Landzela Ndlela Leyi Xiyekaka Ya Rirhandzu

YEHOVA XIKWEMBU i rirhandzu. (1 Yohane 4:8) N’wana wa yena, Yesu Kriste, u vule leswaku hi fanele hi rhandza Xikwembu ni vaakelani va hina. (Matewu 22:37-40) Phela, Xikwembu xi lawula vuako hinkwabyo hi xisekelo xa mfanelo leyi! Kutani leswaku hi kuma vutomi lebyi nga heriki hambi ku nga va kwihi, hi fanele hi landzela ndlela ya rirhandzu.

Xikwembu xi kombise rirhandzu eka tiko ra Israyele, kambe endzhakunyana xi tshike nhlengeletano yoleyo hikwalaho ka leswi a yi nga tshembeki. Kutani xi kombise bandlha ra vadyondzisiwa va Yesu tanihi nhlengeletano ya xona leyintshwa. Njhani? Hi swikombiso swo hlawuleka swa moya lowo kwetsima hi ku va nyika matimba yo vulavula hi tindzimi ni ku profeta. Xisweswo, hi Pentekosta ya 33 C.E., Vayuda va 3 000 ni maproselita va ve vapfumeri kutani va tshika nhlengeletano ya khale va ya eka leyintshwa ya Xikwembu. (Mintirho 2:1-41) Tanihi leswi tinyiko ta moya endzhakunyana a ti nyikeriwa hi vaapostola va Yesu, swikombiso swo tano swi hele loko va fa. (Mintirho 8:5-18; 19:1-6) Kambe hi nkarhi wolowo tinyiko ti kombise leswaku Xikwembu a xi tsakela Israyele wa moya.—Vagalatiya 6:16.

Mahlori lama a ma huma eka tinyiko ta moya a ma vuyerisa. Hambi swi ri tano, ku kombisa rirhandzu kumbe nkhathalelo lowu pfumalaka vutianakanyi eka van’wana i swa nkoka swinene ku tlula ku va ni tinyiko ta moya. Muapostola Pawulo u kombise leswi eka papila ra yena ro sungula leri a ri ya eka Vakorinto (c. 55 C.E.). Eka rona u vulavule hi rirhandzu tanihi “ndlela leyi sasekeke ku tlula hinkwato.” (1 Vakorinto 12:31) Ndlela yoleyo ya hlamuseriwa eka 1 Vakorinto ndzimana 13.

Loko Hi Ri Hava Rirhandzu, A Hi Nchumu

Pawulo u te: “Hambi ndzi nga vulavula tindzimi ta vanhu ni ta tintsumi, kambe ndzi nga ri na rirhandzu, ndzi fana ni xingelengele lexi rilaka kumbe swiphambati swa nsimbhi loko swi bananisiwa.” (1 Vakorinto 13:1) Loko hi ri hava rirhandzu, a swi nga vuli nchumu ku vulavula hi ririmi ra vanhu leri hi ri nyikiweke hi moya kumbe ririmi ra le tilweni ra tintsumi. Pawulo u hlawule ku vulavula marito ya ntlhanu lama dyondzisaka ematshan’wini yo vulavula khume ra madzana hi ririmi leri vanhu va nga ri twisisiki. (1 Vakorinto 14:19) Munhu la pfumalaka rirhandzu u ta fana ni “xingelengele lexi rilaka”—nsimbhi leyi nga ni pongo leyi nyangatsaka—kumbe “swiphambati swa nsimbhi, loko swi bananisiwa” leswi nga riki na mpfumawulo wo tsakisa. Ku vulavula hi tindzimi u nga ri na rirhandzu a ku ri ndlela leyi nga phyuphyisiki, leyi nga akiki hi tlhelo ra moya leswaku u dzunisa Xikwembu ni ku pfuna vanhu va xona. Namuntlha, hi nga kombisa rirhandzu hi ku tirhisa ririmi leri twisisekaka evutirhelini bya Vukriste.

Muapostola u ya emahlweni a ku: “Ni loko kumbe ndzi ri ni matimba yo [profeta, “NW”] ndzi ri ni ku twisisa swihundla hinkwaswo ni vutivi hinkwabyo, ni loko ndzi ri ni ku pfumela hinkwako, ndzi ko ndzi susa tintshava, kambe ndzi nga ri na rirhandzu, a ndzi nchumu.” (1 Vakorinto 13:2) Ku profeta loku hlamarisaka, ku twisisa swihundla swo kwetsima hi ndlela leyi hlawulekeke, ni vutivi lebyi nyikeriwaka hi moya byi nga vuyerisa van’wana kambe ku nga ri lava nga ni tinyiko toleto, loko va nga ri na rirhandzu. Pawulo u tirhise ku twisisa ko hlawuleka ka swihundla swo kwetsima ku endlela ku pfuna van’wana, kutani nyiko ya vutivi yi n’wi endle leswaku a vhumba leswaku vahlaseriwa va ta pona loko loko xikepe xi onheka. (Mintirho 27:20-44; 1 Vakorinto 4:1, 2) Kambe, loko a a ri ni ‘vutivi hinkwabyo ni ripfumelo hinkwaro,’ kambe a nga ri na rirhandzu, a ta va a nga ri nchumu emahlweni ka Yehova.

Namuntlha, moya wa Yehova wu endla leswaku Timbhoni ta yena ti twisisa vuprofeta bya Bibele ni swihundla swo kwetsima, naswona wu ti kongomisa eku nyikeni van’wana vutivi byo tano. (Yoel 2:28, 29) Nakambe moya wu humesa ripfumelo leri lavekaka leri nga hlulaka swihinga leswi ringanaka ni tintshava. (Matewu 17:20) Tanihi leswi ku nga moya lowu endlaka leswi, swi hoxile ku tidzunisa ha swona. A hi pfuni nchumu handle ka loko hi endla swilo leswi nga ta dzunisa Xikwembu hi ku xi rhandza ni ku rhandza vanhu van’wana.—Vagalatiya 5:6.

A Hi Vuyeriwi Hi Ku Tinyikela Ko Pfumala Rirhandzu

Pawulo u te: “Hambi ndzi nga teka swilo swa mina hinkwaswo ndzi nyika vanhu, ni loko ndzi nga nyiketa miri wa mina leswaku wu hisiwa kambe ndzi ri hava rirhandzu, a swi ndzi pfuni nchumu.” (1 Vakorinto 13:3) Loko a ri hava rirhandzu, Pawulo a nga ta vuyeriwa hambi a nyikele swilo hinkwaswo leswi a ri na swona ku wundla van’wana. Xikwembu xi hi hakela hikwalaho ko kombisa rirhandzu loko hi nyikela tinyiko, ku nga ri hikwalaho ka nkoka wa tona lowu vonakaka kumbe hi leswi hi lavaka ku dzunisiwa tanihi vanyiki, ku fana na Ananiya na Safira va mavunwa. (Mintirho 5:1-11) Pawulo u veke xikombiso lexinene hi ku tinyikela hi rirhandzu malunghana ni vutirheli bya xilamulela-mhangu eka vapfumeri va le Yudiya.—1 Vakorinto 16:1-4; 2 Vakorinto 8:1-24; 9:7.

Hambi ku ri ku va mudlawela ripfumelo la nga mbhoni ya ntiyiso loyi a nga hava rirhandzu a swi pfuni nchumu eka Xikwembu. (Swivuriso 25:27) Yesu u vulavule hi gandzelo ra yena kambe a nga tidzunisanga ha rona. Ematshan’wini yo tikukumuxa u tinyikele hi ku swi rhandza. (Marka 10:45; Vaefesa 5:2; Vaheveru 10:5-10) Vamakwavo va yena va moya va ‘nyiketela miri ya vona yi va mhamba leyi hanyaka’ entirhweni wa Xikwembu ku nga ri ku dlawela ripfumelo loku dzunisaka vona vini, kambe hi tindlela leti nga xiyekiki leti dzunisaka Yehova ni ku kombisa rirhandzu ra vona eka yena.—Varhoma 12:1, 2.

Tindlela Tin’wana Leti Rirhandzu Ri Nga Hi Susumetelaka Ku Teka Goza Ha Tona

Pawulo u tsarile: “Rirhandzu ra tiyisela, naswona ri ni tintswalo.” (1 Vakorinto 13:4a) Eka vo tala, ku tiyisela ka Xikwembu ku sukela eku dyoheni ka Adamu ku vule ku hundzuka loku yisaka eku ponisiweni. (2 Petro 3:9, 15) Loko hi ri ni rirhandzu, hi ta dyondzisa van’wana ntiyiso hi ku lehisa mbilu. Hi ta papalata mintlhaveko leyi nga lawulekiki, naswona hi ta anakanyela van’wana ni ku va lava rivalelaka. (Matewu 18:21, 22) Nakambe rirhandzu ri ni tintswalo, naswona hi tshinetiwa eka Xikwembu hikwalaho ka tintswalo ta xona. Mbhandzu wa xona wa moya wa tintswalo wu ta hi endla leswaku hi nga languteli swo tala eka van’wana ku tlula leswi xona xi langutelaka swona eka hina. (Vaefesa 4:32) Nakambe rirhandzu ri hi endla leswaku hi va ni tintswalo eka vanhu lava nga nkhensiki.—Luka 6:35.

Pawulo u engete a ku: “Rirhandzu a ri na mavondzo, a ri tinyungubyisi, a ri tikurisi.” (1 Vakorinto 13:4b) Mavondzo i ntirho wa nyama lowu nga ta endla leswaku munhu a nga faneleki eMfun’weni wa Xikwembu. (Vagalatiya 5:19-21) Rirhandzu ri hi endla leswaku hi nga vi na mavondzo eka swilo swa vanhu van’wana kumbe swiyimo leswinene. Loko a kuma lunghelo ra ntirho leri hi ri rhandzaka, rirhandzu ri ta hi endla leswaku hi tsaka na yena, hi n’wi seketela, ni ku nkhensa Xikwembu hi leswi a tirhiseriwaka ku vuyerisa van’wana ebandlheni.

Tanihi leswi rirhandzu ‘ri nga tinyungubyisiki,’ a ri hi susumeteli ku tidzunisa hi ta leswi Xikwembu xi hi pfumelelaka ku swi endla entirhweni wa xona. Vakorinto van’wana va tidzunise onge hi loko vona vini va lo tisungulela tinyiko ta moya, kambe a a ti huma eka Xikwembu, tanihi malunghelo eka nhlengeletano ya xona ya manguva lawa. Kutani ematshan’wini yo tidzunisa hikwalaho ka xiyimo xa hina ebandlheni ra Xikwembu, a hi tilanguteleni leswaku hi nga wi. (1 Vakorinto 1:31; 4:7; 10:12) Rirhandzu “a ri tikurisi,” kambe miehleketo ya munhu la nga hava rirhandzu yi nga ha tatiwa hi ku tivona ka munhu hi yexe. Vanhu lava nga ni rirhandzu a va titwi va ri ehenhla ku tlula van’wana.—1 Vakorinto 4:18, 19; Vagalatiya 6:3.

A Ri Soleki, A Ri Na Vutianakanyi, A Ri Karihi

“Rirhandzu a ri hanyi hi ndlela yo soleka, a ri tilaveli leswi nga swa rona ntsena, a ri na ximbilwa-mbilwana.” (1 Vakorinto 13:5a) Ri kurisa mikhuva leyinene, mahanyelo yo chava Xikwembu, ku xixima vulawuri ni ku tikhoma lokunene eminhlanganweni ya Vukriste. (Vaefesa 5:3-5; 1 Vakorinto 11:17-34; 14:40; ringanisa Yuda 4, 8-10.) Tanihi leswi rirhandzu ri endlaka leswaku un’wana ni un’wana a titwa a laveka, ku fana ni swiphemu hinkwaswo swa miri, bandlha leri nga ni rirhandzu i ndhawu ya ku rhula ni vuchavelo. (1 Vakorinto 12:22-25) Ematshan’wini yo ‘tilavela leswi nga swa rona ntsena’ hi vutianakanyi, rirhandzu ri endla leswaku hi nyiketela timfanelo ta hina minkarhi yin’wana ni ku kombisa ku tsakela van’wana ni vuhlayiseki bya vona. (Vafilipiya 2:1-4) Rirhandzu ri hi endla leswaku hi ‘tiendla hinkwaswo eka vanhu hinkwavo, leswaku hi tindlela hinkwato hi kota ku ponisa van’wana’ hi vutirheli bya hina.—1 Vakorinto 9:22, 23.

Rirhandzu “a ri na ximbilwa-mbilwana.” Rivengo i mintirho ya nyama ya vudyoho, kambe rirhandzu ri hi endla leswaku hi “hlwela ku kariha.” (Yakobo 1:19; Vagalatiya 5:19, 20) Hambi loko hi hlundzuka hi laha ku faneleke, rirhandzu a ri hi endli leswaku hi tshama hi hlundzukile, xisweswo hi nyika Diyavulosi nkarhi. (Vaefesa 4:26, 27) Ngopfu-ngopfu vakulu va fanele va papalata ku hlundzuka loko vapfumeri-kulobye va tsandzeka ku hlayisa swiringanyeto swo karhi.

Pawulo nakambe u te, hi rirhandzu: “A ri na xiveketela xa leswo biha.” (1 Vakorinto 13:5b) Rirhandzu a ri hlayisi nongonoko wa swo biha, ku fana ni buku ya swikweleti. Ri vona leswinene eka vapfumeri-kulobye naswona a ri rihiseli eka swidyoho leswi nga swa xiviri kumbe leswi anakanyiwaka. (Swivuriso 20:22; 24:29; 25:21, 22) Rirhandzu ri hi pfuna leswaku hi ‘lava leswi pfunaka ku hanya hi ku rhula.’ (Varhoma 14:19) Pawulo na Barnaba va holovile kutani va hambana loko va ya entirhweni wa Xikwembu, kambe rirhandzu ri herise ku hambana ka vona ni ku va sivela ku veketela.—Levitika 19:17, 18; Mintirho 15:36-41.

Ku Voyamela Eka Ku Lulama Ni Ntiyiso

Malunghana ni rirhandzu, Pawulo u ya emahlweni a ku: “Rirhandzu a ri tsakeli ku homboloka, kambe ri tsakisiwa hi ntiyiso.” (1 Vakorinto 13:6) Van’wana va tsakela vuhomboloki swinene lerova “a v̌a yi ku etleleni v̌a nga si endla ŝo biha.” (Swivuriso 4:16) Kambe enhlengeletanweni ya Xikwembu a hi lwisani kumbe hi tsaka loko un’wana a wele exidyohweni. (Swivuriso 17:5; 24:17, 18) Loko a ku ri ni rirhandzu leri ringaneke ra Xikwembu ni ku lulama ebandlheni ra le Korinto, mahanyelo yo biha a ma ta va ma nga tiyiseriwanga. (1 Vakorinto 5:1-13) Eka swin’wana, ku rhandza leswo lulama ku hi endla leswaku hi nga tiphini hi thelevhixini, swifaniso leswi famba-fambaka, kumbe minkombiso ya tidrama ta vuhomboloki.

Rirhandzu “ri tsakisiwa hi ntiyiso.” Laha rirhandzu ri hambanisiwa ni vuhomboloki. Leswi handle ko kanakana swi vula leswaku rirhandzu ri hi endla leswaku hi tsakela nkucetelo wa leswo lulama leswi ntiyiso wu swi tisaka eka vanhu. Hi kuma ntsako eka swilo leswi akaka vanhu ni leswi kucetelaka ntiyiso ni ku lulama. Rirhandzu ri hi sivela ku hemba, ri hi nyika ntsako loko lavo lulama va kumeka va ri hava nandzu, naswona ri hi endla hi tsaka loko ntiyiso wa Xikwembu wu hlula.—Psalma 45:4.

Ndlela Leyi Rirhandzu Ri Khathalelaka Hinkwaswo Ha Yona

Loko a ya emahlweni ni nhlamuselo ya yena ya rirhandzu, Pawulo u tsarile a ku: “Ri amukela hinkwaswo, ri pfumela hinkwaswo, ri langutela hinkwaswo ri tiyisela eka hinkwaswo.” (1 Vakorinto 13:7) Rirhandzu a ri hlayisi swo biha hikuva ‘ri amukela hinkwaswo’ tanihi lwangu lerinene leri sivelaka mpfula. Loko un’wana a hi dyohela kambe a kombela ku rivaleriwa, rirhandzu ri hi endla leswaku hi tiyisela, hi rivalela la hi dyoheleke ematshan’wini yo hleva hi timhaka leti. Hi rirhandzu, hi ringeta ‘ku vuyisa makwerhu.’—Matewu 18:15-17; Vakolosa 3:13.

Rirhandzu “ri pfumela hinkwaswo” eka Rito ra Xikwembu, naswona ri hi endla leswaku hi tlangela swakudya swa moya leswi nyikeriwaka hi “nandza la tshembekaka, wo tlhariha.” (Matewu 24:45-47) Hambi leswi hi nga xisekiki hi ku olova, rirhandzu ri hi sivela ku va ni timbilu leti nga pfumeriki naswona ra hi hlayisa leswaku hi nga nghenisi minkucetelo yo biha eka vapfumeri-kulobye. (Eklesiasta 7:21, 22) Nakambe rirhandzu “ri langutela hinkwaswo” leswi rhekhodiweke eMatsalweni, swo tanihi ntiyiso malunghana ni Mfumo wa Xikwembu. Hi ku susumetiwa hi rirhandzu, hi langutela ni ku khongelela vuyelo lebyinene eka swiyimo leswi nonon’hwaka. Nakambe rirhandzu ri hi susumetela ku byela van’wana swivangelo swa ntshembo wa hina. (1 Petro 3:15) Ku engetela kwalaho, rirhandzu “ri tiyisela eka hinkwaswo,” ku katsa ni ku dyoheriwa. (Swivuriso 10:12) Nakambe ku rhandza Xikwembu swi hi pfuna leswaku hi tiyisela nxaniso ni miringo yin’wana.

Pawulo u engetile a ku: “Rirhandzu a ri heli.” (1 Vakorinto 13:8a) Tanihi leswi Xikwembu xi nga tsandzekiki, ni rirhandzu a ri heli. Tanihi leswi Xikwembu xa hina xi nga rirhandzu, mfanelo leyi a yi nge heli. (1 Timotiya 1:17; 1 Yohane 4:16) Vuako byi ta hambeta byi lawuriwa hi rirhandzu. Hikwalaho a hi khongeleleni leswaku Xikwembu xi hi pfuna ku hlula swiendlo swa vutianakanyi ni ku kombisa mbhandzu lowu wu nga heriki wa moya wa xona.—Luka 11:13.

Swilo Leswi A A Swi Ta Hela

Loko a vulavula hi swa le mahlweni, Pawulo u tsale a ku: “Loko ma ri matimba ya hina yo [profeta, “NW”], ma ta hundza; na tona tindzimi ti ta nyamalala; hambi byi ri byona vutivi byi ta hundza.” (1 Vakorinto 13:8b) ‘Tinyiko to profeta,’ ti endle leswaku lava nga na tona va vula vuprofeta lebyintshwa. Hambi leswi tinyiko to tano ti hundzeke endzhaku ka loko bandlha ra Vukriste ri sunguriwile tanihi nhlengeletano ya Xikwembu, matimba ya xona ya vuprofeta a ma helanga, naswona Rito ra yena ri ni vuprofeta hinkwabyo lebyi hi byi lavaka sweswi. Vuswikoti lebyi humaka eka moya byo vulavula hi tindzimi na byona byi herile, naswona vutivi byo hlawuleka byi ‘herile,’ hi laha swi vhumbiweke ha kona. Kambe Rito ra Yehova leri heleleke ri nyikela leswi hi lavaka ku swi tiva leswaku hi ta pona. (Varhoma 10:8-10) Ku tlula kwalaho, vanhu va Xikwembu va tele hi moya wa xona naswona va humesa mihandzu ya wona.

Pawulo u ye emahlweni: “Hikuva vutivi bya hina a byi hetisekanga, ni matimba ya hina yo [profeta, “NW”] a ma hetisekanga; kambe loko ku ta fika leswi hetisekeke, leswi nga hetisekangiki swi ta hundza.” (1 Vakorinto 13:9, 10) Tinyiko ta vutivi ni to profeta a ti nga hetisekanga. Handle ko kanakana, vuprofeta byo tano a byi boxanga vuxokoxoko hinkwabyo, naswona muprofeta un’wana ni un’wana a a nga vhumbi vumundzuku hi laha ku hetisekeke, a a kayivela vutivi lebyi hetisekeke bya leswi a a swi vhumba. Hambi swi ri tano, sweswi ku twisisa ka vuprofeta ku ya ku hetiseka hakatsongo-tsongo. Hi xikombiso, swiendlakalo leswi hetisisaka vuprofeta bya Bibele swi tiyisa leswaku Yesu u amukele vulawuri byo lawula vanhu tanihi Hosi hi 1914. Ku sukela enkarhini wolowo, hi ve “nkarini wa makumu” naswona hi tsakela ku kula hi vutivi ni ku twisisa loku hambetaka ka vuprofeta bya Bibele hi tlhelo ra moya. (Daniel 12:4) Hikwalaho, hi ta evutivini lebyi hetisekeke naswona “leswi hetisekeke” swi fanele swi ri kusuhi.

Ku Sala Mfanelo Leyikulu Swinene

Loko a kombetela eka nhluvuko wa bandlha, Pawulo u tsarile a ku: “Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi vulavula tanihi xihlangi, ndzi ehleketa tanihi xihlangi, ndzi pimanisa tanihi xihlangi; kambe sweswi ndzi nga hundzuka wanuna, ndzi tshikile swa vuhlangi.” (1 Vakorinto 13:11) Tanihi leswi xihlangi xi endlaka swilo swa xona hi vutivi ni ku kula hi tlhelo ra nyama loku hikiweke, xi nga yisiwa hala ni hala tanihi loko xi ri emubedweni wa xona. Kambe wanuna u kurile hi tlhelo ra nyama hi ndlela leyi engetelekeke, u ni vutivi lebyikulu, naswona hakanyingi a nga kuceteleki hi ku olova. U herise mianakanyo, malangutelo ni maendlelo ya vuhlangi. Hi laha ku fanaka, endzhaku ka loko nhlengeletano ya Xikwembu ya le tilweni yi kurile eka vuhlangi bya yona, xi bohe leswaku a ya ha lavi tinyiko to profeta, ta tindzimi, ni vutivi. Hambi leswi swirho swa bandlha ra manguva lawa, leswi sweswi swi dyuhaleke, na swona swi nga ha laviki tinyiko to tano, swi tsakela ku tirhela Xikwembu ehansi ka vuleteri bya moya wa xona.

Pawulo u engete a ku: “Sweswi hi vona hi riphume exivonini; kambe enkarhini wolowo, hi ta langutana hi mahlo; sweswi vutivi bya hina a byi hetisekanga, kambe enkarhini wolowo ndzi ta tiva hi ku hetiseka, tanihi leswi Xikwembu na xona xi ndzi tiveke hi ku hetiseka.” (1 Vakorinto 13:12) Enkarhini lowu bandlha a ra ha ri xihlangi, a a ku ri nkarhi wa Xikwembu wo paluxa swilo swin’wana. Hikokwalaho, a swi vonaka hi riphume, onge hi loko Vakriste va languta exivonini xa nsimbhi lexi nga vonisiki kahle. (Mintirho 1:6, 7) Kambe hi tlula xivono xa riphume. Sweswi ku hetiseka vuprofeta ni swifanekiselo swa byona swi le rivaleni, hikuva lowu i nkarhi wa Yehova wo hlavutela. (Psalma 97:11; Daniel 2:28) Hambi leswi Pawulo hi yexe a a xi tiva Xikwembu, vutivi bya le henhla-henhla bya Yehova ni vuxaka bya le kusuhi na yena byi ta ta loko muapostola a pfuxeriwa evuton’wini bya le tilweni, xisweswo a kuma hakelo leyi hetisekeke ya goza ra yena ra Vukriste.

Loko a hetisa ximunhuhato xa yena xa rirhandzu, Pawulo u tsarile a ku: “Sweswi, ku tiyile swilo swinharhu leswi: Ku pfumela, ni ku langutela, ni rirhandzu, kambe lexikulu ngopfu eka swona i rirhandzu.” (1 Vakorinto 13:13) Ku nga khathariseki ku nga vi kona ka tinyiko ta moya ta mahlori, sweswi bandlha ri ni vutivi lebyi hetisekeke ni xivangelo xa ripfumelo, ntshembo ni rirhandzu leri fuweke. Ri ni ripfumelo ra leswaku xin’wana ni xin’wana lexi Xikwembu xi xi tshembiseke swi fana ni loko se xi hetisekile. (Vaheveru 11:1) Swivumbeko swa ripfumelo swi ta hela loko swilo leswi vhumbiweke eRitweni ra Xikwembu swi hetiseka. Swivumbeko swa ku langutela swi ta hela loko hi vona swilo leswi a hi swi languterile. Kambe rirhandzu ri ta tshama hi laha ku nga heriki. Hikokwalaho, Timbhoni hinkwato ta Yehova a ti hambete ti landzela ndlela leyi xiyekaka ya rirhandzu.