Mikateko Ya Yehovha Ya Fuwisa

“Mikateko ya Yehova yi fuwisa munhu, a nga ṅwi engeteli mikaralo.”—SWIVURISO 10:22.

1-3. Hambi loko vo tala va lwela swilo swa nyama, i ntiyiso wihi mayelana ni rifuwo ra nyama lowu hinkwerhu hi fanelaka ku wu xiya?

VANHU van’wana a va tshiki ku vulavula hi mali—kumbe hi ku yi pfumala. Lexi twisaka ku vava ha vona, emalembeni lama ha ku hundzaka va ve ni swiphiqo swo tala swa ku swi kanela ha yona. Hi 1992 hambi ku ri matiko ya le Vupela-dyambu ma hlangavetane ni ku heleriwa hi mintirho, naswona varhangeri swin’we ni vatirhi va le hansi va tikume va nga ha tirhi. Vo tala va kanakanile loko va ha ta tlhela va kuma nkarhi wo tshamiseka va nga ha xaniseki.

² Xana swi hoxile ku khathalela ku va lava yimeke kahle hi swilo leswi vonakaka? Doo, hi mpimo wo karhi i swa ntumbuluko. Hi nkarhi lowu fanaka, ku ni ntiyiso wa xisekelo lowu hi fanelaka ku wu xiya malunghana ni rifuwo. Hi laha ku heleleke, hinkwaswo swilo swa nyama swi huma eka Muvumbi. I “Yehova . . . l’a anekeke misav̌a ni ŝo mila ŝa yona, loyi a nyikeke moya ka la’v̌a akeke ka yona, ni ku hefemula ka la’v̌a fambaka ka yona.”—Esaya 42:5.

³ Hambi leswi Yehovha a nga kunguhatiki leswaku hi wihi la faneleke a fuma ni leswaku hi wihi la faneleke a va xisiwana, hinkwerhu ha hlamuleka hi ndlela leyi hi tirhisaka xiphemu xin’wana ni xin’wana lexi hi nga na xona eka “misav̌a ni ŝo mila ŝa yona.” Loko rifuwo ra hina hi ri tirhisela ku titlakusa ha rona eka van’wana, Yehovha u ta lava hi tihlamulela. Naswona un’wana ni un’wana la tirhelaka rifuwo ematshan’wini yo tirhela Yehovha u ta kuma leswaku “l’a ṭhembaka rifuwo ra yena o ta wa.” (Swivuriso 11:28; Matewu 6:24; 1 Timotiya 6:9) Ku fuwa hi tlhelo ra nyama, loku ku nga hava mbilu ya ku titsongahata eka Yehovha, a ku pfuni nikatsongo.—Eklesiasta 2:3-11, 18, 19; Luka 16:9.

Rifuwo Leri Nga Ra Nkoka Ngopfu

4. Ha yini ku fuma emoyeni ku tlula ku fuma hi swilo swa nyama?

⁴ Handle ka rifuwo ra nyama, Bibele yi vulavula hi rifuwo ra moya. Kahle-kahle leri hi rona ro antswa. (Matewu 6:19-21) Rifuwo ra moya ri katsa ku va ni vuxaka lebyi enerisaka na Yehovha, lebyi nga tshamaka hi masiku. (Eklesiasta 7:12) Ku tlula kwalaho, malandza ya Xikwembu lama fumeke hi tlhelo ra moya a ma yi kayeli mikateko ya swilo leswinene swa nyama. Emisaveni leyintshwa, rifuwo ra moya ri ta fambisana ni rifuwo ra nyama. Lavo tshembeka va ta kuma nsirhelelo hi tlhelo ra nyama, lowu nga kumiwiki hi mphikizano wo nonon’hwa kumbe hi ku nyikela rihanyo ra wena ni ntsako, tanihi laha swi andzeke ngopfu namuntlha. (Pisalema 72:16; Swivuriso 10:28; Esaya 25:6-8) Va ta kuma leswaku hi tindlela hinkwato ‘mikateko ya Yehovha ya fuwisa, a nga engeteli mikarhalo ha yona.’—Swivuriso 10:22.

5. Xana i xitshembiso xihi lexi Yesu a xi nyikelaka mayelana ni swilo swa nyama?

⁵ Ni namuntlha lava va tekaka swilo swa moya swi ri swa nkoka va kuma ntshamiseko wo karhi mayelana ni swilo swa nyama. I ntiyiso, va tirhela ku hakela swikweleti swa vona ni ku wundla mindyangu ya vona. Kumbe van’wana va nga ha lahlekeriwa hi mintirho hi nkarhi wa ku wa ka ikhonomi. Kambe a va hetiwi matimba hi timhaka to tano. Ku ri na sweswo, va tshemba xitshembiso xa Yesu loko a ku: “Mi nga vileri mi ku: ‘Xana hi ta dya yini?’ Kumbe: ‘Hi ta nwa yini?’ Kumbe: ‘Hi ta ambala yini ke?’ Hikuva . . . Tata wa n’wina wa le tilweni wa swi tiva leswaku swilo leswi hinkwaswo ma swi pfumala. Rhangani mi tilavela Mfumo wa yena ni ku lulama ka yena, kutani sweswo hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.”—Matewu 6:31-33.

Rifuwo Ra Moya Namuntlha

6, 7. (a) Hlamusela tindlela tin’wana ta rifuwo ra moya ra vanhu va Xikwembu. (b) I vuprofeta byihi lebyi hetisekaka namuntlha, naswona i swivutiso swihi leswi tlakusiwaka hi sweswo?

⁶ Hikwalaho, vanhu va Yehovha va hlawule ku rhangisa Mfumo evuton’wini bya vona, naswona vona ku katekisiwa ka vona! Va humelela hi ndlela leyi fuweke entirhweni wa vona wo endla vadyondzisiwa. (Esaya 60:22) Va dyondzisiwa hi Yehovha, va tiphina hi nkhuluko lowu nga heriki wa swilo leswinene swa moya leswi humesiwaka hi “nandza la tshembekaka, wo tlhariha.” (Matewu 24:45-47; Esaya 54:13) Tlhandla-kambirhi, moya wa Yehovha wu le ka vona, wu va aka va va ni vumakwerhu lebyi tsakisaka bya matiko hinkwawo.—Pisalema 133:1; Marka 10:29, 30.

⁷ Leswi hakunene i rifuwo ra moya, i nchumu lowu mali yi nga ta ka yi nga swi koti ku wu xava. I ku hetiseka loku tsakisaka ka xitshembiso xa Yehovha: “Tisani ndlwini ya v̌uhlayiselo e ku av̌anyisa ka v̌ukhume ka hikwaŝo leŝi mi ŝi fuweke, ŝakudya ŝi v̌a kona e ndlwini ya mina; mi nḍi ringa ha kona, ku v̌ula Yehova wa mav̌andla, kutani mi ta v̌ona šana nḍi nga ka nḍi nga mi pfuleri mafester ya tilo, nḍi v̌a nḍi mi tšhululela e ku kateka hi mpimo lo’wu tlurisaka!” (Malakiya 3:10) Hina namuntlha hi vone xitshembiso lexi xi hetiseka. Kambe, ha yini Yehovha, Xihlovo xa rifuwo hinkwaro, a kombela malandza yakwe leswaku ma tisa vukhume? I mani la pfunekaka hi vukhume lebyi? Leswaku hi hlamula swivutiso leswi, xiya leswaku ha yini Yehovha a vule marito lawa hi ku tirhisa Malakiya hi lembe xidzana ra vuntlhanu B.C.E.

Vukhume Ni Magandzelo

8. Hi ku ya hi Nawu wa ntwanano, xana rifuwo ra nyama ra Vaisrayele a ri ta titshega ha yini?

⁸ Enkarhini wa Malakiya vanhu va Xikwembu a a va nga fuwanga. Ha yini? Hi ku komisa, a va fanele va humesa magandzelo ni vukhume. Hi nkarhi wolowo, Israyele a a ri ehansi ka ntwanano wa Nawu wa Muxe. Loko Yehovha a endla ntwanano wolowo, u tshembise leswaku loko Israyele a wu hlayisa, a a ta va katekisa emoyeni ni le nyameni. Entiyisweni, ku fuwa ka Israyele a a ku titshege hi ku tshembeka ka vona.—Deteronoma 28:1-19.

9. Emasikwini ya Israyele wa khale, ha yini Yehovha a lave leswaku Israyele a humesa vukhume ni minyikelo ya magandzelo?

⁹ Mfanelo yin’wanyana ya Vaisrayele ehansi ka Nawu a a ku ri ku tisa magandzelo etempeleni ni ku hakela vukhume. Man’wana ya magandzelo a a ma hisiwa va hlangane hinkwavo ealtarini ya Yehovha, kasi man’wana a a ma averiwa vaprista ni lava nyikelaka magandzelo, ku ri ni swiphemu swo hlawuleka leswi nyikeriwaka eka Yehovha. (Levhitika 1:3-9; 7:1-15) Mayelana ni vukhume, Muxe u byele Vaisrayele a ku: “Ku av̌anyisa ka v̌ukhume hikwabyo bya le’ŝi ṭhov̌eriwaka, le’byi pamburiweke timbewini, ni mihanḍwini ya miri, i ŝa Yehova, ŝi hlawuleriwe Yehova.” (Levhitika 27:30) Vukhume a byi nyikiwa vatirhi va Valevhi etabernakeleni ivi endzhaku ku va etempeleni. Hi ku landzelana, lava va nga riki Valevhi a a va ta nyikela vukhume bya leswi va swi amukeleke eka vaprista va Aroni. (Tinhlayo 18:21-29) Ha yini Yehovha a lave leswaku Israyele a humesa vukhume? Xo sungula, a ku ri leswaku va ta kombisa ku tlangela ka vona vunene bya Yehovha hi ndlela leyi tiyeke. Xa vumbirhi, a ku ri leswaku va ta hoxa xandla va pfuna Valevhi, lava hi nkarhi wolowo a a va ta langutana ni mintirho ya vona, leyi katsaka ku dyondzisa Nawu. (2 Tikronika 17:7-9) Hi ndlela leyi ni vugandzeri lebyi tengeke a a byi seketeriwa, naswona hinkwavo a a va pfuneka.

10. Ku humelele yini loko Israyele a tsandzeke ku humesa vukhume ni magandzelo?

¹⁰ Hambi leswi endzhaku vukhume ni magandzelo swi tirhisiweke hi Valevhi, a a ku ri tinyiko ta ntiyiso ta Yehovha, kutani a ti fanela ku va ta nkoka, leti n’wi fanelaka. (Levhitika 22:21-25) Ku humelele yini loko Vaisrayele va tsandzeke ku tisa vukhume bya vona kumbe loko va tise magandzelo lama nga riki ya nkoka? A a wu nga ri kona nxupulo lowu vekiweke eNawini, kambe a a swi ri ni vuyelo. Yehovha u tshike ku va katekisa, naswona Valevhi va tshikiwile va nga ha hlayisiwi hi tlhelo ra nyama, va siya mintirho ya vona ya le tempeleni leswaku va ta tihlayisa. Xisweswo, Vaisrayele hinkwavo va xanisekile.

‘Veka Mbilu Ya Wena eTindleleni Ta Wena’

11, 12. (a) Xana ku humelele yini loko Israyele a honise ku hlayisa Nawu? (b) I ntirho wihi lowu Yehovha a wu nyikeke Vaisrayele loko a va vuyise hi le Babilona?

¹¹ Ematin’wini hinkwawo ya Vaisrayele, van’wana a a va ri xikombiso hi ku ringeta ku hlayisa Nawu, ku katsa ni ku humesa vukhume. (2 Tikronika 31:2-16) Kambe, hakanyingi, tiko a a ri honisa. A va tshamela ku tshova ntwanano wa vona na Yehovha, ku kondza a hetelela hi ku va tshika va hluriwa hi 607 B.C.E., ivi va yisiwa eBabilona.—2 Tikronika 36:15-21.

¹² Yoleyo a ku ri ndzayo leyi vavaka, kambe endzhaku ka malembe ya 70 Yehovha u tlherisele vanhu vakwe etikweni ra rikwavo. Vuprofeta byo tala bya Paradeyisi lebyi nga eka Esaya a a byi ta sungula ku hetiseka endzhaku ka ku tlhela koloko. (Esaya 35:1, 2; 52:1-9; 65:17-19) Kambe xivangelo-nkulu xa ku va Yehovha a tlherisele vanhu vakwe, a a ku nga ri ku aka misava ya paradeyisi, kambe a a ku ri ku tlhela va aka tempele ni ku pfuxeta vugandzeri bya ntiyiso. (Ezra 1:2, 3) Loko Israyele a a lo yingisa Yehovha, mimpfuno ya nyama a a yi ta landzela, naswona mikateko ya Yehovha a a yi ta va fuwisa emoyeni ni le nyameni. Hi laha ku fanaka, hi ku hatlisa loko va fike etikweni ra rikwavo, hi 537 B.C.E. Vayuda va ake altari eYerusalema ivi va sungula ku tirha etempeleni. Hambi swi ri tano, va hlangane ni nkaneto wa matimba ivi va tshika. (Ezra 4:1-4, 23) Hikwalaho ka sweswo, Israyele a nga yi kumanga mikateko ya Yehovha.

13, 14. (a) Ku humelele yini loko Israyele a tsandzeke ku tlhela a aka tempele? (b) Xana tempele yi tlhele yi akiwa njhani eku heteleleni, kambe i swihoxo swihi swin’wana leswi vikiwaka malunghana ni Vaisrayele?

¹³ Hi lembe ra 520 B.C.E., Yehovha u veke muprofeta Hagayi na Zakariya leswaku va khongotela Israyele leswaku a tlhelela entirhweni wo aka tempele. Hagayi u komba leswaku tiko a a ri xaniseka hi tlhelo ra nyama naswona u hlanganise leswi ni ku nga hisekeli ka vona yindlu ya Yehovha. U te: “Ku v̌ula Yehova wa mav̌andla: Langutisisani tindlela ta ṅwina e timbilwini ta ṅwina: Mi byarile ngopfu, kambe mi ṭhov̌erile ŝiṭanana; ma dya, kambe a mi šuri; ma nwa, kambe a mi kolwi; [ma] funengela, kambe a mi kufumeli; l’a tirelaka hakelo, o yi tirela e ku yi nghenisa e šikhwameni le’ši bošekeke. Yehova wa mav̌andla o ri: Langutisani tindlela ta ṅwina e timbilwini ta ṅwina. Tlhandlukelani nṭhav̌eni, mi neha timhanḍe, mi aka yindlu, kutani nḍi ta yi ṭakela, nḍi v̌a nḍi yi twarisa.”—Hagayi 1:5-8.

¹⁴ Hi ku khutaziwa hi Hagayi na Zakariya, Vaisrayele va veke timbilu ta vona etindleleni ta vona, naswona tempele yi akiwile. Hambi swi ri tano, kwalomu ka malembe ya 60 endzhaku, Nehemiya u endzele Yerusalema ivi a kuma leswaku Israyele u tlhele a honisa Nawu wa Yehovha. Leswi u swi lulamisile. Kambe loko a ya ra vumbirhi, u kume leswaku swilo swi tlhele swi biha ngopfu. Wa vika: “Nḍi twa kambe leŝaku v̌a-Levi a v̌a nga nyikiwanga ku av̌eriwa ka v̌ona, ni leŝaku v̌a-Levi ni v̌ayimbeleri la’v̌a tiraka mitiro, v̌a hangalakile uṅwana ni uṅwana e nsiṅwini ya yena.” (Nehemiya 13:10) Xiphiqo lexi xi lulamisiwile, naswona “v̌a-Yuda hikwav̌o v̌a tlhel[e] v̌a humesa ku pambula ka v̌ukhume ka koro ni vinyo le’yintŝha, ni mafura, e v̌uhlayiselweni.”—Nehemiya 13:12.

Ku Kanganyisa Yehovha

15, 16. A ku ri ku tsandzeka kwihi loku endleke Yehovha a tshinya Israyele hi ku tirhisa Malakiya?

¹⁵ Swi vonaka onge ku profeta ka Malakiya a a ku ri hi nguva yoleyi leyi tolovelekeke, naswona muprofeta u hi byela swo tala hi ku nga tshembeki ka Israyele. U tsala marito ya Yehovha lama yaka eka Israyele: “Loko nḍi ri tatana, ku kwihi ku ḍunisiwa ka mina šana? ni loko nḍi ri hosi, ku kwihi ku tšhav̌iwa ka mina šana? ku v̌ula Yehova wa mav̌andla e ka ṅwina, v̌aprista, la’v̌a solaka v̌ito ra mina.” I yini lexi a xi hoxile ke? Yehovha wa hlamusela: “Loko mi tisa šifuwo le’šo fe-mahlo e ku endla ganḍelo, šana a hi nanḍu-ke? Ni loko mi tisa le’ši khutaka, ni le’ši v̌abyaka, a hi nanḍu šana?”—Malakiya 1:6-8.

¹⁶ Hi ndlela leyi yo fanekisela, Malakiya u kombisa leswaku hambi leswi Vaisrayele a va tisa magandzelo, ku nga nyawuli ka wona a swi kombisa ku nga xiximi. Nakambe Malakiya u tsarile: “Loko ka ha ri mikarini ya v̌atata wa ṅwina, mi sukele milawu ya mina, kutani a mi yi hlayisanga; tlhelelani ka mina, kutani nḍi ta tlhelela ka ṅwina, ku v̌ula Yehova wa mav̌andla.” Vaisrayele a a va nga ha tivi leswaku i yini lexi kahle-kahle a a va fanele va endla xona, kutani va vutisa va ku: “Hi ta v̌uyela ha yini šana?” Yehovha u hlamule a ku: “Šana munhu a nga tšhav̌i ku šisa Šikwembu, loko ṅwina mi ri kari mi nḍi šisa?” Xana Israyele a a ta n’wi xisisa ku yini Yehovha, Xihlovo xa rifuwo hinkwaro? Yehovha u hlamule a ku: “Hi ŝa v̌ukhume, ni ŝa le’ŝi pambuleriwaka.” (Malakiya 3:7, 8) Ina, hi ku tsandzeka ku tisa swa vukhume bya yena ni minyikelo ya magandzelo, Israyele a a kanganyisa Yehovha!

17. Xana i xikongomelo xihi lexi vukhume ni minyikelo ya magandzelo a a swi xi hetisisa eIsrayele, naswona i xitshembiso xihi lexi Yehovha a xi endleke malunghana ni vukhume?

¹⁷ Matimunyana lawa ma komba nkoka wa swa vukhume ni magandzelo eIsrayele. A a swi ri xikombiso xa ku tlangela ka loyi a nyikelaka. Naswona swi pfune ku seketela vugandzeri bya ntiyiso hi ndlela ya nyama. Xisweswo, Yehovha u hambete a khutaza Israyele a ku: “Tisani ndlwini ya v̌uhlayiselo e ku av̌anyisa ka v̌ukhume ka hikwaŝo leŝi mi ŝi fuweke.” Loko a kombisa leswi a swi ta landzela loko va endla sweswo, Yehovha u tshembisile a ku: “Nḍi [ta] mi tšhululela e ku kateka hi mpimo lo’wu tlurisaka!” (Malakiya 3:10) Nkateko wa Yehovha a a wu ta va fumisa.

Va Avanyisiwa Hi ‘Hosi Ya Ntiyiso’

18. (a) Xana Yehovha u tsundzuxa hi ta ku ta ka mani? (b) Xana ku ta etempeleni ku endleke rini, i mani loyi a a katseka, naswona vuyelo byi ve byihi eka Israyele?

¹⁸ Hi ku tirhisa Malakiya Yehovha u tlhele a tsundzuxa leswaku a a ta ta a ta avanyisa vanhu va yena. “V̌onani, nḍi ta ruma nṭumi ya mina, yi ta lungisa ndlela e mahlweni ka mina; kutani šikaṅwe, Hosi leyi mi yi lav̌aka yi ta nghena e tempeleni ya yona, yi nga nṭumi ya ntwanano lowu mi wu nav̌elaka. V̌onani, wa ta.” (Malakiya 3:1) Xana xitshembiso xa ku ta etempeleni xi endleke rini? Eka Matewu 11:10, Yesu u tshahe vuprofeta bya Malakiya lebyi vulavulaka hi ntsumi leyi a a yi ta lunghisa ndlela ivi a byi tirhisa eka Yohane Mukhuvuri. (Malakiya 4:5; Matewu 11:14) Kutani hi 29 C.E., nkarhi wa ku avanyisa a a wu fikile! Xana a a ri mani murhumiwa wa vumbirhi, ntsumi ya ntwanano leyi a a yi ta famba na Yehovha, ‘Hosi ya ntiyiso,’ etempeleni? I Yesu hi byakwe, naswona hi makhamba mambirhi u te etempeleni le Yerusalema ivi a yi basisa hi ndlela leyi hlamarisaka, a hlongola vacincisi va mali lava nga tshembekiki. (Marka 11:15-17; Yohane 2:14-17) Mayelana ni nkarhi lowu wa ku avanyisa wa lembe xidzana ro sungula, Yehovha u vutisile hi ndlela yo profeta a ku: “I mani l’a nga ṭhamelaka siku ra ku ta ka yena? I mani l’a nga yimaka e ku fikeni ka yena?” (Malakiya 3:2) Entiyisweni, Vaisrayele a va yimanga. Va kamberiwile, va kumeka va kayivela, naswona hi 33 C.E., va tshikiwile va nga ha vi tiko ra Yehovha leri hlawuriweke.—Matewu 23:37-39.

19. Xana masalela ma tlhelele eka Yehovha hi ndlela yihi hi lembe xidzana ro sungula, naswona i mikateko yihi leyi ma yi kumeke?

¹⁹ Hambi swi ri tano, Malakiya u tlhele a tsala a ku: “[Yehovha] o ta ṭhama, a ri kari a ṅwokisa, a basisa silver; o ta basisa v̌ana v̌a Levi, a v̌a tengisa e ku fana ni nsuku ni ku kotisa silver, leŝaku v̌a v̌a e ka Yehova, v̌a humesa maganḍelo hi ku lulama.” (Malakiya 3:3) Ku pfumelelana ni leswi, hambi loko vunyingi bya lava a a va tivula leswaku va tirhela Yehovha hi lembe xidzana ro sungula va hlongoriwile, van’wanyana a a va basisiwa, va ta eka Yehovha, va nyikela magandzelo lama amukelekaka. Xana i vamani? Hi lava amukeleke Yesu, ntsumi ya ntwanano. Hi Pentekosta ya 33 C.E., 120 wa vanhu lava va n’wi amukeleke va hlengeletanile ekamereni ra le henhla eYerusalema. Hi ku tiyisiwa hi moya wo kwetsima, va sungule ku humesa gandzelo hi ku lulama, naswona hi ku hatlisa tinhlayo ta vona ti andzile. Hi xihatla, va hangalake va tata Mfumo wa Rhoma. (Mintirho 2:41; 4:4; 5:14) Xisweswo, masalela ma tlhelele ka Yehovha.—Malakiya 3:7.

20. Loko Yerusalema ni tempele swi lovisiwa, ku endleke yini eka Israyele lontshwa wa Xikwembu?

²⁰ Masalela lawa ya Israyele, lama sunguleke ku katsa Vamatiko, lava hi marito man’wana, va nga lo simekiwa erimitswini ra Israyele, a a ma ri ‘Israyele lontshwa wa Xikwembu,’ tiko leri vumbiweke hi Vakreste lava totiweke hi moya. (Vagalatiya 6:16; Varhoma 11:17) Hi 70 C.E., “siku . . . le’ri hisaka e ku fana ni nḍilo wa šitiko” ri fikele Israyele wa nyama loko Yerusalema ni tempele ya wona swi lovisiwile hi mavuthu ya Varhoma. (Malakiya 4:1; Luka 19:41-44) Ku humelele yini eka Israyele wa moya wa Xikwembu? Yehovha u kombise ku n’wi “ṭeṭelela ku fana ni loko munhu a ṭeṭelela ṅwana wa yena l’a ṅwi tirelaka.” (Malakiya 3:17) Vandlha ra Vakreste lava totiweke ri yingise xitsundzuxo xa Yesu xa vuprofeta. (Matewu 24:15, 16) Va ponisiwile, naswona mikateko ya Yehovha yi hambete yi va fuwisa hi tlhelo ra moya.

21. I swivutiso swihi leswi seleke mayelana na Malakiya 3:1 na 10?

²¹ Vona ku lweriwa konghasi ka Yehovha! Hambi swi ri tano, xana Malakiya 3:1 yi hetiseka njhani namuntlha? Naswona xana Mukreste u fanele ku angurisa ku yini eka xikhutazo xa Malakiya 3:10 xo tisa vukhume hinkwabyo endlwini ya vuhlayiselo? Leswi swi ta hlamuseriwa exihlokweni lexi tlhandlamaka.

Xana U Nga Hlamusela?

◻ Xana i mani Xihlovo xa rifuwo hi ku helela?

◻ Ha yini ku fuwa hi tlhelo ra moya ku tlula ku fuwa hi tlhelo ra nyama?

◻ I xikongomelo xihi lexi vukhume ni magandzelo a swi xi hetisisa eIsrayele?

◻ Xana Yehovha, ‘Hosi ya ntiyiso,’ u te rini etempeleni leswaku a ta avanyisa Israyele, naswona ku ve ni vuyelo byihi?

◻ I vamani lava tlheleleke ka Yehovha endzhaku ka loko a te etempeleni hi lembe xidzana ro sungula C.E.?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Ntsumi ya ntwanano, Yesu, loyi a a yimela Yehovha, u te etempeleni leswaku a ta avanyisa hi lembe xidzana ro sungula C.E.