Ndlela Ya Rirhandzu A Yi Heli
“Hambetani mi lava tinyiko letikulu hi ku hiseka. Kambe ndzi mi komba ndlela leyi tlakukeke.”—1 VAKORINTO 12:31.
1-3. (a) Ku dyondza ku kombisa rirhandzu ku fana ni ku dyondza ku vulavula ririmi lerintshwa hi ndlela yihi? (b) Hi swihi swilo leswi nga endlaka leswaku swi tika ku dyondza ku kombisa rirhandzu?
XANA u tshama u ringeta ku dyondza ririmi lerintshwa? Hi ku komisa hi nga vula leswaku a hi matlangwana! Ina, n’wana a nga dyondza ririmi ntsena hi ku ri twa ri vulavuriwa. Byongo bya yena byi tswonga mpfumawulo ni tinhlamuselo ta marito hi ku olova, lerova ku nga si hela nkarhi wo leha n’wana a nga ha vulavula hi ku olova, kumbe hi ndlela leyi khulukaka. Kambe a swi tano hi vanhu lavakulu. Hi boheka ku hamba hi pfula xihlamusela-marito xa ririmi rimbe leswaku hi kota ku tiva swiga swi nga ri swingani swa xisekelo swa ririmi rimbe. Hambiswiritano, hi ku famba ka nkarhi ni hi ku hamba hi ri twa, hi sungula ku anakanya hi ririmi lerintshwa naswona swi ya swi olova ku ri vulavula.
2 Ku dyondza ku kombisa rirhandzu swi fana ni ku dyondza ririmi lerintshwa. Ina, mpimo wo karhi wa mfanelo leyi ya Xikwembu, munhu u velekiwa a ri na wona. (Genesa 1:27; ringanisa 1 Yohane 4:8.) Hambiswiritano, ku dyondza ku kombisa rirhandzu swi lava matshalatshala lamakulu—ngopfu-ngopfu namuntlha, tanihi leswi rirhandzu ra ntumbuluko ri kayivelaka. (2 Timotiya 3:1-5) Leswi minkarhi yin’wana swi tano ni le ndyangwini. Ina, vo tala va kulela endyangwini lowu nga riki na rirhandzu, laha marito lama akaka ma kayivelaka, kumbe ma nga riki kona—hi ku helela. (Vaefesa 4:29-31; 6:4) Kutani ke, hi nga swi dyondzisa ku yini ku kombisa rirhandzu—hambiloko ri nga kombisiwanga eka hina?
3 Bibele yi nga hi pfuna. Eka 1 Vakorinto 13:4-8, Pawulo a nga nyikeli nhlamuselo ya leswi rirhandzu ri nga swona ntsena, kambe u nyikela nhlamuselo leyi twisisekaka ya ndlela leyi muxaka lowu lowu tlakukeke wa rirhandzu wu tirhaka ha yona. Nkambisiso wa tindzimana leti wu ta hi endla leswaku hi twisisa mfanelo leyi ya Xikwembu ni ku hi pfuna leswaku hi yi kombisa. A hi kambisiseni swivumbeko swin’wana swa rirhandzu hilaha swi hlamuseriwaka ha kona hi Pawulo. Hi ta swi ava hi mintlawa leyikulu yinharhu: ku tikhoma ka hina ka ntolovelo; vuxaka bya hina ni van’wana hi ku kongoma; kutani eku heteleleni, ku tiyisela ka hina.
Rirhandzu Ri Hi Pfuna Leswaku Hi Hlula Ku Tikukumuxa
4. Bibele yi ri yini malunghana ni mavondzo?
4 Endzhaku ka marito ya yena yo rhanga malunghana ni rirhandzu, Pawulo u tsalele Vakorinto a ku: “Rirhandzu a ri na mavondzo.” (1 Vakorinto 13:4) Mavondzo ma nga va kona hikwalaho ka ku navela rifuwo ra van’wana kumbe ku vona vanhu va famberiwa kahle hi swilo. Mavondzo lawa ma onha—emirini, emintlhavekweni ni le moyeni.—Swivuriso 14:30; Varhoma 13:13; Yakobo 3:14-16.
5. Xana rirhandzu ri nga hi pfuna njhani leswaku hi hlula mavondzo loko hi vona onge ha honisiwa emhakeni yo nyikiwa malunghelo ya swa le tilweni?
5 Malunghana ni leswi, u nga ha tivutisa, ‘Xana ndzi va ni mavondzo loko ndzi tshuka ndzi nga nyikiwi malunghelo yo karhi ya swa le tilweni?’ Loko nhlamulo yi ri ina, u nga heli matimba. Yakobo mutsari wa Bibele wa hi tsundzuxa leswaku “ku taleriwa hi mona” ku kona eka vanhu hinkwavo lava nga hetisekangiki. (Yakobo 4:5) Ku rhandza makwenu ku nga ku pfuna leswaku u va ni langutelo lerinene. Ku nga ku pfuna leswaku u tsaka ni lava tsakaka ni leswaku u nga swi teki ku ri ndzhukano eka wena loko munhu un’wana a kuma nkateko kumbe a ndhundhuzeriwa.—Ringanisa 1 Samuwele 18:7-9.
6. Hi xihi xiyimo xo tika lexi veke kona evandlheni ra le Korinto ra lembe-xidzana ro sungula?
6 Pawulo u engeta hi ku vula leswaku rirhandzu “a ri tikurisi, a ri tikukumuxi.” (1 Vakorinto 13:4) Loko hi ri ni nyiko kumbe vuswikoti byo karhi, a hi fanelanga hi lwela ku tivonakarisa eka van’wana. Swi le rivaleni leswaku lexi a xi ri xiphiqo xa van’wana lava a va tinavelela swa le henhla, lava ngungumeleke va nghena evandlheni ra khale ra le Korinto. Swi nga ha endleka leswaku a va ri ni vuswikoti lebyikulu bya ku veka timhaka kumbe a va ri ni ndlela leyi olovaka ya ku endla swilo. Ku koka nyingiso wu ta eka vona swi nga ha endleka swi hoxe xandla eku aveni ka vandlha ri va mintlawa-ntlawa. (1 Vakorinto 3:3, 4; 2 Vakorinto 12:20) Xiyimo a xi bihe ngopfu lerova endzhakunyana Pawulo u boheke ku holovela Vakorinto hikwalaho ko ‘lehisa mbilu eka vanhu lava nga anakanyeliki,’ lava Pawulo hi ku monya a va hlamuselaka tanihi ‘vaapostola lavanene ngopfu.’—2 Vakorinto 11:5, 19, 20.
7, 8. Kombisa hi ku tirhisa Bibele leswaku hi nga ti tirhisa njhani tinyiko ta ntumbuluko leti hi nga na tona leswaku hi kondletela vun’we.
7 Xiyimo lexi fanaka xi nga humelela namuntlha. Hi xikombiso, van’wana va nga ha va ni mukhuva wo tibuma hi leswi va swi hetisisaka entirhweni wa nsimu kumbe malunghelo lawa va nga na wona enhlengeletanweni ya Xikwembu. Hambiloko hi nga ha va hi ri ni vutshila kumbe vuswikoti lebyi van’wana evandlheni va nga riki na byona, xana sweswo swi fanele swi hi endla hi tikukumuxa? Kahle-kahle, hi fanele hi tirhisa nyiko yihi ni yihi ya ntumbuluko leyi hi nga na yona ku kondletela vun’we—ku nga ri ku tikurisa.—Matewu 23:12; 1 Petro 5:6.
8 Pawulo u tsale leswaku hambiloko vandlha ri ri ni swirho swo tala, i “Xikwembu xi hlanganise[ke] miri.” (1 Vakorinto 12:19-26) Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “hlanganise,” ri kombisa mpfangano lowu twananaka, ku fana ni loko ku pfanganisiwa mivala. Kutani ke, a nga kona munhu evandlheni, la faneleke a titwa a tlakukile hikwalaho ka vuswikoti byakwe kutani a ringeta ku fuma van’wana. Ku tikukumuxa ni ku tinavelela swa le henhla a swi laveki enhlengeletanweni ya Xikwembu.—Swivuriso 16:19; 1 Vakorinto 14:12; 1 Petro 5:2, 3.
9. Hi swihi swikombiso leswi nga xitsundzuxo leswi Bibele yi swi nyikelaka malunghana ni vanhu lava a va tikarhatela swa vona ntsena?
9 Rirhandzu “a ri lavi leswi vuyerisaka rona ntsena.” (1 Vakorinto 13:5) Munhu loyi a nga ni rirhandzu, a nga tlhariheli van’wana leswaku a ta kuma leswi a swi lavaka. Bibele yi ni swikombiso leswi nga xitsundzuxo emhakeni leyi. Hi xikombiso: Hi hlaya hi ta Delila, Yezabele, na Ataliya—vavasati lava tlhariheleke van’wana leswaku va hetisisa swikongomelo swa vona swa vutianakanyi. (Vaavanyisi 16:16; 1 Tihosi 21:25; 2 Tikronika 22:10-12) Nakambe a ku ri na Absalomu n’wana wa Hosi Davhida. A a tshinelela vanhu lava fikaka eYerusalema leswaku va ta avanyisiwa kutani a va xisa a vula leswaku huvo ya hosi a yi na mhaka ni swiphiqo swa vona. Kutani a va byela hi ku kongoma leswaku kahle-kahle huvo yi fanele yi kuma munhu wa mbilu leyinene ku fana na yena! (2 Samuwele 15:2-4) Kahle-kahle, Absalomu a a nga ri na mhaka ni vanhu lava xanisiwaka, kambe a a tirhela swa yena ntsena. Hi ku tiendla hosi, u tikumele vanhu lavo tala. Kambe hi ku famba ka nkarhi, Absalomu u hluriwe hi ndlela leyi nyumisaka. Loko a fa, a a nga faneriwi hi ku lahliwa hi ndlela leyi xiximekaka.—2 Samuwele 18:6-17.
10. Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi veka tihlo eka swilo leswi vuyerisaka van’wana?
10 Lexi i xilemukiso eka Vakreste namuntlha. Hambi u wanuna kumbe u wansati, swi nga ha endleka hi ntumbuluko hi ri ni vuswikoti byo kucetela vanhu. Swi nga ha olova leswaku hi kuma leswi hi swi lavaka hi ku va ni vuswikoti byo vulavula kumbe ku hlula lava nga ni mianakanyo leyi hambanaka ni ya hina. Hambiswiritano, loko hakunene hi ri ni rirhandzu, hi ta veka tihlo etimhakeni leti vuyerisaka van’wana. (Vafilipiya 2:2-4) A hi nge va tlhariheli vanhu van’wanyana kumbe hi nghenisa mianakanyo leyi kanakanisaka hikwalaho ka leswi hi nga ni ntokoto kumbe hi nga ni xikhundlha xo karhi enhlengeletanweni ya Xikwembu, onge hi loko mianakanyo ya hina ku ri yona ntsena leyinene. Ku ri na sweswo, hi ta tsundzuka xivuriso xa Bibele lexi nge: “Ku tikurisa ku rangela ku lov̌a, ku tiḍunisa ku rangela ku wa.”—Swivuriso 16:18.
Rirhandzu Ri Kondletela Vuxaka Lebyi Nga Ni Ku Rhula
11. (a) Hi nga ri kombisa hi tindlela tihi rirhandzu leri nga ni musa ni vunene? (b) Hi nga kombisa njhani leswaku a hi swi tsakeli swo biha?
11 Nakambe Pawulo u tsale leswaku rirhandzu ri ni “musa” ni leswaku a ri “tikhomi hi ndlela leyi nga tengangiki.” (1 Vakorinto 13:4, 5) Ina, rirhandzu a ri nge hi pfumeleli leswaku hi va ni tihanyi, nhlambha kumbe ku delela. Ematshan’weni ya sweswo hi ta anakanyela ndlela leyi vanhu van’wana va titwaka ha yona. Hi xikombiso, munhu la nga ni rirhandzu u ta papalata ku endla swilo leswi nga kavanyetaka ripfalo ra van’wana. (Ringanisa 1 Vakorinto 8:13.) Rirhandzu “a ri tsaki hi leswi nga lulamangiki, kambe ri tsaka ni ntiyiso.” (1 Vakorinto 13:6) Loko hi rhandza nawu wa Yehovha, a hi nge ku sasi ku tikhoma loko biha kumbe ku tsakisiwa hi swilo leswi Xikwembu xi swi vengaka. (Pisalema 119:97) Rirhandzu ri ta hi pfuna leswaku hi tsakisiwa hi swilo leswi akaka ku nga ri leswi hahlulaka.—Varhoma 15:2; 1 Vakorinto 10:23, 24; 14:26.
12, 13. (a) Xana hi fanele hi endlisa ku yini loko munhu a hi dyohela? (b) Boxa swikombiso swa le Bibeleni ku kombisa leswaku hambi ku ri ku hlundzuka loku faneleke ku nga hi endlisa swihoxo.
12 Pawulo u vula leswaku rirhandzu “a ri hlundzuki” (“a ri na ximbilwa-mbilwana,” Philiips). (1 Vakorinto 13:5) Ina, i nchumu wa ntumbuluko leswaku hina vanhu lava nga hetisekangiki hi karhateka kumbe hi kariha hi mpimo wo karhi loko munhu un’wana a hi dyohela. Kambe, swi hoxile ku heta nkarhi wo leha hi ri ni xikhomela kumbe ku tshama hi hlundzukile. (Pisalema 4:4; Vaefesa 4:26) Loko ku nga lawuriwi, hambi ku ri ku hlundzuka loku faneleke ku nga ha hi endlisa swihoxo naswona Yehovha a nga hi vona nandzu.—Genesa 34:1-31; 49:5-7; Tinhlayo 12:3; 20:10-12; Pisalema 106:32, 33.
13 Van’wana va pfumelele ku nga hetiseki ka van’wana leswaku ku khumba xiboho xa vona xo va kona eminhlanganweni ya Vukreste kumbe xa ku hlanganyela entirhweni wa nsimu. Khale, vo tala va ri lwele hi matimba ripfumelo, kumbexana hi ku tiyisela nkaneto wa le ndyangwini, ku hlekuriwa hi vatirhi-kulobye ni swin’wana. Va tiyiselele swihinga leswi hikuva a va swi languta ku ri ku ringiwa ka vutshembeki bya vona, naswona leswi a swi fanerile. Kambe ku humelela yini loko Mukreste-kulobye a vula swo karhi kumbe a endla nchumu lowu khunguvanyisaka? Xana leswi na swona a hi ku ringiwa ka vutshembeki? Ina, hi kona, hikuva loko hi tshama hi hlundzukile, hi nga ha “nyik[a] Diyavulosi ndhawu.”—Vaefesa 4:27.
14, 15. (a) Xana ku ‘hlayisa mhaka yo biha’ swi vula yini? (b) Hi nga n’wi tekelela njhani Yehovha emhakeni yo rivalela?
14 Hi yona mhaka leyi Pawulo a engetelaka leswaku rirhandzu “a ri hlayisi mhaka yo biha.” (1 Vakorinto 13:5) Laha u tirhisa rito ku hlayisa, leri handle ko kanakana ri kombisaka ku tsala nchumu u wu hlayisa leswaku wu nga tshuki wu rivaleka. Xana swi kombisa rirhandzu ku wu hlayisa emianakanyweni hi laha ku nga heriki nchumu kumbe xiendlo lexi khunguvanyisaka, onge hi loko hi lava ku hamba hi swi tsundzuka enkarhini lowu taka? Mawaku ndlela leyi hi faneleke hi tsaka ha yona hi leswi Yehovha a nga hi xopaxopiki hi ndlela leyi, leyi pfumalaka musa! (Pisalema 130:3) Ina, loko hi hundzuka, wa swi sula swihoxo swa hina.—Mintirho 3:19.
15 Hi nga n’wi tekelela Yehovha emhakeni leyi. A hi fanelanga ku hatlisela ku hlundzuka loko hi vona onge munhu wo karhi u hi tekela ehansi. Loko hi hatlisela ku hlundzuka, hi nga ha tivavisa swinene ku tlula ndlela leyi munhu loyi a hi dyohelaka a nga vavisekaka ha yona. (Eklesiasta 7:9, 22) Ematshan’weni ya sweswo hi fanele hi tsundzuka leswaku rirhandzu “ri kholwa swilo hinkwaswo.” (1 Vakorinto 13:7) Ina, a nga kona eka hina la lavaka ku endliwa xiphukuphuku, kambe a hi fanelanga hi yi kanakana ku tlula mpimo minsusumeto ya vamakwerhu. Loko swi koteka, a hi anakanyeni leswinene hi van’wana.—Vakolosa 3:13.
Rirhandzu Ri Hi Pfuna Leswaku Hi Tiyisela
16. Rirhandzu ri nga hi pfuna leswaku hi lehisa mbilu eka swiyimo swihi?
16 Kutani Pawulo u hi byela leswaku “rirhandzu ri ni mbilu yo leha.” (1 Vakorinto 13:4) Ri hi pfuna leswaku hi tiyisela swiyimo swo tika, kumbexana nkarhi wo leha. Hi xikombiso, Vakreste vo tala va hete malembe yo tala va tshama endyangwini lowu avaneke hi tlhelo ra vukhongeri. Van’wana a va byi nghenelanga vukati, ku nga ri hi ku swi rhandza, kambe hi leswi va nga swi kotangiki ku kuma munghana la fanelekaka “eHosini.” (1 Vakorinto 7:39; 2 Vakorinto 6:14) Kutani ku ni lava langutaneke ni swiphiqo swa rihanyo leswi hetaka matimba. (Vagalatiya 4:13, 14; Vafilipiya 2:25-30) Entiyisweni, eka mafambiselo lawa lama nga hetisekangiki, a nga kona la nga eka xiyimo lexi xi nga laviki ku tiyisela ko karhi.—Matewu 10:22; Yakobo 1:12.
17. I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi tiyisela swilo hinkwaswo?
17 Pawulo wa hi tiyisekisa leswaku rirhandzu “ri byarha swilo hinkwaswo, . . . ri va ni ntshembo eka swilo hinkwaswo, ri tiyisela swilo hinkwaswo.” (1 Vakorinto 13:7) Ku rhandza Yehovha ku ta hi endla leswaku hi tiyiselela xiyimo xihi ni xihi hikwalaho ko lava ku endla swo lulama. (Matewu 16:24; 1 Vakorinto 10:13) A hi hloti ku dlawela ripfumelo. Doo, xikongomelo xa hina i ku hanya vutomi lebyi nga ni ku rhula. (Varhoma 12:18; 1 Vatesalonika 4:11, 12) Hambiswiritano, loko ku va ni miringo ya ripfumelo, hi yi tiyiselela hi ku tsaka hi yi teka tanihi xiphemu xa ku va mudyondzisiwa la nga Mukreste. (Luka 14:28-33) Loko hi ri karhi hi tiyisela, hi lwela ku va ni langutelo lerinene, hi rindzela vuyelo lebyinene eka swiyimo sweswo swo tika.
18. Ku tiyisela ka laveka hambiloko nguva yi ri yinene, hi ndlela yihi?
18 Nhlomulo a hi wona ntsena wu lavaka leswaku munhu a tiyisela. Nkarhi wun’wana, ku tiyisela swi vula ku khomelela, ku hambeta endleleni leyi vekiweke ku nga khathariseki leswaku ku ni miringo kumbe a yi kona. Ku tiyisela swi katsa ku va ni ntila lowu landzeleriwaka wa swilo swa moya. Hi xikombiso, xana u hlanganyela kahle entirhweni wa nsimu, hi ku pfumelelana ni swiyimo swa wena? Xana wa ri hlaya Rito ra Xikwembu ni ku anakanyisisa ha rona naswona xana wa vulavula ni Tata wa wena wa le tilweni hi xikhongelo? Xana u va kona eminhlanganweni ya vandlha nkarhi na nkarhi naswona xana wa hlanganyela eku khutazeni ka vapfumeri-kulobye? Loko swi ri tano, hambi sweswi u le ka nguva leyinene kumbe u le ka nguva yo biha, u karhi wa tiyisela. U nga heli matimba, “hikuva hi nguva leyi faneleke hi ta tshovela loko hi nga karhali.”—Vagalatiya 6:9.
Rirhandzu—“Ndlela Leyi Tlakukeke”
19. Rirhandzu i “ndlela leyi tlakukeke” hi ndlela yihi?
19 Pawulo u kandziyise nkoka wo kombisa rirhandzu hi ku vula leswaku mfanelo leyi ya Xikwembu i “ndlela leyi tlakukeke.” (1 Vakorinto 12:31) Hi “leyi tlakukeke” hi mongo wihi? Phela, Pawulo a a ha ku andlala tinyiko ta moya, leti a ti tolovelekile eka Vakreste va lembe-xidzana ro sungula. Van’wana va nyikiwe matimba yo profeta, van’wana va nyikiwe matimba yo tshungula mavabyi, vo tala va nyikiwe vuswikoti byo vulavula hi tindzimi. Mayana, tinyiko tonghasi! Hambiswiritano, Pawulo u byele Vakorinto a ku: “Loko ndzi vulavula hi tindzimi ta vanhu ni ta tintsumi, kambe ndzi nga ri na rirhandzu, ndzi hundzuka xingelengele lexi baka pongo kumbe xiphambati lexi ketlaketlaka. Niloko ndzi ri ni nyiko ya ku profeta naswona ndzi tolovelane ni swihundla hinkwaswo swo kwetsima ni vutivi hinkwabyo, niloko ndzi ri ni ripfumelo leri hetisekeke, lerova ndzi nga simula ni ku simeka tintshava, kambe ndzi nga ri na rirhandzu, a ndzi nchumu.” (1 Vakorinto 13:1, 2) Ina, hambi yi ri mintirho leyi yi nga vaka mpfuno yi hundzuka ‘mintirho leyi feke’ loko nsusumeto wa kona ku nga ri ku rhandza Xikwembu ni muakelani.—Vaheveru 6:1.
20. Hikwalaho ka yini ku laveka matshalatshala lama yaka emahlweni loko hi ta swi kota ku hlakulela rirhandzu?
20 Yesu u hi nyika xivangelo xin’wana xo hlakulela mfanelo leyi ya Xikwembu ya rirhandzu. U te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” (Yohane 13:35) Rito “loko” ri siyela Mukreste un’wana ni un’wana ku tihlawulela loko a ta kombisa rirhandzu kumbe e-e. Phela, ku tshama etikweni rimbe a swi nge hi sindzisi leswaku hi dyondza ku vulavula ririmi ra kona. Hi laha ku fanaka, ku ya eminhlanganweni eHolweni ya Mfumo kumbe ku tshama ni Vakreste a swi nge hi endli leswaku hi kombisa rirhandzu loko hi nga swi lavi. Ku dyondza “ririmi” leri swi lava matshalatshala lama yaka emahlweni.
21, 22. (a) Xana hi fanele hi titwisa ku yini loko hi tsandzeka ku fikelela swivumbeko swo karhi swa rirhandzu leswi hlamuseriwaka hi Pawulo? (b) Ku nga vuriwa leswaku “rirhandzu a ri heli” hi ndlela yihi?
21 Minkarhi yin’wana u ta tsandzeka ku fikelela swivumbeko swo karhi swa rirhandzu leswi hlamuseriweke hi Pawulo. Kambe u nga heli matimba. Tinyiketele u ri karhi u lehisa mbilu. Yana emahlweni u kamba Bibele ni ku tirhisa misinya ya milawu ya yona loko u ri karhi u tirhisana ni van’wana. U nga tshuki u rivala xikombiso lexi Yehovha hi yexe a hi vekelaka xona. Pawulo u tsundzuxe Vaefesa a ku: “Kombanani musa, mi tsetselelana swinene, mi rivalelana hi ku ntshunxeka tanihi leswi Xikwembu na xona xi mi rivaleleke hi ku ntshunxeka hi Kreste.”—Vaefesa 4:32.
22 Tanihi leswi ku dyondza ku tiphofula hi ririmi lerintshwa eku heteleleni swi olovaka, hi ku famba ka nkarhi u ta kuma leswaku ku kombisa rirhandzu swi ta olova. Pawulo wa hi tiyisekisa leswaku “rirhandzu a ri heli.” (1 Vakorinto 13:8) Ku hambana ni tinyiko ta moya to endla singita, rirhandzu a ri heli. Kutani ke, yana emahlweni u kombisa mfanelo leyi ya Xikwembu. Hi laha Pawulo a yi vitanaka ha kona, i “ndlela leyi tlakukeke.”
U Nga Hlamusela Xana?
◻ Xana rirhandzu ri nga hi pfuna njhani leswaku hi hlula ku tikukumuxa?
◻ Rirhandzu ri nga hi pfuna leswaku hi kondletela ku rhula evandlheni hi tindlela tihi?
◻ Rirhandzu ri nga hi pfuna njhani leswaku hi tiyisela?
◻ Rirhandzu i “ndlela leyi tlakukeke” hi ndlela yihi?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]
Rirhandzu ri ta hi pfuna leswaku hi honisa swihoxo swa vapfumeri-kulobye
[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]
Ku tiyisela swi vula ku ya emahlweni ni ntila wa hina wa swilo swa le tilweni