lava humaka emabandlheni ya Jarimani Vuxa a va nghena va tlhela va huma eBerlin va tleketla tibuku eswivandleni leswi a va tikuma eka swona endhawini ya le vupela-dyambu leyi tshunxekeke. Vunyingi bya varhumiwa lava va nga ni xivindzi va khomiwile, va tengisiwa naswona va pfaleriwa ekhotsweni.

Vatirhela-mfumo va fike hi mixo wun’wana ku ta secha kaya ra hina. A a hi rindzele ku ta ka vona, kutani a ndzi veke tirhekhodo hinkwato ta bandlha, leti a ndzi ti endla, exitlatini xa hina, ku vandzakana ni xisaka xa timimpfi. Timimpfi teto a ti nga si tshama ti ndzi karhata, kambe loko vavanuna valavo va sungula ku lava-lava endhawini yoleyo, xikan’we-kan’we a a va rhendzeriwe hi timimpfi leto tala. Lexi va nga xi endlaka a a ku ri ku tsema va ri vona!

Yehova u hi hlomisele ku yirisiwa loku, hi ku tirhisa mintsombano leyi nga khomiwa hi 1949. Nongonoko wu hi khutaze ku hlakulela dyondzo ya munhu hi xiyexe, ku va kona eminhlanganweni ni ntirho wa hina wo chumayela, swin’we ni ku titshega hi van’wana leswaku hi kuma mpfuno ni xikhutazo. Leswi swi hi pfune ku tshama hi tshembekile hakunene. Xisweswo, hambi leswi vanhu hakanyingi a va hi sola ni ku hi rhuketela, a hi nga ri na mhaka na swona.

Ku Khoma Minhlangano Loko Hi Yirisiwile

Endzhaku ka xitiviso xa ku yirisiwa, ndzi hlangane ni Timbhoni-kulorhi timbirhi leswaku hi vulavula hi ndlela leyi hi nga yaka emahlweni ha yona ni minhlangano ya bandlha. Ku hlanganyela a a swi ri ni khombo, tanihi leswi loko va ku khoma u ri kwalaho a wu pfaleriwa. Hi vitane Timbhoni ta le ndhawini ya ka hina. Tin’wana a ti chava, kambe a a swi khutaza hikuva un’wana ni un’wana u xiye xilaveko xo va kona eminhlanganweni.

Wanuna un’wana la tsakelaka loyi a a ri ni xitlati, u nyikele ha xona leswaku xi tirhisiwa tanihi ndhawu ya minhlangano. Hambi leswi a xi ri ensin’wini, laha a xi voniwa hi mani na mani, xitlati xexo a a xi ri ni nyangwa wa le ndzhaku lowu a wu humela endleleni leyi a yi funengetiwe hi swihlahla. Kutani ku nghena ni ku huma ka hina a ku nga xiyiwi. Vuxika hinkwabyo xitlati xexo xa khale xi tirhe tanihi ndhawu ya minhlangano ya hina laha a hi tirhisa makhandlhela, ku ri ni vanhu va kwalomu ka 20 lava veke kona. Hi hlangane kona vhiki na vhiki edyondzweni ya hina ya magazini wa Xihondzo xo Rindza ni Nhlangano wa Ntirho. Nongonoko wu kongomisiwe eka swiyimo swa hina, wu kandziyisa leswaku hi fanele hi tshama hi gingirika emoyeni. Ku nga ri khale hi nyakukile hi ku hoyozela wanuna yoloye la tsakelaka tanihi makwerhu lontshwa entiyisweni.

Exikarhi ka va-1950, swihehlo swa huvo swi antswilenyana, naswona vamakwerhu van’wana va ntshunxiwile ekhotsweni. Vo tala va yisiwe eJarimani Vupela-dyambu. Swilo swi hundzuke ndzi nga swi langutelanga eka mina, endzhaku ka riendzo ra makwerhu la humaka eJarimani Vupela-dyambu.

Xiavelo Xa Mina Lexikulu Xo Sungula

Makwerhu yoloye u tivule Hans. Endzhaku ka ku burisana ka hina, ndzi komberiwe ku ya endhawini yin’wana eBerlin. Loko ndzi kume ndhawu ya kona, kutani ndzi ba bele ya le nyangweni, ndzi byeriwe leswaku ndzi nghena. Vanhu vambirhi va ndzi joyinile kutani va ndzi nghenisa ebulwini lerinene, leri tolovelekeke swinene. Kutani va fikelela eka leswi a va lava swona: “Loko a a wu nyikiwa xiavelo xo hlawuleka, xana a wu ta xi amukela?”

Ndzi hlamule ndzi ku: “Swi tano.”

Va te: “Swi lulamile, a hi lava ku tiva sweswo ntsena. Vana ni riendzo lerinene loko u ya ekaya.”

Endzhaku ka mavhiki manharhu ndzi komberiwe ku tlhelela eBerlin, kutani ndzi ye eka kamara leri a ndzi ri eka rona eku sunguleni. Vamakwerhu va ndzi nyika mepe wa xifundza lexi nga eZittau ndzi wu khoma, kutani va nghena emhakeni. “A hi swi koti ku vulavurisana ni Timbhoni endhawini leyi. Xana u nga endla leswaku hi swi kota ku vulavurisana na tona?”

Ndzi hlamule hi xihatla ndzi ku: “Ina, ndzi ta endla tano.” Ndhawu yoleyo a yi kurile, yi lehile ku tlula 100 wa tikhilomitara, ku suka eRiesa ku ya eZittau naswona hi ku anama a yi fika eka 50 wa tikhilomitara. A ndzi ri ni bayisikiri ntsena. Loko ku sunguriwile ku vulavurisana ni Mbhoni ha yin’we-yin’we, un’wana ni un’wana u hlengeletiwe ebandlheni ra yena, leri minkarhi hinkwayo a ri rhumela muyimeri eBerlin leswaku a ya teka tibuku ni swiletelo. Tirhelo leri ri pfunete ku sirhelela nxungeto eka mabandlha man’wana loko valawuri va xanisa bandlha rin’wana.

Tshemba Yehova

Ku nga khathariseki ku xanisiwa, hi ku yingisela swiletelo swa Bibele, a hi tshikanga ku famba hi yindlu na yindlu ni rungula ra hina ra Mfumo wa Xikwembu. (Matewu 24:14; 28:19, 20; Mintirho 20:20) Hi endzelee vanhu van’wana lava hi byeriweke vona hi lava a va hi tiva, naswona hi tiphine hi mintokoto leyinene. Minkarhi yin’wana swihoxo swa hina swi hundzuke mikateko, hi laha mhaka leyi landzelaka yi kombisaka ha kona.

Mina ni nsati wa mina hi nyikiwile adirese yin’wana leswaku hi endzela vanhu va kona, kambe hi yile eka yindlu leyi nga riki yona. Loko ku pfuriwa nyangwa, hi vone yunifomo ya phorisa emugiveni. Xikandza xa Margit xi kwalala; mbilu ya mina yi ba hi matimba. Leswi swi nga ha vula ku pfaleriwa. A ku ri nkarhi wa xikhongelo xa xihatla ntsena.

“Mi va mani n’wina?” ku vutisa wanuna yoloye a karhatekile. Hi miyela.

Margit a ku: “Ndzi ehleketa leswaku ndzi ku vone kun’wana, kambe a ndza ha tsundzuki leswaku hi kwihi. Ina, u phorisa. Ndzi nga va ndzi ku vone entirhweni.”

Leswi swi endle leswaku a hola kutani a vutisa hi rito ro titsongahata. “Xana mi va Yehova ke?”

Ndzi n’wi hlamurile ndzi ku: “Ina, hi vona, naswona entiyisweni swi lava hi va ni xivindzi leswaku hi gongondza enyangweni ya wena. Hi tsakela wena hi xiviri.”

U hi nghenise ekaya ra yena. Hi n’wi endzele minkarhi yo hlayanyana naswona hi sungule dyondzo ya Bibele. Hi ku famba ka karhi wanuna loyi u ve makwerhu wa Mukriste. Vona ndlela leyi ntokoto wolowo wu tiyiseke ntshembo wa hina eka Yehova ha yona!

Hakanyingi vamakwerhu va xisati a a va tirha tanihi varhumiwa, leswi laveke leswaku va tshemba Yehova hi laha ku heleleke. Sweswo swi ve tano loko Margit a fambile nkarhi wun’wana a ya eBerlin ku ya teka tibuku. A ku ri ekule swinene ku tlula hi laha a hi ehlekete ha kona. A ku tirhisiwa ntambu yo aneka swiambalo ku boha beke leyi a a yi tele, yi tlhela yi tika. Hinkwaswo swi fambe kahle ku fikela loko Margit a khandziya xitimela. Kutani ku ta murindzi wa xitimela.

U vutisile a kombetele eka beke yoleyo a ku: “I ya mani nawona ku na yini endzeni ka yona?”

Margit u hlamurile a ku: “I swiambalo swa mina.”

Hikwalaho ka ku nga tshembi, u n’wi lerise leswaku a yi pfula. Margit u sungule ku chunxa ntambu ya swiambalo ebekeni khwatsi naswona a nga hatlisi, a chunxa fundzu ha rin’we-rin’we. Tanihi leswi ntirho wa murindzi wa xitimela wu lavaka leswaku a famba ni xitimela mpfhuka wo karhi ntsena kutani a xika kutani a tlhela hi xitimela xin’wana, u hele mbilu swinene. Eku heteleleni, loko ku sele mafundzu manharhu, u tshiketile. U huwelele a ku: “Huma laha, u huma ni swiambalo swa wena.”

Ku Hlayisa Ka Yehova Hi Yexe

Hakanyingi a ndzi nga swi koti ku etlela tiawara to tlula mune ni vusiku, tanihi leswi hi ntolovelo a ndzi khathalela timhaka ta bandlha ndzi ri exinyameni. Endzhaku ka ntirho wolowo wa vusiku, vatirhela-mfumo va gongondze enyangweni wa hina mixo wun’wana. A va tele ku ta secha. A swi nga ha ta koteka ku tumbeta nchumu.

Vatirhela-mfumo va hete mixo hinkwawo va secha hi vukheta, va kamba ni le xihambukelweni ku vona loko ku nga tumbetiwanga nchumu. Ku hava loyi a anakanyeke ku kamba baji ra mina leri a ri hayekiwile emugiveni. Ndzi hatlise ndzi tumbeta matsalwa ya mina eswikhwameni swa rona swo tala. Swikhwama a swi kukumukile hi swilo leswi vatirhela-mfumo a a va secha swona, kambe va fambe va ri hava nchumu.

Eka xiendlakalo xin’wana, hi August 1961, a a ndzi ri eBerlin. Swi vonake ku ri ku tleketla ka mina ko hetelela ka tibuku loko ku nga si akiwa Khumbi ra Berlin. Xitichi xa xitimela xa Berlin a xi tele hi vanhu loko ndzi tilunghiselela ku tlhelela eZittau. Xitimela xi fika kutani un’wana ni un’wana a tsutsumela ePlatifomo leswaku a khandziya. Hikwalaho ko susumetiwa hi ntshungu, ndzi tikume ndzi ri exivandleni lexi nga hava munhu. Loko ndza ha ku khandziya xitimela murindzi u khiye minyangwa ya le handle. Ndzi yime ndzi ri ndzexe eka xiphemu xin’wana loko vakhandziyi lavan’wana va hlengeletane kun’we exitimeleni.

Hi sukile hi ya eZittau. Ndzi hete nkarhinyana ndzi ri ndzexe etorokisini rero. Kutani xitimela xi yima kutani minyangwa ya laha a ndzi ri kona yi pfuriwa. Masocha yo tala ya le Soviet ma nghena. Hi kona ndzi swi xiyeke leswaku a ndzi khandziye endhawini leyi hlayiseriweke masocha ya le Soviet. Ndzi navele onge misava yi ngo pfuleka yi ndzi mita. Hambi swi ri tano, swi tikombe onge masocha a ma vonanga nchumu lexi hoxeke.

Hi ye emahlweni na riendzo ra hina ro ya eZittau, loko hi fika kona minyangwa ya laha a ndzi ri kona yi pfuriwa yi helela kutani masocha ma tlula ma huma. Ma sungule ku secha vakhandziyi hinkwavo exitichini. Hi mina ntsena la nga famba a nga siveriwanga. Masocha yo tala ma ndzi losile, ma ehleketa leswaku a a ndzi ri mutirhela-mfumo la tlakukeke.

Endzhakunyana ka sweswo hi xiye nkoka wa tibuku teto, hikuva ku akiwa ka Khumbi ra Berlin ku kavanyetenyana ndlela ya mphakelo wa hina. Hambi swi ri tano, tibuku teto a ti ringene ku hi pfuna tin’hweti to hlayanyana. Enkarhini wolowo, malunghiselelo yo tsalelana a ma endliwa.

Xiendlakalo xa Khumbi ra Berlin hi 1961 xi tise ku hundzuka eka hina eJarimani Vuxa. Kambe tanihi leswi swi nga tano minkarhini hinkwayo, Yehova, a a rhangela swiendlakalo. U hambete a hi hlayisa loko hi yirisiwile.—Hi ku vula ka Hermann Laube.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Hi tiphine hi nhlengeletano leyitsongo eBautzen